1. E aera ngkai ti bane ni kainnanoa te wanawana are mairoun te Atua? (Taeka N Rabakau 4:7)

 NGKANA ko na karaoa te motinnano ae kakawaki, ko bae moa n tataro ibukin te wanawana—ao e bon riai anne. (Iak. 1:5) E korea aei te Uea ae Toromon: “Te bwai ae te kabanea ni kakawaki bon te wanawana.” (Wareka Taeka N Rabakau 4:7.) E aki taekina Toromon te wanawana ae bati aekana. Ma e taekina te wanawana ae roko mairoun Iehova ae te Atua. (TaeRab. 2:6) E kona te wanawana aei ni buokira n ara kangaanga n taai aikai? Eng, e kona, n aron ae ti na noria n te kaongora aei.

2. Tera te anga teuana ae ti kona ni wanawana iai?

² Te anga teuana ae ti kona ni wanawana iai, boni man neneran ao maiuakinan aia reirei mwaane aika uoman, ake a rangi ni kinaaki ibukini wanawanaia. Te moan, bon Toromon. E taekinaki n te Baibara bwa “te Atua e angan Toromon te wanawana ma te ataibwai ae rangi ni korakora.” (1Uea 4:29) Te kauoman, bon Iesu are e a rianako riki wanawanana nakon Toromon. (Mat. 12:42) Iai te taetae ni burabeti ibukin Iesu ae kangai: “E na mena taamnein Iehova i aona. Anne bukina ae e na wanawana, [ao] e na bati ana ataibwai.”—Ita. 11:2.

3. Tera ae e na maroroakinaki n te kaongora aei?

³ A kamanena wanawanaia are mairoun te Atua, Toromon ao Iesu, n anga iai taeka n reirei aika manena ibukini baika kakawaki nakoira ni kabane. N te kaongora aei, ti na rinanoi bwaai  akana 3, ae bwainan te iango ae riai ibukin te mwane, te mwakuri ni kareketianti ao i boni ibukira naba.

4. Tera kaokoroni kaubwain Toromon ma Iesu?

⁴ E rangi ni kaubwai Toromon ao e mwengaraoi ni maiuna. (1Uea 10:7, 14, 15) Ma Iesu, e karako ana bwai ao akea oin ana auti. (Mat. 8:20) E ngae n anne, mwaane aika uoman aikai, a bwaina te iango ae riai ibukini bwaikorakin te maiu aei, ibukina bwa Nibwan wanawanaia bon Iehova ae te Atua.

5. E kangaa Toromon ni bwaina te iango ae riai ibukin te mwane?

⁵ E taekinna Toromon bwa te mwane “bon te bwai ni kamanomano.” (TeMin. 7:12) Ti kona ni karekei iai baika ti kainnanoi ni maiura, ao tao baika ti tatangiri naba. Ma e ataia Toromon ae iai riki baika kakawaki nakon te mwane. N te katoto, e korea aei: “E riai riki rineakin te ara ae raoiroi [Ke, “taekam ae raoiroi,” kbn.] nakon te kaubwai ae bati.” (TaeRab. 22:1) E taekinna naba Toromon bwa naake a tatangira te mwane, a boni burenibwai kukureia ni baike a karekei. (TeMin. 5:10, 12) E kauringira naba bwa ti na aki iangoa te mwane bwa e rangi ni kakawaki, ibukina bwa n aki ongeia bwa mwaitira te mwane ae ti kona ni karekea, ma a boni kai waekoa ni bua.—TaeRab. 23:4, 5.

6. Tera ana iango ae riai Iesu ibukini bwaikorakin te maiu aei? (Mataio 6:31-33)

⁶ E bwaina naba te iango ae riai Iesu ibukini bwaikorakin te maiu aei. E kimwareirei n te amwarake ao te moi. (Ruka 19:2, 6, 7) Ao n te taina, e karika te wain ae moan te raoiroi n ana moani kakai. (Ioa. 2:10, 11) E bwaina naba te kauaatao ae bobuaka n te bong are mate iai. (Ioa. 19:23, 24) Ma e aki kariaia Iesu bwa a na kakawaki bwaikoraki ni maiuna. E tuangia taan rimwina ni kangai: “Akea ae e kona n toro irouia tooka aika uoman . . . Kam aki kona ni kaai n toro iroun te Atua ao te Kaubwai.” (Mat. 6:24) E taekinna naba Iesu bwa ngkana ti ukoukora moa te Tautaeka n  Uea, e na bon taraia raoi Iehova bwa a na reke baike ti kainnanoi.—Wareka Mataio 6:31-33.

7. E kangaa te tari temanna ni kakabwaiaaki mani bwainan te iango ae riai ibukin te mwane?

⁷ A bati taari ake a kakabwaiaaki imwini maiuakinan ana reirei ni kairiri Iehova i aon te mwane. Iangoa ana katoto te tari ae akea buuna ae Daniel. E taku: “Ngke I roro n rikirake, I baireia bwa e na kakawaki riki te beku ibukin Iehova ni maiu.” Ibukina bwa e kabebetea maiuna Daniel, e a kona ni kamanena ana tai ao rabakauna ni mwiokoana nako n te Betaera. E taku riki: “I kona ni kaotia raoi ma te koaua bwa I aki uringaaba n au motinnano are I karaoia. E eti ae e kona n reke au mwane ae bati, ngke arona bwa I bon iangoa anne bwa e kakawaki ni maiu. Ma e na kangaa te mwane n onea mwia raoraou aika bati? E na kangaa n onea mwin raun nanou man ataakin ae I moanibwaia moa te Tautaeka n Uea? Bon akea te mwaiti ni mwane, ae kona ni kabotauaki ma ana kakabwaia Iehova are e a tia n anganai.” E mataata raoi bwa ti kakabwaiaaki ngkana ti kaatuua riki iangoan te beku ibukin Iehova, ao tiaki te mwane.

8. Ti kangaa n ataia ae e bwaina te iango ae riai Toromon ibukin te mwakuri? (Te Minita 5:18, 19)

⁸ E taekinna Toromon bwa te kukurei are ti karekea man ara mwakuri korakora bon “ana bwaintangira te Atua.” (Wareka Te Minita 5:18, 19.) E korea naba aei: “Iai te kabwaia n aeka ni mwakuri korakora ni kabane.” (TaeRab. 14:23) E ataia Toromon ae a koaua taeka akanne ngkai te tia mwakuri naba ngaia! E katei auti, e uniki kureebe ni nne ni kureebe, e karaoi onnaroka ao e karaoi naba neei n ran. E a tia naba ni katei kaawa aika bati. (1Uea 9:19; TeMin. 2:4-6) Anne bon te mwakuri ae bubura ao akea te nanououa bwa e bon reke kukureina man ana mwakuri korakora anne. E ataia Toromon bwa ngkana e na kukurei ni koaua, e riai ni karaoa ae bati riki. E karaoi naba baika bati ibukin Iehova. N te katoto, e kaira te mwakuri ni kateitei ibukin te tembora ae tamaroa ibukin taromaurian Iehova, ae maanna itua te ririki! (1Uea 6:38; 9:1) Imwini karaoani mwakuri aika uoua, ae te mwakuri ni kareketianti ao te mwakuri ibukin Iehova, e a ataia Toromon ae e rangi ni kakawaki riki te mwakuri ibukin Iehova. E korea aei: “Mani bwaai nako aika a a tia n taekinaki ao aio raoi motikana: Maaka te Atua ae koaua ao kawakin ana tua.”—TeMin. 12:13.

9. E kangaa Iesu n taraia raoi bwa e na aki moanibwai ana mwakuri ni kareketianti?

⁹ E mwakuri korakora naba Iesu. Te tia kabentaa ngaia mangke e roro n rikirake. (Mareko 6:3) A boni kakaitaua ana karo ibukin ana ibuobuoki ngkai a mwakuri korakora naba ngaiia ibukini karekeani kainnanoia aia utu. Ibukina bwa e kororaoi Iesu, a bae ni kororaoi naba ana mwakuri! Ao a bae ni mwaiti naba aomata ake a tangiri baike e karaoi. E bae ni kukurei Iesu n ana mwakuri. E ngae ngke te aomata ae mwakuri korakora, ma e taraia raoi bwa e na reke ana tai ni mwakuri ibukin Iehova. (Ioa. 7:15) Imwina riki, ngkai bon te tia uarongorongo ngaia, e a tuangia taan rimwina aei: “Kam na aki mwakuri ibukin te amwarake ae kai buakaka, ma ibukin te amwarake ae teimatoa, ae kairiri nakon te maiu are aki toki.” (Ioa. 6:27) Ao n ana Kabwarabwara i aon te Maunga, e tuangia taan rimwina aei: “Kaikoi baika kakawaki ibukimi i karawa.”—Mat. 6:20.

10. Tera aia kangaanga tabeman ni kaineti ma te mwakuri ni kareketianti?

¹⁰ Ti buokaki ni wanawanan te Atua bwa ti na bwaina te iango ae riai ibukin te mwakuri  ni kareketianti. Ngkai Kristian ngaira, ti bon reireiaki bwa ti na “mwakuri korakora . . . , ni karaoa te mwakuri ae raoiroi.” (IEbe. 4:28) N angiin te tai, ao a norira taani kammwakuri bwa ti bwabwaina te koaua ao ti mwakuri korakora, ao a bae naba n tuangira ae e rangi ni kakawaki ara mwakuri irouia. Ti kona ni kairaki n aei bwa ti na karaoa ara mwakuri n te tai ae maan riki ibukina bwa ti tangiriia taani kammwakuri bwa a na iangoiia Ana Tia Kakoaua Iehova n te aro ae raoiroi. Ma ane ti nang ataia imwina riki bwa ti a moanna n aki karaoi tabera n ara utu ao ibukin Iehova. Ti riai ni karaoi bitaki bwa e aonga n reke ara tai ni karaoa te bwai ae kakawaki riki.

11. Tera reireian te tari temanna ibukini bwainan te iango ae riai ibukin te mwakuri ni kareketianti?

¹¹ E reke reireian te tari te mwaane ae ataei riki ae William man ana katoto te tari te mwaane ae ana tia kammwakuri, bwa e rangi ni kakawaki bwainan te iango ae riai ibukin te mwakuri ni kareketianti. E taku William: “Bon te banna ni katoto ae raoiroi [te tari te mwaane aei] ibukini bwainan te iango ae riai ibukin te mwakuri ae raoiroi man onimakinaki. E boni mwakuri korakora ao e raoiroi reitakina ma taani boobwai ibukina bwa e raoiroi ana mwakuri. Ma ngkana e a motirawa man ana mwakuri, e a kamanena ana tai ao korakorana ibukia ana utu ao Iehova. Ao ko ataia bwa tera? Bon te aomata ae rangi ni kukurei ae I rangi ni kinaa!” *

12. E kangaa Toromon ni kaotia bwa e bwaina te iango ae riai i bon ibukina, ao e kangaa ni manga kabuaa?

¹² E bwaina te iango ae riai i bon ibukina Toromon ngke e kakaonimaki ngkoa n taromauria Iehova. Ngke e ataei riki, e ataa tian ana konabwai ao e bubutiia Iehova kairirana. (1Uea 3:7-9) E ataa Toromon buakakan te nanorieta ngke e moana ana kairiri. E korea aei: “Te nanorieta e rimoan te kabuanibwai, ao te iango ae kainikatonga e rimoan te bwaka.”  (TaeRab. 16:18) Ma e kananokawaki bwa e a manga aki maiuakina ana taeka n reirei anne Toromon. E a moanna ni kainikatonga n ana tai ni kairiri ao e a aki kubari ana tua te Atua. N te katoto, e taekinaki n te tua teuana bwa e riai te uea ae te Ebera n aki “karekeia buuna aika mwaiti, bwa e aonga n aki rairakinako nanona.” (TuaKau. 17:17) E aki mutiakina anne Toromon, ao e karekeia buuna aika 700 ma buuna ni kewe aika 300, ake angiina boni beekan! (1Uea 11:1-3) Tao e iangoia Toromon bwa “akea te kangaanga iai.” Ma imwina riki, ao e a kaaitara ma kangaanga imwini kitanakin Iehova.—1Uea 11:9-13.

13. Tera reireiara n aroaron Iesu ae te nanorinano?

¹³ E teimatoa Iesu ni bwaina te iango ae riai ao e nanorinano. Ni menana i karawa, e kakaraoi baika kamimi ibukin Iehova. A bane ni karikaki “nikirani bwaai ake i karawa ao i aon te aba” rinanona. (IKoro. 1:16) Ngke e bwabetitoaki Iesu, e bae n uringi bwaai ake e a tia ngkoa ni karaoi ngke e mena i rarikin Tamana. (Mat. 3:16; Ioa. 17:5) Ma e aki kainikatonga n ana atatai anne. E bon aki te roko ni kaotia ae e kakannato riki nakoia ake tabeman. E tuangia taan rimwina ae e “aki roko bwa e na tautorona te aba, ma e roko bwa e na riki bwa te tabonibai, ao e na anga maiuna bwa te kaboomwi ibukia aomata aika bati.” (Mat. 20:28) E kaotia naba ma te nanorinano ae e aki kona ni karaoa te bwai teuana n tii ngaia. (Ioa. 5:19) Ai bon nanorinanora Iesu! E kaotiota raoi te banna ni katoto ae tamaroa Iesu ae ti riai ni kakairi iai.

14. Tera reireiara mairoun Iesu ibukin arora n iangoira n te aro ae riai?

¹⁴ E reireinia taan rimwina Iesu bwa a na bwaina te iango ae riai i bon ibukia. N te taina ao e a taekina aei nakoia: “A bane ni warekaki . . . irannatumi.” (Mat. 10:30) E rangi ni kabebetenano anne nakoira, moarara riki ngkana ti iaiangoira i boni iroura n te aro ae aki riai. Nanona bwa Tamara are i karawa, e rangi ni korakora irouna tangirara ao ti kakawaki i matana. Ngkana e kariaia Iehova bwa ti na taromauria, ao e iangoia bwa ti tau ni  karekea te maiu are e aki toki n ana aonnaba ae boou, ti riai ngkanne n aki iangoia bwa e kairua.

15. (a) N aron ae kaotaki n Te Taua-n-Tantani, ti na kangaa ni bwaina te iango ae riai i bon ibukira? (b) N aron ae oti n te taamnei n iteraniba 24, baikara kakabwaia aika ti na kabuai ngkana ti a bon tii iaiangoira naba i bon iroura?

¹⁵ E taekinaki n Te Taua-n-Tantani tao 15 te ririki n nako bwa ti riai ni bwaina te iango ae riai i bon ibukira: “Ti aki riai n rangi ni kamoamoaira i bon iroura n te aro are ti a manga nanorieta iai. Ma n te itera teuana, ti aki riai naba ni kakeaa bongara n taku bwa akea manenara. Ma tiara boni karikirakean te iango ae riai ibukira, are ti na iangoi korakorara n ikotaki naba ma tian ara konabwai. E kabwarabwaraa ni kangai te aine ae te Kristian: ‘Tiaki ngai karoton te buakaka; ao tiaki naba ngai te aomata ae kororaoi. Iai raoiroiu ao iai kabwakau n aroia naba aomata nako.’” * Ko a ataa ngkanne kakabwaiaakira ngkana ti karikirakea te iango ae riai i bon ibukira?

16. E aera ngkai e anganira Iehova ana taeka n reirei?

¹⁶ E anganira Iehova ana taeka n reirei rinanon te Baibara. E rangi n tangirira ao e tangiria naba bwa ti na kukukurei. (Ita. 48:17, 18) Te motinnano ae tamaroa, are e na karekea nakoira te kukurei ae akea n ai arona, boni moanibwaian nanon Iehova ni maiura. Ngkana ti karaoa anne, ti na bon aki rinanoni kangaanga, ake a kaaitarai naake a kaatuui aia iango n te mwane, te mwakuri ni kareketianti ao i boni ibukia naba. Ti bia motinnanoia bwa ti na bwaina te wanawana ao ni kakimwareireia nanon Iehova!—TaeRab. 23:15.