1, 2. Tera ae e kunea te tari te mwaane temanna bwa akea irouna, ao tera are e karaoia?

E BWABETITOAKI Robert ngke tebwi tabun ana ririki, ma e aki rangi ni kakawaki te koaua irouna. E taku: “I tuai ni karaoa te bwai teuana ae bure, ma I a bon irira naba ae kakaraoaki. E taraa ni korakora au onimaki ngkai I iririi bobotaki nako ao ni karaoa te bwaiania ae aki katoatai n tabetai i nanon te ririki. Ma bon iai te bwai ae akea irou.”

² E aki ataia Robert bwa tera te bwai are akea irouna ma e a tibwa kunea imwini marena. N tabetai, a kakaraoa aia kamwaninga i aon te Baibara ngaia ma buuna. E korakora ana onimaki buuna, ao e bebete irouna kaekaan titiraki, ma n angiin te tai e namakina te maamaa Robert bwa e aki ataa te kaeka. E taku: “E taraa n ae akea te bwai ae I ataia. I iango ao I taku: ‘Ngkana I kan riki bwa atuni buu ae ikawai n te onimaki, I riai ni karaoa te bwai teuana.’” Ao e boni karaoa anne Robert. E taku: “I kabatiaa au tai n ukeuke n reirei n te Baibara ao I a kona n atai baika bati. E a raka riki au atatai ao ae kakawaki riki, e a kaan au iraorao ma Iehova.”

3. (a) Tera reireiara man rongorongon Robert? (b) Taekin reirei aika kakawaki ake ti na rinanoi ngkai.

³ A kona n reke reireiara aika kakawaki man rongorongon Robert. Tao iai ara atatai teutana man te Baibara ao ti katoatai n irii  bobotaki n te ekaretia ni Kristian, ma tiaki nanona bwa ti a riki bwa aomata aika kairaki n te taamnei. Ke tao ti a kaman rikirake n te onimaki, ma ngke ti a tuoira ti a nori itera ake ti kona n rikirake riki iai. (IBir. 3:16) Ibukini buokara bwa ti na teimatoa n rikirake, ti na kaekai titiraki aika kakawaki aika tenua n te kaongora aei: (1) Tera ae e na buokira n ataia bwa tera aroni korakoran ara onimaki? (2) Ti na kangaa n rikirake bwa te aomata ae kairaki n te taamnei ao n teimatoa iai? (3) E na kangaa ara onimaki ae korakora ni buokira ni maiura ni katoabong?

4. E kaineti nakon antai te reirei ni kairiri n I-Ebeto 4:23, 24?

⁴ Ngkana ti a riki bwa ana toro te Atua, ti boni karaoi bitaki aika rotaki iai iterani maiura nako. Ao e na reitinako anne imwini bwabetitoara. Ti tuangaki n te Baibara bwa ti na ‘teimatoa ni kabooui nanora ae ngaia ae kaira ara iango.’ (IEbe. 4:23, 24) Ibukin aki kororaoira, ti riai n teimatoa ni karaoi bitaki. E ngae ngkana ti a rangi ni maan ni beku ibukin Iehova, ma ti bon riai naba ni kateimatoa ara iraorao ae kaan ma ngaia.—IBir. 3:12, 13.

5. Taekin titiraki ake a na buokira n tuoira i bon iroura.

⁵ Ngkana ti kani kanakoraoa riki ara iraorao ae kaan ma Iehova ao ni kateimatoa, ti riai n tuoira raoi ao n aki mwamwanaira i bon iroura. E ngae naba ngkana ti a kara ke ti ataei ma ti kona n titirakinira n tatabemanira nako ni kangai: ‘I nori bitaki ake I karaoi bwa e oti iai ae I a tabe n riki bwa te aomata ae iaiangoi bwaai n taamnei? I a rikirake ni katotonga aroaroni Kristo? Tera ae kaotaki ibukini korakoran au onimaki man aroarou ao anuau ni bobotaki ni Kristian? Tera ae kaotaki ni baika I tangiri ni maiuu man au mamaroro? Tera ae kaotaki ibukiu man arou n ukeuke n reirei, kunnikaiu ao arou ni katamaroaai, ao arou nakon te reirei ni kairiri ae I anganaki? Tera ae I karaoia ngkana I kaaitara ma kariri? I a riki bwa te Kristian ae ikawai n te onimaki?’ (IEbe. 4:13) Ngkana ti iaiangoi ara kaeka nakon titiraki aikai, ti a kona iai ni buokaki n ataia bwa tera aron rikiraken ara onimaki.

6. Tera riki ae kainnanoaki ibukin tuoani korakoran ara onimaki?

⁶ N tabetai, ti kainnanoa buokara mairouia tabemwaang ibukin tuoani korakoran ara onimaki. E kabwarabwaraa te abotoro Bauro bwa e aki kona ni kakukureia te Atua te aomata ae kairaki ni baike e tangiri nanona. Ma te aomata ae kairaki n te taamnei, e atai ana iango te Atua ibukini baika riai ni karaoaki. E ataia naba ae e aki kukurei Iehova n te maiu ae kairaki ni baike e tangiri te nano. (1Kor. 2:14-16; 3:1-3) N angiin te tai ao unimwaane aika iai irouia ana iango Kristo, a a kaman nori kanikinaean te aomata ae e a moanna ni kairaki ni baike e tangiri nanona. Ngkana a taekini baikai nakoira, ti butimwaea aia reirei ni kairiri ao ni maiuakinna? Ni karaoan anne, ti a kaotia iai bwa ti boni kan rikirake n te onimaki.—TeMin. 7:5, 9.

7. E aera bwa e aki tau tii te atatai man te Baibara ngkana ti na riki bwa aomata aika iaiangoi bwaai n taamnei?

⁷ Uringnga bwa e aki tau tii karekean te atatai man te Baibara ngkana ti na riki bwa te aomata ae iaiangoi bwaai n taamnei. E bati ana atatai ibukin Iehova te Uea rimoa ae Toromon. Rimwi riki, a riki ana taeka n rabakau bwa kanoan naba te Baibara. Ma n tokina, e boni kabwaka ni kateimatoa kakaonimakina nakon Iehova. (1Uea 4:29, 30; 11:4-6) Ngaia are tera riki ae kainnanoaki irarikin te atatai man te Baibara? Ti riai n teimatoa ni karikirakei ara onimaki. (IKoro. 2:6, 7) Ma n te aro raa?

8, 9. (a) Tera ae e na buokira ni karikirakea ara onimaki? (b) Tera tiara ngkana ti ukeuke n reirei ao ni kananoa ara iango n te reirei teuana? (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.)

⁸ E kaumakiia Kristian ake n te moan tienture  Bauro bwa a na “kakorakoraia n eweka te mwaneka n ikawai.” (Ebera 6:1) Baikara mwaneka aika ti kona ni karaoi ibukini maiuakinan ana reirei ni kairiri Bauro ni boong aikai? Te mwaneka teuana ae kakawaki bon reiakinan te boki ae “Kawakiningkami n te Aro ae Kam na Teimatoa n Tangiraki Iai Iroun te Atua.” Ngkana e a bane am reirei n te boki anne, ko na buokaki iai n nora arom ni maiuakin ana boto n reirei te Baibara. Ngkana e a kamani bane am reirei iai, ko kona n reiakini booki riki tabeua aika kona ni kateimatoa am onimaki? (IKoro. 1:23) Ko kananoa am iango ao n tataroakina arom ae ko na maiuakin iai baika ko tabe n reiakin?

⁹ Uringnga n taai nako bwa ngkana ti ukeuke n reirei ao ni kananoi ara iango n te reirei teuana, ti riai ni karaoia ma iangoan tiara ae karikirakean te nano ni kani kakukureia Iehova ao te ongeaba n ana tua. (TaiAre. 40:8; 119:97) N te tai naba anne, ti a ataia ae ti riai n rarawa nakoni baika a na tuka rikiraken ara onimaki.—Tit. 2:11, 12.

10. Tera ae a kona ni karaoia rooro n rikirake ibukini karikirakean aia onimaki?

¹⁰ Ngkana te roro n rikirake ngkoe, iai tiam n te onimaki? Ngkana e iririi ruunga te tari te mwaane temanna ae beku n te Betaera, e karekea bwa anuana te mamaroro ma naake a nang bwabetito imwaini moanakin te botaki, ake angia i buakoia bon rooro n rikirake. E titirakinia te tari aei bwa tera tiaia n te onimaki. A bati aika aia kaeka e kaotaki iai bwa a iaiangoi baika a kani karaoi ibukin aia beku iroun Iehova, tao kabwaninan aia tai ni beku ke te ibuobuoki n taabo ake e korakora riki iai kainnanoaia taan uarongorongoa te Tautaeka n Uea. Ma tabeman rooro n rikirake, a taraa n aki ataa kaekaana. E oti iai bwa a tuai motikia bwa tera tiaia n te onimaki? Ngkana te roro n rikirake ngkoe, titirakiniko ni kangai: ‘I irira te taromauri ao te mwakuri ni minita tii ibukina bwa a kantaningaai au karo bwa N na karaoia? I a kaan riki ma te Atua ni karikirakean au iraorao ma ngaia?’ E aki tii kaineti katean tiia n te onimaki nakoia rooro n rikirake. Ngkana ti katei tiia akanne, ti na bane iai ni kakorakoraaki n te onimaki ngkai ana toro Iehova ngaira.—TeMin. 12:1, 13.

11. (a) Tera ae ti riai ni karaoia ngkana ti na rikirake n te onimaki? (b) Taekina te katoto n te Baibara ae ti kona ni kakairi iai.

¹¹ Ngkana ti a atai itera aika ti riai ni katamaroai riki, ti a riai ni karaoi bitaki. E rangi ni kakawaki aei iroun te aomata ae kairaki n te taamnei bwa e irekereke ma te maiu ke te mate. (IRom 8:6-8) Ma tiaki nanona bwa ti na kororaoi ngkana ti na ikawai n te onimaki. E kona ni buokira Iehova n taamneina ae raoiroi bwa ti na karaoi bitaki aika riai. Ma ti bon riai ni kakorakoraira iai. Ngke e mwanewea Ruka 13:24 tabeua te ririki n nako, John Barr are kaain te Rabwata n Tautaeka, ao e katuruturua aei: “A bati aika bwaka ibukina bwa akea aia kakorakora.” Ti riai ni katotonga Iakoba are aki roko n te bwara nanona ni kaunrabwata ma te anera ni karokoa rekeni kakabwaiaana. (KBwaai 32:26-28) E ngae ngke e kakukurei te ukeuke n reirei n te Baibara, ma ti riai n aki kantaningaia bwa te boki ni karaki ibukin te kaakibotu. Ti riai ni kakorakoraira n ukeri koaua aika kakawaki aika ti na buokaki iai.

12, 13. (a) Tera ae e na buokira bwa ti na maiuakina I-Rom 15:5? (b) Ti na kangaa ni buokaki n ana katoto te abotoro Betero ma ana reirei ni kairiri? (c) Tera ae ko kona ni karaoia ibukini karikirakean am onimaki? (Nora te bwaoki ae “ Aanga Ake Ko Kona ni Karikirakea Riki Iai Am Onimaki.”)

¹² Ngkana ti kakorakoraira ni karikirakea ara onimaki, e na anganira te korakora te taamnei ae raoiroi bwa ti aonga ni bitii ara iango. Ti kona n iaiango n aroni Kristo teutana imwin teutana man ana ibuobuoki te taamnei. (IRom 15:5) E kona naba ni buokira n taeki nako wakaan te kaibwabwaru mai nanora ao ni karikirakei aroaro aika kakukureia te Atua. (IKar. 5:16, 22, 23) Ngkana ti noria bwa ti a moanna ni kaatuua iangoan te kaubwai ke  baike e tangiri nanora, ti riai n aki kabwarai nanora. Teimatoa ni bubutii taamnein Iehova bwa e na manga kaetii ara iango bwa ti na kaatuui iangoani baika riai. (Ruka 11:13) Uringa te abotoro Betero are n tabetai e aki iango n aron te aomata ae kairaki n te taamnei. (Mat. 16:22, 23; Ruka 22:34, 54-62; IKar. 2:11-14) Ma e aki kabwaraa nanona. Teutana imwin teutana, ao Betero e a rikirake n iaiango n aroni Kristo man ana ibuobuoki Iehova. Ti kona naba ni karaoa anne.

¹³ Imwina riki ao Betero e bon taekin aroaro tabeua aika ti kona ni buokaki iai. (Wareka 2 Betero 1:5-8.) Ngkana ti ‘kabanei korakorara’ ni karikirakei aroaro n aron te taubaang, te nanomwaaka, ao te itangitangiri n tari, ti na buokaki iai n teimatoa n iaiangoi bwaai n taamnei. E aera bwa ko aki titirakiniko ni katoabong ni kangai, ‛Tera te aroaro ae N na mwakuria n te bong aei ibukini karikirakean au onimaki?’

14. Tera aron rotakini maiura ngkana ti iaiangoi bwaai n taamnei?

¹⁴ Ngkana ti iaiango n aroni Kristo, e na nakoraoi iai ara taetaenikawai, aroarora n te tabo ni mwakuri ke n te tabo n reirei, ao ara motinnano aika ti kakaraoi ni katoabong. E na kaotaki man ara motinnano akanne bwa ti kakorakoraira ni kakairi irouni Kristo. Ngkai aomata ngaira aika ti kairaki n te taamnei, ti aki tangira te bwai teuana bwa e na urua ara iraorao ma Tamara are i karawa. Ngkana ti kaaitara ma kariri, bwainan aroaroni Kristo e na kaungaira bwa ti na rarawa nakoni kariri. Imwaini karaoan ara motinnano, ti na tei moa ao n iaiangoi titiraki aikai: ‛Baikara ana boto n reirei te Baibara aika a na buokai? Tera ae e na karaoia Kristo ngke arona bwa e rinanon aei? Tera te motinnano ae e na kakukureia Iehova?’ Ngkana ti na kataneiaira n iango n aron aei, ti na rinanoi katoto tabeua. Ni katoai katoto aikai, ti na rinanon ana boto n reirei te Baibara ae kona ni buokira ni karaoi motinnano aika manena.

15, 16. Taekini katoto bwa e na kangaa aroni Kristo n iaiango ni buokira ni karaoan ara motinnano ibukin (a) rinean raora ni mare. (b) rineaia raoraora.

¹⁵ Rinean te rao ni mare. Iai ana boto n reirei te Baibara ni kaineti ma aei n 2 I-Korinto 6:14, 15. (Warekia.) E mataata n ana taeka Bauro bwa e aki kona ni kukurei raoi te aomata ae kairaki n te taamnei, ngkana e iraorao ma te aomata ae kairaki ni baike e tangiri nanona. E na kangaa n ibuobuoki te boto n reirei aei n rinean te rao ni mare?

¹⁶ Taian iraorao. Nora ana boto n reirei te Baibara n 1 I-Korinto 15:33. (Warekia.) E na aki iraorao te aomata ae kairaki n te taamnei ma naake a kona ni karuanikaia ana onimaki. Baikara titiraki aika kona ni buokiko ni maiuakina te boto n reirei aei n te aro ae uaana? N te katoto, e na kangaa ni kaineti aei nakon te rereitaki ma aomata n te intanete? Ke tera ae ko riai ni karaoia ngkana ko tuangaki bwa ko na takaakaro ma aomata aika ko aki kinaia n te intanete?

17-19. Ko na kangaa ni buokaki n iaiangoani bwaai n taamnei bwa ko na (a) rarawa nakoni mwakuri aika akea uaaia? (b) katei tiam i nanoni maium? (c) kaeti taiani kauntaeka?

¹⁷ Mwakuri aika tuka rikiraken ara onimaki. E  anga te kauring Bauro n ana taeka nakoia raona ni Kristian. (Wareka Ebera 6:1.) Baikara “mwakuri aika mate” ake ti riai n rarawa iai? Boni mwakuri aika akea manenaia ake a aki buokira ni karikirakei riki ara onimaki. Ti kona ni buokaki n te boto n reirei aei ni kaekai titiraki n aron aikai: ‘E mena i buakoni baike e tangiri te nano te mwakuri aei? I riai n irekereke ma te waaki ni bitineti aei? E aera bwa I aki riai n iriia aomata aika kataia ni kanakoraoa te waaki n te aonnaba?’

¹⁸ Tiia n te onimaki. Ana taeka Iesu n ana Kabwarabwara i Aon te Maunga, e bon anga iai te kairiri ae mataata ibukini katean tiia. (Mat. 6:33) Te aomata ae kairaki n te taamnei e moanibwai ni maiuna tiia ibukin te Tautaeka n Uea. Ngkana ti teimatoa n ururinga te boto n reirei aei, ti na buokaki iai ni kaekai titiraki n aron aikai: ‘I riai n uaiakina te reirei ae rietata imwini banen au reirei? I riai ni butimwaea te mwakuri ni kareketianti aei?’

¹⁹ Taiani kauntaeka. Ti na kangaa ni buokaki n ana reirei ni kairiri Bauro nakon te ekaretia i Rom ibukini kaetan taiani kauntaeka? (IRom 12:18) Ngkai taan rimwini Kristo ngaira, ti kabanea ara konaa ni “karekea te rau ma aomata ni kabane.” Tera arora ngkana a riki kauntaeka? E kangaanga iroura butimwaean ana iango temanna ke ti kinaaki bwa taani “karekea te raoi”?—Iak. 3:18.

20. E aera bwa ko kan teimatoa n nakonako bwa te aomata ae kairaki n te taamnei?

²⁰ Aikai tii katoto tabeua aika oti iai bwa ngkana ti iaiangoi ana boto n reirei te Baibara, ti a kona ni buokaki iai ni karaoi ara motinnano n aron ae e kantaningaaki mairoun te aomata ae kairaki n te taamnei. Ngkana ti iaiangoi bwaai n taamnei, ti a buokaki iai ni karekea te maiu ae kakukurei ao ni karaunano riki ni katoabong. E taku Robert are maroroakinaki ni moan te kaongora aei: “Imwini karikirakean au iraorao ae kaan ma Iehova, I a riki bwa te buu te mwaane ao te karo ae raoiroi riki. E bon rau nanou ao I kukurei.” Ti kona ni karekei kakabwaia naba akanne ngkana ti moanibwaia karikirakean ara onimaki. Ngkai aomata aika ti kairaki n te taamnei ngaira, ti na karekea te kimwareirei ao te raunnano riki ngkai, ao “te maiu ni koaua” n te tai ae imwaira.—1Tim. 6:19.