1, 2. (a) Tera are e maroroakinna Iesu nakoia taan rimwina imwaini matena? (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.) (b) E aera bwa e kakawaki ururingani bukin teimatoara n uarongorongo? (c) Tera ae ti na rinanona?

N TE tairiki are imwaini maten Iesu, e maroro i nanon te tai ae maan ma ana abotoro, ao e kaotia bwa e rangi n tangiriia. E taekina naba te kaikonaki ibukin te kai ae te kureebe are ti maroroakinna n te kaongora are mai mwaina. E kani kaungaia Iesu taan rimwina bwa a na “teimatoa ni karikii uaa aika bati,” ae nanona bwa a na nanomwaaka n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea.—Ioa. 15:8.

² Ma e aki tii tuangia taan rimwina Iesu te bwai ae a riai ni karaoia ma bukin naba karaoana. E taekina naba bukin ae a riai n teimatoa n uarongorongo. E aera bwa e kakawaki rinanoan anne? Ngkana ti ururinga bukin riaira n teimatoa n uarongorongo, ti a kaungaaki iai bwa ti na nanomwaaka n tataekina “te bwai ni kaotioti nakoia botannaomata ni kabane.” (Mat. 24:13, 14) Ti na maroroakini bukina aika aua man te Baibara. Ti na neneri naba bwaai n tituaraoi aika aua mairoun Iehova ake a na buokira n nanomwaaka ni karikiuaa.

3. (a) Tera bukin te uarongorongo ae kaotaki n Ioane 15:8? (b) A tei ibukin tera taiani kureebe n ana kaikonaki Iesu, ao e aera bwa e tonu raoi aei?

³ Bukin uataboan te mwakuri n uarongorongo ae moan te kakawaki bwa ti neboa Iehova iai ao ni katabua arana i mataia aomata. (Wareka Ioane 15:1, 8.) Noria bwa e kabotaua Iesu Tamana ae Iehova ma te tia ribana, ke te tia ununiki ae uniki kureebe. E taekinna Iesu bwa ngaia te kai ae te kureebe ke botona ao taan rimwina taiani mwaanga. (Ioa. 15:5) Ngaia are n te kaikonaki, te kureebe bon uaan te Tautaeka n Uea ae reke mairouia taan rimwini Kristo. E taku Iesu nakoia ana abotoro: “E neboaki Tamau n aei, ae kam teimatoa ni karikii uaa aika bati.” E kamoamoaaki te tia ribana ngkana a karikii uaa aika raraoi taiani kureebe, ngaia are ti karekea naba kamoamoaan ke neboan Iehova ngkana ti tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea n aron ara kabanea ni konaa.—Mat. 25:20-23.

4. (a) N aaro raa ake ti katabua iai aran te Atua? (b) Tera am namakin ngkai ko mwiokoaki ni katabuan aran te Atua?

⁴ N te aro raa ae ti katabua iai aran te Atua n ara uarongorongo? Ti aki kona ni karakaa riki katabuan aran te Atua. E a kamani katabuaki ke n itiaki n te aro ae kororaoi. Ma nora ana taeka te burabeti ae Itaia: “Kam riai n iangoa Iehova ae Atuaia taanga ni buaka bwa Teuare tabu.” (Ita. 8:13) Ti katabua aran te Atua ngkana ti iaiangoia bwa te kabanea ni kakannato i buakon aara nako ao ni buokiia aomata bwa a na iaiangoia bwa e tabu. (Mat. 6:9, kbn.) N te katoto, ngkana ti tataekina te koaua ibukin aroaron Iehova aika moan raraoi ao ana kantaninga ae aki bibitaki ibukin te botannaomata, ti a kaitiaka iai aran te Atua man ana kewe ao ana uarao Tatan. (KBwaai 3:1-5) Ngkana ti kakorakoraira naba ni buokiia aomata n ara aono bwa a na ataia ae e bon tau Iehova “n anganaki te neboaki ma te karineaki ma te mwaaka,” ti a katabua iai aran te Atua. (TeKao. 4:11) E taku Rune ae bwaiania i nanon 16 te ririki: “I kakaitau ngkai I a ataia ae I anganaki au tai bwa N na riki bwa te tia kakoaua ibukin te tia Karika te iuniweeti. I kairaki iai bwa N na kan teimatoa n uarongorongo.”

5. (a) Tera bukin te uarongorongo ae kaotaki n Ioane 15:9, 10? (b) E kangaa Iesu ni buokiia taan rimwina bwa a na ataia ae a riai n nanomwaaka?

⁵ Wareka Ioane 15:9, 10. Bukin tataekinan rongorongon te Tautaeka n Uea ae kakawaki bwa ti tangira Iehova ao Iesu ma nanora ni koaua. (Mareko 12:30; Ioa. 14:15) E tuangia taan rimwina Iesu bwa a na aki tii riki bwa aomata aika tangiraki irouna ma a riai n ‘teimatoa ni karaoiia bwa aomata aika tangiraki irouna.’ Bukin tera? E ataia ae a riai n nanomwaaka ngkana a na riki bwa Kristian ni koaua. E bati ana tai Iesu ni kamanena te taeka ae “teimatoa” n Ioane 15:4-10 ibukini buokaia taan rimwina bwa a na ataia ae a bon riai n nanomwaaka.

6. Ti na kangaa ni kaotia bwa ti kan teimatoa n tangiraki irouni Kristo?

⁶ Ti na kangaa ni kaotia bwa ti kan teimatoa n tangiraki ao n akoaki irouni Kristo? Boni man ongeabara n ana tua. Ni kauarerekeana, e tuangira Iesu bwa ti na ongeaba. E bon tii tuangira bwa ti na kakaraoi baike e kakaraoi. E taku: “N aron ae I kakairi n ana tua nako te Tama ao I teimatoa n tangiraki irouna.” E katea te katoto ibukira Iesu.—Ioa. 13:15.

7. E kangaa n irekereke te ongeaba ma te tangira?

⁷ E kamataataa Iesu irekereken te ongeaba ma te tangira ngke e kangai: “Ane e butimwaei au tua ma ni kakairi iai, ao e tangirai te aomata anne.” (Ioa. 14:21) Ngkana  ti ongeaba n ana tua Iesu are ti na nako ao n uarongorongo, ti kaotia iai bwa ti tangira naba te Atua ibukina bwa e kaotiotaki ana iango n ana tua Iesu. (Mat. 17:5; Ioa. 8:28) Ngkana ti kaotia nakon Iehova ao Iesu bwa ti tangiriia, a na bon teimatoa n tangirira.

8, 9. (a) Tera riki bukin ara uarongorongo? (b) E aera ngkai ti kaungaaki n ana taeka Iehova n Etekiera 3:18, 19 ao n 18:23 bwa ti na teimatoa n uarongorongo?

⁸ Iai riki bukin teimatoara n uarongorongo. Ti uarongorongo bwa ti na anga te kauring. N te Baibara, e taekinaki Noa bwa ‘te tia uarongorongo.’ (Wareka 2 Betero 2:5.) Imwain te Ieka, e uarongorongoa te kauring ibukin te kamaunanakoaki are e a kaan roko. E aera bwa ti taekina anne? Nori ana taeka Iesu aikai: “Bwa aroaroia aomata ake a maiu ni boong ake imwain te ieka, a amwamwarake ao a momoi, ao a imaremare mwaane ma aine, ni karokoa te bong are e a rin iai Noa i nanon te aake, ao a aki muti ni karokoa rokon te ieka n uotiia nako ni kabane, mangaia are anne naba aron te tai are e a oki ma n tiku iai Natin te aomata.” (Mat. 24:38, 39) E kakaonimaki Noa n anga te kauring e ngae ngke a rawa n ongora aomata.

⁹ Ni boong aikai, ti tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea bwa e aonga n reke aia tai aomata n reiakina ana kantaninga te Atua ibukin te botannaomata. N aron Iehova, ti tangiriia naba aomata bwa a na butimwaea te rongorongo ao n “teimatoa ni maiu.” (Etek. 18:23) Ngkana ti uarongorongo n auti nako ao n ana tabo te botannaomata, ti kauringia iai aomata aika bati bwa e na roko Ana Tautaeka n Uea te Atua ao ni kamauna te aonnaba ae buakaka aei.— Etek. 3:18, 19; Tan. 2:44; TeKao. 14:6, 7.

10. (a) Tera bukin te uarongorongo ae kaotaki ni Mataio 22:39? (b) Taekina aroni Bauro ma Tira ni buoka te tia tararuaiia buure i Biribi.

¹⁰ Aio naba bukin teimatoara n uarongorongo: Ti uarongorongo ibukin tangiraia raora n aomata. (Mat. 22:39) Ti kairaki n te tangira anne bwa ti na nanomwaaka n te mwakuri aei bwa ti ataia ae a kona ni bitaki nanoia aomata ngkana iai baika riki ni maiuia. Iangoa te baere a rinanona te abotoro Bauro ma raona ae Tira. A karinaki n te karabuuti i Biribi irouia taani kakaaitara. Ngke e a nukanibong, e a rina naba n roko te mwaeiei n te aro are e a kamwaingingaki te karabuuti ao a a uki mataroana. E a maaku te tia tararuaiia buure bwa n ana iango a a birinako buure ao e nang bakabureia. Ma e takarua Bauro ni kangai: “Tai kaikoakiko!” E titiraki teuae rawawata nanona aei ni kangai: “Tera ae I riai ni karaoia bwa I aonga ni kamaiuaki?” A taku nakoina: “Kakoauaa te Uea ae Iesu ao ko na kamaiuaki.”—Mwa. 16:25-34.

11, 12. (a) Tera irekereken rongorongon te tia tararuaiia buure ma ara uarongorongo? (b) Tera ae ti tangiria bwa ti na tauraoi ni karaoia?

¹¹ Tera irekereken rongorongon te tia tararuaiia buure ma ara uarongorongo? Nora aei: E a tibwa bitaki nanon te tia tararuaiia buure ao e a kani buokaki imwin rokon  te mwaeiei. N aron anne, iai tabeman ni boong aikai ake a rawa ni butimwaea ana rongorongo te Baibara ngkoa, ma a kona ni bitaki nanoia ao n ukera buokaia ngkana e karina n riki te kabuanibwai ni maiuia. N te katoto, tao tabeman n ara aono a rawawata bwa a karina ni kabaneaki man aia mwakuri ae a a maan iai ke a buuraure. Tabeman tao a nanokawaki bwa e a reke irouia te aoraki ae kakaiaki, ke tao e mate raoia ae tangiraki. Ngkana a riki baikai, a kona n titiraki tabeman bwa tera manenan te maiu aei, are a bon aki tabe ngkoa iai. A kona naba n iango ni kangai, ‘Tera ae I riai ni karaoia bwa I aonga ni kamaiuaki?’ Ngkana ti roko irouia, ane a na bae n tibwa kan ongora n ara rongorongo ibukin te kantaninga.

¹² Ngaia are ngkana ti teimatoa ni kakaonimaki n uarongorongo, ti na bon tauraoi n anga taeka ni kabebetenano nakoia aomata n te tai are a a tauraoi ni butimwaeia iai. (Ita. 61:1) E taku Charlotte ae bwaiania i nanon 38 te ririki: “Ni boong aikai, ai akea aia kantaninga aomata. A riai n anganaki aia tai n ongora te rongorongo ae raoiroi.” E taku Ejvor ae bwaiania i nanon 34 te ririki: “Ni boong aikai, a a bati riki aomata aika rangi n rawawata. I boni kani buokiia. I kaungaaki n anne bwa N na uarongorongo.” E teretere bwa bukin teimatoara n uarongorongo bwa ti tangiriia raora n aomata!

13, 14. (a) Tera te bwaintituaraoi ae kaotaki n Ioane 15:11? (b) Ti na kangaa ni karekea te kimwareirei are iroun Iesu? (c) Tera aron rotakin ara mwakuri ni minita ngkana ti kimwareirei?

¹³ N te tairiki are imwaini maten Iesu, e taekin naba nakoia ana abotoro bwaai n tituaraoi tabeua ake a na buokiia n nanomwaaka ni karikiuaa. Baikara bwaintituaraoi aikai ao ti na kangaa ni kakabwaiaaki iai?

¹⁴ Te bwaintituaraoi ae te kimwareirei. E karawawata te ongeaba n ana tua Iesu ibukin te uarongorongo? E aki. Imwin taekinan ana kaikonaki ibukin te kai ae te kureebe, e a taekinna Iesu bwa ti na kimwareirei ngkai taan uarongorongoa te Tautaeka n Uea ngaira. (Wareka Ioane 15:11.) Ni koauana, e karaui nanora bwa ti na karekea te kimwareirei are irouna. N te aro raa? N aron ae taekinaki mai moa riki, e taekinna Iesu bwa te kai ae te kureebe ngaia ao taan rimwina mwaangana. E boutokai mwaangana te kai ae te kureebe. A karekea te ran ao te amwarake mwaangana tii ngkana a nim ma te kai ae te kureebe. N aron anne, ngkana ti teimatoa ni katiteuanaaki ma Kristo n arora ni kakairi irouna, ti na namakina te kimwareirei are reke irouna ni karaoan nanon Tamana. (Ioa. 4:34; 17:13; 1Bet. 2:21) E taku Hanne ae bwaiania i nanon 40 tabun te ririki: “Te kimwareirei ae I namakinna ngkana I oki n uarongorongo, e boni kaungaai bwa N na teimatoa ni beku ibukin Iehova.” Eng, e kakorakoraira te kimwareirei ae i nanora bwa ti na teimatoa n uarongorongo n aono ake a rawa naba n ongora kaaina.—Mat. 5:10-12.

15. (a) Tera te bwaintituaraoi ae kaotaki n Ioane 14:27? (b) E na kangaa te rau ni buokira n teimatoa ni karikiuaa?

¹⁵ Te bwaintituaraoi ae te rau. (Wareka Ioane 14:27.) N te moantairiki n ana kabanea ni bong Iesu imwaini matena, ao e taku nakoia ana abotoro: “I anganingkami au rau.” E na kangaa te bwaintituaraoi ae ana rau Iesu ni buokira ni karikiuaa? Ngkana ti teimatoa n uarongorongo, ti namakina te rau ae teimatoa ae reke man ataakin ae ti tangiraki iroun Iehova ao Iesu. (TaiAre. 149:4; IRom 5:3, 4; IKoro. 3:15) E taku Ulf ae bwaiania i nanon 45 te ririki: “I namakina te kua ngkana I uarongorongo, ma e anganai te raunnano ni koaua ao maiuu ae manena.”  Ai kakaitaura ngaira ngkai e a reke iroura te raunnano ae teimatoa!

16. (a) Tera te bwaintituaraoi ae kaotaki n Ioane 15:15? (b) A na kangaa abotoro n teimatoa n riki bwa raoraon Iesu?

¹⁶ Te bwaintituaraoi ae te riki bwa raoraona. Ngke e tia Iesu ni kaotia nakoia ana abotoro ae e tangiria bwa “e na kakororaoaki” kimwareireia, e a kabwarabwaraa kakawakini kaotiotan te tangira are te anga boni ngaiia. (Ioa. 15:11-13) E taku imwina: “I araningkami bwa raoraou.” Ai kakawakira te bwaintituaraoi ae te riki bwa raoraon Iesu! Ma a na kangaa abotoro n teimatoa n riki bwa raoraona? A riai n “nako ma n teimatoa ni karikii uaa.” (Wareka Ioane 15:14-16.) Tao uoua te ririki imwain aei, e tua ae kangai Iesu nakoia ana abotoro: “Kam na nako ao kam na uarongorongo ni kangai: ‘E a kaan te Tautaeka n Uea ae bwaini karawa.’” (Mat. 10:7) Ngaia are n ana kabanea n tairiki, e a kaungaia bwa a na nanomwaaka n te mwakuri are a a tia ni moana karaoana. (Mat. 24:13; Mareko 3:14) E ataia Iesu ae e aki bebete aei ma a kona n tokanikai ao n teimatoa n riki bwa raoraona. N te aro raa? Boni man ana ibuobuoki te bwaintituaraoi ae teuana riki.

17, 18. (a) Tera te bwaintituaraoi ae kaotaki n Ioane 15:16? (b) A kangaa ni buokaki iai taan rimwin Iesu? (c) Baikara bwaintituaraoi aika kakorakoraira ni boong aikai?

¹⁷ Te bwaintituaraoi ae kaekaan te tataro. E taku Iesu: ‘E na anganingkami ane kam butiia te Tama n arau, n aki ongeia bwa tera ae kam butiia.’ (Ioa. 15:16) A boni kakorakoraaki abotoro n te berita aei! * E ngae ngke a aki ota raoi ae e na waekoa ni mate Iesu, ma a na bon aki kitanaki n akea boutokaaia. E tauraoi Iehova ni kaekai aia tataro ibukini buokaia ni kakororaoa te tua are a na tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea. Ao teutana te tai imwini maten Iesu, a a nora aron Iehova ni kaekai aia tataro ni kani buokaki.—Mwa. 4:29, 31.

¹⁸ E riki naba anne ni boong aikai. Ngkana ti nanomwaaka ni karikiuaa, ti a karekea iai ara iraorao ma Iesu. Ti kona naba ni kakoauaa bwa e tauraoi Iehova ni kaekai ara tataro ibukini buokara n tokanikai i aoni kangaanga aika kona n riki, ngkana ti tataekina te rongorongo ae raoiroi ae taekan te Tautaeka n Uea. (IBir. 4:13) Ai kakaitaura ngaira n te kakabwaia ae kaekaan ara tataro ao ara iraorao ma Iesu! Ti kakorakoraaki ni bwaai n tituaraoi mairoun Iehova aikai bwa ti na teimatoa ni karikiuaa.—Iak. 1:17.

19. (a) E aera bwa ti teimatoa n uataboa te uarongorongo? (b) Tera ae buokira ni katiaa ana mwakuri te Atua?

¹⁹ E maroroakinaki n te kaongora aei bwa ti teimatoa n uataboa te uarongorongo ibukina bwa ti neboa Iehova iai ao ti katabua arana, ti kaota tangiran Iehova ao Iesu, ti anga te kauring iai, ao ti kaota tangiraia raora n aomata. Irarikin anne, ti kakorakoraaki n te bwaintituaraoi ae te kimwareirei, te rau, te iraorao ma Iesu, ao kaekaan ara tataro, bwa ti na katiaa ana mwakuri te Atua. Ai kukureira Iehova ngkana e nori ara kakorakora ma nanora ni kabane bwa ti “teimatoa ni karikii uaa aika bati”!