1, 2. (a) Ti kangaa n ataia ae a kona aomata n riki bwa raoraon te Atua? (b) Tera ae ti na rinanona n te kaongora aei?

TE BWAI ae ti rangi ni kainnanoia mangke ti moani bungiaki ni karokoa matera, bon te tangira. A kainnanoa ao ni bwarua te tangira aomata, ao tiaki tii te tangira ni karekenano. Ti tangiria ni karekea ara iraorao ke reitakira ma tabemwaang. Ma bon iai te aeka n tangira ae ti kainnanoia riki nakon ake tabeua, ae bon ana tangira Iehova. A bati ake e kangaanga irouia iangoan ae e kona n reke aia iraorao ae kaan ma te Atua ae Moan te Mwaaka, ae te Taamnei ae aki nonoraki ae mena i karawa. Ti boraoi naba n iango ma anne? Ti bon aki!

² E kaotaki n te Baibara bwa a kona n riki bwa raoraon te Atua aomata aika aki kororaoi. E rangi ni manena iaiangoan aia katoto, bwa karikirakean te iraorao anne bon te tia ae moan te manena ae ti kona n uaiakinna ni maiura. Te katoto ae rianako iroun te mwaane ae karikirakea te aeka n iraorao anne, bon Aberaam. (Wareka Iakobo 2:23.) E kangaa ni kaania riki ma Iehova? Te bwai ae rangi  ni kakawaki n te iraorao anne bon te onimaki. E bon aranaki Aberaam n te Baibara bwa “tamaia taan onimaki ni kabaneia.” (IRom 4:11) Ti na noria ngkai bwa e kangaa ana onimaki Aberaam ni karekea ana iraorao ae kaan ma te Atua. Ti karaoa ae riai n tatabemanira nako ngkana ti titirakinira ni kangai: ‘N na kangaa ni kakairi n ana onimaki Aberaam ao ni kakorakoraa au iraorao ma Iehova?’

3, 4. (a) Kabwarabwaraa bwa tera te kataaki ae tao te kabanea ni kangaanga nakon ana onimaki Aberaam. (b) E aera bwa e kukurei Aberaam ni kareana Itaaka?

³ Kataamneia te mwaane ae e a kara ae nakonako ni karaurau n ararakea te maunga. E a karaoa ngkai mwanangana ae te kabanea ni kangaanga i nanoni maiuna. E aki kangaanga te mwananga aei irouna ibukina bwa e a kara. Tao ai 125 ana ririki Aberaam n te tai aei, ma e boni korakora naba. ^[1] E ririmwina te rorobuaka n ataei ae tao 25 ana ririki ae natina ae Itaaka, are uouotii aia. Iai ana biti Aberaam ao bwaini kauraan te ai. E tuangnga Iehova bwa e na kareana oin natina!—KBwaai 22:1-8.

⁴ E kaaitara Aberaam ma te kataaki ae tao te kabanea ni kangaanga nakon ana onimaki. Iai ake a taekinna bwa e iowawa te Atua ngke e tuanga Aberaam anne, ao tabeman a taku bwa akea aan ongeaban Aberaam ao e aki tatangira. A iango n aron anne ibukina bwa akea aia onimaki ao a aki ota naba n aroni mwakurin te onimaki. (1Kor. 2:14-16) Tiaki n ae akea aan ongeaban Aberaam iroun te Atua. Bon iai aan ongeabana. Ibukin ana onimaki ni koaua, e ataia ae e aki kona Tamana are i karawa ae Iehova, n tuangia Ana toro aika kakaonimaki bwa a na karaoi baike a na rotakibuaka iai n aki toki. E ataia Aberaam ae ngkana e ongeaba iroun Iehova ae Atuana, e na boni kakabwaiaa ma natina are tangiraki. Tera ae boto iai te onimaki anne? Bon te atatai ao baike a riki nakoina.

5. Tao e kangaa Aberaam n reiakina taekan Iehova, ao tera ana namakin n te atatai anne?

⁵ Te atatai. E ngae ngke e ikawairake Aberaam i Ura ae kaawani Kareria ae taabangaki iai taromauriani bouannanti, ma e karekea ataakin Iehova. E kangaa n riki anne ngkai tamana are Tera bon te tia taromaurii bouannanti? (Iot. 24:2) E aki kaotaki raoi anne n te Baibara, ma e kaotaki iai bwa Aberaam bon te karuaiwa n roro mairoun Tem are temanna i buakoia natin Noa, ao te mwaane ae korakora ana onimaki. E teimatoa ni maiu Tem ni karokoa ae tao ai 150 ana ririki Aberaam. Ti aki ataia raoi ngkana tao e reiakina taekan Iehova Aberaam mairoun Tem. Ma tao e kona n taekinaki ae Tem e reireinia rooro ake imwina n ana utu taekan te baere e ataia ibukin Iehova. E bae n reke te atatai anne iroun Aberaam n te anga teuana, ao e rotaki nanona iai. E a reke tangiran te Atua irouna are e reiakina taekana, ao e buokaki n te atatai anne ni karikirakea ana onimaki.

6, 7. A kangaa baike a riki nakon Aberaam ni kakorakoraa ana onimaki?

⁶ Baike a riki nakoina. Tera ae e karaoia Aberaam ae kakorakoraa onimakin Iehova irouna? E tataekinaki bwa a ueke namakin mani baike a iangoaki, ao namakin a kauekei mwakuri. Te baere e reiakinna Aberaam ibukin te Atua e a karekea nakoina te maaku ae korakora ao te karinerine ni koaua ibukin “Iehova, ae te Atua ae Moan te Rietata, ae ana bwai karawa ma aonaba.” (KBwaai 14:22, BG) E taekina te namakin anne te Baibara bwa “maakan te Atua,” ao e rangi ni kakawaki ibukini karikirakean te iraorao ae kaan ma ngaia. (Ebera 5:7; TaiAre. 25:14) E kairaki Aberaam ni maakakin te Atua bwa e na karaoa te mwakuri.

⁷ E tuangaki Aberaam ae e a kara ma Tara iroun te Atua bwa a na kitana Ura ao ni  mwaing nakon te aba ae ianena. A na mamaeka n umwanrianna ni kabane bongini maiuia. N ongeaban Aberaam, e a kauka iai te kawai nakon Iehova bwa e na kakabwaiaa ao ni kamanoa. N te katoto, e maaku Aberaam ibukini buuna ae baaraoi are Tara, bwa e na anaaki mairouna ao ngaia e na tiringaki. E bon riai maakun Aberaam, ma e aki kariaia raraomana akanne bwa a na katannakoa man ongeabana iroun Iehova. E bati te tai ae e ibuobuoki iai Iehova ni kamanoa Aberaam ma Tara, ao e karaoa anne rinanon te kakai. (KBwaai 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18) E kakorakoraaki ana onimaki Aberaam ni baike a riki nakoina akanne.

8. Ti na kangaa ni karekea te atatai, ao tera arora ae ti na karaoia ae e na kakorakoraa ara iraorao ma Iehova?

⁸ Ti kona ni karikirakea ara iraorao ma Iehova? Ti boni kona! E a tia n tauraoi ngkai te atatai ae kainnanoaki ao iai te bwai ae ti kona ni karaoia. Tii teutana te wanawana are reke iroun Aberaam ni kabotauaki ma te wanawana ae rangi ni bati ae n te Baibara. (Tan. 12:4; IRom 11:33) E on Ana Taeka te Atua ni baika kakawaki aika kona ni kabatiaa ara atatai ibukin Teuare “ana bwai karawa ma aonaba,” ao e buokira ni karikirakea karineana ao tangirana. Ngkai ti kairaki n namakin akanne bwa ti na ongeaba iroun te Atua, ti a nora iai mwin ara ongeaba irouna ae raoiroi. Ti a kunea ae ti kamanoaki n ana reirei ni kairiri ao e kakabwaiaira ma ni kakorakoraira. Ti a ataia ae te beku iroun te Atua ma nanora ni kabane e karekea te rauaki, te rau, ao te kimwareirei. (TaiAre. 34:8; TaeRab. 10:22) Ngkai e a rikirake ara atatai anne ao ti a rabakau riki n ongeaba iroun te Atua, ao e a rikirake naba onimakinan Iehova iroura ao ara iraorao ma ngaia.

9, 10. (a) Tera ae kainnanoaki bwa e na kakorakoraa te iraorao? (b) Tera ae oti iai bwa e kakawaki iroun Aberaam ana iraorao ma Iehova ao e kakorakoraa?

⁹ E kona n riki te iraorao bwa te kaubwai ae rangi ni kakawaki. (Wareka Taeka N Rabakau 17:17.) Ma te iraorao bon tiaki te bwai ae kaanga e mate ae ti kona ni kabooa ao ni kawakinna n aki kakabongana. Te iraorao kaanga te bwai ae maiu ae kainnanoa tabeakinana ao kateimatoaana bwa e na rikirake ma ni maiureirei. E kawakina raoi ana iraorao ma Iehova Aberaam ao e kateimatoa. E kangaa ni karaoa anne?

¹⁰ E aki roko n te namakinna Aberaam bwa e a tau arona rimoa ni maaka te Atua ao n ongeaba. Ngke e mwananga ma kaaini batana aika rangi ni bati nako Kanaan, ao e teimatoa ni kariaia Iehova bwa e na kairiria ni karaoan ana motinnano, man te bae uarereke ni karokoa ae bubura. Teuana te ririki imwaini bungiakin Itaaka ngke ai 99 ana ririki Aberaam, ao e tua Iehova bwa a na bane ni korotobibiaki mwaane ake kaain ana auti. E nanokokoraki Aberaam n te tua anne ke ni kakaaea angana n aki karaoia? E aki, ma e onimakina  te Atua ao e ongeaba irouna “n te bong naba arei.”​—KBwaai 17:10-14, 23, BG.

11. E aera ngke e tabeaianga Aberaam ibukin Totom ma Komora, ao e kangaa ni buokia Iehova?

¹¹ Ibukina bwa e karekea te ongeaba iroun Iehova bwa anuana ni bwaai naba aika uarereke, e a kateimatoa iai nakoraoin ao rikiraken ana iraorao ma te Atua. E namakinna ae e kona ni bunra nanona nakon Iehova, ni bubutii buokana ngke e kaaitara ma titiraki aika kangaanga. N te katoto, ngke e a ataia Aberaam ae e na kamauna Totom ma Komora te Atua, ao e tabeaianga bwa tao a na kamaunaaki naba aomata aika raoiroi i rarikia ake a buakaka. Tao e raraomaeakina ai natina are Rota ma ana utu, ake a maeka i Totom n te tai anne. E tabeki ana titiraki Aberaam ma te nanorinano ae bati ao e onimakina te Atua ae “te tia Motiki taekaia kaain aonaba ni bane.” E taotaona nanona Iehova ni kaotia nakon Aberaam bwa e nanoanga, e nori naano nako, ao e ukeriia ake a raoiroi bwa e na kawakinia, n taai naba ni motikitaeka.​—KBwaai 18:22-33, BG.

12, 13. (a) E kangaa ana atatai ao baike a riki nakon Aberaam ni buokia rimwi riki? (b) Tera ae oti iai bwa e onimakina Iehova Aberaam?

¹² E boni buokaki Aberaam ni kateimatoa ana iraorao ae kaan ma Iehova man te atatai ae e karekea ao baike a riki nakoina. Rimwi riki ngke e a kaaitara ma te kataaki ae kangaanga, ae tuangakina iroun Iehova bwa e na kareana natina are Itaaka, ao e a kona Aberaam n iaiangoa aron te Aomata are kinaa are Raoraona are i karawa. Ti na okira ngkai te mwaane ane kakaonimaki anne ngke e karaurau n ararakea rabeen te maunga n te aba ae Moria. E kakoauaa bwa e na waekoa ni bitaki Iehova n riki bwa te aomata ae iowawa ma n aki nanoanga? Iroun Aberaam, e bon aki kona n riki anne! Ti kangaa n ataia?

¹³ Imwaini kitanaia ana toro ake raona, ao e taku Aberaam: “Kam na mena ikai ma te aati, ao ngai ma te tei ti na nako ikekei; ao ti na taromauri, ao ti a manga okiringkami.” (KBwaai 22:5, BG) Tera ae e nanonna Aberaam? E kewenia ana toro n tuangia bwa e na bon oki Itaaka, ngkai e ataia bwa e na boni kareanaki natina? Tiaki ngaia anne. E kaotaira teutana te Baibara n ana iango Aberaam. (Wareka Ebera 11:19.) E “taku i nanona [Aberaam] bwa e kona te Atua ni kauta Itaaka mai buakoia maate.” Eng, e kakoauaa te mangauti Aberaam. E ataia ae e a tia Iehova n anganna te konaa ni kariki ma Tara e ngae ngke a a kara. (Ebera 11:11, 12, 18) E ataia Aberaam ae akea te bwai ae e aki kona ni karaoia Iehova. Ngaia are e aki nanououa bwa n aki ongea te baere riki ae kangaanga n te bong anne, ma e na boni kaokaki natina nakoina bwa a aonga ni bane ni koro bukin ana berita Iehova. Maroaka ae e aranaki Aberaam bwa “tamaia taan onimaki ni kabaneia”!

14. Baikara kangaanga aika ko kaaitarai ngkai ko beku iroun Iehova, ao e na kangaa ni buokiko ana katoto Aberaam?

¹⁴ Ao ngaira tera arora? E koaua ae e a aki tuangira aekaki akanne te Atua n ara bong  aikai. Ma e tuangira bwa ti na ongeaba irouna e ngae ngke e kangaanga ongeabara n ana tua ke ti aki atai raoi bukia. Ko kona n iangoa te bwai ae e tuangko te Atua bwa ko na karaoia, ae kangaanga iroum? Irouia tabeman bon te mwakuri n uarongorongo. Tao a kekeiaki ma te maamaa ao e kangaanga bwa a na kawariia aomata aika aki kinaia n uarongorongo nakoia. Ake tabeman tao e kangaanga irouia te tei n okoro tao n aia tabo n reirei ke ni mwakuri. (TeOti. 23:2; 1Tet. 2:2) Ko namakina ana namakin Aberaam, ngkai kaanga ko a tabe n nakonako ni karaurau n ararakea rabeen te maunga i Moria, ao ni kaaitara ma te mwakuri ae taraa n riaon am konaa? Ngkana ngaia anne, karekea ninikoriam mairoun Aberaam ao ana onimaki! Kananoan ara iango n aia katoto mwaane ao aine aika kakaonimaki, e kona ni kairira bwa ti na katotongia ao ni kaania Iehova bwa Raoraora.​—Ebera 12:1, 2.

15. E aera bwa ti kona ni kakoauaa ae e aki uringaaba teutana Aberaam n ongeabana ni koaua iroun Iehova?

¹⁵ N am iango e uringaaba teutana Aberaam n ongeabana ni koaua iroun Iehova? Nora kabwarabwaraan tokini maiuna n te Baibara: “E moti iken Aberaam, ao e mate ngke a koro raoi ana bong, ngke e a unimwaane ngke a bati ana ririki [rauaki ni maiuna, NW].” (KBwaai 25:8, BG) Ngke 175 ana ririki Aberaam ao e a bon toki korakorana, ma e kona n ururing rikaaki ma te raunnano ni maiuna ae nakoraoi. E boboto maiuna i aon ana iraorao ma Iehova ae te Atua. Ma ni warekan taekan Aberaam ngke ‘e a unimwaane ao e rauaki ni maiuna’ ao ti na aki iangoia bwa aongkoa e a toki nanona ni maiuna, ao e aki kani maiu n te tai ae e na roko.

16. Baikara baika kakimwareirei ake e na nori Aberaam n te Bwaretaiti?

¹⁶ E taekinaki ae kangai n te Baibara ibukin Aberaam: “E kariariaa te kaawa ae iai aana ae matoatoa, ae te tia kateia te Atua ao te tia karaoia.” (Ebera 11:10) E kakoauaa Aberaam bwa n te tai teuana ao e na nora te kaawa anne, ae ana Tautaeka n Uea te Atua, ae tautaekana te aonnaba aei, ao e na bon noria! Ko kona n iangoa kimwareirein Aberaam ngkana e a maeka n te aonnaba ae Bwaretaiti ao n reitaanako kakorakoraan ana iraorao ma Iehova? Ai rotakira nanona ngkana e a ataia ae a a tia ana toro Iehova ni buokaki n ana onimaki i nanoni nga ma nga te ririki imwini matena! N te Bwaretaiti ao e nang ataia naba bwa kaokan Itaaka nakoina boni ‘kaikonakan’ te bwai ae kakannato riki. (Ebera 11:19) Ao e nang ataia bwa marakina are e rinanona ngke e katauraoia bwa e na kareana Itaaka, e a tia ni buokiia mirion ma mirion aomata aika kakaonimaki bwa a na iangoa iai marakin Iehova ngke e katauraoa Natina ae Iesu Kristo bwa te kaboomwi. (Ioa. 3:16) E buokira ni kabane ana katoto Aberaam bwa ti na kakaitau riki ibukin te kaboomwi, ae te mwakuri n tatangira ae moan te rianako ae tuai mani kakaraoaki mai mwaina!

17. Tera ae ko motinnanoia, ao tera ae ti na rinanona n te kaongora ae imwina?

¹⁷ Ti bia motinnanoia n tatabemanira nako bwa ti na kakairi n ana onimaki Aberaam. Ngkai ti teimatoa ni karekea ataakin riki Iehova, ti a karekea iai etin arora i matana ao kaniwangara mani kakaonimakira ni beku irouna. (Wareka Ebera 6:10-12.) E bia riki Iehova bwa Raoraora n aki toki! N te kaongora ae imwina ao ti na rinanoi katoto riki aika tenua ae taekaia aomata aika kakaonimaki ake a riki bwa raoraon te Atua ni kaan.