1. Tera are e anga Iehova nakoia ana toro aika kakaonimaki n tatabemania nako?

E TATANGIRA Iehova n angania ana toro aika kakaonimaki n tatabemania nako tibwangaia n ana ekaretia. E ngae ngke a kakaokoro tabera, ma ti bane ni kakawaki ao ti kainnanoira i marenara. E buokira te abotoro Bauro bwa ti na ataa kakawakin te reirei anne. N te aro raa?

2. Ni kaineti ma I-Ebeto 4:16, e aera bwa ti riai n iangoira bwa ti kakawaki i marenara ao n uaia n ibuobuoki?

² N aron ae kaotaki n te kibu ae aana te boto n iango n te kaongora aei, e katuruturua Bauro bwa akea i buakora ae e kona ni kakeaa bongan ana toro Iehova temanna, ao ni kangai: “I aki kainnanoiko.” (1Kor. 12:21) Ibukini kateimatoaan te rau n te ekaretia, ti riai n iangoira i marenara bwa ti kakawaki ao n uaia n ibuobuoki. (Wareka I-Ebeto 4:16.) Ngkana ti uaia n ibuobuoki ma te katiteuanaaki, e na kateimatoaaki te ekaretia ao n ririkirake te tangira iai.

3. Tera ae ti na maroroakinna n te kaongora aei?

³ Itera raa ake ti kona iai ni kaota karineaia Kristian n te ekaretia? N te kaongora aei, ti na noria bwa a na kangaa unimwaane n te ekaretia ni kaota karineaia raoia n unimwaane. Imwina, ti na noria bwa ti na kangaa ni bane ni kaotia ae a kakawaki iroura tarira ao mwaanera ake akea buuia. Ao kabaneana, ti na noria bwa ti na kangaa ni kaotia bwa a kakawaki  iroura naake a tuai n rabakau raoi ara taetae.

4. Tera ana reirei ni kairiri Bauro n I-Rom 12:10 ae a riai n ongeaba iai unimwaane?

⁴ A bane ni mwiokoaki unimwaane n te ekaretia rinanon te taamnei ae raoiroi are mairoun Iehova. Ma e ngae n anne, a kakaokoro aia konabwai. (1Kor. 12:17, 18) Tabeman a a tibwa riki bwa unimwaane ao a tuai ni mwaatai. Tabeman e a aki bati ae a kona ni karaoia ibukin te kara ke te aoraki. Ma akea te unimwaane ae e riai n iangoiia raona n unimwaane aikai n aron aei, “I aki kainnanoingkami.” A riai unimwaane n tatabemania nako n ongeaba n ana reirei ni kairiri Bauro are n I-Rom 12:10.​—Warekia.

5. A na kangaa ni kaotia unimwaane bwa a karineia raoia n unimwaane, ao e aera bwa e kakawaki karaoan anne?

⁵ A riai ni kaotia unimwaane bwa a karineia raoia n unimwaane, man aroia ni kakauongo raoi i marenaia. E kakawaki riki anne ngkana e boowi te rabwata n unimwaane ibukini maroroakinani baika rangi ni kakawaki. Bukin tera? Nora ae taekinaki n Te Taua-n-Tantani, Okitobwa 1, 1988 n te taetae n Ingiriti: “A na ataia unimwaane ae e kona Kristo rinanon te taamnei ae raoiroi ni kaira ana iango te unimwaane temanna ma temanna, bwa e na taekina ana boto n reirei te Baibara ae kainnanoaki ibukini kanakoraoan te kangaanga teuana, ke karaoan te moti ae kakawaki. (Mwa. 15:​6-15) E buokiia unimwaane ni kabane te taamnei ae raoiroi, ao tiaki tii temanna.”

6. A na kangaa n uaia ni katiteuanaaki unimwaane, ao e na kangaa ni kakabwaiaaki iai te ekaretia?

⁶ Te unimwaane ae karineia raona n unimwaane, e aki biririmoa n taetae n taai nako n tain te boowi n unimwaane. E aki taua atiin te maroro, ao e aki iangoia bwa a a bon etieti naba ana iango. Ma e kaotii ana iango ma te nanorinano. E kakauongo raoi n aia maroro ake tabeman. Ao ae kakawaki riki, e tatauraoi ni maroroakini  booto n reirei man te Baibara, ao n ongeaba n ana kairiri “te toro ae kakaonimaki ma ni wanawana.” (Mat. 24:45-47) Ngkana a maroroakini bwaai unimwaane ma te tangira ao te karinerine, e na bon raonia taamnein te Atua, ao e na kairiia bwa a na karaoi aia babaire ake e na kakorakoraaki iai te ekaretia.​—Iak. 3:17,18.

7. Tera aron Iesu n iangoiia naake akea buuia?

⁷ Ni boong aikai, iai taanga ni mare ao taian utu i nanon te ekaretia. Ma a bati naba taari mwaane ao aine aika akea buuia. Tera arora ae riai n iangoiia taari aika akea buuia? Ti na nora aron Iesu n iangoa anne. Bon akea buun Iesu ngke e karaoa ana mwakuri ni minita i aon te aba. E teimatoa n akea buuna ao e kabanea ana tai ni mwiokoana ao e kaatuua ana iango iai. E aki taekinna Iesu bwa a riai Kristian ni karekea buuia, ao e aki naba taekinna bwa a aki riai ni karekea buuia. Ma e taekinna bwa iai Kristian ake a na bon rineia bwa a na aki iein. (Mat. 19:11, 12) E karineia Iesu naake akea buuia. E aki iangoiia bwa a mangori riki, ke e aki kakukurei maiuia n itera tabeua.

8. Ni kaineti ma 1 I-Korinto 7:7-9, tera are e kaungaia Kristian Bauro bwa a na iangoia?

⁸ N aron Iesu, bon akea naba buun te abotoro Bauro ngke e karaoa ana mwakuri ni minita. E aki taekinna Bauro bwa e bure te Kristian ngkana e karekea buuna. E ataia ae anne bon ana motinnano temanna ma temanna. Ma e kaungaia Kristian Bauro bwa a na iangoia bwa a kona ni beku ibukin Iehova ngkai akea buuia, ke a aki. (Wareka 1 I-Korinto 7:7-9.) E bon aki kakeai bongaia Kristian aika akea buuia Bauro. Ni koauana, e rinea te roro n rikirake ae Timoteo ae akea buuna, * bwa e na karaoi mwioko aika kakawaki. (IBir. 2:19-22) E oti raoi n anne, bwa e bure iangoan ae e tau riki ibukin te mwioko te tari te mwaane ae iai buuna, ni kabotauaki ma are akea buuna.​—1Kor. 7:32-35, 38.

9. Tera ae ti kona n taekinna ibukin te mare ao te aki mare?

⁹ A aki naba taekinna Iesu ao Bauro bwa a riai ni mare Kristian, ke a riai n teimatoa n tiku n akea buuia. Tera ngkanne ae ti kona n taekinna ibukin anne? E kangai kaekaan anne n Te Taua-n-Tantani, Okitobwa 1, 2012 n te taetae n Ingiriti: “A boni kona n uaia n  taekinaki [te mare ao te aki mare] bwa bwaai n tituaraoi mairoun te Atua. . . . E aki iangoia Iehova bwa e kabwainrang ke e kananokawaki [te aki mare].” Man iaiangoan aei, ti riai ni karineia taari mwaane ao aine aika akea buuia n te ekaretia.

10. Ti na kangaa ni kaota karineaia taari aika akea buuia?

¹⁰ Ti na kangaa ni kaota karinean aia namakin ao aroia taari mwaane ao aine aika akea buuia? Ti wanawana ngkana ti ururingnga ae bon iai taari ake a katea tiaia bwa a na aki karekeia buuia. Ake tabeman a kani karekeia buuia, ma e tuai moa n reke raoia ae tau. Iai naba ake a a tia ni mate buuia aika tangiraki irouia. N aki ongeia bwa tera bukina, ma te koaua bwa a riai kaain te ekaretia n titirakinia taari aika akea buuia bwa e aera ngkai a tuai mani mare, ke n tuangia bwa a na buokiia ni kakaaeia buuia? A boni kona taari tabeman aika akea buuia ni bubutii buokaia n anne. Ma ngkana a aki kainnanoa te ibuobuoki, tera aia namakin ngkana e a anga naba ana ibuobuoki temanna ibukini kakaaeani buuia? (1Tet. 4:11; 1Tim. 5:13) Ti na nori aia taeka taari tabeman aika kakaonimaki aika akea buuia.

11-12. N te aro raa ae ti kona iai ni kabwarai nanoia naake akea buuia?

¹¹ E namakinna te mataniwi n te aono temanna ae rangi n nakoraoi ana beku, bwa a bati kakabwaia ngkai akea buuna. Ma e taku bwa e kona ni kabwaranano ngkana a titirakinna taari ake a taku bwa a kani buokia,ni kangai: “E aera ngkai e tuai n reke buum?” E taku te tari te mwaane ae akea buuna ae beku n te aobiti n tararua: “N tabetai ao taari a a karekea irou namakinan ae e kananokawaki maiuia naake akea buuia. Ai aron ae e a taraa ni karawawata te aki mare ao ai tiaki te bwaintituaraoi.”

¹² E taku te tari te aine temanna ae akea buuna ae beku n te Betaera: “A iangoia taari tabeman bwa naake akea buuia a boni kani karekeia buuia, ao a tarai taai ni bobotaki bwa aia tai ni kakaaeia buuia. N te taina, I mwananga nakon te tabo teuana ibukin au beku n te Betaera. I kauia raoi te taromauri are e na boo n te tairiki. E taekinna te tari te aine are kairuwaeai bwa iai uoman taari mwaane aika bon rorou, ao e tuangai ae tiaki nanona bwa e kaboboai. Ma ngke ti a roko n te Tabo n Taromauri, e a boni katikai naba bwa N na kaitiboo ma taari mwaane aika uoman aikai. Ti rangi ni bwaibwainrang n te tai anne, ngaira ni kateniman.”

13. Baikara katoto aika a kaungaa te tari te aine temanna ae akea buuna?

¹³ E taku te tari te aine riki temanna ae akea buuna ae beku n te Betaera: “I kinaia bwaiania aika akea buuia ake a a ikawai riki, ao bon taari aika wanawana, a kaatuui aia iango n aia beku, a tatauraoi n anga ngaiia, ao a rau nanoia n aia beku. A rangi n ibuobuoki nakon te ekaretia. A bwaina te iango ae riai ni kaineti ma aroia ngkai akea buuia, ao a aki iangoia bwa a raoiroi riki ngkai akea buuia, ao a aki naba iangoia bwa a aki kukurei ngkai akea buuia ao natiia.” Bon anne tamaroan te ekaretia bwa ko namakina iai ae ko karineaki ao ko kakawaki. A aki bakantang iroum ke ni karekea iroum namakinan ae e kananokawaki maium. A aki naba kakeaa bongam ke n iangoiko bwa aongkoa ko a rangi n raoiroi. Ko tii ataia ae a tangiriko.

14. Ti na kangaa ni kaota karineaia naake akea buuia?

¹⁴ A na boni kakaitau taari aika akea buuia ngkana ti iangoiia bwa a kakawaki ibukin aroaroia aika tamaroa, ao tiaki ibukina bwa iai buuia ke akea. N oneani mwin ae  ti na iangoiia bwa a aki kukurei ni maiuia, ti wanawana ngkana ti kakaitau ibukin aia kakaonimaki. Ibukin anne, a na aki namakinna taari aika akea buuia aikai, bwa kaanga ti kangai nakoia: “I aki kainnanoingkami.” (1Kor. 12:21) Ma a na ataia ae ti karineia ao ti kukurei ngkai a kaaina te ekaretia.

15. Baikara bitaki ake a karaoi tabeman ibukini karababaan aia mwakuri ni minita?

¹⁵ N ririki aika nako, a bati taan uarongorongo aika katea tiaia bwa a na reiakina te taetae ae kaokoro, ibukini karababaan aia mwakuri ni minita. A riai ni karaoi bitaki ibukini karaoan anne. A a tia taari aikai ni kitana aia ekaretia ae kamanenaaki iai oin aia taetae, bwa a aonga ni beku n te ekaretia ae kamanena te taetae ae kaokoro ao e kainnanoaki riki iai taan uarongorongoa te Tautaeka n Uea. (Mwa. 16:9) Anne bon aia motinnano Kristian aikai ae a karaoia ibukini kabatiaan riki aia beku ibukin Iehova. E ngae ngke a kabanei ririki aika bati ao a a tibwa rabakau raoi te taetae ae boou, ma a bon ibuobuoki n aanga aika bati. A kakorakoraaki ao ni kaungaaki kaain te ekaretia n aroaroia aika tamaroa. Ti rangi n tangiriia taari aika kukurei n anga ngaiia aikai!

16. Tera ae e na katauaki iai te tari te mwaane nakon te beku bwa te unimwaane n te ekaretia ke te tabonibai?

¹⁶ A aki riai n iangoia unimwaane bwa e aki kona n riki te tari te mwaane temanna bwa te unimwaane n te ekaretia ke te tabonibai, tii ibukina bwa e tuai n rabakau raoi te taetae are kamanenaaki n te ekaretia. A na baireia unimwaane bwa e tau te tari te mwaane temanna n riki bwa te unimwaane ke te tabonibai, ni kaineti ma katauaia man te Baibara, ao tiaki ni kaineti ma rabakauna n te taetae are kamanenaaki n te ekaretia.​—1Tim. 3:1-10, 12, 13; Tit. 1:5-9.

17. Tera ae a riai ni baireia kaaro ngkana a mwaing ma aia utu nakon te aba teuana?

¹⁷ A a tia utu ni Kristian tabeua ni mwaing nakon te aba teuana ibukini karekeani kamanoaia ke aia mwakuri ni kareketianti. Ibukin anne ao natiia a a reiakina taetaen te aba ane boou anne n aia tabo n reirei. Tao a riai naba kaaro n reireinia te taetae anne ibukini karekean aia mwakuri. Ma tera aroia ngkana iai te ekaretia ke te kurubu ae kamanenaaki iai oin aia taetae? Te ekaretia raa ae a na kaainna? Te ekaretia are kamanenaaki iai taetaen te aba, ke te ekaretia are kamanenaaki iai oin aia taetae?

18. Ni kaineti ma I-Karatia 6:​5, ti na kangaa ni kaotia bwa ti karinea ana babaire atun te utu?

¹⁸ E riai atun te utu ni baireia bwa te ekaretia raa ae e na kainna ma ana utu. Ibukina bwa boni ngaia ae e na baireia, e riai n iangoia bwa tera ae te kabanea n tamaroa ibukia ana utu. (Wareka I-Karatia 6:5.) Ti riai ni karinea ana motinnano atun te utu. N aki ongeia bwa tera ana babaire, ma  ti na butimwaea ana babaire ao ni kaota tangiraia kaain ana utu ngkana a riki bwa kaain ara ekaretia.​—IRom 15:7.

19. Tera ae a riai n tataroakinna ao n iaiangoia atun utu?

¹⁹ Iai utu tabeua ake a kaaina te ekaretia are kamanenaaki iai oin aia taetae kaaro, ma a aki rabakau raoi te taetae anne natiia. Ngkana e mena te ekaretia anne n te aono are kamanenaaki riki iai taetaen te aba, tao e na kangaanga irouia naati bwa a na ota ni kanoan taiani bobotaki ao a na aki rikirake n te onimaki. Bukin tera? Ibukina bwa e kamanenaaki taetaen te aba n aia tabo n reirei naati aikai, ao tiaki te taetae are a kamanena aia karo. Ngkana e riki anne, a riai atun utu n tataroakina ao n iaiangoa te bwai ae a riai ni karaoia ibukini buokaia natiia ni kaaniaki ma Iehova ao ana toro. Tao a riai n reireinia natiia bwa a aonga n rabakau oin aia taetae, ke a na iangoa te mwaing nakon te ekaretia are kamanenaaki iai te taetae are a ota raoi iai natiia. N aki ongeia bwa tera ae e baireia atun te utu, ma a riai kaain te ekaretia are e rineia teuaei, ni karinea ma ana utu ao ni kaotiota tangiraia.

20. Ti na kangaa ni kaota karineaia taari ake a reiakina te taetae ae boou?

²⁰ Ni kaineti ma bukina aika ti a tia ni maroroakin, e na boni bae n iai taari n ekaretia aika bati aika kekeiaki mwaaka n reiakina te taetae ae boou. E kona ni kangaanga irouia taekinan raoi aia iango. Ma ngkana ti aki tataraa kabwakaia ma te taetae ae boou, ti na bon noria bwa a tangira Iehova ao a kani beku ibukina. Ngkana ti nori aroaro aika tamaroa aikai irouia, ti na boni karineia ao n tangiriia riki. Ti na bon aki kangai, “I aki kainnanoingkami” tii ibukina ngkai a tuai n rabakau raoi ara taetae.

21-22. Tera te kakabwaia ae tamaroa ae ti karekea?

²¹ Ti kakabwaiaaki iroun Iehova bwa e anganira tibwangara ae kakawaki n tatabemanira nako n ana ekaretia. E ngae ngke mwaane ke aine ngaira, iai buura ke akea, ti ataei ke ti a kara, ke iai te taetae teuana ae ti rabakau ke akea, ma ti boni kakawaki iroun Iehova ao i marenara naba.​—IRom 12:4, 5; IKoro. 3:10, 11.

²² Ti bia teimatoa ni maiuakin reirei aika tamaroa ake a reke man ana kaikonaki Bauro are taekan te rabwata. N te aro anne, ti na bon ukeri riki aanga ake ti na kaotia iai bwa e kakawaki iroura tibwangara ao tibwangaia tabemwaang n ana ekaretia Iehova.