1. E aera ngke e butiia Iehova Iesu bwa e na kawakinia taan rimwina?

 N TE TAIRIKI are imwaini maten Iesu, ao e a taekina ana bubutii ae okoro nakon Tamana are i Karawa. E butiia Iehova bwa e na kawakinia taan rimwina. (Ioa. 17:15, 20) E bon aki toki Iehova ni kawakinia, n tabeakinia, ao ni kamanoia ana aomata. Ma e ataia Iesu, ae e na bon rangi ni korakora kaitaraakia taan rimwina iroun Tatan. E ataia naba bwa a na boni kainnanoa ana ibuobuoki Iehova ibukini kaitaraan ana waaki n iowawa Tatan.

2. E aera ngkai ti aki riai ni maaku ngkana ti aitara ma kangaanga? (Taian Areru 33:18-20)

² E rangi ni korakora rawawataia Kristian ni koaua man ana waaki Tatan n taai aikai. Ti rinanon ngkai kangaanga ake a kona ni kabwarai nanora ao ni kataa naba kakaonimakira nakon Iehova. Ma n aron ae ti na noria n te kaongora aei, bon akea te bwai ae ti riai ni maakua. E bon tarataraira Iehova, e nori baika ti rinanoi ao e tatauraoi ni buokira. Ti na nori ngkai katoto man te Baibara aika uoua ake a na kaota aron Iehova n “tarataraiia akana maakua.”—Wareka Taian Areru 33:18-20.

3. N ningai are ti kona iai n namakinna bwa ti a tiku n tii ngaira?

³ Ti kona n iangoia n tabetai bwa ti a tiku n tii ngaira, e ngae naba ngke ti kaaina te utu ae bubura ae taromauria Iehova. N te katoto, a kona rooro n rikirake n iangoia bwa akea ae kan tabe irouia, ngkana a uarongorongo nakoia raoia n reirei, ke ngkana a mwaing nakon te ekaretia ae boou. A nanokawaki ke a kabokorakora tabeman ma namakin aika bubuaka ao n iangoia naba bwa a na kaaitarai  baikai n akea ae e na buokiia. Ti bae n tabwara n taekini ara namakin aikai nakoia tabeman bwa tao a na aki oota iai. N tabetai, ti kona n iangoia bwa ti a bon tiku n tii ngaira. E kona anne ni kairira bwa ti na tabeaianga ao n iangoia bwa akea uaara. E aki tangiria Iehova bwa ti na namakina anne. E aera ngkai ti taekina aei?

4. E aera ngke e kangai te burabeti are Eria: “Ai bon tii ngai n tiku”?

⁴ Iangoa ana katoto te mwaane ae kakaonimaki ae Eria. E aki toki ni karabarabaa i nanon 40 te bong bwa e berita Ietebera bwa e na tiringnga. (1Uea 19:1-9) Ngke e mena n te nangananga teuana ao e tang nakon Iehova ni kangai: “Ai bon tii ngai [te burabeti] n tiku.” (1Uea 19:10) Bon iai tabeman riki burabeti aika 100 n te aba, ma e karabaia Obaria mairoun Ietebera. (1Uea 18:7, 13) Ma e aera Eria ngke e namakinna bwa ai tii ngaia? E iangoia bwa a a tia ni mate burabeti ni kabane ake a kamaiuaki iroun Obaria? Tao e namakina anne ibukina bwa akea ae e kan raonna n taromauria Iehova, e ngae ngke e a tia Iehova ni kaotia, n te maunga are Karemera, bwa bon te Atua ngaia ae koaua. Ke e namakinna bwa e aki ataaki ae e a ruanikai maiuna ke tao akea ae tabeakinna? E aki rangi ni kabwarabwaraaki raoi taekan anne. Ma ti aki nanououa bwa e bon ota Iehova n ana namakin Eria ao E ataa naba aroni buokana.

5. E kangaa Iehova ni kaotia raoi nakon Eria bwa e bon aki tiku n tii ngaia?

⁵ E buokaki Eria iroun Iehova n aanga aika bati. E kaumakia bwa e na taetae. E titirakinna uoua te tai ni kangai: “Tera ae ko karaoia ikai?” (1Uea 19:9, 13) E kakauongo Iehova iroun Eria ngke e a bunra nanona Nakoina. Ao E kaekaa, man arona ni kaoti nakoina ma mwaakana ae rangi ni korakora. E tuangnga bwa bon iai riki raona n onimaki ake tabeman. (1Uea 19:11, 12, 18) E boni bae n rau nanon Eria ngke e bunra nanona nakon Iehova ao ngke e ongo naba Ana kaeka. E a mwiokoaki Eria iroun Iehova n te bwai teuana. E tuangaki  bwa e na nako ni kabira Atiaera bwa te uea i aoia kaain Turia, Ieu bwa te uea i aoia Iteraera, ao Eritai bwa te burabeti. (1Uea 19:15, 16) E buokaki Eria n aei bwa e na kaatuua ana iango i aoni baika raraoi. E anganaki naba raoraona ni kaan ae Eritai. E kangaa Iehova ni buokiko ngkana ko a namakinna bwa ko a tiku n tii ngkoe?

6. Tera ae ko kona n tataroakinna ngkana ko a namakinna bwa ai tii ngkoe? (Taian Areru 62:8)

⁶ E kaoko Iehova bwa ko na tataro nakoina. E nori baike ko rinanoi ao e berita bwa e na kakauongo n am tataro n taai nako. (1Tet. 5:17) E kan ongongora n aia tataro taan taromauria. (TaeRab. 15:8) Tera ae ko na tataroakinna ngkana ko a namakinna bwa ai tii ngkoe? Bunra nanom n aron Eria. (Wareka Taian Areru 62:8.) Tuanga Iehova tabeaiangam ao am namakin iai. Butiia bwa e na buokiko n tokanikai i aon am namakin. N te katoto, ngkana ko namakinna bwa ai tii ngkoe ao ko maaku n uarongorongo n am reirei, butiia Iehova bwa e na anganiko te ninikoria. Butiia naba bwa e kawanawanako ni kaota am koaua n te aro ae anainano. (Ruka 21:14, 15) Ngkana ko aitara ma namakin aika bubuaka, butiia Iehova bwa e na buokiko ni kaotii am namakin akanne nakon ane e a ikawai riki n te onimaki. Butiia naba bwa e na buoka te Kristian anne n ota n am namakin. Ngkana ko bunra nanom nakon Iehova, ko nora arona ni kaekaa am tataro, ao ni butimwaea aia ibuobuoki tabeman. Ane ko na bon aki namakinna iai bwa akea ae tabeakiniko.

7. Tera reireiam mairoun Mauricio?

⁷ E anganira Iehova te mwioko ae manena. Ko kona ni kakoauaa bwa e nori ao e kakaitau ni baike ko a tia ni karaoi n te ekaretia ao n te uarongorongo. (TaiAre. 110:3) Ko kangaa ni buokaki n arom ni katabetabeko n te mwakuri bwa ko na aki namakina te maroaa? Nora ana katoto te tari ae ataei ae Mauricio. * Tabeua te tai imwini bwabetitoana, ao e a kitana te koaua temanna raoraona ni kaan. E taku, “Ngke I noria ni kitana Iehova, ao e a bua naba onimakinan au konabwai. I iaiangoia bwa I kona naba ngai ni kateimatoa au katabu nakon Iehova ao n teimatoa n tiku n ana botaki ke I aki. I namakinna bwa akea ae kona ni buokai ao akea naba ae kona n oota n au namakin.” Tera ae buoka Mauricio? E taku, “I a karababaa riki au mwakuri ni minita. E buokai anne n aki kaatuua au iango i aon arou ao au namakin aika bubuaka. I a kukurei riki n uarongorongo ma tabemwaang ao e a karako riki namakinan te maroaa.” E ngae ngke ti aikoa kona  ni kaai n nakonako n uarongorongo ma raora n te onimaki, ma ti boni kaungaaki ngkana ti uaia n uataboa te uarongorongo n te reta ao n te tareboon. Tera riki ae buoka Mauricio? E taku: “I katabetabeai n te ekaretia. I kakorakoraai ni katauraoa ao n angania taari mwiokoaia n te botaki. I bon namakinna iai bwa I kakawaki iroun Iehova ao irouia tabemwaang.”

8. Tera aron rotakira ni kataaki aika kakaiaki?

⁸ Ti ataia ae ti na bon rinanoni kataaki ni kabaneani boong. (2Tim. 3:1) Ma ti kona naba n aki tauraoi nakoni kataaki ake a aki kantaningaaki aron rikia ke tain rikia. Tao e a karina naba n iai ara kangaanga ma te mwane, ti ituaki n te aoraki ae kakaiaki, ke e mate temanna ae ti tangiria. Ti kona n rawawata ao n rotakibuaka n taai akanne, moarara riki ngkana ti a rinanoni kataaki aika bati—teuana imwin teuana—ke ti a boni kaaitarai naba n teuana te tai. Ma uringnga are e tarataraira Iehova, ao ti na boni kona n tokanikai i aoni kataakira man ana ibuobuoki.

9. Taekin tabeua kataakin Iobi.

⁹ Iangoa aron Iehova ni buoka te mwaane ae kakaonimaki ae Iobi. E boni kaaitara naba ma kataaki n te tai ae waekoa. E kaongoaki Iobi n te tai ae tii teuana bwa a kimoaaki ana nanai ni kabane ke n tiringaki, ao a mate naba ana toro ma natina. (Iob 1:13-19) Ao imwina riki, ngke e bon tuai toki nanokawakin Iobi, ao e a bon ituaki naba n te aoraki ae kakaiaki ao ae kammaraki. (Iob 2:7) E a bon rangi n riao ana kangaanga Iobi n te aro are e a kangai: “I ribaa maiuu, I aki kan teimatoa ni maiu.”—Iobi 7:16.

10. E kangaa Iehova ni buoka Iobi n nanomwaaka i aani kataakina? (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.)

¹⁰ E bon tarataraa Iobi Iehova. Ao ibukina bwa E rangi n tangira Iobi, E a anganna te bae kainnanoia ibukin nanomwaakana. E taetae nakoina ao ni kauringnga ae akea tiani Wanawanana ma Ana tangira ibukia Ana karikibwai. E taekini maan aika bati aika kamimi karikaia. (Iob 38:1, 2; 39:9, 13, 19, 27; 40:15; 41:1, 2) E kamanena naba te mwaane ae Eriu ni kakorakoraa Iobi ao ni karaua nanona. E kaotia raoi Eriu nakon Iobi ae e kakabwaiaia Iehova ana toro ake a nanomwaaka. Ma e kaira naba Eriu Iehova bwa e na angan Iobi te reirei ni kairiri ma te akoi. E buokaki Iobi bwa e na katoka kaatuuan iangoana i bon irouna ngke e tuangaki iroun Eriu, bwa ti aki kona ni kabotauaki ma Iehova, ae te tia Karika te iuniweeti. (Iob 37:14) E mwiokoa naba Iobi Iehova bwa e na tataro ibukia raona ake teniman ake a bure. (Iob 42:8-10) E kangaa Iehova ni buokira ngkana ti a rinanoni kataaki aika kakaiaki?

11. Tera te kabebetenano are e anga te Baibara ibukini kataakira?

¹¹ E aki taetae Iehova nakoira n aron are e karaoia nakon Iobi, ma e boni kataetaeira rinanon Ana Taeka ae te Baibara. (IRom 15:4) E karaui nanora ngke e anganira te kantaninga ibukin taai aika na roko. Nori tabeua reirei man te Baibara ake a kona ni kabebeteira ngkana ti a rinanoni kataaki. E berita Iehova n te Baibara bwa bon akea te bwai ae na kona ni “karaureira ma tangirara [irouna],” e kaineti naba anne ma kataakira aika kakaiaki. (IRom 8:38, 39) E taekinna naba bwa “e kaan . . . nakoia akana  weteia ni kabane” n te tataro. (TaiAre. 145:18) E tuangira Iehova bwa ngkana ti onimakinna, ti na boni kona ngkanne n nanomwaaka ao ni kukurei, e ngae naba ngke ti karawawataaki. (1Kor. 10:13; Iak. 1:2, 12) E kauringira naba te Baibara bwa a aki teimaan kataakira ao a kai toki, ni kabotauaki ma te kaniwanga are akea tokina are e na anganira Iehova. (2Kor. 4:16-18) E anga Iehova te kantaninga ae koaua are e na kamauna oin rikini kataakira, ae Tatan te Riaboro ma naake a kakairi n arona aika bubuaka. (TaiAre. 37:10) Ko a tia ni kamatenanoi kiibu ake a kona ni buokiko n nanomwaaka i aani kataaki aika na roko?

12. Tera ae kantaningaira Iehova bwa ti na karaoia ngkana ti kani kakabwaiaaki raoi man ana Taeka?

¹² E kantaningaira Iehova bwa ti na kamwaawai ara tai ibukin te ukeuke n reirei n te Baibara ae katoatai, ao ni kaatuui ara iango ni baike ti wareki. E kakorakoraaki ara onimaki ao ti a kaaniaki riki ma Tamara are i karawa ngkana ti maiuakini baike ti reiakin. Ibukin anne, ti a nanomwaaka riki. E anga Iehova taamneina ae raoiroi nakoia ake a onimakina ana Taeka. Ao taamneina, e anganira “te korakora ae riaoni korakoraia aomata” ibukin nanomwaakara.—2Kor. 4:7-10.

13. E kangaa te amwarake n taamnei are e katauraoaki iroun “te toro ae kakaonimaki ma ni wanawana” ni buokira n nanomwaaka i aani kataakira?

¹³ E katauraoi kaongora, taamnei ao katangitang “te toro ae kakaonimaki ma ni wanawana” man ana ibuobuoki Iehova, ibukini kakorakoraan riki ara onimaki ao kaaniakira riki ma Iehova. (Mat. 24:45) Ti riai ni kamanenai baika katauraoaki raoi aikai n taia aika riai. E kaota ana kakaitau te tari te aine temanna n te United States ibukin amwarake n taamnei. E taku: “E aki toki ni kataaki etin aroarou i nanon 40 te ririki, are I beku iai ibukin Iehova.” E bon rinanon neiei kataaki aika kakaiaki: E mate tibuna ngke e moanaki iroun te turaiua ae manging, a ituaki ana karo n te aoraki ae kamamate, ao uoua ana tai neiei ni kaitaraa te aoraki ae te kaentia. Tera ae buokia? E taku: “E a bon tatabeakinai naba Iehova. I buokaki n nanomwaaka n te amwarake n taamnei are e katauraoia rinanon te toro ae kakaonimaki ma ni wanawana. Ai aron ae I a katotonga iai Iobi are e kangai: ‘N na bon aki kakeaa etin arou ni karokoa ae I mate!’”—Iobi 27:5.

14. E kangaa Iehova ni kamanenaia raora n onimaki ibukini boutokaakira n taai ake ti kataaki iai? (1 I-Tetaronike 4:9)

 ¹⁴ E kataneiaia ana aomata Iehova bwa a na bwaina te tangira ao te ikaungaunga i marenaia n taai ni karawawata. (2Kor. 1:3, 4; wareka 1 I-Tetaronike 4:9.) A kakairi taari iroun Eriu ngkana a ingainga ni buokira bwa ti na teimatoa ni kakaonimaki n taai ake ti karawawataaki iai. (Mwa. 14:22) N te katoto, iangoa aroia kaain ana ekaretia Diane, ake a kaungaa ao ni buokia ni kakorakoraa ana onimaki imwin rotakini buuna n te aoraki ae kakaiaki. E taku: “E bon rangi ni kangaanga. Ma ti a namakina bain Iehova ae korakora ao ae tatangira n taai ake ti rawawata iai. A boni boutokaira kaain ara ekaretia. A kakawarira, a tareboonira, ao a inga ma ngaira, aika baike ti kainnanoi ibukini kateimatoaara. Ibukina bwa I kabi n turaiua, a a buokai taari tabeman n irii bobotaki ao n uarongorongo.” Ai kakabwaiaakira ngaira ngkai ti kaaina te utu n taamnei ae rangi n tatangira!

15. E aera ngkai ti kakoauaa ae ti boni kona n tokanikai i aoni kataakira?

¹⁵ Ti na boni bane ni kaaitara ma kataaki aika kakaokoro. Ma n aron ae ti noria, ti na bon aki kaaitarai i bon iroura. E tarataraira Iehova n aron te karo ae tatangira. E tatauraoi ni kakauongo nakon ara bubutii ao e ingainga ni boutokaira. (Ita. 43:2) Akea te nanououa bwa ti kona n tokanikai i aoni kataakira, ngkai e tituaraoi Iehova ni karekei baike ti kainnanoi ibukin nanomwaakara. E anganira ana bwaintituaraoi ae te tataro, te Baibara, amwarake n taamnei aika bati, ao te botaki n itaritari ae tatangira, ae na buokira n taai ake ti kainnanoa iai buokara.

16. Ti na kangaa ni kateimatoaira i aan ana tararua Iehova?

¹⁶ Ai kakaitaura ngaira ngkai iai Tamara are i karawa ae tarataraira! “A kakatonga nanora irouna.” (TaiAre. 33:21) Ti kona ni kaota ara kakaitau n ana mwamwannano Iehova, n arora ni kamanenai raoi bwaai ni kabane ake e katauraoi ibukini buokara. Ti riai naba ni kakorakoraira ni memena i aan ana tararua te Atua. Ngkana ti kabanea ara konaa n ongeaba iroun Iehova ao ni kakaraoa ae riai i matana, e na bon teimatoa n tarataraira n aki toki.—1Bet. 3:12.