1-2. Tera ae ti na rinanona n te kaongora aei?

TERA am iango ngkana iai am batia ae ko rangi ni kainnanoia ma e aki roko raoi n taina? Ko raraoma iai? E bon eti are taekinaki n Taeka N Rabakau 13:12 ae kangai: “E kaaoraka te nano baenikain te bwai ae kariariaaki.” Ma tera arom ngkana ko a ongo bwa iai bukina ae riai ngkai e rimwi am batia ane ko kantaningaia anne? Ko na boni bae n taotaona nanom ao ni kukurei n tataninga.

² N te kaongora aei, ti na nori tabeua ana boto n reirei te Baibara aika a na buokira ni karikirakea ao ni kateimatoa “te nano ni kan tataninga.” (Mika 7:7) Imwina, ti na nori itera aika uoua ake ti riai n tataningaa iai Iehova. Ni kabaneana, ti na rinanoni kakabwaia ake a mena imwaia naake a kukurei n tataningaa Iehova.

3. Tera ae katuruturuaki n te boto n reirei are n Taeka N Rabakau 13:11?

³ Te katoto ae kaota kakawakini bwainan te taotaonakinnano, e koreaki n Taeka N Rabakau 13:11 ae kangai: “Te kaubwai ae karekeaki n te tai ae waekoa e na kekerikaaki mwaitina, ma e na ririkirake kaubwain ane e ikoikotii teutana imwin teutana.” Ko nora te boto n reirei ikai? Boni kaotan te wanawana karaoani bwaai ma te taotaonakinnano, ke teutana imwin teutana.

4. Tera ae katuruturuaki n te boto n reirei are n Taeka N Rabakau 4:18?

⁴ E tuangira Taeka N Rabakau 4:18 bwa “kawaia akana raoiroi kaanga ai aron ootan te ingabong ae otamwaaka, ae ririkirake  n oota ni karokoa ae tawanou.” A kaineti taeka aikai ma aron Iehova ni kaota ana kantaninga nakoia ana aomata teutana imwin teutana. Ma e kona naba te kibu aei ni kaineti ma aron te Kristian ni karikirakea ana onimaki ni maiuna. E aki kona ni kataweaki anne. E kainnanoa te tai ae maan. Ngkana ti taningamarau n ukeuke n reirei ao ni maiuakina te reirei ni kairiri are ti karekea man Ana Taeka te Atua ao ana botaki, ti na boni karikirakei aroaroni Kristo teutana imwin teutana. E na rikirake naba ara atatai i aon taekan te Atua. Nora aron Iesu ni kaikonaka te reirei anne.

5. E kangaa Iesu ni kaikonaka te rikirake ae teutana imwin teutana?

⁵ E kabongana te kaikonaki teuana Iesu ni kabwarabwaraa te Tautaeka n Uea ae ti tataekinna bwa ai aron te koraa ae uarereke ae rikirake teutana imwin teutana irouia naake a raoiroi nanoia. E taku: “E bwebwerake te koraa ao e rikirake, n te aro ae e aki ataia [te tia ununiki]. Ao akea bwa e a karikiuaa te tano i bon irouna teutana imwin teutana, ao e riki moa kain te aroka ao imwina te tabonnari, ao te kabanea ai uaana ae mena n te amwi.” (Mareko 4:​27, 28) Tera ae e nanonna Iesu? E kabwarabwaraa bwa n aron te aroka ae rikirake teutana imwin teutana, ai aron naba te aomata ae butimwaea rongorongon te Tautaeka n Uea n rikirake ana onimaki teutana imwin teutana. N te katoto, ngkana a kaan riki ma Iehova naake ti reirei ma ngaiia n te Baibara, ti a moanna n nori bitaki aika raraoi ake a karaoi. (IEbe. 4:​22-24) Ma ti riai n uringnga bwa bon Iehova ae karikirakea te koraa ane uarereke anne.​—1Kor. 3:7.

6-7. Tera reireiara man aron Iehova ni karika te aonnaba?

⁶ E taotaona nanona Iehova ni kamanena te tai ae maan ae kainnanoaki ibukini katiaan ana mwakuri. E karaoa aei ibukini kamoamoaan arana ao kakabwaiaaia aomata. Iangoa te katoto ngke e katauraoa Iehova te aonnaba ibukia aomata, teutana imwin teutana.

⁷ Ni kabwarabwaraan aron Iehova ni karika  te aonnaba, e taekinna te Baibara bwa e bairei “abwakina nako”, e katoroa “nibwana,” ao e kawenea “atibuni maninganingana.” (Iobi 38:​5, 6) E karekea naba ana tai n tuoa ana mwakuri. (KBwaai 1:​10, 12) Ko kona n iangoa aia namakin anera ngke a nori ana karikibwai nako Iehova aika boou? A bae n rangi ni kukurei iai! Ibukin anne, a “tatakarua ni kakatonga.” (Iobi 38:7) Tera reireiara iai? E kabanea nga ma nga te ririki Iehova ibukini katiaan ana mwakuri ni karikibwai, ma ngke e tarai bwaai ni kabane ake e a tia ni karikii Iehova ao e taekinna bwa “a rangi n raoiroi.”​—KBwaai 1:31.

8. Tera ae ti na rinanona ngkai?

⁸ N aron ae ti noria ni katoto aika tia n taekinaki, a bati booto n reirei n Ana Taeka te Atua aika katereterea kakawakini bwainan te taotaonakinnano. Ti na maroroakini ngkai itera aika uoua aika ti riai n tataningaa iai Iehova.

9. Tera te itera teuana ae ti riai n tataningaa iai Iehova?

⁹Ti bae ni kainnanoa ae ti na tataningaa kaekaan ara tataro. Ngkana ti tataro ibukini kakorakoraara ni kaitaraa te kataaki teuana, ke te ibuobuoki ibukin tokanikaira i aoni mamaarara teuana, ti kona n namakinna bwa e a rangi ni kiriaria reken te ibuobuoki are ti kainnanoia. E aera ngkai e aki kaekai ara tataro ni kabane Iehova n tai ae waekoa?

10. E aera ngkai e kainnanoaki te taotaonakinnano ngkana ti tataro?

¹⁰ E kakauongo raoi Iehova n ara tataro. (TaiAre. 65:2) E tarai ara tataro mai nanora bwa kakoauaan ae ti onimakinna. (Ebera 11:6) E kan nora naba Iehova ara kakorakora ni maiuakina ara tataro ao ni karaoa nanona. (1Ioa. 3:22) Ngaia are ti bae ni kainnanoa bwainan te taotaonakinnano ao ni mwakuria ara tataro ngkana ti a kataia n tokanikai i aon aroarora ae buakaka teuana ke mamaarara. E taekinna Iesu bwa a aki kona ni bane ni kaekaaki ara tataro n te tai ae waekoa. E taku: “Teimatoa ni bubutii ao kam na anganaki. Teimatoa n ukeuke ao kam na kunea. Teimatoa ni karebwerebwe ao e na kaukaki nakoimi. Bwa ane e bubutii e na anganaki, ao ane e ukeuke e na kunea, ao ane e karebwerebwe e na kaukaki nakoina.” (Mat. 7:​7, 8) Ngkana ti kakairi n te taeka n reirei aei ao ni “botumwaaka n tataro,” ti kona ni kakoauaa ae e ongo iroura Tamara are i karawa ao e na kaekai ara tataro.​—IKoro. 4:2.

11. Ti kangaa ni buokaki n Ebera 4:16 ngkana e a taraa ni baenikai kaekaan ara tataro?

¹¹ E ngae ngke e kona n taraa ni baenikai kaekaan ara tataro, ma e berita Iehova bwa e na kaekaa ara tataro “n te tai are ti kainnanoia iai.” (Wareka Ebera 4:16.) Ngaia are ti aki riai ni bukina Iehova ngkana e aki kaekaa ara tataro n te tai ae waekoa n aron ae ti kantaningaia. N te katoto, a bati aika a tia n tataro i nanon ririki aika bati ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua bwa e na katoka te waaki ae ngkai i aon te aba. E bon taekinna naba Iesu bwa ti riai n tataroakina anne. (Mat. 6:10) Ma ti boni kaota te nanobaba ngkana ti kabuaa onimakinan te Atua, tii ibukin ae e aki roko te toki n te tai are ti kantaningaia bwa e na roko iai! (Aba. 2:3; Mat. 24:44) Ti wanawana ngkana ti teimatoa n tataningaa Iehova ao n tataro nakoina ma te onimaki. E na bon roko te toki n taina ae riai, bwa e a tia Iehova n namata te “bong ma te aoa” are e na roko iai. Ao te tai ae e rineia bon te kabanea n tamaroa ibukia aomata nako.​—Mat. 24:36; 2Bet. 3:15.

12. N ningai ae e kona riki iai ni kangaanga iroura te taotaonakinnano?

¹²Ti bae ni kainnanoa te taotaonakinnano  ngkai ti nanomwaaka i aan te ribuaka. N angiin te tai ao kaain te aonnaba a bwainikirinia te koraki ake tiaki raoia ni mwaane ke n aine, e kaokoro aia reeti ma ngaiia, aia katei, ke abaia. Tabeman a bwainikirinaki ibukina bwa iai toabuakan rabwataia ke aia iango. A bati ana toro Iehova aika nanomwaaka i aan te ribuaka ibukin aia koaua aika boto man te Baibara. Ngkana ti bwainikirinaki n aaro aikai, ti riai n ururinga ana taeka Iesu aei: “Ane e a tia n nanomwaaka ni karokoa te toki ao e na kamaiuaki.” (Mat. 24:13) Ma tera arom ngkana ko ataa temanna n te ekaretia bwa e karaoa te bure ae kakaiaki? Ngkana a tia ni kaongoaki unimwaane taekan anne, ko na katikua i nanoni baia ao n tataninga ma te taotaonakinnano bwa a na karaoia n aron ae boraoi ma nanon Iehova? Tera ae kona n irekereke ma anne?

13. Tera ae irekereke ma kaetani kangaanga n te aro ae boraoi ma nanon Iehova?

¹³ Ngkana a ataa te bure ae kakaiaki n te ekaretia unimwaane, a tataro ni bubutii “te wanawana are mai karawa,” bwa a aonga ni kona n iangoa te kangaanga anne n aron iangoana iroun Iehova. (Iak. 3:17) Tiaia bwa a na buoka te tia bure bwa e na ‘rairaki mani kawaina ae bure.’ (Iak. 5:​19, 20) A tangiria naba ni kabanea aia konaa ni kamanoa te ekaretia, ao ni kabebeteia naake a a tia ni kammarakaki. (2Kor. 1:​3, 4) Ngkana a rinanon te bure ae kakaiaki unimwaane, a riai moa ni karekea bwaninin te rongorongo ao e bae n anaa te tai. Imwina, a tataro ao n anga raoi te reirei ni kairiri man te Baibara ao ni kaeta te tia bure “n te mwaiti ae bon riai.” (Ier. 30:11) E ngae ngke a aki katikua ni kamaanna unimwaane, ma a bon aki naba ienikuri ni karaoa aia motikitaeka. Ngkana a karaoaki raoi bwaai n te aro ae riai, a na kona ni kakabwaiaaki ni kabane kaain te ekaretia. Ma e ngae ngke a tabeakinaki kangaanga irouia unimwaane n te aro ae riai, ma e kona te aomata are kammarakaki iroun te tia bure n teimatoa n namakina te maraki. Ngkana e riki aei nakoim, tera ae ko kona ni karaoia ibukini kabebeteam?

14. Tera te katoto man te Baibara ae kona ni kabebeteko ngkana e a tia ni kammarakiko te Kristian temanna?

¹⁴ Ko a tia ni kammarakaki iroun temanna ae tao kaain naba te onimaki? Ko kona ni kunei katoto aika rianako n Ana Taeka te Atua, aika reireinira arora n tataningaa Iehova bwa  e na kaetii bwaai. N te katoto, e ngae ngke e rawawata Ioteba n te ribuaka mairouia oin tarina, ma e aki kariaia aia bure bwa e na karikia bwa te aomata ae unun. Ma e teimatoa ni kaatuua ana iango n ana beku ibukin Iehova, ao e kakabwaiaa Iehova ibukin ana taotaonakinnano ao nanomwaakana. (KBwaai 39:21) Imwina riki, e a kona Ioteba ni kabwaraa aia bure naake a kammarakia, ao e nora aron Iehova ni kakabwaiaa. (KBwaai 45:5) N aron Ioteba, ti kona ni kabebeteaki ngkana ti kaania Iehova ao n tataningaia bwa e na kaeta te ribuaka n taina ae riai.​—TaiAre. 7:17; 73:28.

15. Tera are buoka te tari te aine temanna bwa e na aki tabe ma te ribuaka?

¹⁵ Ni koauana, a aki bane ni karawawata ribuaka n aron are e rinanona Ioteba. Ma ti bane n namakina te maraki ngkana e karaoaki ae ribuaka nakoira. Ngkana iai ara kangaanga ma temanna n ikotaki ma ae tiaki te tia taromauria Iehova, ti na kakabwaiaaki ngkana ti maiuakini booto n reirei man te Baibara. (IBir. 2:​3,4) Nora te katoto aei. E maraki nanon te tari te aine temanna ngke e a ataia ae e taekin taekana aika aki raraoi ao a aki koaua raona ni mwakuri, nakoia ake tabeman. N oneani mwin ae e na waekoa n un neiei, e karekea ana tai n iaiangoa ana katoto Iesu. Ngke e kabuakakaaki Iesu ao e aki kabooa mwina n te taetae ni kabuakaka. (1Bet. 2:​21, 23) N iangoan anne, e a motikia neiei bwa e na aki tabe ma te baere riki. Imwina, e a ataia neiei bwa e rangi n aoraki raona ni mwakuri aei ao e nanamakina te raraoma ae bati. Ngaia are e a iangoia te tari te aine aei bwa e bon aki nanona te baere e taekinna raona ni mwakuri arei. E kukurei te tari te aine aei ngke e taotaona nanona i aan te ribuaka aei, ao e a reke irouna te rau.

16. Tera ae kona ni kabebeteko ngkana ko rinanon te ribuaka? (1 Betero 3:12)

¹⁶ Ngkana ko rinanon te ribuaka ke te bwai riki teuana ae karawawatako, uringnga are e kaan Iehova ma “akana uruaki nanoia.” (TaiAre. 34:18) E tangiriko ibukin am taotaonakinnano, ao ngkai ko kaaki rawawatam i aona. (TaiAre. 55:22) Bon te tia Motikitaeka ngaia n te aonnaba. E nori bwaai ni kabane. (Wareka  1 Betero 3:12.) Ngkana ko rinanoni kangaanga aika ko aki kona ni kanakoraoi, ko kukurei n tataningaa Iehova?

17. Tera ae e beritanna Iehova bwa e na karaoia n Itaia 30:18?

¹⁷ E a kaan te tai ae e na kakabwaiaira iai Tamara are i karawa rinanon ana Tautaeka n Uea. E kangai Itaia 30:18: “E teimatoa Iehova n tataninga ma te taotaonakinnano bwa e na akoingkami, ao e na teirake ni kaota te nanoanga nakoimi. Bwa Iehova bon te Atua ae nibwan te kaetitaeka ae riai. A a kukurei te koraki nako akana teimatoa ni kantaningaia.” Naake a teimatoa ni kantaningaa Iehova, a na boni karekei kakabwaia aika bati ngkai, ao n te waaki ae boou i aon te aba.

18. Baikara kakabwaia aika mena imwaira?

¹⁸ Ngkana a rin n te waaki ae boou ana aomata te Atua, a nang aki manga rinanon te tabeaianga ao kangaanga ake a kaaitarai ni boong aikai. E nang toki te ribuaka, ao e nang akea riki te maraki. (TeKao. 21:4) Ti nang aki manga raraomaeakini baike ti kainnanoi, ibukina bwa a nang bon tauraoi baika bati. (TaiAre. 72:16; Ita. 54:13) Ai tamaroara te kakabwaia anne!

19. E katauraoira ngkai Iehova nakon tera?

¹⁹ E katauraoira ngkai Iehova bwa ti aonga ni maeka i aan ana tautaeka, man arona ni buokira n tokanikai i aon aroaro aika bubuaka ao ni karikirakei aroaro ake e tangiri. Tai kabwaraa nanom ke ni katoka am beku ibukin Iehova. E a kaan roko te maiu ae tamaroa riki! Ngkai ti kariariaa te tai anne, ti bia kukurei n tataningaa Iehova ma te taotaonakinnano ngkai e tabe ni karaoa ana mwakuri!