1. Tera ae e riai ni karaoia te aomata ae e na kawara ueani Botia?

IANGOIA bwa ko maeka i Botia 2,500 tabun te ririki n nako. Iai te bwai ae ko kani maroroakinna ma uean te aba anne, ngaia are ko a mwananga ni kaea Tiutian ae ana kaawa te uea. Ko na bon aki kani kawara te uea imwaini karekeani moa ana kariaia. Bwa ngkana ko aki karaoa anne, ko na boni kamateaki!​—Etita 4:11.

2. Tera ae e tangiria Iehova bwa ti na namakinna ngkana ti kani maroro ma ngaia?

² Ai kakaitaura ngaira ngkai e kaokoro Iehova ma ueani Botia! E rangi n rietata riki Iehova nakoia taan tautaeka aika aomata, ma e bon tauraoi ni butimwaeira n taai nako. E tangirira bwa ti na aki maaku ni maroro ma ngaia. N te katoto, e ngae ngke iai nakoan Iehova aika rietata n aron te tia Karikiriki ae Moan te Kakannato, Moan te Mwaaka, ao te Uea ae Moan te Rietata, ma e tangirira bwa ti na weteia n arana ae “Tamara.” (Mat. 6:9) Ai kakukureira aron Iehova ngkai e tangirira bwa ti na namakinna ae ti rangi ni kaan ma ngaia!

3. E aera bwa ti kona ni wetea Iehova bwa “Tamara,” ao tera ae e na maroroakinaki n te kaongora aei?

³ Ti boni kona ni wetea Iehova bwa “Tamara” ibukina bwa bon Nibwani maiura. (TaiAre. 36:9) Kioina ngkai bon Tamara, ti riai n ongeaba irouna. Ngkana ti kakaraoi baike e tuangira, ti na boni kakabwaiaaki iai. (Ebera 12:9) E irekereke naba te kakabwaia anne ma te maiu n aki toki i karawa ke i aon te aba. Ti boni karekei naba kakabwaia ngkai. E na maroroakinaki n te kaongora aei aron Iehova n riki bwa Tamara  ae tatangira ngkai, ao bukina ngkai ti kona ni kakoauaa ae e na bon aki kaaki taekara nakon taai aika imwaira. Ma ti na noria moa bwa e aera ngkai ti kona ni koaua raoi bwa e rangi n tangirira ao n tabeakinira Tamara are i karawa.

4. E aera ngkai e kangaanga irouia tabeman bwa a na iangoa Iehova bwa Tamaia?

⁴ E kangaanga iroum bwa ko na iangoa te Atua bwa Tamam? A kona n iangoia tabeman bwa e rangi ni kakannato Iehova ao a aki kakawaki irouna. A aki kakoauaa ae e tabeakinia n tatabemania nako te Atua ae Moan te Mwaaka. Ma e aki tangiria bwa ti na namakina anne Tamara ae tatangira. E anganira maiura ao e tangiria bwa ti na karekea ara iraorao ma ngaia. Imwin taekinan te koaua anne iroun te abotoro Bauro, e a kabwarabwaraa nakoia naake a ongora i Atenai bwa Iehova “e bon aki raroa mairoura n tatabemanira nako.” (Mwa. 17:​24-29) E tangirira n tatabemanira nako te Atua bwa ti na kawaria, n aron te teei ae kakawara ana karo ae tatangira ao ni mwamwannano.

5. Tera reireiara man rongorongon te tari te aine temanna?

⁵ Ake tabeman e kangaanga irouia iangoan Iehova bwa Tamaia, ibukina bwa e aki bati ke bon akea kaotiotan tangiraia ao akoaia irouia ake bon oin tamaia. Iangoa ana taeka te tari te aine temanna. E taku: “E rangi n iowawa tamau. Ngke I moana au reirei n te Baibara, e kangaanga irou bwa N na kaaniaki ma Tamau are i karawa. Ma ngke I a kinaa Iehova, e a bitaki anne.” Anne naba am namakin? Ngkana ngaia anne, karaua nanom bwa ko boni kona naba n namakina ae Iehova bon te Tama ae akea n ai arona.

6. Ni kaineti ma Mataio 11:​27, tera te anga teuana ae e buokira iai Iehova bwa ti na iangoia bwa Tamara ae tatangira?

⁶ Te anga teuana ae buokira iai Iehova bwa ti na iangoia bwa Tamara ae tatangira, boni man arona ni korei n te Baibara ana taeka Iesu ao ana mwakuri. (Wareka Mataio 11:27.) E kororaoi Iesu ni katotonga aroaron Tamana n te aro are e a kona ni kangai: “Ane e a tia n norai ao e a tia naba n nora te Tama.” (Ioa. 14:9) E bati ana tai Iesu n taekina Iehova bwa te Tama. N taian Euangkerio ake aua, e kamanena Iesu te taeka ae “Tama” tao 165 te tai ni kaineti ma Iehova. E aera ngkai e bati ana tai Iesu n taekina Iehova? Bukina teuana bwa a aonga aomata ni kakoauaa ae Iehova bon te Tama ae tatangira.​—Ioa. 17:​25, 26.

7. Tera reireiara ibukin Iehova ni kaineti ma arona nakon Natina?

⁷ Iangoa reireiara ibukin Iehova ni kaineti ma arona nakon Natina ae Iesu. E ongora Iehova n taai nako n ana tataro Iesu. E aki tii ongoraei ana tataro Iesu ma e kaekai naba. (Ioa. 11:​41, 42) N aki ongei kataakin Iesu, ma e namakina tangirana ao akoana iroun Tamana.​—Ruka 22:​42, 43.

8. E kangaa Iehova n tabeakina Iesu?

⁸ E kaotia naba Iesu bwa Tamana bon Nibwan ao te tia Kateimatoa maiuna, ngke e taku: “I maiu mairoun te Tama.” (Ioa. 6:57) E onimakina raoi Tamana Iesu, ao Iehova e katauraoi baike e kainnanoi ibukini maiuna. Ma ae kakawaki riki, e buoka Iesu bwa e na teimatoa ni kakaonimaki nakoina.​—Mat. 4:4.

9. E kangaa ni kaotia Iehova bwa bon te Tama ae rangi n tangira Iesu ao ni mwamwannano nakoina?

⁹ Ngkai te Tama ae tatangira Iehova, e taraia raoi bwa e na ataia Iesu ae E boni boutokaia. (Mat. 26:53; Ioa. 8:16) E ngae ngke E aki kamanoa Iesu mani baika kammaraki ni kabane, ma e buokia n nanomwaaka  i aani kataaki. E ataia Iesu ae a na bon aki teimatoa baike e kaaitarai aika kammaraki. (Ebera 12:2) E kaotia raoi Iehova bwa e tabeakina Iesu man arona ni kakauongo nakoina, ni katauraoi baike e kainnanoi, n reireinna ni kataneia, ao ni boutokaia. (Ioa. 5:20; 8:28) Ti na nora ngkai aron Tamara are i karawa n tabeakinira n aron naba anne.

10. Ni kaineti ma Taian Areru 66:​19, 20, e kangaa ni kaotia Iehova bwa e tangirira?

¹⁰ E ongoraei ara tataro Iehova. (Wareka Taian Areru 66:​19, 20.) E aki tangiria bwa ti na tiatiana ara tataro, ma e kaumakira bwa ti na tataro n taai nako. (1Tet. 5:17) Ti kona n tataro nakon Atuara n taai ake ti bon taku, n aki ongeia bwa ti mena ia. E aki kona n tabetabe n te aro are e a aki kona ni kakauongo. E tauraoi n taai nako n ongoraei ara tataro. Ngkana ti a ataia ae e ongoraei ara tataro Iehova, ti a tangiria riki. E taku te tia areru: “I tangira Iehova ibukina bwa e ongo ni bwanaau.”​—TaiAre. 116:1.

11. E kangaa Iehova ni kaekai ara tataro?

¹¹ E aki tii ongoraei ara tataro Tamara, ma e kaekai naba. E karaui nanora te abotoro Ioane ni kangai: “Ngkana ti bubutiia [te Atua] te bwai teuana ae boraoi ma nanona ao e bon ongo iroura.” (1Ioa. 5:​14, 15) Ni koauana, e kona n aki kaekai ara tataro Iehova n aron are ti kantaningaia. E ataa ae te kabanea n tamaroa ibukira, ngaia are n tabetai e aki kaekaira, ke e tangirira bwa ti na tataninga.​—2Kor. 12:​7-9.

12-13. E kangaa Tamara are i karawa ni katauraoi baika ti kainnanoi?

¹² E katauraoi baika ti kainnanoi Iehova. E karaoa te bwai ae a bon riai ni karaoia kaaro. (1Tim. 5:8) E tabeakini baike a kainnanoi natina. E aki tangiria bwa ti na raraomaeakina kanara, kunnikaira, ke katanara. (Mat. 6:​32, 33; 7:11) Ngkai te karo ae tatangira Iehova, e baireia naba bwa n te tai ae imwaira e na katoki nanora ni bwaai ni kabane aika ti kainnanoi.

¹³ Ma ae kakawaki riki, e katauraoi baika ti kainnanoi Iehova ni kaineti ma ara onimaki. Rinanon ana Taeka, e tuangira iai bwa antai ngaia, tera ana kantaninga, tera manenani maiura, ao baika a na riki n taai aika a na roko. E kaota tabeakinara ngke ti moan reiakina te koaua, rinanoni kamanenaaia ara karo ke tabeman riki bwa a na buokira n reiakina taekana. Ao ti teimatoa ni karekea buokara mairouia unimwaane n te ekaretia aika tatangira, ao taari aika ikawai n te onimaki. Irarikin anne, e reireinira Iehova rinanoni bobotaki n te ekaretia, ike ti a karekea iai reireiara ma tarira n te onimaki. E kaotiota tabeakinara Tamara ae Iehova rinanon aanga aikai ao tabeua riki.​—TaiAre. 32:8.

14. E aera ngkai e reireinira ni kataneiaira Iehova, ao e kangaa ni karaoia?

¹⁴ E reireinira ni kataneiaira Iehova. Ti kaokoro ma Iesu bwa ti aki kororaoi. Ngaia are e reireinira ni kaetiira Tamara ae tatangira ngkana e riai, bwa anne naba arona n reireinira ni kataneiaira. E kauringira ni kangai ana Taeka: “Akana e tangiriia Iehova ao e reireinia ni kaetietiia.” (Ebera 12:​6, 7) E karaoa anne Iehova n aanga aika bati. N te katoto, ti kona ni kaetaki ni baike ti wareki n ana Taeka ke ake ti ongoraei n tain ara bobotaki. Ke tao ti anganaki te ibuobuoki ae ti kainnanoia mairouia unimwaane. N aki ongeia bwa tera aron Iehova n reireinira ni kaetietira, ma e boni karaoia n taai nako ibukin tangirara.​—Ier. 30:11.

15. E kangaa ni kamanoira Iehova?

¹⁵ E buokira Iehova n nanomwaaka i aani kataaki. N aron te karo ae tatangira ae  buokiia natina n taai ni kangaanga, e kateimatoaira naba Tamara are i karawa n taai ni kataaki. E kamanena taamneina ae raoiroi ni kamanoira iai bwa e na aki uruaki ara onimaki. (Ruka 11:13) E buokira naba Iehova ngkana e a bwara nanora. N te katoto, e anganira te kantaninga ae tamaroa. E buokira te kantaninga aei bwa ti na nanomwaaka i aani kangaanga. Iangoa aei: N aki ongei baika bubuaka aika riki nakoira, ma e na boni kaoki mwini kangaanga ake ti rotaki iai Tamara ae tatangira. A kai toki kataaki aika ti kaaitarai ngkai, ma kakabwaia ake e na anganira Iehova a na bon teimatoa n aki toki.​—2Kor. 4:​16-18.

16. Tera ae riki ngke e a aki ongeaba Atam iroun Tamana ae tatangira?

¹⁶ Ti nora koauan ana tangira Iehova ibukira man te baere e karaoia ngke e aki ongeaba Atam irouna. Ngke e karaoa anne Atam, e a aki riki bwa kaain ana utu Iehova ao ai uana naba ma kanoana. (IRom 5:12; 7:14) Ma e karaoa te bwai teuana Iehova ibukini buokaia kanoana.

17. Imwin ana karitei Atam, tera are e waekoa ni karaoia Iehova?

¹⁷ E katuuaaea Atam Iehova, ma e berita bwa e na buokiia kanoan Atam ake a tuai n riki. E waekoa ni beritanna bwa a na manga riki bwa kaain ana utu aomata aika ongeaba. (KBwaai 3:15; IRom 8:​20, 21) E boto ana babaire anne Iehova i aon ana karea ni kaboomwi Natina ae e tangiria ae Iesu. Ngke e anga Natina ibukira, e a kaotia raoi iai Iehova bwa e rangi n tangirira.​—Ioa. 3:16.

18. E aera bwa ti kona ni kakoauaa ae e tangirira Iehova ngkai natina ngaira, e ngae ngke ti a tia n tiotionako mairouna?

¹⁸ E ngae ngke ti aki kororaoi, ma e tangirira Iehova bwa ti na riki bwa kaain ana utu, ao e aki iangoira bwa bwaai ni katabetabe.  Ti kona ni kaunna ke n tiotionako n tabetai, ma e teimatoa ni kantaningaia bwa ti na bon okiria. E kaikonaka Iesu korakoran ana tangira Iehova ibukia natina, ni karakinan te nati are bua. (Ruka 15:​11-32) E oti te tama n te kabotau anne bwa e aki toki ni kakantaningaa natina bwa e na oki. Ngke e a okira mwengana te nati aei, e rangi n ingainga tamana ni kani butimwaeia. Ngkana ti tiotionako mairoun Iehova ao ni manga rairi nanora, ti kona ni kakoauaa raoi bwa e tauraoi ao e kukurei Tamara ae tatangira ni butimwaeira.

19. E na kangaa Iehova ni kaoka mwin ana urubwai Atam?

¹⁹ E na kaoki Tamara mwin ana urubwai ni kabane Atam. Imwin ana karitei Atam, e a baireia Iehova bwa e na natinia te koraki ake 144,000 mai buakoia botannaomata, bwa a na beku bwa ueea ao ibonga i karawa ma Natina. N te waaki ae boou i aon te aba ao Iesu ma raona n tautaeka akanne, a na buokiia aika ongeaba bwa a nang kororaoi. Imwin tokanikaia ni kabaneani kataakia, e nang angania te Atua te maiu are aki toki. E na boni kukurei Tamara n noran te aonnaba ae e a kaonaki irouia natina aika kororaoi. Ai kakukureira te tai anne!

20. E kangaa Iehova ni kaota tangirara ae bati, ao tera ae e na maroroakinaki n te kaongora are imwina?

²⁰ E a tia Iehova ni kaota tangirara ae bati. Bon te Tama ae akea n ai arona. E ongoraei ara tataro ao e katauraoi baika ti kainnanoi ibukini maiura ao ara onimaki. E reireinira ni kataneiaira ao e buokira. E katauraoi naba kakabwaia aika tamaroa ibukira n te tai ae imwaira. Ai kakukureira ataakin ae e bon tangirira ao n tabeakinira Tamara! N te kaongora are imwina, e na maroroakinaki iai arora ngaira aika naati ni kona ni kabooa mwin ana tangira.