1. Tera ana kakao Iesu nakoia taan akawa ake aman, ao tera aroia iai?

BON taani bitineti n te akawa taan rimwini Kristo aika Betero, Anterea, Iakobo, ao Ioane. Iangoa kubanakoia ngke a ongo ana kakao Iesu aei: “Nakomai rimwiu, ao N na karaoingkami bwa taan akawa aika konami aomata.” * Tera aroia iai? E kangai te Baibara: “Ao a kitan aia karaun ngkekei naba, ao a iria.” (Mat. 4:18-22) Aia motinnano anne e boni bita maiuia n aki toki. N oneani mwin are a na karekei konaia iika, ai ‘konaia aomata aika maiu.’ (Ruka 5:10) Ni boong aikai, e teimatoa Iesu ni kakao naba n aron anne nakoia aomata aika raoiroi nanoia aika tangira te koaua. (Mat. 28:19, 20) Ko a tia ni butimwaea ana kakao Iesu bwa ko na riki bwa te tia akawa ae konam aomata?

2. E aera bwa ti riai n iaiangoa raoi ara motinnano ae te riki bwa taan akawa aika konaia aomata, ao tera ae e na buokira ni karaoa anne?

² Tao ko a tia n rikirake imwin am reirei n te Baibara ao ko nang motikia ngkai bwa ko kan riki bwa te tia tataekina te rongorongo ae raoiroi ke ko aki. Ngkana ko tabwara ni butimwaea ana kakao Iesu anne, tai kabwaraa nanom. Tao ko tabwara ibukina bwa ko ataia ae bon te motinnano ae rangi ni kakawaki. Ni koauana, e taekinaki n te Baibara bwa a kitan aia karaun “ngkekei naba” Betero ma naake raona. Ma tiaki nanona bwa a taenoa ni karaoa aia motinnano. A a kamani kinaa Iesu ao ni kakoauaa bwa te Mesia ngaia, onoua te namwakaina  imwain anne. (Ioa. 1:35-42) N aron anne, tao ko a tia naba ngkoe n reiakina ae bati ibukin Iehova ao Iesu, ao ko kan rikirake n te onimaki. Ma ko aki riai ni karaoa am motinnano anne ao n aki iangoi moa kangaanga ake ko na kaaitarai. Tera are buoka Betero, Anterea, ao tabeman riki, ni karaoa aia motinnano?

3. Baikara aroaro aika a na kakorakoraa nanom ni kani butimwaea ana kakao Iesu?

³ Naake a moan riki bwa taan rimwini Kristo bon iai nanoia ni kani karaoa te mwakuri, e bati aia atatai, a ninikoria, ao a kairoroiia n taotaon nanoia ibukini karaoan te mwakuri. Akea te nanououa bwa a buokaki n aroaro akanne ni kanakoraoa aia mwakuri n tataekina te rongorongo ae raoiroi. E na maroroakinaki n te kaongora aei arom ae ko kona iai ni karikirakei aroaro akanne, bwa ko aonga naba n riki bwa te tia rimwini Kristo ae mwaatai.

4. E aera ngkai e kan akakawa Betero?

⁴ E akawa Betero ibukini boutokaaia ana utu, ma e aki iangoa anne bwa tii ana mwakuri. N taraana, e bon tatangira te akawa Betero. (Ioa. 21:3, 9-15) E karikirakea naba tangiran ana mwakuri ae te tia akawa ae konana aomata. Ao man ana ibuobuoki Iehova, e a rangi ni mwaatai Betero n ana mwakuri aei.​—Mwa. 2:14, 41.

5. Ni kaineti ma Ruka 5:8-11, e aera ngke e maaku Betero, ao tera ae kona ni buokira n tokanikai i aon te namakin anne?

⁵ Ti uarongorongo ibukina bwa ti tangira Iehova. Anne raoi bukini karaoan te mwakuri anne iroura. Tangiran Iehova e kona ni buokira bwa ti na tokanikai i aon namakinan ae ti aki tau. Ngke e kakao Iesu nakoni Betero bwa e na riki bwa te tia akawa ae konana aomata, ao e  taku nakoina: “Tai manga maaku.” (Wareka Ruka 5:8-11.) E aki maakui Betero baike a kona n riki ngkana e a riki bwa te tia rimwini Kristo. Ma e rangi ni mimi ni batini konaia te ika n te kakai mairoun Iesu, ao ibukin anne e a namakinna Betero bwa e aki tau ni mwakuri ma Iesu. N aroni Betero, ko kona ni maaku naba. Tao ko raraoma ibukini baike ko riai ni karaoi ngkana ko a riki bwa te tia rimwini Kristo. Ngkana e riki anne, kakorakoraa iroum tangiran Iehova, Iesu, ao raom n aomata, ao ane ko na kairaki iai bwa ko na kani butimwaea ana kakao Iesu ae ko na riki bwa te tia akawa ae konam aomata.​—Mat. 22:37, 39; Ioa. 14:15.

6. Tera riki bukina ngkai ti kan uarongorongo?

⁶ Iangoi riki bukina tabeua aika ti kairaki iai bwa ti na uarongorongo. Ti kan ongeaba n ana tua Iesu aei: “Naako, reireinia aomata . . . bwa a na riki bwa taan rimwiu.” (Mat. 28:19, 20) Ti uarongorongo naba ibukina bwa a “karawawataaki ma ni kananoanga [aomata], ao a uamaenako.” A rangi ni kainnanoa reiakinan te koaua ibukin te Tautaeka n Uea. (Mat. 9:36) E tangiriia aeka n aomata nako Iehova bwa a na karekea te atatai ae eti ibukin te koaua ao ni kamaiuaki.​—1Tim. 2:4.

7. E kangaa I-Rom 10:13-15 ni kaota kakawakin te mwakuri n uarongorongo?

⁷ Ti na boni kairaki bwa ti na kani karaoa te mwakuri ni kakamaiu aei ngkana ti iaiangoa mwin ara uarongorongo. Taani bitineti n te akawa a kakaboonakoi konaia ke ni kang, ma ti kaokoro ngaira bwa ti karekeia konara aika aomata bwa a aonga ni kamaiuaki.​—Wareka I-Rom 10:13-15; 1Tim. 4:16.

8-9. Tera ae e riai n ataia te tia akawa, ao bukin tera?

⁸ N ana bong Iesu, e riai te tia akawa ae tibun Iteraera n ataia bwa tera te ika ae waru. (NakIbo. 11:9-12) E riai naba n ataa ana tabo n akawa are e na reke iai te ika. N angiin te tai a memena iika n te tabo are a maiuraoi iai ao e bati iai kanaia. Ngaia are e kakawaki ana tai n akawa te tia akawa. Ni kaineti ma te tai n akawa ae te kabanea n angaraoi, nora ana taeka te tia Kakoaua ae kaain Tebetebeke, ngke e kaoa te mitinare temanna bwa e na akawa ma ngaia. E taku te mitinare anne: “Ti a kaitiboo ningabong n te aoa ruaiwa n te ingabong.” Ma e kaeka te tari anne ni kangai: “Ko aki ota. Ti na kaea tain te ika, tiaki te tai ae ti angaraoi iai.”

⁹ N aron anne, taan akawa aika konaia aomata n te moan tienture a kaei naba taabo ake a kona iai n reke konaia aika aomata, ao n te tai are a na reke iai. N te katoto, a uarongorongo taan rimwin Iesu n te tembora, n te tinakoka, n te auti teuana ma teuana, ao n te tabo ni mwakete. (Mwa. 5:42; 17:17; 18:4) Ti riai naba ni kataneiaira ma anuaia aomata aika n ara aono. Ti riai ni kai bibitaki ao n uarongorongo n te tabo ao n te tai are a kona n reke riki iai aomata.​—1Kor. 9:19-23.

10. Baikara bwaai ni mwakuri aika katauraoaki ibukira n ana botaki Iehova?

¹⁰ E riai te tia akawa n iai ana bwai n akawa aika riai ao e na rabakau ni kabonganai. Ti riai naba ngaira n taubobonga n ara bwai ni mwakuri ibukin ara uarongorongo. Ao ti riai n rabakau ni kabonganai. E anga te kaetieti ae mataata Iesu nakoia taan rimwina ibukin aroia ni karekeia konaia aika aomata. E tuangia baike a na uotii, aia tabo n uarongorongo, ao te bwai ae a na taekinna. (Mat. 10:5-7; Ruka 10:1-11) Ni boong aikai ao ana botaki Iehova e katauraoa te Bwai ni Mwakuri Ibukin te Angareirei, ae kanoana bwaai ni mwakuri aika nakoraoi. * Ao ti reireinaki arora ni kamanenai baikai. Ti buokaki n te reirei ni kataneiai anne bwa ti na  aki maaku ngkana ti uarongorongo ao ti na rabakau n angareirei.​—2Tim. 2:15.

11. E aera ngkai a riai n ninikoria taan akawa aika konaia aomata?

¹¹ A riai taani bitineti n te akawa ni bwaina te ninikoria ibukina bwa n tabetai a aki kona n ataa kanoan te bong. N angiin te tai a akawa n te tairiki ao a kona ni karina n aitara ma te angibuaka i taari. A kainnanoa naba te ninikoria taan akawa aika konaia aomata. Ngkana ti a moana ara uarongorongo ao ni kaotira ae ai Ana Tia Kakoaua Iehova ngaira, ti kona naba ni kaaitara ma “te angibuaka” ae taekan te kakaaitara mairouia ara utu, te kakanikoaki mairouia raoraora, ao totokoan ara rongorongo. Ma ti aki kubanako n aei. E a kaman taekinna Iesu bwa e na boni kanakoia taan rimwina bwa a na uarongorongo nakoia aomata aika taani kakaaitara.​—Mat. 10:16.

12. Ni kaineti ma Iotua 1:7-9, tera ae kona ni buokira ni karikirakea ninikoriara?

¹² Ko na kangaa ni karikirakea ninikoriam? Te moan, kakoauaa raoi bwa Iesu e boni kaira te mwakuri aei mai karawa. (Ioa. 16:33; TeKao. 14:14-16) Imwina, kakorakoraa onimakinan ana berita Iehova are e na bon tabeakiniko. (Mat. 6:32-34) Ngkana e a rikirake korakoran am onimaki, ko nang ninikoria riki. A kaota korakoran aia onimaki Betero ma naake raona ngke a kitana aia mwakuri ni kareketianti ibukini maiuia, ao a irira Iesu. N aron anne, ko kaota naba korakoran am onimaki  ngke ko kaongoia raoraom ao am utu bwa ko a reirei n te Baibara ma Ana Tia Kakoaua Iehova ao ni kaakaei aia bobotaki! Ko a bae naba n tia ni karaoi bitaki aika bubura n anuani maium ao n aroarom, bwa ko aonga ni kaboraoa maium ma ana kaetieti Iehova aika raraoi. E kainnanoaki naba te onimaki ao te ninikoria ibukini karaoan anne. Ngkai ko teimatoa ni karikirakea ninikoriam, ko kona ni kakoauaa raoi bwa “e memena iroum Iehova ae Atuam n taabo ake ko nako iai.”​—Wareka Iotua 1:7-9.

13. E na kangaa kananoan ara iango ao te tataro ni buokira ni karikirakea ninikoriara?

¹³ Ti na kangaa riki ni karikirakea ninikoriara? Tataro ibukin te ninikoria. (Mwa. 4:29, 31) E na boni kaekaa am tataro Iehova ao e na aki kitaniko. E tatauraoi ni buokiko n taai nako. Ko kona naba ni kananoa am iango i aon aron Iehova ni kakamaiu n taai ake rimoa. Iangoi naba taai ake e buokiko iai n tokanikai i aoni kangaanga ao n anganiko te korakora bwa ko na karaoi bitaki ni maium. Ni koauana, Teuare kairiia ana aomata ngkoa rinanon Taari ae Uraura, e boni kona naba ni buokiko bwa ko na riki bwa te tia rimwini Kristo. (TeOti. 14:13) Ko kona naba n onimakina Iehova n aron te tia areru are kangai: “E mena Iehova n au itera, N na aki maaku. Tera ae e kona ni karaoia te aomata nakoiu?”​—TaiAre. 118:6.

14. Tera reireiam man rongorongoni Masae ao Tomoyo?

¹⁴ Te anga riki teuana ae ti kona ni karikirakea iai ninikoriara, boni man reiakinan aron Iehova ni buokiia aomata aika mamaamaa, ma a a ninikoria ngkai. Iangoa ana katoto te tari te aine ae Masae. E mamaamaa neiei ao e iangoia bwa e bon aki kona n taekina ana onimaki nakoia aomata. E iangoa te taetae nakon te aomata ae aki kinaa bwa ai aron tamwarakean te oo ae rietata ae e aki kona ni karaoia. Ma e kakorakoraa ni karikirakea tangiran te Atua ao aomata irouna. E iaiangoa kimototon te tai ae ti a maeka iai ao e tataroa buokana bwa e na kakorakoraaki nanona ni kan uarongorongo. E tokanikai i aoni maakuna neiei ao e a beku bwa te bwaiania ae katoatai. E kona naba Iehova ni buokiia taan uarongorongo aika boou bwa a na “ninikoria.” Nora rongorongon te tari te aine ae Tomoyo. Ngke e moana ana uarongorongo man te auti teuana ma teuana, e a takarua naba nakoina te aine are e moani kawaria ni kangai: “I aki kani maroro ma Ana Tia Kakoaua Iehova!” ao e a kaina naba ana mataroa ni karebwetauaa. E aki maaku Tomoyo ao e taku nakon toana: “Ko ongo ana taeka? Akea te bwai ae I taekinna, ma e kinaai ae Ana Tia Kakoaua Iehova ngai. I rangi ni kukurei iai!” E a beku ngkai Tomoyo bwa te bwaiania ae katoatai.

15. Tera ae nanonaki n ae ti na kairoroira n taotaon nanora, ao e aera bwa e kakawaki anne irouia Kristian?

¹⁵ Taan akawa aika mwaatai a kairoroiia n taotaon nanoia bwa a aonga ni karaoi baike a bon riai ni karaoi. N te katoto, a kairoroa rabwataia bwa a na kautimwaakaia, a na mwakuri ni karokoa tian aia mwakuri, ao a botumwaaka naba e ngae ngke e a buaka kanoan te bong. Ti riai naba ngaira ni kairoroira n taotaon nanora.​—Mat. 10:22.

16. Tera ae kona ni buokira bwa ti na karaoi baika kangaanga iroura?

¹⁶ Ti aki bungiaki ma tangiran ae ti na kairoroira nakon te bwai teuana. Ni kaitaraan anne, ti kani kakaraoi riki baika bebete iroura. E kainnanoaki te taubaang bwa ti aonga ni kona ni kairoroira i bon iroura. Ngaia are ti kainnanoa te ibuobuoki bwa ti na kataneiaira bwa ti aonga ni kona ni karaoi baike a kangaanga iroura. E anganira Iehova te ibuobuoki anne rinanon taamneina ae raoiroi.​—IKar. 5:22, 23.

17. N 1 I-Korinto 9:25-27, tera are e taekinna te abotoro Bauro ibukin arona ni kairoroia i bon irouna?

 ¹⁷ E kairoroia naba i bon irouna te abotoro Bauro. Ma e taekinna bwa e riai ni ‘kaaungana’ rabwatana bwa e aonga ni karaoa ae riai. (Wareka 1 I-Korinto 9:25-27.) E kaungaia tabemwaang bwa a na kairoroiia naba n taotaon nanoia ao ni karaoi bwaai nako “n te aro ae riai ma ni baireaki raoi.” (1Kor. 14:40) Ti riai ni kairoroira i bon iroura bwa ti aonga n teimatoa n irii ara babaire ibukini bwaai n taamnei, n ikotaki naba ma te katoatai n uataboa te mwakuri n uarongorongo ao n reireinia aomata.​—Mwa. 2:46.

18. Tera ae e na kaira Iehova bwa e na iangoa ara mwakuri bwa e materaoi?

¹⁸ Te tia bitineti n te akawa e kona n ataia bwa e materaoi akawana mani mwaitini konana. Ni kaitaraan anne, tiaki nanona bwa e nakoraoi ara mwakuri mani mwaitiia aomata aika ti karinia n ana botaki te Atua. (Ruka 8:11-15) Ngkana ti teimatoa n nanomwaaka n tataekina te rongorongo ae raoiroi ao n reireinia aomata, e na iangoa ara mwakuri Iehova bwa e materaoi. Bukin tera? Ibukina bwa ti ongeaba irouna ma Natina.​—Mareko 13:10; Mwa. 5:28, 29.

19-20. Tera riki te bwai teuana ae kakorakoraa nanora ni kan uarongorongo ngkai?

¹⁹ N aaba tabeua, e kariaiakaki te akawa tii i nanon namwakaina tabeua. N taabo akanne ao e kona n umaki te tia akawa ngkana e a kaan roko tain tokin te akawa. Ngkai taan akawa ngaira aika konara aomata, iai riki te bwai teuana ae kakorakoraa nanora ni kan uarongorongo ngkai: E a kaan tokin te waaki ae ngkai! E a rangi ni kimototo te tai ibukin uataboan te mwakuri ni kakamaiu aei. Tai baenikai ke n iangoia bwa ko riai n tataningaa te tai ae a na nakoraoi iai bwaai ao ko a tibwa uataboa te mwakuri ae kakawaki aei.​—TeMin. 11:4.

²⁰ Mwakuria ngkai kakorakoraan nanom ni kan uarongorongo, karikirakea am atatai n te Baibara, karikirakea ninikoriam, ao kairoroiko n taotaona nanom. Raonia te koraki aika raka i aoni wanua te mirion aika taan akawa aika konaia aomata, ao ko na boni karekea te kimwareirei are e anga Iehova. (Neem. 8:10) Kamatoaa nanom bwa ko na kabatia uataboan te mwakuri aei ao ni karaoia ni karokoa tokina. E na maroroakinaki n te kaongora are imwina aanga aika tenua ake ti kona iai ni kamatoaa ara motinnano bwa ti na teimatoa n tataekina taekan te Tautaeka n Uea, ngkai taan akawa ngaira aika konara aomata.