1. Tera ae kakoauaaki ibukia taari mwaane aika rooro n rikirake?

TAARI mwaane aika rooro n rikirake, a bati baika kam kona ni karaoi. A bati i buakomi aika korakora ao ni mwamwakuri. (TaeRab. 20:29) Kam rangi ni bongana n ami ekaretia. Kam bae n ingainga nakon te tai are kam nang mwiokoaki iai bwa tabonibai. Ao kam bae naba n iangoia bwa a iangoingkami tabeman bwa kam rangi n uarereke ke n tuai n tau ni karaoi mwioko tabeua aika kakawaki. E ngae ngke kam ataei, ma iai baika kam kona ni karaoi n te tai aei ibukini karekean onimakinami ao karineami irouia kaain ami ekaretia.

2. Tera ae ti na rinanona n te kaongora aei?

² N te kaongora aei, ti na kaatuua ara iango ni maiun te Uea ae Tawita. Ti na maroroakinna naba n te aro ae kimototo rongorongoni maiuia Ata ao Ieotiabata, aika uean Iuta aika uoman. Ti na nori naba aeka ni kangaanga ake a kaaitarai mwaane aika teniman aikai, aroia nako iai, ao tera reireiaia taari mwaane aika rooro n rikirake man aia katoto.

3. Tera te anga teuana ae a kona iai rooro n rikirake ni buokiia aika a ikawai riki n te ekaretia?

³ Ngke te roro n rikirake Tawita, ao iai rabakauna tabeua ake a iangoia tabemwaang bwa a manena. Bon te mwaane ngaia ae ikawai n te onimaki, ao e mwakuri korakora naba bwa e na riki bwa te tia anene ao e kabongana ana tarena anne ni buoka iai  Tauro, ae te Uea are e rineia te Atua. (1Tam. 16:16, 23) Iai rabakaumi rorobuaka n ataei ake a na buokaki iai tabemwaang n te ekaretia? A bati i buakomi aika iai. N te katoto, kam bae n noria bwa iai tabeman aika ikawai riki ake a kukurei ngkana kam buokiia ibukin aroni kabonganaan aia tablet ke aia mobwaao ibukin aia ukeuke n reirei i bon irouia ao bobotaki n taromauri. Mwaataimi ni kabonganai baikai, a na rangi n buokaki iai taari ake a ikawai riki.

4. N aron Tawita, baikara aroaro ake a riai taari mwaane aika rooro n rikirake ni karikirakei? (Nora te taamnei ni moan te maekatin.)

⁴ E kaotia Tawita ni maiuna ni katoabong bwa e nano ni mwaane ao ni kona n onimakinaki. N te katoto, ngke te roro n rikirake ngaia, e katabetabea n tararuaia ana tiibu tamana. E noraki bwa tabena anne bon te mwakuri ae karuanikai. E kabwarabwaraa imwina riki Tawita nakon te Uea ae Tauro ni kangai: “E riki am toro bwa te tia kawakinia ana tiibu tamana, ao e roko te raian, ao te bea naba, ao a uotaanako te tiibu man te nanai. Ao I otinako ni kaea ao I oreia ma ni kamaiua mai nanoni wina.” (1Tam. 17:34, 35) E ataia Tawita bwa tabena bon tararuaaia tiibu, ao e ninikoria ni kamanoia. A kona taari mwaane aika rooro n rikirake ni kakairi iroun Tawita, n aroia ni mwamwakuri ni kakororaoi mwiokoaia.

5. Ni kaineti ma Taian Areru 25:​14, tera te bwai ae kakawaki riki ae a kona ni karaoia taari mwaane aika rooro n rikirake?

⁵ E karikirakea ana iraorao ae kaan ma Iehova te rorobuaka ae Tawita. E kakawaki riki ana iraorao anne nakon ninikoriana ke mwaataina n ana bwai ni katangitang. E aki tii riki Iehova bwa Atuana ma e riki naba bwa Raoraona, ae bon Raoraona ni kaan. (Wareka Taian Areru 25:14.) Taari mwaane aika rooro n rikirake, te bwai ae kakawaki riki bon aromi ni kakorakoraa reitakimi ma Tamami are i karawa, ao mani karaoan anne, kam a kona n anganaki mwiokoami aika bati riki.

6. Baikara aia iango tabeman aika aki raraoi ibukin Tawita?

⁶ E riai naba Tawita n tokanikai i aon aia iango aika aki raraoi tabemwaang ibukina. N te katoto, ngke e anga nanona Tawita bwa e na buakana Koria, e katokia te Uea are Tauro ngke e kangai: “Bon te teinimwaane ngkoe.” (1Tam. 17:31-33) Imwain anne, e kabuakakaaki Tawita iroun tarina n taekinna ae e tuai n ikawai. (1Tam. 17:26-30) Ma e aki iangoaki Tawita iroun Iehova bwa tao e tuai n ikawai ke e tuai n nano ni mwaane. E kinaa raoi te rorobuaka  aei. Ao ibukina bwa e onimakina Raoraona are Iehova Tawita ibukini korakorana, e a kona n tiringa Koria.​—1Tam. 17:45, 48-51.

7. Tera reireiami n rongorongon Tawita?

⁷ Tera reireiami n te baere riki iroun Tawita? Kam kainnanoa te taotaonakinnano. E bae n anaa te tai ae maan irouia naake a nora uarerekemi, n noringkami bwa kam a ikawai. Ma kakoauaa raoi bwa e aki tii nora tinanikumi Iehova ma e nora naba are i nanomi. E kinai raoi ngkami ao e ataa te bwai ae kam kona ni karaoia. (1Tam. 16:7) Kakorakoraa ami iraorao ma te Atua. E karaoa anne Tawita n arona n taratarai raoi ana karikibwai Iehova. E kananoa naba ana iango n ana karikibwai Iehova akanne, are e oti raoi iai bwa bon te tia Karikiriki. (TaiAre. 8:3, 4; 139:14; IRom 1:20) Te bwai riki ae kam kona ni karaoia bon tataroakinan te korakora are mairoun Iehova. N te katoto, a a tia tabeman raomi n reirei ni kakanikoingkami ngkai kam riki bwa Ana Tia Kakoaua Iehova? Ngkana eng, tataroa ana ibuobuoki Iehova bwa kam aonga n nanomwaaka ni kaitaraa ami kangaanga anne. Ao maiuakina te reirei ni kairiri ae manena are kam kunea n ana Taeka, ni booki aika aanaki man te Baibara ao taamnei naba. Ni katoaa te tai are kam nora iai buokami iroun Iehova n ami kangaanga, e na rikirake riki onimakinana iroumi. Ao ae kakawaki riki, a na noringkami ake tabemwaang bwa kam onimakina raoi Iehova, ao a na kona naba n onimakiningkami.

8-9. Tera ae e buoka Tawita bwa e na tataninga ma te taotaonakinnano ni karokoa rikina bwa te uea, ao tera reireiaia taari mwaane aika rooro n rikirake irouna?

⁸ Iangoa riki te kangaanga teuana are e rinanona Tawita. Imwini kabirakina bwa te uea, e a riai n tataninga i nanon ririki aika bati imwain ae e moana ana kairiri ngkai e a riki bwa uean Iuta. (1Tam. 16:13; 2Tam. 2:3, 4) Tera are e buokia i nanon te maan anne bwa e na tataninga ma te taotaonakinnano? N oneani mwin are e na taonakinako n te bwarannano, e kaatuua ana iango n te bwai ae kona ni karaoia. N te katoto, ni menana bwa te ianena i abaia I-Biritia, e a kabongana ana tai anne ni buakania aiaia tibun Iteraera. Ni karaoan anne, e a kamanoi iai tiia n aaba ake n aonon Iuta.​—1Tam. 27:1-12.

⁹ Tera reireiaia taari mwaane aika rooro n rikirake n ana katoto Tawita? Kabonganai aanga aika kam kona ni karaoi ibukia tarimi n te onimaki. Iangoa te baere riki iroun te tari te mwaane ae Ricardo. * Ngke ai tibwa tebwi tabun ana ririki, e a kaman iaiangoa te riki bwa te bwaiania ae katoatai. Ma e tuangaki irouia unimwaane bwa e tuai moa n tau. N oneani mwin are e na kabwaraa nanona ke n un iai, e kabatiaa Ricardo ana tai n uataboa karaoan te mwakuri ni minita. E taku: “Ngkana I ururing rikaaki, I a kona n noria bwa e raoiroi riki irou karaoani bwaai tabeua ibukin rikirakeu n te onimaki. I kaatuua au iango ni karaoa te manga oki nakoia naake a kan ongora ao I okiokiria. I a waakina naba kairan te reirei n te Baibara iroun au moan aomata. I noria bwa I aikoa nanokokoraki ngke e a bati riki au tai n uarongorongo.” E a beku ngkai Ricardo bwa te bwaiania ae katoatai ae uaana ana mwakuri ao n riki naba bwa te tabonibai n te ekaretia.

10. Tera are e karaoia Tawita n te tai teuana, imwain are e karaoa ana babaire ae kakawaki?

¹⁰ Iangoa naba te baere riki ni maiun Tawita. N te tai are a a riki iai bwa taan tiotionako ngaia ma mwaane ake raona, a a kitania aia utu ni karaoa te mwioko teuana. N nakoia mwaane akanne, e a niniaki mwengaia irouia aiaia ao a a kairakinako aia utu bwa taenikai. E bae n iangoia Tawita bwa ngkai te tia buaka ngaia ae mwaatai, e kona ni karaoa te bwai teuana ae a na kaokaki iai aia utu akanne. Ma e aki karaoa  anne, e bon ukera ana kaetieti Iehova. Man ana ibuobuoki te ibonga ae Abiata, e titirakina Iehova Tawita ni kangai: “I riai ni kaeiia taani kuribwai aikai?” E tuangaki iroun Iehova bwa e riai ni kaeiia, ao e karauaki naba nanona bwa e boni kona ni kaokiia ana utu ake a a riki bwa taenikai. (1Tam. 30:7-10) Tera reireiami n te bae riki aei?

11. Tera ae kam riai ni karaoia imwaini karaoan ami babaire?

¹¹ Butimwaei aia taeka n reirei tabemwaang imwaini karaoan ami babaire. Ongora aia iango ami karo. Kam kona naba ni butimwaei aia taeka n reirei aika manena unimwaanen te ekaretia aika mwaatai. E onimakinia Iehova mwaane aikai ake e a tia ni mwiokoiia, ao e kona naba n onimakiningkami. E iangoiia mwaane aikai bwa “bwaai n tituaraoi” n te ekaretia. (IEbe. 4:8) Kam kona ni kakabwaiaaki ngkana kam kakairi n aia onimaki ao ni butimwaei aia taeka n reirei aika raraoi. Ti na rinanon ngkai reireiara mairoun te Uea ae Ata.

12. Baikara aroaro ake iai iroun te Uea ae Ata ngke e a moana ana tautaeka?

¹² Ngke te rorobuaka n ataei te Uea ae Ata, e bon nanorinano ao n ninikoria. N te katoto, ngke e a ruamwin tamana ae Abiia, e karaoa te mwakuri ae kanakoan taiani bouannanti. E “tuangia [naba] kaain Iuta bwa a na ukoukora Iehova ae Atuaia aia bakatibu, ao a na kakairi n te Tua ma te kaetieti.” (2Rong. 14:1-7) Ao ngke a buakanaki kaain Iuta iroun Teera ae te I-Itiobia ma ana taanga ni buaka aika 1,000,000, e wanawana Ata bwa e okira moa Iehova ni bubutii buokana, ngke e kangai: “Iehova, ko boni kona ni buokiia aomata e ngae ngke a mwaiti ke akea korakoraia. Buokira Iehova ae Atuara, bwa ti onimakiniko.” E kaotaki n te kibuntaeka ae tamaroa aei aron Ata ni kakoauaa raoi bwa e kona Iehova ni kamaiua ma ana aomata. E onimakina raoi Tamana are i karawa Ata, ao “e kataenikaiia I-Itiobia Iehova.”​—2Rong. 14:8-12.

13. Tera te bwai ae riki iroun Ata imwina riki, ao bukin tera?

¹³ Ko bae ni kakoauaa bwa kaitaraan te taanga ni buaka ae 1,000,000 mwaitiia bon te kangaanga teuana ae bubura, ao e bon tokanikai iai Ata. Ma e kananokawaki bwa ngke e a manga aitara Ata ma te kangaanga riki teuana ae aki rangi ni bubura, e a aki rairaki ni kawara Iehova iai. Ngke e kakamaakaki iroun Baata are Uean Iteraera ae buakaka, e bon rairaki Ata ni  kawara uean Turia ibukini buokana. E a kairia ana motinnano anne nakon te kangaanga! Rinanon ana burabeti ae Aanani, e a tuangaki Ata iroun Iehova ni kangai: “Ibukina bwa ko onimakina uean Turia ao ko aki onimakina Iehova ae Atuam, ao e a birinako mai nanoni baim ana taanga ni buaka uean Turia.” Mai mwin te tai anne, ao e teimatoa Ata ni buaka. (2Rong. 16:7, 9; 1Uea 15:32) Tera te reirei mai iai?

14. Kam na kangaa n onimakina raoi Iehova, ao tera ae kona n riki ngkana kam maiuakina are taekinaki n 1 Timoteo 4:12?

¹⁴ Teimatoa n nanorinano ao onimakina raoi Iehova. N te tai are kam bwabetitoaki iai, kam a kaota iai onimakinan raoi Iehova iroumi. Ao e kukurei ni butimwaeingkami bwa kaain naba ana utu. Te kiing ibukini karaoan anne bon te teimatoa n onimakina Iehova. E bae n ae e bebete onimakinan Iehova n te tai are kam a karaoi iai ami motinnano aika kakawaki, ma tera aromi ibukini bwaai riki ake tabeua? Ai kakawakira ngkanne aromi n onimakina Iehova ni karaoan ami babaire, ao ake iai naba irekerekeia ma te kaakibotu, te mwakuri ni kareketianti, ao tiami ni maiumi! Tai onimakina oini wanawanami. Ma ukeri ana boto n reirei te Baibara ibukini baike kam na karaoi, ao kaboraoi maiumi ma te kaetieti iai. (TaeRab. 3:5, 6) Ni karaoan anne, kam a kakukureia iai Iehova ao a a kona n onimakiningkami kaain te ekaretia.​—Wareka 1 Timoteo 4:12.

15. Tera te kairua are e karaoia te Uea ae Ieotiabata, n aron are taekinaki n 2 Rongorongo 18:1-3; 19:2?

¹⁵ Ni koauana, kam aki kororaoi n ai arora ni kabane, ao n tabetai kam kona ni karaoi kairua. Ma e na aki tukingkami aei ngkana kam na kabanea ami konaa n ami beku ibukin Iehova. Iangoa ana katoto te Uea ae Ieotiabata. Iai irouna aroaro aika bati aika raraoi. Ngke te rorobuaka ngaia, “e ukoukora Atuan tamana ao e kakairi n ana tua.” Irarikin anne, e kanakoia naba tooka bwa a na mwamwananga rinanoni kaawan Iuta n reireinia aomata taekan Iehova. (2Rong. 17:4, 7) Bon te mwaane Ieotiabata ae raoiroi nanona, ma iai naba taai ake e karaoi iai ana motinnano aika aki raoiroi. Ao ibukin anne, e a anganaki te reirei ni kairiri iroun temanna ana tia tei Iehova. (Wareka 2 Rongorongo 18:1-3; 19:2.) Tera reireiami man te rongorongo anne?

16. Tera reireiami n rongorongon Rajeev?

¹⁶ Butimwaea te reirei ni kairiri ao maiuakinna.  N aroia rorobuaka n ataei aika bati, e bae n ae kam kabokorakora naba ni katei tiami aika raraoi i boni ibukimi. Ma tai kabwaraa nanomi. Nora te baere e rinanona te tari aei ae Rajeev. E ururing rikaaki ngke tebwi tabun ana ririki, ao e taku: “I namakinna n tabetai bwa I a aki ataa te bwai ae N na karaoia n ririki akanne. N aroia rooro n rikirake ake tabeman, I rangi n nano riki n te takaakaro ao te maiu ae kakukurei n oneani mwin te nanako ni bobotaki ke ni karaoa te mwakuri ni minita.” Ma tera are e buoka Rajeev? E bon anganaki taian reirei ni kairiri iroun te unimwaane n te ekaretia ae mwamwannano. E taekina aei Rajeev: “E a tia ni buokai bwa N na iaiangoa raoi te boto n reirei are n 1 Timoteo 4:8.” E nanorinano Rajeev ni butimwaea te reirei ni kairiri anne ao e a manga karaoi bitaki aika kakawaki riki ni maiuna. E taku: “I motinnanoia bwa e na moanibwai irou karaoan tiau n te onimaki.” Tera mwina? E taku: “Tabeua te ririki imwini butimwaean te reirei ni kairiri anne, I a tau ao ni kona ni beku bwa te tabonibai n te ekaretia.”

17. Tera aia iango mwaane aika ikawai riki irouia rorobuaka n ataei aika beku iroun Iehova?

¹⁷ A rangi ni kukurei mwaane aika ikawai riki iroumi rorobuaka n ataei ngkai kam beku iroun Iehova “ma te katiteuanaaki” ma ngaiia! (Teb. 3:9) A anaaki nanoia ibukin ingaingan nanomi ma korakorami ao kukureimi n ami beku ake kam mwiokoaki iai. Kam a karekea onimakinami irouia.​—1Ioa. 2:14.

18. N aron are taekinaki n Taeka N Rabakau 27:11, tera aron Iehova n iangoiia rorobuaka n ataei aika beku ibukina?

¹⁸ Taari mwaane aika rooro n rikirake, tai mwaninga ae e tangiringkami Iehova ao e onimakiningkami. E a kaman taekinna bwa ni kabaneani boong, e na iai te taanga ae korakora aika rorobuaka n ataei ake a na kukurei n anga ngaiia. (TaiAre. 110:1-3) E ataia bwa kam tangiria ao kam kani kabanea ami konaa ni beku ibukina. Ngaia are bwaina te taotaonakinnano nakoia tabemwaang, ao bon nakoimi naba. Ngkana kam karaoa ae kairua, butimwaea te reirei ni kataneiai ao te reirei ni kaetieti, n iangoia bwa bon Iehova ae e anganingkami. (Ebera 12:6) Taningamarau ni karaoi mwiokoami ake kam anganaki. Ao ae kakawaki riki, karaoi bwaai ni kabane ibukini kakukureian Tamami are i karawa ao e na boni kamoamoaingkami.​—Wareka Taeka N Rabakau 27:11.