1. E aera ngkai ti bane ni kainnanoa kabebeteara?

TI BANE ni kainnanoa kabebeteara. A bae n riki bwa iriani maiura te raraoma, te bwarannano, ao te rawawata. Ti bae ni kabokorakora ma te nanokawaki ngkai ti a rikirake ni kara, ti aoraki, ke ni maten ae tangiraki iroura. Tabeman i buakora a aitara ma te ribuaka. Irarikin anne, a a rikirake riki n iowawa aomata aika i rarikira. Eng, ti kakoauaa bwa “taai aika okoro aika karuanikai” aikai, boni kaotan ae ti a maeka “ni kabaneani boong” ao ai aron ae ni katoabong ti a kaaniaki riki ma te aonnaba ae boou. (2Tim. 3:1) Ma tao ti a tia n tataninga n te tai ae maan ibukini kakoroan nanon ana berita Iehova, ao a a kona n ririkirake ara kangaanga. Ma ti na karekea ia kabebeteara?

2, 3. (a) Tera ae ti ataia ibukin Abakuka? (b) E aera bwa ti na nenera te boki ae Abakuka?

² Ibukini kaekaan aei ti na nenera te boki ae Abakuka. E ngae ngke akea n te Baibara rongorongo aika bati ibukini maiun ao ana mwakuri Abakuka, ma te boki ae ingoanaki n arana aei bon nibwan te kaungaunga. Nanon arana bon “Te Irabwati ae Nako Man te Tangira.” E kona n nanonaki iai bwa  e mwanokaira Iehova ni kabebeteira, ke aroia taan taromauria n nimtia raoi. E taetae Abakuka nakon te Atua ao e tabeki titiraki tabeua. E kaekaa Iehova ana burabeti aei ao e kairia n taamneina bwa e na korea taekan aia maroro, bwa e ataia ae ti na kakabwaiaaki iai.​—Aba. 2:2.

³ Te maroro i marenan te burabeti ae karawawataaki aei ma Iehova bon tii ngaia taekan te burabeti aei ae kaotaki n te Baibara. Ma ana boki boni kanoan naba “bwaai ni kabane ake a koreaki ngkoa” ao a kawakinaki n Ana Taeka te Atua ae te Baibara, “bwa ti aonga ni karekea te kantaninga rinanon nanomwaakara, ao rinanon te kabebetenano man te Koroboki ae Tabu.” (IRom 15:4) Ti na kangaa ni kakabwaiaaki n tatabemanira nako n te boki ae Abakuka? E kona ni buokira bwa ti na ataa ae nanonaki n onimakinan Iehova. Irarikin anne, e karauaki nanora n ana taetae ni burabeti Abakuka bwa ti kona ni karekea ao ni kateimatoa te nano ae rau n aki ongei rawawatara ao ara kangaanga. N iangoan anne, ti na nenera riki te boki ae Abakuka.

4. E aera bwa e rawawata nanon Abakuka?

⁴ Wareka Abakuka 1:​2, 3. E maiu Abakuka n taai aika kangaanga ao ni karuanikai. E rangi n nanokawaki ibukina bwa e otabwaniniaki irouia aomata aika buakaka ao n iowawa. E iango ni kangai: ‘E na toki n ningai aroia ae buakaka aei?’ E aera bwa Iehova e tuai mani katoka aia mwakuri aei? E aki toki n nora te ribuaka Abakuka ao te iowawa irouia kaain abana. E namakinna bwa akea te bwai ae e kona ni karaoia. N ana tai n rawawata, e tataro nakon Iehova bwa e na buokia. E bae n iangoia Abakuka bwa Iehova e a aki tabeakinia ana aomata. E taraa n ae e na aki waekoa ni buokiia te Atua. Ko a tia n namakina naba are e namakinna ana toro te Atua ae tangiraki aei?

5. Tera te reirei ae kakawaki man te boki ae Abakuka? (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.)

⁵ E tabeki titiraki akanne Abakuka ibukina bwa e a aikoa onimakina Iehova? E koaua bwa e a aki onimakin ana berita te Atua? Tiaki ngaia anne! E bubutii buokana nakon Iehova ibukin ana kangaanga ao raraomana, ae e oti iai bwa e onimakinna. E tabeaianga ibukina bwa e aki ataa te tai are e na buokia iai te Atua ke ibukina ngkai e kariaia Iehova bwa e na taonakinako n te kangaanga aei. Ni kairan Abakuka iroun Iehova bwa e na korei tabeaiangana, e a reke reireiara ae kakawaki aei: Ti aki riai ni maaku n tuanga Iehova tabeaiangara ao raraomara. E boni kaungaira bwa ti na bunrii nanora nakoina n te tataro. (TaiAre. 50:15; 62:8) E anga naba te kaungaunga Taeka N Rabakau 3:5 bwa ti na ‘onimakina Iehova ma nanora ni kabane,’ ao ti na aki ‘onimakina oin ara ataibwai.’

6. E aera bwa e kakawaki te tataro?

⁶ E biririmoa Abakuka ni kaania Iehova, ae Raoraona ae kona n onimakinaki ao Tamana naba. E aki raraomaeakina ana kangaanga Abakuka ao ni kataia ni katokia n oin ana ataibwai. Ma e tataroakina tabeaiangana ma ana kangaanga ike e a katea iai te katoto ae raoiroi ibukira. Irarikin anne, e kaungaira Iehova ae te tia Ongo tataro bwa ti na kaota onimakinana rinanon ara tataro ao bunran nanora nakoina. (TaiAre. 65:2) Ni karaoan aei, ti a kona iai n nora aron Iehova ni kaekai ara tataro, n arona ni mwanokaira ma te tangira rinanon ana kairiri. (TaiAre. 73:​23, 24) E na buokira bwa ti na atai ana iango ni kaineti ma baika ti karawawataaki iai. Te anga ae  te kabanea n tamaroa ae ti na kaota iai onimakinan te Atua bon ara tataro ae nako mai nanora.

7. Tera aron Iehova ni kaineti ma tabeaiangan Abakuka?

⁷ Wareka Abakuka 1:​5-7. Ngke e tia Abakuka ni kaotii nakon Iehova tabeaiangana ma ana kangaanga, e bae n iangoia bwa tera aron Iehova iai. Ngkai bon te Tama ae tatangira ao n ataibwai Iehova, e aki boaia ibukini ngurengurena. E ataia te Atua bwa e tang ni korakai Abakuka ibukin te maraki ao te nanokawaki. Ngaia are e aki boaa Abakuka ma e tuangnga te bwai ae e na waekoa ni karaoia nakoia I-Iutaia aika aki kakaonimaki. Bon Abakuka are moani kaotia Iehova nakoina bwa e a kaan tokin taai n iowawa akanne.

8. E aera bwa ana kaeka Iehova bon tiaki te bwai ae e kantaningaia Abakuka?

⁸ E kaotia Iehova nakon Abakuka bwa E tauraoi n ibuobuoki. E na waekoa ni katuuaaea te roro ane iowawa ma ni buakaka anne. Ngke e kangai Iehova, e na riki “n ami bong,” e kaotia iai bwa e na boni karokoa ana motikitaeka n ana tai ni maiu te burabeti anne ke aomata ake n ana tai. E aki kantaningaa te kaeka aei Abakuka mairoun Iehova. Aei kaekaan tangina ae e a kamani kariariaa? Te bwai are e tuangnga Iehova e nanonaki iai bwa e na rikirake riki te rawawata i Iuta ni kabane. * A tiritiri ao n iowawa riki I-Kareria (kaaini Baburon) ni kabotauaki ma tibun Iteraera ake a taku bwa a atai ana kaetieti Iehova. E aera bwa e na kamanena Iehova te natannaomata ae beekan ma n iowawa aei ni katuuaaeia iai ana aomata? E na tera arom ngke arona bwa Abakuka ngkoe?

9. Baikara riki titiraki ake e tabeki Abakuka?

⁹ Wareka Abakuka 1:​12-14, 17. E ataia Abakuka bwa Iehova e na kamanena Baburon ni katuuaaeia aomata aika buakaka ake i rarikina, ma e boni mimi naba iai. E nanorinano n tuanga Iehova bwa E na teimatoa n riki bwa ana “Bwaa.” (TuaKau. 32:4; Ita. 26:4) E taotaona nanona Abakuka ao e teimatoa n onimakina te Atua ae tatangira ao n akoi, ao e aki maaku n tabeki riki ana titiraki nakon Iehova n aron aikai: E aera bwa e kariaia te Atua bwa a na rikirake ni buakaka riki baike a riki i Iuta? E aera bwa e aki waekoa n ibuobuoki n te tai naba anne? E aera bwa e na taotaona nanona Teuare Moan te Mwaaka nakon te rawawata ae e a bati riki? E aera bwa e na “teimatoa ni kainabwabu” ngkai e a taabangaki te buakaka? E “Tabu” Iehova ao “a rangi n itiaki [matana] ao a aki kona n taraa te bwai ae buakaka.”

10. E aera bwa n tabetai ti kona n namakina ana namakin Abakuka?

¹⁰ N tabetai, ti kona n namakina naba are e namakinna Abakuka. Ti kakauongo iroun Iehova. Ti onimakinna raoi ao n ukeuke n reirei n ana Taeka, ao e a reke iai ara kantaninga. Ti ongoraei ana berita rinanon te reirei man ana botaki. Ma ti boni kona naba n iango ni kangai, ‘A na toki n ningai rawawatara?’ Tera reireiara n te baere e karaoia Abakuka imwina?

11. Tera are e motinnanoia Abakuka imwin ongorana iroun Iehova?

¹¹ Wareka Abakuka 2:1. E karauaki nanon Abakuka n ana maroro ma Iehova. Ao e a motinnanoia bwa e na teimatoa n tataningaa buokana mairoun Iehova. E okioki n taekina ana motinnano ngke e kangai imwina riki: “I boni kainabwabu naba n tataningaa bongin te rawawata.” (Aba. 3:16) A kaotiota naba te taotaonakinnano ao onimakinan te Atua  ana toro aika kakaonimaki ake tabeman riki, ao ti kaungaaki iai bwa a na aki bwara nanora n tataningaa buokara mairoun Iehova.​—Mika 7:7; Iak. 5:​7, 8.

12. Baikara reireiara tabeua mairoun Abakuka?

¹² Tera reireiara n ana motinnano Abakuka? Te moan, ti riai n tataro nakon Iehova n taai nako, n aki ongei kataakira. Te kauoua, ti riai ni kakauongo iroun Iehova n te bae e tuangira n ana Taeka ao rinanon ana botaki. Te katenua, ti riai n tataningaa Iehova ma te taotaonakinnano, ao n onimakinna bwa e na kabebeteira man rawawatara n te tai are e baireia. Ngkana ti teimatoa n taetae nakon Iehova ao ni kakauongo irouna ma te nano ni kan tataninga n aron Abakuka, a na rau naba nanora ao ti a kona n nanomwaaka. Ti na bwaina te taotaonakinnano riki man ara kantaninga, ao ni buokaki iai bwa ti na kimwareirei n aki ongei ara kangaanga nako. Ti buokaki n ara kantaninga bwa ti na kakoauaa ae e na buokira Tamara are i karawa.​—IRom 12:12.

13. Tera te karaunano ae ti noria n Abakuka 2:3?

¹³ Wareka Abakuka 2:3. E boni kukurei Iehova n ana motinnano Abakuka are e na tataninga. E atai raoi rawawatan Abakuka Teuare Moan te Mwaaka. Ngaia are e karaua nanon te burabeti aei ma te tangira, bwa e na boni buokia n tabeaiangana nako. E na waekoa ni kabebeteaki man raraomana. Ai aron ae e kangai te Atua nakon Abakuka: “Taotaona nanom, onimakinai. N na boni kaekako e ngae naba ngkana e taraa ni baenikai!” E kauringa teuaei Iehova bwa E a tia ni bairea te tai are e na kakoroi iai bukin Ana berita. E angan Abakuka te reirei ni kairiri bwa e na tataningaa kakororaoan Ana kantaninga. N tokina, e na bon aki bwara nanon te burabeti.

14. Tera ae ti riai ni motinnanoia ngkana ti aitara ma kangaanga?

¹⁴ Ngkana ti taotaon nanora n tataningaa Iehova ao ni kakauongo raoi nakon te bwai ae e tuangira, ane ti na kakoauaa raoi iai bwa e na buokira n anganira raun nanora n aki ongei kangaanga ao kataaki. E kaungaira Iesu bwa ti kona n onimakina Iehova ae te tia Taua Mwin te Tai ae Kakannato, ao ti na aki kaatuua ara iango i aon “taai ke boong” ake e tuai kaotii taekaia te Atua. (Mwa. 1:7) Ti bia aki kabwarai nanora ma ti na nanorinano n tataninga, ti na onimaki, ao ti na taotaon nanora. Ngkai ti tabe n tataninga, ti riai ni kamanenai raoi ara tai ma te wanawana n toro iroun Iehova n aron ara kabanea ni konaa.​—Mareko 13:​35-37; IKar. 6:9.

15, 16. (a) Tera te berita ae kakawaki ae ti kona n noria n te boki ae Abakuka? (b) Tera reireiara ni berita aikai?

¹⁵ E berita Iehova nakoia aomata aika raoiroi ake a onimakinna ni kangai: “E na maiu ane e raoiroi ibukin ana kakaonimaki,” ao “e na buta te aonnaba n ataakini mimitongin Iehova.” (Aba. 2:​4, 14) Eng, a na maiu n aki toki naake a taotaon nanoia n onimakina te Atua.

¹⁶ Iangoa te berita n Abakuka 2:4. E nora ana karaunano Iehova te abotoro Bauro bwa te bwai ae rangi ni kakawaki ngaia are e mwanewea te kibu anne tenua te tai! (IRom 1:17; IKar. 3:11; Ebera 10:38) N aki ongeia bwa tera ana kangaanga te aomata ae raoiroi, ma ibukin ana onimaki ao kakaonimakina ni koaua e na maiu ma n nori kakoroani bukin ana kantaninga te Atua. E tangiria Iehova bwa ti na kaatuui ara iango i aon ara kantaninga ibukin taai aika a na roko.

17. Tera te karaunano ae ti kona ni karekea n te boki ae Abakuka?

 ¹⁷ Iai n te boki ae Abakuka te reirei ae kakawaki ibukira ngaira aika ti maiu ni kabaneani boong aikai. E beritana te maiu n aki toki Iehova nakoia aomata aika raoiroi ni kabane aika kaotiota kakaonimakia ao onimakinana. Ti bia teimatoa ni kakorakorai ara onimaki ao kakaonimakira nakon te Atua n aki ongei rawawatara ao tabeaiangara. E karaui nanora Iehova rinanon Abakuka bwa E na boutokaira ao ni kamaiuira. E bubutiira bwa ti na onimakinna ao n taotaon nanora n taningaa te tai are e baireia, ike e nang kaonaki iai te aonnaba irouia taan taromauria aika kukukurei ao n nimamannei i aan Ana Tautaeka n Uea.​—Mat. 5:5; Ebera 10:​36-39.

18. Tera aron rotakin Abakuka n ana taeka Iehova?

¹⁸ Wareka Abakuka 3:​16-19. E rotaki maiun Abakuka n ana taeka Iehova. E iaiangoi ana mwakuri Iehova aika kamimi ma ni kakamaaku ibukia ana aomata. E a korakora ngkai onimakinan Iehova irouna. E ataia ae e na waekoa n ibuobuoki Iehova! E kabebeteaki n anne te burabeti aei e ngae ngke e ataia ae e kona ni waakinako ana kangaanga i nanon tabeua te tai. E aki raraoma Abakuka, ma e onimakina Iehova bwa e na kamaiua. E mwanewei taeka ake a bae n riki bwa taeka naba aika ururingaki riki ibukin te onimaki ae taekinaki n te Baibara. A iangoia taan rabakau tabeman bwa aei nanon te kibu 18, “N na kibakibarake ni kimwareirei iroun te Uea; N na minomino ni kakatonga iroun te Atua.” A bane n rotaki nanora n te karaunano aei! E aki tii anganira Iehova ana berita aika kakukurei ma e karaui naba nanora bwa e na waekoa ni kakoroi bukia.

19. Ti na kangaa ni kabebeteaki iroun Iehova n aron Abakuka?

¹⁹ Te reirei ae kakawaki ae ti reiakinna n Abakuka, bwa ti na onimakina Iehova. (Aba. 2:4) Ti kona ni kateimatoa onimakinana iroura ngkana ti kamatoaa ara iraorao ma Iehova rinanon (1) te botumwaaka n tataro, bunran raraomara ao tabeaiangara ni kabane nakon Iehova; (2) te kakauongo raoi n Ana Taeka Iehova ao kairiri nako man ana botaki; ao (3) te kakaonimaki ao taotaonan nanora ni kantaningaa Iehova ma te nano ni kan tataninga. Aio ae e karaoia Abakuka. E ngae ngke e moana ana boki ma taeka n nanokawaki, ma e motikia ma taeka ni kaungaunga ao te kimwareirei. Ti bia kakairi n te katoto ae kaunganano aei bwa ti aonga ni kabebeteaki naba ngkana e mwanokaira ma te tangira Tamara are i karawa! Ai korakorara kabebetean nanora ae kona n reke man anne!