1, 2. Tera ae ti reiakinna bwa ti na karaoia ngkana ti a rikirake n te onimaki? Kabwarabwaraa.

IANGOIA bwa e anganaki te teei ae uarereke te bwaintangira. A taku ana karo nakoina: “Kangai ko rabwa.” E ongeaba te teei aei bwa a tuangnga te bae e na karaoia. Ma ngke e a ikawai, e a ota n aia iango ana karo bwa e aera ngkai e kakawaki te kakaitau ngkana a karaoa te bwai teuana tabemwaang. Ao ngkai, e a kakaitau boni mai nanona. Bukin tera? Ibukina bwa e a riki te kakaitau bwa ai anuana.

² N aron naba anne, ngke ti moani kinaa Iehova ti reiakina ae e kakawaki te ongeaba nakon ana kaetieti aika manena. Ma ngkai ti teimatoa n rikirake n te onimaki, ti a atai riki ana iango Iehova ni kaineti ma baike e tangiri, baike e ribai, ao arona n iaiangoi bwaai nako. Ngkana ti a rabakau n iango n aron anne ao ni kariaia bwa ti na kairaki iai n ara mwakuri ao n ara motinnano, ti a iaiango n aron Iehova.

3. E aera bwa e kona ni kangaanga iangoani bwaai n aron iangoaia iroun Iehova?

³ E kona ni kakukurei reiakinan ae ti na iaiango n aron Iehova, ma e kona naba ni kangaanga. N tabetai, arora n aki kororaoi e kona n tuka rikin anne. N te katoto, e bae ni  kangaanga otara n aron Iehova n iangoa te aroaro ni maiu ae itiaki, te mataai ni kanibwaibwai, te mwakuri n uarongorongo, kamanenaan te raraa n te aro ae aki riai, ke bwaai riki tabeua. Tera ae ti kona ni karaoia? Ti na kangaa n teimatoa ni karikirakea arora n iaiango n aron te Atua? Ao e na kangaa karaoan anne n rotii ara mwakuri ngkai ao n taai aika imwaira?

4. Tera ae irekereke ma te ongeaba n ana kaungaunga Bauro ae, “Kabooui ami iango”?

⁴ Wareka I-Rom 12:2. E kabwarabwaraa ikai te abotoro Bauro te bwai ae ti riai ni karaoia bwa ti aonga n reireinira n iaiango n aron Iehova. Ti buokaki n te kaongora are imwain aei bwa ti na ataia ae ngkana ti na “katoka katotongan aron te waaki ae ngkai i aon te aba,” ti riai n rarawa ni kakairi n aia iango ao aroaroia kaain te aonnaba. Ma e taekinna naba Bauro bwa ti riai ni ‘kabooui ara iango.’ E irekereke iai te ukeuke n reirei n Ana Taeka te Atua ma iangoan ae ti na ota raoi n ana iango, kananoan ara iango iai, ao kaboraoan ara iango ma ana iango te Atua.

5. Kabwarabwaraa kaokoroni warekan te kaongora ma te ukeuke n reirei.

⁵ E bati riki ae nanonaki n te ukeuke n reirei nakon tii warekan ke mwaakenakin ara kaeka nakon titiraki ibukin te reirei. Ngkana ti ukeuke n reirei, ti riai n iangoa reireiara ibukin Iehova n te kaongora anne, kawaina nako, ao ana iango. Ti kataia ni karekea otara bwa e aera te Atua ngkai e tua karaoan te bwai teuana ao e ribai ake tabeua. Ti riai naba n iangoi bitaki aika ti na karaoi ni maiura ao n ara iango. Ni koauana, ti aki kona ni kananoi ara iango i aoni baikai ni kabane n ara tai n ukeuke n reirei. Ma ti kona ni buokaki ngkana ti kabanea tao iteran ara tai are ti kakaraoa iai ara ukeuke n reirei, ibukini kananoan ara iango i aoni baike ti wareki.​—TaiAre. 119:97; 1Tim. 4:15.

6. Tera ae e na riki ngkana ti kananoi ara iango i aon ana iango Iehova?

⁶ Ngkana ti katoatai ni kananoi ara iango n Ana Taeka te Atua, iai te bwai ae kamimi ae e na riki. Ae tera? Ti nang “kakoauaa raoi,” ke n ataia raoi bwa e kororaoi ana iango Iehova. Ti nang moanna n tarai bwaai n aron ana taratara, ao ti a boraoi n iango ma ngaia. A “kaboouaki” ara iango, ao ti a karikirakea arora n iaiango ae boou. Teutana imwin teutana ti a iaiango n aron Iehova.

7, 8. (a) Tera ana iango Iehova ibukin te kaubwai? (Nori taamnei ni moan te kaongora aei.) (b) Ngkana ti kakairi n ana iango, tera ae ti na moanibwaia n taai nako?

⁷ E kona n rotaki ara namakin ao ara mwakuri n te bwai ae ti iaiangoia. E irekereke te iango ma te mwakuri. (Mareko 7:​21-23; Iak. 2:17) Ti kona ni mataata riki n aei ngkana ti rinanoi katoto tabeua. N te katoto, ti kona ni mataata n ana iango Iehova ibukin te kaubwai n taian Euangkerio. E rineiia kaaro aika aomata te Atua ake a na kaikawaa Natina, ae te taanga ae karako kaubwaia. (NakIbo. 12:8; Ruka 2:24) Ngke e bungiaki Iesu irouni Maria, e “kawenea ni nneni kanaia maan, ibukina bwa e a aki reke nneia n te auti n iruwa.” (Ruka 2:7) Ngke arona bwa e tangiria Iehova bwa e na bungiaki Natina n te tabo ae mwengaraoi riki, e boni kona ni karekea. Ma te bwai ae moan te kakawaki irouna, bwa e na kawakinaki ma ni kaikawaaki Iesu n te utu ae taromauria te Atua.

 ⁸ Ti kona n ataa ana iango Iehova ibukin te kaubwai man rongorongoni bungiakin Iesu aei. Tabeman kaaro a tangiria bwa a na toronibwai natiia, e ngae naba ngkana karekean anne e na rotakibuaka iai aia iraorao natiia ma Iehova. Ma e teretere bwa Iehova e iangoa ara iraorao ma ngaia bwa e kakawaki riki. Ko kakairi n ana iango Iehova? E oti anne n am mwakuri?​—Wareka Ebera 13:5.

9, 10. Ti na kangaa ni kaotia bwa ti kakairi n ana iango Iehova ni kaineti ma kabwakaaia tabemwaang?

⁹ Te katoto riki teuana bon ana iango te Atua ni kaineti ma kabwakaaia tabemwaang. E taku Iesu: “Ane e kabwakaa temanna i buakoia aika uarereke aikai aika iai aia onimaki, e raoiroi riki ngkana e kabaeaki te atibu ae bubura i roroana, ma ni kaiinakoaki i taari.” (Mareko 9:42) E kaotaki n taeka akanne bwa Iesu e iangoa kabwakaan temanna bwa te bure ae kakaiaki! Ibukina bwa Iesu boni katotongan Tamana, ti kona ni kakoauaa bwa Iehova e iangoia naba bwa e kakaiaki ana bure ane e kabwakaa temanna i buakoia taan rimwin Iesu n akea kubana.​—Ioa. 14:9.

¹⁰ Ti kakairi n aia iango Iehova ao Iesu, ao ti karika aia iango bwa ara iango? E oti anne n ara mwakuri? N te katoto, iangoia bwa e anaaki nanora n tein te kunnikai teuana ke aroni katamaroaara ae tao e kamatauninga irouia tabeman n te ekaretia ke tao e kauekei iango aika aki raraoi. Ti kona ni kaungaaki n tangiraia raora n te onimaki bwa ti na rawa nakon tein te kunnikai anne?​—1Tim. 2:​9, 10.

11, 12. Ti na kangaa ni kamanoaki ngkana ti reiakina ribaan te bwai ae e ribaia te Atua ao ni karikirakea te taubaang?

¹¹ Te katenua ni katoto: E ribaa te buakaka Iehova. (Ita. 61:8) E ataia ae ti tangiri baika bubuaka tabeua ibukin aki kororaoira, ma e kaumakira bwa ti na karikirakea naba ribaakin te buakaka. (Wareka Taian Areru 97:10.) Ngkana ti iaiangoa bukin ribaan te buakaka iroun Iehova, ti na buokaki iai n iaiango n arona, ao ni kakorakoraaki riki bwa ti na rarawa ni karaoa ae kairua.

¹² Ngkana ti karikirakea ana iango Iehova ni kaineti ma te buakaka, e na buokira n atai mwakuri tabeua aika kairua, e ngae ngkana a aki kamatataaki raoi n te Baibara. N te katoto, te kaunibutika bon te katei ae kammaira ae e a taabangaki ni boong aikai. Tabeman a kona n taekinna bwa e aki bure bwa bon tiaki raoi te wene ni bure. Ma e kaotiotaki n te aeka ni mwaie anne ana iango te Atua are e ribaa te buakaka n aekana nako? Ti bia teimatoa ni kararoaira man te bwai ae buakaka n arora ni karikirakea te taubaang ao n ribai naba baike e ribai Iehova.​—IRom 12:9.

13. E na kangaa n rotaki arora ni karaoi motinnano ibukin taai aika imwaira n arora n iangoi bwaai mangkai n aron ana iango Iehova?

¹³ Ni karaoan ara ukeuke n reirei, ti wanawana ngkana ti iaiangoa aron Iehova n iangoi bwaai nako, bwa ti kona ni buokaki iai ni karaoi ara motinnano ibukin taai aika imwaira. N te aro anne, ngkana ti aitara ma te kangaanga ae ti riai ni waekoa ni karaoa ara motinnano iai, ti a tauraoi ao n ataa te bwai ae ti na karaoia. (TaeRab. 22:3) Iangoi tabeua katoto man te Baibara.

14. Tera reireiara mairoun Ioteba ngke e rawa nakoni buuni Botiba?

¹⁴ Ngke e kataia buuni Botiba n anaa nanon Ioteba, e waekoa n rawa teuaei. E oti iai bwa e a kaman iaiangoa ana iango Iehova ibukin te kakaonimaki i marenaia  taanga. (Wareka Karikani Bwaai 39:​8, 9.) Irarikina, ana kaeka nakoni buun Botiba ae, “N na kangaa ni karaoa te buakaka ae korakora aei ao ni bure nakon te Atua?” e oti iai bwa e iaiango n aron te Atua. Ma tera arora ngaira? Tera ae ko na karaoia ngkana iai raom ni mwakuri ae kababa nakoim? Ke iai temanna ae kanakoa n te mobwaao te rongorongo ke te taamnei ae kaungaa te wene ni bure? * E na bebete riki teimatoara ni kakaonimaki ngkana ti a kaman reiakina ao ni butimwaei ana iango Iehova ibukini baikai ao ni kaman iaiangoi baika ti na karaoi.

15. Ti na kangaa n teimatoa ni kakaonimaki nakon Iehova n aroia taian Ebera ake teniman?

¹⁵ Iangoa ngkai aia katoto taian Ebera ake teniman ake Tiateraka, Metiaka, ao Abeteneko. Aroia n rawa n taromauria ana boua are te koora te Uea ae Nebukaneta ao aia kaeka ae mataata nakon te uea, e oti iai bwa a a kaman iaiangoa te bwai ae a riai ni karaoia bwa a aonga n teimatoa ni kakaonimaki nakon Iehova. (TeOti. 20:​4, 5; Tan. 3:​4-6, 12, 16-18) Iangoia bwa e tuangko am tia kammwakuri bwa ko na anga te mwane ibukin te bukamaru teuana ae irekereke ma te Aro ae kewe. Tera arom iai? N oneani mwin are ko na tataningaa rikin aei, ko wanawana ngkana ko iaiangoi mangkai ana iango Iehova iai. Ao ngkana a kuba n riki, ane ko na noria bwa e a bebete riki karaoan ao taekinan te bwai ae eti n aroia taian Ebera aikai.

16. E na kangaa otara raoi n ana iango Iehova ni buokira bwa ti na tauraoi imwain te aoraki ae karina?

¹⁶ Arora ni kaman iaiangoi baika ti riai ni karaoi ibukin teimatoara ni kakaonimaki, e noraki bwa e rangi n ibuobuoki naba n rikini kabuanibwai. A matoa nanora n rarawa nakoni karinan te raraa ae bwanin ke teuana i buakoni mwakoro n raraa ake aua. Ma iai bwaai ao mwakuri tabeua aika irekereke ma te raraa ake a riai Kristian ni karaoi aia motinnano iai aika aanaki n ana boto n reirei te Baibara aika kaotii ana iango Iehova. (Mwa. 15:​28, 29) Te tai ae tamaroa ibukini bairean te bwai ae ti riai ni karaoia bon tiaki n te onnaoraki, are ti a taonaki iai n te maraki ao ti a kaririaki bwa ti na waekoa  ni karaoa ara motinnano. Boni ngkai ara tai ni karaoa ara kakaae, ni kanoaa te booma ni bwainnaoraki ae kariaiakaki i aan te tua ae kaotii baika ti tangiri, ao ni maroroakin ma ara taokita. *

17-19. E aera bwa e kakawaki mangkai reiakinan ana iango Iehova ni kaineti ma bwaai nako? Taekina te katoto.

¹⁷ Ni kabaneana, iangoa aron Iesu ni waekoa ni kaekaa ana taeka n reirei Betero ae kairua aei: “Te Uea, ke e kawakiniko mai iai te Atua.” E teretere bwa Iesu e a kaman iaiangoa te bwai ae e tangiria te Atua mairouna ao taian taetae ni burabeti ibukini maiuna ao matena i aon te aba. Man ana atatai aei, e a matoa iai ana motinnano ae e na teimatoa ni kakaonimaki nakon Iehova ao n anga maiuna bwa te karea ibukira ni kabane.​—Wareka Mataio 16:​21-23.

¹⁸ Ni boong aikai, e tangirira te Atua bwa ti na riki bwa raoraona ao n uataboa ana mwakuri ma nanora ni kabane. (Mat. 6:33; 28:​19, 20; Iak. 4:8) Ma n aron are riki nakon Iesu, iai aika kani buokira ake a kona ni kataia ni kabwarai nanora iai. N te katoto, tera ae ko na karaoia ngkana e anganiko am tia kammwakuri te nakoa ae bubura riki iai boom ma e na anaa am tai ibukini baika irekereke ma am onimaki? Ke tao ataein te reirei ngkoe, ao ko tuangaki bwa ko na kitana mwengam bwa ko na reita riki am reirei. Te koaua bwa ai tibwa ngkai am tai n tataroia, ni karaoa am kakaae, ao ni maroroakinna ma am utu ao tao unimwaane, ao ko a karaoa naba am motinnano? E aera bwa ko aki reiakina ana iango Iehova i aoni baikai mangkai ao ni kakorakorako n iaiango n aron Iehova? Bwa ngkana e kuba n riki aei nakoim, ane ko na noria bwa ko na aki rangi ni kaririaki iai. Ko a ataa raoi te bwai ae ko riai ni karaoia ibukina bwa ko a kamani motinnanoia bwa ko na teimatoa ni kaatuua iangoan am beku ibukin Iehova.

¹⁹ Ko kona naba n iaiangoi kangaanga riki tabeua aika kona ni karina n riki. Ni koauana, ti aki kona ni katauraoira imwaini kangaanga ni kabane aika a na riki. Ma ngkana ti kamanena ara tai n ukeuke n reirei ni kananoi iai ara iango i aon ana iango Iehova, ti na bae n uringi riki baike ti reiakin ao ni maiuakin ngkana ti aitara ma te kangaanga teuana ma teuana. Ti bia ururingnga ae ti riai n ataa ana iango Iehova i aoni bwaai nako, ti na iaiango n aron te Atua, ao n iangoa aroni buokara n aei ngkana ti karaoi ara motinnano ngkai ao n taai aika imwaira.

20, 21. (a) E aera bwa ti na kukurei n inaomatara ae iai tiana n te aonnaba ae boou? (b) Ti na kangaa ni karekea te kimwareirei ngkai?

²⁰ Ti bane ni kariariaa te aonnaba ae boou. A kariariaa te maiu n aki toki n te bwaretaiti angiina i buakora. I aan Ana Tautaeka n Uea te Atua, a na kainaomataaki aomata man te maraki ni kabane ao rawawata ake a kaaitarai n te waaki ae ngkai. Ao n te aonnaba ae boou, ti na bane n inaomata naba ni karaoi ara motinnano aika boto i aoni baike ti tatangiri.

²¹ Ma bon iai tian te inaomata anne. Ni kaineti ma rinean te bwai ae eti ao ae kairua irouia akana nimamannei, a na kairiraki n ana tua ma ana iango Iehova. Ao e na reke iai te kimwareirei ao te rau ae bati. (TaiAre. 37:11) Ma n te tai aei moa, ti boni kona naba ni kimwareirei ngkana ti iaiango n aron Iehova.