1, 2. (a) E aera bwa aomata ake n ana bong Bauro a tabeaianga ibukin te tautoronaki ao te inaomata? (b) E kairi aia iango aomata Bauro nakon antai ibukini karekean te inaomata ni koaua?

A MAEKA Kristian ake rimoa i buakoia kaain Rom ake a kamoamoa ibukin aia tua, aia kaetitaeka ae riai, ao inaomataia. Ma mwaakan te embwaea n Rom anne, e bon reke man aia mwakuri korakora tooro. Tao 30 te katebubua man te botannaomata anne aika tooro. Akea te nanououa, bwa e aki toki n iangoaki te tautoronaki ao te inaomata irouia naake a mangori ao Kristian naba.

² N angiin te tai, e korea taekan te inaomata te abotoro Bauro n ana reta. Ma e aki kantaningaia bwa e na katoki kangaanga n te aonnaba, ae te bwai ae a ukoukoria aomata ni boong akanne. E aki onimakina te tia tautaeka ae te aomata Bauro ke te botaki ae tabe ma te inaomata, ma e kaai ni mwakuri korakora ma raona ni Kristian n reireinia tabemwaang te rongorongo ae raoiroi ae taekan Ana Tautaeka n Uea te Atua, ao kakawakin ana karea ni kaboomwi Kristo Iesu ae akea kabotauana. E kaota Nibwan te inaomata ni koaua Bauro nakoia raona n te onimaki. N te katoto, n ana kauoua n reta nakoia Kristian ake i Korinto, e kamataataa iai aei: “Bon te  Taamnei Iehova, ao ike e mena iai taamnein Iehova ao iai te inaomata iai.”—2Kor. 3:17.

3, 4. (a) Tera are e maroroakinna Bauro ni kiibu ake imwain 2 I-Korinto 3:17? (b) Tera ae ti riai ni karaoia bwa ti aonga ni karekea te inaomata are mairoun Iehova?

³ N ana kauoua n reta Bauro nakoia kaaini Korinto, e taekina te mimitong are e reke irouni Mote ngke e ruo man te Maunga ae Tinai imwini menana i matan ana anera Iehova. Ngke a nora Mote aomata ao a maakua, ao Mote e a rabuna ubuna n te rabuna ni mata. (TeOti. 34:29, 30, 33; 2Kor. 3:7, 13) Ma e kabwarabwaraa ni kangai Bauro, “E na uotakinako te rabuna ni mata ngkana e rairaki temanna nakon Iehova.” (2Kor. 3:16) Tera nanon ana taeka Bauro aikai?

⁴ N aron ae ti reiakinna n te kaongora are mai imwaina, Iehova ae te tia Karikii bwaai ni kabane, bon tii Ngaia ae iai irouna te inaomata ae kororaoi ao akea tiana. Ngaia are e eti iangoan ae e mena te inaomata iroun Iehova ao “ike e mena iai taamnein Iehova.” Ma ngkana ti kani karekea te inaomata anne ao ni kakabwaiaaki iai, ti riai n ‘rairaki nakon Iehova,’ ae nanona bwa ti na karekea ara iraorao ae kaan ma ngaia. A aki tarai bwaai tibun Iteraera n aron ana taratara Iehova n te aro n taamnei ni menaia n te rereua. Titeboo ma a rabunaki nanoia ao aia iango ni kamatoatoaaki, ao a tii kaatuua iangoan aroia ni kamanena inaomataia are a a tibwa karekea mai Aikubita, ibukini baika a tangiri aika bwaai n rabwata.—Ebera 3:8-10.

5. (a) Te aeka n inaomata raa ae reke mairoun taamnein Iehova? (b) Ti kangaa n ataia ae e boni kona naba ni karekea te inaomata mairoun Iehova te aomata ae kabureaki ke ae tautoronaki? (c) Taekin titiraki aika ti riai ni kaekai.

⁵ Ma e kakawaki riki te inaomata ae irekereke ma taamnein Iehova, nakon te inaomata man te tautoronaki. E korakora riki te inaomata ae ti karekea mairoun te taamnei anne nakon ae reke mairouia aomata. E kona ni kainaomataira man tautoronakira n te bure ao te mate, n ikotaki ma tautoronakira n te taromauri ae kewe ao baika kakaraoaki iai. (IRom 6:23; 8:2) Ai kamimira te inaomata anne! E kona naba te aomata ae kabureaki ke ae tautoronaki ni karekei kakabwaia man te aeka n inaomata anne. (KBwaai 39:20-23) E noraki koauan aei iroun Sister Nancy Yuen ao Brother Harold King, ake a kaai n nanomwaaka ngke a kabureaki i nanon ririki aika bati ibukin aia onimaki. Ko kona n noriia ao n ongora aia rongorongo n te JW Broadcasting. (Nakon MARORO AO RONGORONGO > NANOMWAAKA I AANI KATAAKI.) Ti na kaekai ngkai titiraki aika uoua: Tera arora ae ti na kaotia iai bwa e kakawaki inaomatara? Ao tera ae ti kona ni karaoia bwa ti aonga ni kamanena inaomatara aei ma te wanawana?

6. A kangaa tibun Iteraera ni kaotia ae akea nanoia ni kakaitau ibukin te inaomata are mairoun Iehova?

⁶ Ngkana ti ataa kakawakin te bwaintangira ae bobuaka, ti na kairaki iai bwa ti na kaitaua te tia anga. A aki kakaitau tibun Iteraera n te inaomata are mairoun Iehova ngke e kainaomataia man te tautoronaki i Aikubita. I nanon tabeua te namwakaina imwini kainaomataaia, a a moanna n tangiri kanaia ma nimaia ake a karerekei i Aikubita ngkoa, ao a ngurengure ni baike e katauraoi Iehova ibukia, ao a a kan okira Aikubita. Iangoia, e kakawaki riki irouia ‘te ika, te kukambwa, te meron, te anian, ao te kaariki,’ nakon inaomataia n taromauria te Atua ae koaua are e angania Iehova. Maroaka are e a rangi n un iai Iehova irouia ana aomata! (WarIte. 11:5, 6, 10; 14:3, 4) Bon te reirei anne nakoira!

7. E kangaa Bauro ni kaboraoa maiuna ma ana reirei ni kairiri n 2 I-Korinto 6:1, ao ti na kangaa ni kakairi iai?

⁷ E kaumakiia Kristian ni kabane te abotoro Bauro bwa e na kakawaki irouia te  inaomata are e angania Iehova ma te akoi, rinanon Natina ae Iesu Kristo. (Wareka 2 I-Korinto 6:1.) Uringa nanokawakin ao rawawatani mataniwin nanoni Bauro ngke e namakinna bwa e a tautoronaki n te bure ao te mate. E ngae n anne, e kakaitau ni kangai: “I kaitaua te Atua rinanon Iesu Kristo ae ara Uea!” Bukin tera? E kabwarabwaraa nakoia raona ni Kristian ni kangai: “Bwa e a tia ni kainaomataingkami man ana tua te bure ao te mate, ana tua te taamnei ae anga te maiu rinanoni Kristo Iesu.” (IRom 7:24, 25; 8:2) N aroni Bauro, ti riai naba n uringnga ae e a tia Iehova ni kainaomataira man tautoronakira n te bure ao te mate. Rinanon te kaboomwi, ti a kona n toro iroun Atuara ma te mataniwinnano ae itiaki ao ni karekea te kimwareirei ni koaua mani karaoan anne.—TaiAre. 40:8.

8, 9. (a) Tera te kauring are e anga te abotoro Betero ibukini kamanenaan inaomatara? (b) Baikara kangaanga aika ti aitara ma ngaai ni boong aikai?

⁸ Ma irarikini kaotan nanora ni kakaitau, ti riai n ururingnga ae ti na aki kamanena n te aro ae aki riai inaomatara ae kakawaki aei. E anga te kauring te abotoro Betero bwa ti na aki kamanena inaomatara bwa aonara ngkana ti karaoa ae kairua. (Wareka 1 Betero 2:16.) Tiaki bwa ko kauringaki n te kauring anne te baere riki nakoia tibun Iteraera n te rereua? Ti kainnanoa naba te kauring aei ni boong aikai ma tao n te aro ae bati riki. A bati baike e anai iai nanora Tatan n ana waaki n te aonnaba ni kaineti ma rineani kunnikaira ao katamaroaara, te amwarake ao te moi, te kaokirii ao te kaakibotu, ao a a bati riki. N angiin te tai, a kamanenaia aomata aika baaraoi taani katanoata aika wanawana bwa ti aonga n iangoia bwa ti riai ni kabooi baika ti aki kainnanoi raoi. Ai boni kai mwanera ngaira ni bwaai ni kamwane aikai n te aro are ti a kamanena inaomatara n te aro ae aki riai!

⁹ E kaineti naba ana reirei ni kairiri Betero nakoni baika kakawaki riki ni maiuia n aron ana motinnano temanna ibukin te reirei, te mwakuri ni kareketianti, ke nakoana. N te katoto, e a korakora riki kaririaia rooro n rikirake n te reirei ni boong aikai bwa a na rin n te kuura ae rietata riki. A anaaki nanoia bwa a na kakoauaa ae te reirei ae rietata e kauka te kawai nakoni mwakuri ake e bubura te boo iai, ao te nakoa ae a karineaki iai. A kona nakanne ni kaotii bwaai ni kakoaua bwa e bubura riki aia bwakabwai naake a angabeeba n te kuura ae rietata nakoia naake a reirei n te kauarinan. A kona n rangi n anainano baikai ni kabane nakoia rooro n rikirake ibukina bwa aia motinnano iai e kona n rotaki iai maiuia ni kabane. Tera ae a riai n ururingnga n ikotaki ma aia karo?

10. Tera ae ti riai n uringnga ni kamanenaan inaomatara ni karaoan ara motinnano?

¹⁰ Iai tabeman aika iangoia bwa ngkai boni ngaiia ae a na rinea te bwai ae a tangiria, a riai n inaomata n rinea te bwai ae a kukurei iai ngkana e aki tabeaianga mataniwin nanoia iai. A bae n iangoi ana taeka Bauro nakoia Kristian ake i Korinto ibukin te amwarake, ae kangai: “E aera ngkai e na motikaki taekan inaomatau ni mataniwin nanon te aomata temanna?” (1Kor. 10:29) E ngae ngkai e koaua ae ti inaomata ni karaoi ara motinnano ni kaineti ma te reirei ao nakoara, ma ti riai n uringnga ae iai tian inaomatara, ao motinnano ni kabane ake ti karaoi bon iai mwia. Ibukin anne, e moana ana taeka Bauro ma taeka aikai: “A bane bwaai ni kariaiakaki, ma a aki bane ni manena. A bane bwaai ni kariaiakaki, ma a aki bane ni kateimatoa te aba.” (1Kor. 10:23) Ni koauana, ti buokaki n anne bwa ti na ataia ae iai baika kakawaki riki aika ti na iangoi nakoni baike ti bon tangiri ngkana ti na kabongana inaomatara n iterani maiura ni kabane.

11. Tera bukini kainaomataara iroun Iehova?

¹¹ Ngke e anga te kauring Betero ibukini kamanenaan te inaomata n te aro ae aki riai, e a katuruturua naba iai te reirei ae kakawaki. E kaumakira bwa ti na kamanena inaomatara ni kaotira iai “bwa ana toro te Atua.” Ngaia are te kantaninga ni koaua ni kainaomataara iroun Iehova rinanon Iesu man ana tua te bure ao te mate, bwa ti na katabui maiura ao n riki “bwa ana toro te Atua.”

12. Tera aia katoto Noa ma ana utu ake a kateia ibukira?

¹² Te anga ae moan te tamaroa ibukini kamanoara bwa ti na aki kamanena inaomatara n te aro ae aki riai ao ni manga tautoronaki n te nano ni kani kakannato ao tangiran bwain te aonnaba, bwa ti riai ni kabwanina ara tai ni beku ibukin te Atua. (IKar. 5:16) N te katoto, iangoa te baatua ae Noa ma ana utu. A maeka n te aonnaba ae a iowawa ao ni buakaka kaaina. Ma a teimatoa n aki irekereke ma aia mwakuri aomata ake i rarikia. A kangaa ni kona ni karaoa anne? A motinnanoia bwa a na katabetabeia ni karaoi baike a mwiokoaki iai iroun Iehova ae kabaan te aake, kaikoan amwarake ibukia ao maan naba, ao kaongoaia aomata taekan te Ieka. “E karaoi bwaai ni kabane Noa ake e tua te Atua nakoina. E boni karaoi n aron tuangana.” (KBwaai 6:22) Tera mwina? E kamaiuaki Noa ma ana utu ngke e kamaunaaki te waaki n te aonnaba n te tai anne.—Ebera 11:7.

13. Tera mwiokoan Iesu are anganaki ao e a manga mwiokoiia iai taan rimwina?

¹³ Tera ae e tua Iehova nakoira bwa ti na karaoia ni boong aikai? Ngkai taan rimwin Iesu ngaira, ti ataa raoi mwiokoara mairoun te Atua. (Wareka Ruka 4:18, 19.) Ni boong aikai, a rangi ni bati aomata aika kamatakiaki iroun atuan te waaki ae ngkai ao a a tautoronaki n te Aro ae kewe, ni bwaikoraki, ao te waaki n tautaeka. (2Kor. 4:4) Ti mwiokoaki bwa ti na kakairi n ana katoto Iesu ni buokiia aomata bwa a na kinaa ao n taromauria Iehova ae te Atua ae nibwan te inaomata. (Mat. 28:19, 20) E aki bebete te mwakuri aei ao a bati kangaanga iai. N aaba tabeua, a aikoa kan ongora riki aomata ao tabeman  a a ribaira. E kangai te titiraki ae ti riai n iangoia n tatabemanira nako, ‘I kona ni kamanena inaomatau ni kabatiaa riki boutokaan te mwakuri ibukin te Tautaeka n Uea?’

14, 15. Tera aroia ana aomata Iehova nakon te mwakuri n uarongorongo? (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.)

¹⁴ E kaunganano noraia aomata aika bati ake a ataia bwa e a rangi ni kaan tokin te waaki ae ngkai, ao a kabebetei maiuia bwa a aonga ni kabwanina aia tai n te mwakuri ni minita. (1Kor. 9:19, 23) Tabeman i buakoia, a beku n aia aono, ake tabeman a mwaing nakon te tabo ae korakora riki iai kainnanoan te ibuobuoki. E oti n te ribooti bwa nimaua te ririki n nako ao mwaitiia bwaiania aika katoatai e a rikirake ao n raka i aon 1,100,000, ao e raka i aon te kuata ni mirion ni katobibia te aonnaba ake a a riki bwa taan uarongorongo aika kabwanina aia tai. Ai tamaroara mwini kamanenaan inaomataia ma te wanawana n aia beku ibukin Iehova!—TaiAre. 110:3.

¹⁵ Tera ae buokiia taari aikai bwa a na kamanena inaomataia ma te wanawana? Iangoa John ao Judith, ake a a tia ni beku n aaba aika bati i nanon 30 te ririki n nako. A ururing rikaaki bwa ngke e moanaki te Kuura Ibukin te Mwakuri ni Bwaiania n 1977, te bwai ae katuruturuaki iai bon te tauraoi ni mwaing ao ni beku n te tabo ae korakora riki iai kainnanoan te ibuobuoki. Ibukin rokoia n tiaia aei, e taekinna John bwa e bibita ana mwakuri n taai aika bati bwa a aonga ni kateimatoa maiuia ae bebete. Ngke a a roko n te aba ae a ianena iai, a kunea bwa te tataro nakon Iehova ao onimakinana, e buokiia n tokanikai i aon aia kangaanga n aron reiakinan te taetae ae boou, bitakin aroia nakon te katei ae boou ao tauani kanoan te bong ae kaokoro. Tera aron rotakia n aia ririki ni mwakuri akanne? E taku John: “I namakinna bwa I kabanea au tai n te mwakuri ae te kabanea ni kakawaki ae I tuai ni kakaraoia mai mwaina. Ai bon te aomata ni koaua Iehova irou n aron te karo ae tatangira. I a ota riki ngkai n ae nanonaki n Iakobo 4:8 ae kangai: ‘Kaania te Atua, ao ane e na kaaningkami.’ I ataia bwa e a reke irou te bwai ae I ukoukoria ae te kantaninga ae karaunano ni maiuu.”

16. A kangaa aomata aika nga ma nga ni kamanena inaomataia ma te wanawana?

¹⁶ Iai tabeman aika kaokoro ma John ao Judith bwa a kabwanina aia tai ni beku tii i nanon te tai ae uarereke ibukini baika riki nakoia. Ma a bati ake a anganano bwa a na ibuobuoki n te mwakuri ni kateitei n ana botaki Iehova ni katobibia te aonnaba. N te katoto, ngke e kateaki kautun ara botaki i Warwick, New York, tao 27,000 taari mwaane ao aine aika anganano bwa a na ibuobuoki iai n te maan ae e moa man uoua te wiki nakon teuana te ririki, ke e raka riki. A bati i buakoia nakanne ake a aki baenikai ni beku ikanne. Ai tamaroara te katoto aei ibukini kamanenaan inaomataia mairoun te Atua bwa a na neboa ao ni karinea iai Iehova ae Atuan te inaomata!

17. Tera ae ti na kantaningaia ngkana ti kamanena ma te wanawana ngkai inaomatara mairoun te Atua?

¹⁷ Ti kakaitau ngkai ti a kinaa Iehova ao ni kona ni karekea te inaomata ae reke man te taromauri ae koaua. Ti bia kaotia n ara motinnano bwa e kakawaki iroura te inaomata anne. Ti na aki kabongana buaka ke ni kamanena n te aro ae aki riai, ma ti bia kamanena inaomatara ao ara tai ibukin ara beku iroun Iehova n aron ara kabanea ni konaa. Ngkana ti karaoa anne, ti a kona ni kantaningai kakabwaia ake e beritan Iehova ngkana e a kakoroaki bukin te taetae ni burabeti aei: “A na manga kainaomataaki baika karikaki man te tautoronaki i aan te mka, ma ni karekea te inaomata ae rianako arona ae reke irouia natin te Atua.”—IRom 8:21.