Nakoni kanoana

Kiiba nakoni kanoana

Taamnein te tabo ni kabwarabwara ao te kunnikai are mai etana

1922—Tebubua te Ririki n Nako

1922—Tebubua te Ririki n Nako

“TE ATUA . . . e anganira . . . te tokanikai iroun . . . Iesu Kristo.” (1Kor. 15:57, King James Version) Aikai taeka aika rineaki bwa te kibu ibukin te ririki 1922, ao a kauringaki iai Taan Reirei n te Baibara bwa e na kakabwaiaaki aia kakaonimaki iroun Iehova. Ao a boni kakabwaiaaki n te ririki anne taan angareirei aika ingainga nanoia aikai. E oti koauan anne bwa a a moanna ni boretii ao ni karaoi oin aia boki, ao ni kamanena naba te rerio ni kabutinakoi iai koaua ibukin te Tautaeka n Uea. Imwina, n raabanen 1922, e a manga teretere naba ana kakabwaia Iehova i aoia ana aomata. A a kona n ikotaki Taan Reirei n te Baibara n aia bwabwaro ae kakawaki ae boo i Cedar Point i Ohio, i U.S.A. E korakora kaungaan te mwakuri i nanon ana botaki Iehova man te bwabwaro anne mangkekei ni karokoa ngkai.

“TE IANGO AE KAKUKUREI”

Ngke e a rikirake mwaitiia taan uarongorongo, ao a a kainnanoaki booki aika bati riki. A kakaraoi maekatin taari mwaane n te Betaera i Brooklyn, ma a bon teimatoa naba ni kainnanoi booki ake a na karaoaki n taabo ni karaoboki. Imwina ao e a noraki bwa e aki kona ni katauraoi booki aika tau mwaitina ibukin te uarongorongo te kambwana anne i nanon te tai ae maan, ngaia are e a tuanga te manatia iai Brother Rutherford bwa tera ana iango ngkana a a boni karaoi aia boki.

Te tabo ni karaoboki n te Concord Street factory i Brooklyn, i New York

E kaekaa Robert Martin bwa “e kakukurei te iango anne, ibukina bwa e nanonaki iai kaukan te tabo ni karaoboki are e nang kakatauraoi booki.” A bon riiti n te tabo teuana taari n 18 Concord Street i Brooklyn ao a a karekei baika kainnanoaki ibukin te boreeti.

Bon iai naba aika aki kukurei ni katean te tabo ni boreeti ae boou aei. E roko n nora te tabo aei te beretitenti n te kambwana are e kakaraoi ngkoa ara boki, ao e taku: “E rangi n tamaroa ami mitiin ni boreeti aei, ma akea i buakomi ae mwaatai ni kabutia. Imwin onoua namwakaina ao a na bane n uruaki ami bwai ni boreeti aikai.”

E taku Brother Martin: “A taraa n eti taeka akanne, ma ngaira bon raora n taai nako Iehova ae e na buokira, ao bon anne ae riki.” E eti ana taeka Brother Martin bwa n te tai ae waekoa ao a a boreetiaki booki aika 2,000 ni katoabong.

A tei i rarikin aia mitiin taani mwakuri aikai n te tabo ni karaoboki

A ONGORA NGA MA NGA RINANON TE RERIO

Irarikini boreetian oin aia boki tabeua ana aomata Iehova, a kamanena naba te anga ae boou ibukini kabutinakoan te rongorongo ae raoiroi rinanon te kanakobwanaa n te rerio. Ni bwakantaain te Taabati ni Beberuare 26 1922, ao bon aei ana moantai Brother Rutherford n taetae n te rerio. E anga iai ana kabwarabwara ae “A na Bon Aki Mate Mirion ma Mirion Mwaitiia Aomata Aika Maiu Ngkai” n te rerio n te tabo ni kanakobwanaa ae KOG i Los Angeles, California, i U.S.A.

E katautauaki bwa 25,000 aika ongora ni kanoan te botaki aei. A kanakoi aia reta ni kakaitau ibukin te kanakobwanaa tabeman i buakoia. Teuana i buakoia, boni mairoun Willard Ashford, i Santa Ana, i California. E kaitaua Brother Rutherford teuaei ibukin ana kabwarabwara ae “kaunganano ao ni kakaongora.” E taku riki: “A aoraki teniman kaain au auti, ao ti na bon aki kona n ongora n am kabwarabwara, ngke arona bwa ko aki karaoia rinanon te rerio, e ngae naba ngke tao ko karaoia n te tabo ae kaan ma ngaira.”

A a manga karaoaki kanakobwanaa aika bati ni wiki ake imwina riki. N tokin te ririki 1922, e a taekinaki n Te Taua-n-Tantani bwa “tao a a tia 300,000 aomata n ongora n te rongorongo aei rinanon te rerio.”

Ibukin ungan nanoia Taan Reirei n te Baibara n aia reta ao aia taetaenikawai aomata, a a katea aia tabo ni kanakobwanaa n te aba teuana i Staten Island, ae uakaan ma te Betaera are i Brooklyn. N ririki ake imwina, a kamanena aia tabo ni kanakobwanaa ae te WBBR ni kabutaanako iai rongorongon te Tautaeka n Uea n taabo aika bati.

“ADV”

E katanoataaki n Te Taua-n-Tantani ae bwain Tun 15 1922, bwa e na boo te bwabwaro ibukia aomata nako i Cedar Point, Ohio, man Tebetembwa 5 ni karokoa 13 n 1922. A bon rangi n ingainga Taan Reirei n te Baibara ngke a roko i Cedar Point.

Aio ana taeka ni butimwaai Brother Rutherford nakoia taan roko: “I kakoauaa raoi bwa te Uea e na . . . kakabwaiaa te bwabwaro aei ao n taraia raoi bwa e na karaoaki te uarongorongo ae bubura ae tuai n nonoraki mai imwaina i aon te aba.” A okioki taani kabwarabwara ni kaungaia taari bwa a na uarongorongo.

Aomata aika bati ake a kaea te bwabwaro i Cedar Point, i Ohio n 1922

N te Kanimabong n Tebetembwa 8, ao e a onrake te tabo ni botaki irouia taan roko aika 8,000 tabun, ake a ingainga nakon ana kabwarabwara Brother Rutherford. A kantaningaia bwa e na kabwaranakoa nanoni manin koroboki ake “ADV,” ake a koreaki n aia beeba ni kakao. Ngke a a bane n tekateka n aia tabo, ao tabeman i buakoia, a bon nora te kunnikai ae abwabwaki ae tine i aon te tabo ni kabwarabwara. E roko ni kaea te bwabwaro aei Arthur Claus, mai Tulsa, Oklahoma, i U.S.A., ao e rinea ana kaintekateka are e na kona ni kakauongo raoi mai iai, bwa akea ngkoa te tibika n taai akanne.

“Ti boni kakauongo nakon taeka ni kabane”

E taraia raoi te tia babaire bwa a na akea te kakarongoa ao e na aki kariaiakaki ane e a tibwa roko n rin n te tabo ni botaki ngkana e a waaki ana kabwarabwara Brother Rutherford. N 9:30  n te ingabong, ao e a moana ana kabwarabwara Brother Rutherford mani mwanewean ana taeka Iesu ni Mataio 4:17: “E a kaan roko Uean te Atua.” (King James Version) E boni maroroakina aroia aomata ni kona n ongo taekan te Tautaeka n Uea aei ngke e kangai: “E boni katanoataa naba Iesu bwa ngkana e a roko man tiku, ao e na kaira taiakia ana aomata ike e nang ikotiia iai nakoina te koraki ake a kakaonimaki ni koaua.”

E taku Brother Claus, are tekateka n te tabo ni botaki: “Ti boni kakauongo nakon taeka ni kabane.” Ma e a tii namakina naba te ang teuana ike e a riai n otinako iai. E kitana te tabo ni botaki Arthur, ao e ataia bwa e na aki kona ni kariaiakaki manga rinna.

Imwin tabeua te miniti, ao e a manga reke ae raoiroi iroun teuaei. Ngke e a oki ao e a ongo naba karongoaan te uboubo. Ai boni korakorara ingaingana iai! E a iangoia ngkai bwa e na ongora nikiran te kabwarabwara ae kakaongora aei, e ngae naba ngkana e tamwarake nako taubukin te tabo ni botaki. Ai 23 ana ririki Brother Claus n te tai anne, ao e bon reke angana n tamwarakea te tabo anne. A kaukaki kamaaman taubukin te auti anne ao ngke e a roko iai ao e noria bwa e “nakoraoi riki te ongora mai iai.”

Ma bon tiaki tii Arthur n te taubuki bwa iai naba raoraona ake a a kaman mena ikanne. Temanna i buakoia bon Frank Johnson, ao e a nakoina ao n titirakinna ni kangai, “Iai am waro?”

E kaekaa Arthur, “Eng iai.”

E taku Frank, “Boni kaekaan ara tataro ngkoe.” Ko nora te bwai ae tine ae bubura arei? Bon te kunnikai ae iai koroboki i aona, ae kanimwaki n taian neera aikai. Kakauongo raoi nakon te tia Moti. * Ngkana e kangai, ‘ao kam riai ni kaotiota, kaotiota,’ korei ngkanne karai aika aua aikai.”

Ngaia are e a tataninga ngkai Arthur ma ana waro i baina ao raona tabeman, nakon ana taeka Brother Rutherford ibukini koreani karai ake aua. E aki maan imwina ao e a roko ni kakaongoraana ana kabwarabwara Brother Rutherford. E bon roko nanon Brother Rutherford ao e a takarua ni kangai: “Kakaonimaki n uarongorongo ibukin te Uea. Teimatoa n uarongorongo n taabo nako ni karokoa kamaunaani Baburon. E riai n ataaki irouia kaain te aonnaba ae Iehova bon te Atua ao Iesu Kristo bon aia Kiing kiing ao aia Uea ueea. Bon aio te bong ae kakannato riki nakoni boong ni kabane. Noria e a uea te Uea! Bon taan tataekina rongorongona ngkami. Ngaia are kaotiota, kaotiota, kaotiota, te Uea ao ana Tautaeka n Uea!”

E taekinna Arthur bwa ngaia ao taari ake tabeman, a korei karai ake aua ao e a bwaka naba te kunnikai are i aon te tabo ni kabwarabwara. Ni kaineti ngkanne ma manin koroboki ake tenua ake “ADV,” e a kona ni warekaki iai ae kangai: “Kaotiota te Uea ao te Tautaeka n Uea.”

“TE MWAKURI AE MANENA”

A buokaki taari n te bwabwaro are i Cedar Point bwa a na kaatuua iangoan te mwakuri ae kakawaki ibukin uarongorongoan te Tautaeka n Uea, n ikotaki ma naake a kukurei n uataboia. E korea ae kangai te colporteur (e ataaki ngkai bwa bwaiania) mai Oklahoma, i U.S.A., “Ti uarongorongo n te tabo ae a bati iai taani kenikoora ao e korakora iai te maiu ni kainnano.” E taku naba bwa n angiin te tai ao aomata, a ongora te rongorongo n te maekatin ae te Golden Age, ao a bon “tang iai ibukini kimwareireia ae bati.” E taku, “Ti rangi ni kukurei ngkai ti kona ni kabebeteia.”

A namakinna Taan Reirei n te Baibara aikai bwa a kaumakaki n ana taeka Iesu n Ruka 10:2 ae kangai: “E boni karuonako te tai, ma a karako taani mwakuri.” N tokin te ririki anne, a a kaungaaki riki bwa a na kaotiota te Tautaeka n Uea nakon taabo aika rangi n raroanako.

^ E araranaki n tabetai Brother Rutherford bwa “te tia Moti” ibukina bwa e mwakuri n tabetai bwa te tia Moti ae okoro i Missouri, i U.S.A.