E RANGI n ataaki bwa e kakamanenaaki te beeba ae karaoaki man te babirati bwa te bwai ni koroboki i Aikubita rimoa. A koroboki naba n te babirati * kaaini Kuriiti ao Rom. Ma e aki bati n ataaki ae e aki tii kakamanenaaki te babirati n te koroboki, ma ibukin naba te kaba.

E raka i aon 2,500 te ririki n nako ao e koreia te burabeti ae Itaia bwa aomata ake a maeka “n aononi karaangan nako Itiobia,” a kanakoia “taan tei n ritaari, n rinanon te ran nakon iterana n taiani wa aika karaoaki man aroka aika riiriki n te ran.” Imwina riki, e taetae ni burabetinna te burabeti ae Ieremia bwa ngkana e niniaki te kaawa ae Baburon irouia I-Miria ma I-Botia, a na boni kabueki “booti aika karaoaki man te aroka ae riiriki n te ran,” bwa a aonga n aki reke birinakoia kaaini Baburon.​—Ita. 18:​1, 2; Ier. 51:32.

E kairaki korean te Baibara iroun te Atua. Ngaia are a aki mimi taan reirei n te Baibara ngkai taan rabakau ni bwain aantano a kunei bwain rimoa aika oti iai bwa e boni kamanenaaki te babirati n te kaba, n taai ake a karakinaki n te Baibara. (2Tim. 3:16) Tera ae e a tia ni kuneaki? A a tia taan rabakau ni bwain aantano ni kunei bwaai ni kakoaua aika mataata bwa e boni kamanenaaki te babirati ibukin te kaba i Aikubita.

E kabwarabwaraaki n taiani korotaamnei ao banna aika kaaraki n taiani bwanganimatang i Aikubita, aron rikoan taiani babirati ao karaoani booti mai iai. A korei boton taiani babirati mwaane, a kabaea te bwariko teuana ma teuana, ao imwina a ikotii ni kabaei bwariko aikai ni kabaei. Boton te babirati bon tenua iterana, ke e korea tein te triangle. Ngaia are ngkana a ikotaki ni kabaeaki n teuana, e bon rangi ni matoatoa. Ni kaineti ma te boki ae A Companion to Ancient Egypt, a kona booti aika karaoaki man te babirati n roko n te abwaki ae raka i aon 17 te mita, ike a kainnanoaki iai 10 nakon 12 bwennarina ni kauaitera.

E rangi ni bati te aroka ae te babirati n te mwarua are raanga nako iai te Karaanga ae te Naire. Irarikina, e rangi ni bebete naba aroni karaoani booti man te babirati. E ngae ngke e a kakabonganaaki riki te kai ibukini kabaan kaibuke aika bubura, ma e taraa n ae taan akawa ao taani kaeman, a teimatoa ni kamanenai kaibetia ao booti aika uarereke aika karaoaki man te babirati.

Booti aika karaoaki man te babirati rimoa a bon teimatoa ni kamanenaaki i nanon te tai ae maan. E taekinna te tia kororongorongo mai Kuriiti ae Plutarch are maiu i marenan te moan ao te kauoua n tienture C.E, bwa a bon teimatoa naba ni kamanenaaki booti aika karaoaki man te babirati irouia aomata ake a maiu n ana tai.