1, 2. (a) E kangaa ni koro bukin Itaia 60:22 n tain te toki aei? (b) Baikara baika kainnanoaki ngkai n ana botaki Iehova i aon te aba?

“E NA riki bwa tenga ane e karako, ao ane e uarereke e na riki bwa te natannaomata ae korakora.” (Ita. 60:22) A a tabe ni kakoroaki bukin taetae ni burabeti akanne ni kabaneani boong aikai. Ni koauana, n te ririki ni mwakuri ae 2015, a a tia taan uarongorongo aika 8,220,105 n tataekina te Tautaeka n Uea ni katobibia te aonnaba! E riai kabanean iteran te taetae ni burabeti anne n rotii maiuia Kristian n tatabemania nako, bwa e taku Tamara are i karawa: “N na kawaekoaa n taina ngai ae Iehova.” N aroia bwatintia n te kaa ae bane butina, ti namakina naba butimwaakan te mwakuri ni karekeia taan rimwini Kristo. Ti na kangaa ngaira n tatabemanira nako n ira te buti anne? Ti kabanea ara konaa n uarongorongoa te Tautaeka n Uea ma te ingaingannano? A bati taari ake a anga araia bwa a na urekura ke n aokitirari bwaiania. Tiaki bwa ti kimwareirei n noriia aika rangi bati ake a butimwaea te kakao ni beku n te tabo ae korakora riki iai kainnanoan te ibuobuoki, ke n uataboi mwakuri riki tabeua ibukin te Atua?

² Ma ti bon nora naba kainnanoaia riki taani mwakuri. Ni katoa ririki ao a tei ekaretia aika 2,000 tabun. Ngkana a na beku 5 unimwaane n teuana te ekaretia ae boou, a na kainnanoaki ni katoa ririki  10,000 tabonibai ake a na katauaki bwa mataniwi. E nanonaki n aei bwa a kainnanoaki taari mwaane aika nga ma nga bwa a na tau nakon te mwioko ae te tabonibai. E teretere bwa ngkana tao taari mwaane ke aine ngaira, ti riai ni “[kakorakoraira] n ana mwakuri te Uea.”​—1Kor. 15:58.

3, 4. Tera ae nanonaki ni karikirakean te onimaki?

³ Wareka 1 Timoteo 3:1. Te weabe n te taetae ni Kuriiti ae rairaki bwa “ukoukora,” e nanonaki iai te kakorakora ni karekea te bwai teuana ae tao e kangaanga rekena iroum. Ni kabonganaan te taeka anne iroun te abotoro Bauro, e katuruturua iai kainnanoan te kakorakora ibukini karikirakean te onimaki. Iangoa te tari te mwaane ae uaiakina tiana n te ekaretia. Tao e tuai ni beku bwa te tabonibai n te tai aei, ma e ataia ae e riai ni karikirakei aroaro ni Kristian. Te moan, e kakorakoraa bwa e aonga n tau n riki bwa te tabonibai. Imwina riki, e a kantaningaia bwa e na tau n riki bwa te mataniwi. N taai akanne, e mwakuri korakora bwa e aonga n tau nakoni mwioko aika bati riki n te ekaretia.

⁴ N aron naba anne, a kakorakoraia ni karokoia n tiaia taari mwaane ao aine ake a kani bwaiania, a kani beku n te Betaera, ke a kan anganano ni katei Taabo n Taromauri. Ti na iangoa aron Ana Taeka te Atua ni kona ni kaungaira ni kabane ni karikirakei ara onimaki.

5. A kangaa rooro n rikirake ni kabonganai korakoraia n te mwakuri ibukin te Tautaeka n Uea?

⁵ Iai te korakora irouia rooro n rikirake ae kainnanoaki ni kakororaoani baika bati n te beku iroun Iehova. (Wareka Taeka N Rabakau 20:29.) Iai tabeman taari aika rorobuaka n ataei ake a mwakuri n te Betaera ni mwaangana are boretii ao ni karaoi Baibara ao booki riki tabeua ake aanaki mai iai. A bati naba ake a ibuobuoki n te mwakuri ni kateitei ao kateimatoaan tamaroan Taabo n Taromauri. Ngkana a riki kabuanibwai aika karina, a karaoi mwakuri n ibuobuoki ma taani Kakoaua aika mwaatai iai. Ao a bati naba bwaiania aika rooro n rikirake ake a tataekina te rongorongo ae raoiroi nakoia kaain te aba ao aono ake a kabongana te taetae ae ianena.

6-8. (a) E kangaa te rorobuaka n ataei temanna ni bita ana iango n te beku iroun te Atua, ao tera mwina? (b) Ti na kangaa ni “katoongnga ao [n] noria ae e raoiroi Iehova”?

⁶ Ko bae n ataa kakawakin te beku iroun te Atua ma nanom ni kabane. Ma tera arom ngkana titeboo am namakin ma te tari te mwaane ae Aaron? E ngae ngke e ikawairake n te utu ni Kristian, ma e taku: “I namakinna bwa a kabotu taiani bobotaki ao te mwakuri ni minita.” E tangiria ni beku iroun te Atua ma te kimwareirei ma e mimi bwa e aera ngkai e aki kukurei. Tera ae e karaoia?

⁷ E kakorakoraa Aaron ni katea tiana n te onimaki n aron te wareware n te Baibara, te katauraoi nakoni bobotaki, ao n anganga ana kaeka. Ao e a katoatai n tataro. E a moanna n rikirake n te onimaki ngke e a ririkirake tangiran Iehova irouna. Ni moa man te tai anne, e a rangi ni kukurei Aaron ni bwaiania, e ibuobuoki ma tabemwaang n tain te kabuanibwai, ao e uarongorongo n te aba ae ianena. E a beku ngkai n te Betaera ao e riki bwa te unimwaane. Tera ana namakin ibukini maiuna? E taku: “I a ‘tia ni katoongnga ao n noria bwa e raoiroi Iehova.’ Man ana kakabwaia, I a namakinna bwa I taarau irouna ao I a kaungaaki bwa N na karaoa ae bati riki ibukina, ao I a karekei riki kakabwaia.”

⁸ E anenea aei te tia areru: “A na bon aki tare n te bwai teuana ae raoiroi akana ukoukora Iehova.” (Wareka Taian Areru 34:8-10.) Ni koauana, e tangiria Iehova bwa a na kukurei naake a ingainga nanoia ni beku ibukina. Ti boni “katoongnga ao [n] noria ae e  raoiroi Iehova” ngkai ti kabanei ara konaa ni beku ibukina. Ao ngkana ti taromauria te Atua ma nanora ni kabane, ti a namakina te kukurei ae akea n ai arona.

9, 10. E aera bwa e kakawaki iroura kaotan “te nano ni kan tataninga”?

⁹ Ngkai ko tabe n uaiakin tiam, kaota “te nano ni kan tataninga.” (Mika 7:7) E boutokaiia n taai nako Iehova ana toro aika kakaonimaki, e ngae naba ngkana e a maan aia tai n tataningai kakabwaiaaia ke bitaki tabeua ni maiuia. E berita nakon Aberaam bwa e na riki natina te mwaane, ma e riai te baatua aei ni kaotiota te onimaki ao te taotaonakinnano. (Ebera 6:12-15) E ngae ngke e tataninga i nanon ririki aika bati ni karokoa bungiakin Itaaka, ma e aki bwara nanon Aberaam, ao e tangiria Iehova bwa e na kukurei.​—KBwaai 15:3, 4; 21:5.

¹⁰ E aki bebete te tataninga. (TaeRab. 13:12) Ngkana arona bwa ti iaiangoi baika ti rawawata iai, ti kona ni bwarannano. Ma ti wanawana ngkana ti kabongana raoi ara tai ni karikirakei riki aroarora aika ti na tau iai nakoni mwioko tabeua n te ekaretia. Iangoi baika tenua aika ti kona ni karaoi.

11. Baikara aroaro ni Kristian aika ti kona ni karikirakei, ao e aera bwa a kakawaki?

¹¹ Karikirakei aroaro ni Kristian. Ngkana ti wareka Ana Taeka te Atua ao ni kananoa ara iango iai, ti kona ni karikirakea te wanawana, te atatai, te iangoraoi, te ataibwai, te rabakau n iango, ao ni karaoi motinnano aika raraoi. A rangi ni kakawaki aroaro aikai ibukia naake a kairiri n te ekaretia. (TaeRab. 1:1-4; Tit. 1:7-9) Ao ngkana ti wareki ara boki aika aanaki man te Baibara, ti kona n atai ana iango te Atua i  aoni baika bati. Ti aitara ni katoabong ma kangaanga aika irekereke ma te kaakibotu, kunnikaira ao katamaroaara, te babaire ma te mwane, ao arora nakoia tabemwaang. Ngkana ti maiuakin reireiara man te Baibara, ti a kona ni karaoi motinnano aika kakukureia Iehova.

12. A na kangaa kaain te ekaretia ni kaotiia bwa a kona n onimakinaki?

¹² Kaotia ae ko kona n onimakinaki. Ngkana tao taari aine ke mwaane ngaira, ma ti riai ni karaoa ara kabanea ni konaa ni kaineti ma mwiokoara ibukin te Atua. Bon te kowana Neemia ao e riai n angania tabeman mwioko tabeua i buakoia ana aomata te Atua. Antai ake e mwiokoiia? E rineiia naake a mamaaka te Atua, a kona n onimakinaki, ao a kakaonimaki. (Neem. 7:2; 13:12, 13) Ni boong aikai naba, “te bae kantaningaaki mairouia tooro aika mwiokoaki, bon aroia bwa a na kuneaki ni kakaonimaki.” (1Kor. 4:2) A bon noraki aia mwakuri aika raraoi.​—Wareka 1 Timoteo 5:25.

13. Ko na kangaa ni kakairi n ana katoto Ioteba ngkana a ribuaka tabemwaang nakoim?

¹³ Kariaia Iehova bwa e na kaitiakiko. Tera ae ko kona ni karaoia ngkana a ribuaka tabemwaang nakoim? Tao ko kona ni kaeta te kangaanga n te tai naba arei. Ma n tabetai, ngkana ko kakorakorako n irantangaiko i bon iroum, ko na kakorakoraa riki te kangaanga. A karaoa ae aki raoiroi tarin Ioteba nakoina, ma e aki kaikoa unna. Imwina, e a uaraoaki ao e kabureaki n te aro n ribuaka. E ngae n anne, e kariaia kairana iroun Iehova n taai ake e karawawataaki iai. Tera mwina? “Bon ana taeka Iehova ae e kaitiakaki iai.” (TaiAre. 105:19) Ngke a a roko n tokia kataakin Ioteba akanne, e a tau n anganaki te mwioko ae rangi ni kakawaki. (KBwaai 41:37-44; 45:4-8) Ngkana ko kaaitara ma kangaanga aika bati, tataroa te wanawana, karaoa te mwakuri ao taetae ma te nimamannei, ao bubutii korakoram mairoun te Atua. E na boni buokiko Iehova.​—Wareka 1 Betero 5:10.

14, 15. (a) E aera bwa ti riai n “teimatoa n tarataraa raoi” arora n angareirei? (b) Ko na kangaa ni kaangaraoiko nakoni baika kakaokoro n am aono? (Nora te taamnei ni moan te kaongora ao te bwaoki ae “ Ko Kani Kataa te Anga ae Kaokoro?”)

¹⁴ E kaungaa Timoteo Bauro ni kangai: “Teimatoa ni katabetabeko imwain rokou, n te wareware i mataia aomata, n te kaungaunga, ao n te angareirei. Teimatoa n tarataraa raoi arom ao aron am angareirei.” (1Tim. 4:13, 16) E a kaman riki Timoteo bwa te tia tataekina te Tautaeka n Uea ae mwaatai. Ma e kona n uaana ana mwakuri ni minita tii ngkana e ‘teimatoa n tarataraa raoi arona’ n angareirei. E aki riai ni kantaningaia bwa e na butimwaeaki irouia aomata ngkana akea rikiraken arona n angareirei. Ngkana e na teimatoa n rotii nanoia, e riai ni kaangaraoa aron ana angareirei nakon are a kainnanoia. Ngkai taan tataekina te Tautaeka n Uea ngaira, ti riai naba ni karaoa anne.

¹⁵ Ti aki toki n noria bwa akea aomata n aia auti ngkana ti uarongorongo man te auti teuana ma teuana. N aono tabeua, ti aki kona n rinnako i nanon ruuni kateitei aika mena i eta ao auti aika ooaki. Ngkana anne ae riki n am aono, e aera ko aki iangoi aanga n uarongorongo aika kakaokoro?

16. E kangaa n uaana te uarongorongo n ana tabo te botannaomata?

¹⁶ Te uarongorongo n ana tabo te botannaomata bon te anga ae rangi n tamaroa ibukin tataekinan te rongorongo ae raoiroi. A bati taani Kakoaua aika rangi n uaana ao n nakoraoi aia mwakuri n te itera aei. A karekei aia tai ni kawariia aomata n taabo n turein ao ni bwati, taabo ni mwakete ao ni kamaangang, ao n ana tabo riki tabeua te botannaomata. Ni bwainan te iangoraoi, e kona te tia Kakoaua ni moana te maroro ma temanna n taekinan taiani kanakorongorongo, kamoamoaaia natin te aomata anne, ke n titiraki ibukin ana  mwakuri. Ni waakinakon te maroro, e kona te tia uarongorongo n taekina te reirei teuana man te Baibara ao n titirakinna bwa tera ana iango iai. N angiin te tai, e kona ana kaeka te aomata anne ni kairiri nakoni maroroakinan riki te Baibara.

17, 18. (a) Tera arom bwa ko aonga ni konaa riki n uarongorongo n ana tabo te botannaomata? (b) E aera bwa e kakawaki n am mwakuri ni minita te nano are iroun Tawita ae karaoiroan Iehova?

¹⁷ Ngkana e kangaanga iroum te uarongorongo n ana tabo te botannaomata, tai kabwaraa nanom. Bon te bwaiania Eddie i New York City, ao e kangaanga ni moana te maroro i mataia aomata. Imwin tabeua te tai, e a kakoauaa bwa e a kona ni karaoia. Tera ae e buokia? E taku: “N ara taromauri n utu, I karaoa au ukeuke ma buu ni kakaaei kaekaan aia taeka n totoko ao aia iango aomata. Ti titirakinia naba taani Kakoaua tabeman aia iango.” E a ingainga ngkai Eddie n uarongorongo n ana tabo te botannaomata.

¹⁸ Ngkai e a reke rabakaum ao ko a aki nanokokoraki n tataekina te rongorongo ae raoiroi, e a bon noraki raoi rikirakem n te onimaki. (Wareka 1 Timoteo 4:15.) Irarikin anne, ko na boni karaoiroa Tamara are i karawa n aron are e aneneia Tawita ni kangai: “N na karaoiroa Iehova n taai nako, e na teimatoa ni mena karaoiroana i aon riau. N na kamoamoa iroun Iehova, ao a na ongo akana nimamannei ao a na kimwareirei.” (TaiAre. 34:1, 2) Ao tao imwin am mwakuri ni minita, a na kukurei aomata aika nimamannei n raoniko n te taromauri ae koaua.

19. E aera bwa e riai ni kukurei ana toro Iehova ae kakaonimaki, e ngae naba ngkana iai tutukana?

¹⁹ E anene naba ni kangai Tawita: “Iehova, a na bane n neboiko am mwakuri, ao a na karaoiroiko am aomata aika kakaonimaki ni koaua. A na tataekina mimitongin nakoam n uea ao a na tataekina mwaakam, bwa a aonga n atai am mwakuri aika abwabwaki aomata, ao mimitongin tamaroan nakoam n uea.” (TaiAre. 145:10-12) A boni kaotaki n taeka akanne nanoia ni koaua taani Kakoaua ibukin Iehova ni kabane aika kakaonimaki. Ma tera arom ngkana e karako am tai n te mwakuri ni minita ibukin te aoraki ke te kara? Ururingnga ae ngkana ko tataekina te rongorongo ae raoiroi nakoia taan tararuaia aoraki ao tabeman riki, e a karaoiroaki Atuara n am beku ae tabu. Ngkana ko kabureaki ibukin am onimaki, ko na bae n taekina te koaua ngkana e angaraoi ao anne are e kakimwareireia nanon Iehova. (TaeRab. 27:11) Tii te arona naba ma maekam n te auti ae a kakaokoro aia Aro kaaina, ma teimatoa n ira nanon am kaetieti ni bwaai n taamnei. (1Bet. 3:1-4) E ngae ngkana ko rinanoni kangaanga aika karawawata, ma ko boni kona ni karaoiroa Iehova ao ni karikirakea am onimaki.

20, 21. A na kangaa ni kakabwaiaaki tabemwaang ngkana ko mwiokoaki ni mwakuri aika bati n ana botaki Iehova?

²⁰ E na boni kakabwaiako Iehova ngkana ko teimatoa ni karikirakea am onimaki. Tao ngkana ko karaoi bitaki tabeua n am kaetieti ke ni maium, e na kona ni bati riki am tai n tataekina ana koaua te Atua aika kakawaki nakoia naake a kainnanoa reken te kantaninga. Irarikin anne, a kona n reke kakabwaiaaia aika rangi ni kakawaki raom n te onimaki man arom ni karikirakea am onimaki ao am anganano. Ao ibukin am mwakuri n te ekaretia ma te nanorinano, ko na kakabwaiaaki bwa a na tangiriko, a na kaitauko, ao ni boutokaiko, naake a tangira Iehova.

²¹ E ngae ngkana ti a tia ni kabanei ririki aika bati ke tao tabeua namwakaina ni beku ibukin Iehova, ma ti bane ni kona ni karikirakei ara onimaki. Ma a na kangaa Kristian aika ikawai n te onimaki ni buokiia aika boou n rikirake n te onimaki? Ti na maroroakina anne n ara kaongora ae imwina.