1. Tera ae ti karekea man Ana Taeka te Atua?

TI KONA n tokanikai ni kaaitarai kangaanga, ngkai bon ara tia Reirei ae Moan te Kakannato Iehova. (Ita. 30:​20, 21) E buokira Ana Taeka bwa ti na “taubobonga” ao n “tauraoi raoi nakoni mwakuri aika raraoi ni kabane.” (2Tim. 3:17) Ngkana ti maiuakin ana reirei te Baibara, ti na wanawana riki nakoia naake a boutokaa “wanawanaia kaain te aonnaba.”​—1Kor. 3:19; TaiAre. 119:​97-100.

2. Tera ae ti na rinanona n te kaongora aei?

² N aron ae ti na noria, e taraa n ae n angiin te tai wanawanan te aonnaba e kairiri nakoni karaoani baike a tangiri nanora. Ngaia are e na bae ni kangaanga totokoan iaiangoan ao karaoani baike a kakaraoi kaain te aonnaba. Ibukin anne, e taekinaki aei n te Baibara: “Kam na tarataraingkami bwa e na aki kataenikaingkami temanna ni wanawanan aon te aba ao n te mwamwanaa te aba ae akea uaana, ae boto i aon aia katei nikawai aomata.” (IKoro. 2:8) N te kaongora aei, ti na rinanoi ana anga ni kamwane aika uoua Tatan ke ana kewe aika rangi n ataaki. Ti na rinanon teuana imwin teuana, ao n nora bukina ngkai bon te nanobaba wanawanaia kaain te aonnaba ao aron rianakon riki te wanawana man Ana Taeka te Atua nakon te wanawana anne.

3-4. Baikara bitaki ni kaineti ma te aroaro ni maiu ae riai ao ae aki riai ibukin te wene n taanga n te United States ni moan te ka-20 n tienture?

³ Ni moan te ka-20 n tienture, e a korakora te bitaki n aia iango aomata n te United States ni kaineti ma te aroaro ni maiu ae riai ke ae aki riai ibukin te wene n taanga. A bati ngkoa aika kakoauaa bwa e tii katauaki te wene n taanga irouia taanga ni  mare ao e aki riai n tataekinaki. Ma e a aki mutiakinaki te kaetieti anne ao e a taabangaki te iango ae a a kona aomata ni karaoa ae a tangiria.

⁴ I marenan 1920 ao 1929, e a korakora bitakin aroia ao aia iango aomata ni kaineti ma te wene n taanga. E taku te tia kakaae temanna: “A a moanna ni kaotaki baika irekereke ma te wene n taanga n taian taamnei, kaotioti, anene, booki ni karaki, ao katanoata.” N ririki naba akanne, e a bwabwainaki te aeka ni mwaie ae karioa te kani wene n taanga ao a a kamatauninga teini kunnikai. N aron are e a kaman taekinna te Baibara ibukini kabaneani boong, a nang riki aomata bwa “taan tangira riki kakukurein te rabwata.”​—2Tim. 3:4.

5. Tera ae riki man 1960 tabun ni kaineti ma aia iango aomata ibukin te aroaro ni maiu ae riai?

⁵ N 1960 tabun, e a bwainaki te tekateka n taanga n aki mare, te iein i marenaia mwaane ma mwaane ao aine ma aine, ao te waekoa ni buuraure. A bati bwaai ni kaakibotu ake a a boni kaota karaoan te wene n taanga. Ma tera mwini baikai ni kabane? E taekinna te tia kororongorongo temanna bwa a bati baika kananokawaki aika riki, ngkai a a katoka aomata maiuakinan te aroaro ni maiu ae riai. N te katoto, a a bati utu aika uruaki, a a reke utu aika tii temanna te karo iai, te rawawatannano, babaeakinan matakuakinan te bwaitingako, ao a a bati riki. Rikiraken aoraki aika ewewe man te wene ni bure n aron te AIDS, e kaotaki naba iai bwa wanawanaia kaain te aonnaba bon te nanobaba.​—2Bet. 2:19.

6. E kangaa iangoan te wene n taanga irouia kaain te aonnaba ni karaoaki iai nanon Tatan?

⁶ Aroia kaain te aonnaba n iangoa te wene n taanga e a karaoaki iai nanon Tatan. E kukurei n noraia aomata aika kabongana buaka ana bwaintituaraoi te Atua ae te wene n taanga ao ni kakeaa bongan ana bwaintituaraoi te Atua ae te mare. (IEbe. 2:2) Te wene ni bure e aki tii kakeaa bongan ana bwaintituaraoi Iehova ae karikaia ataei, ma e kona naba n aki karekea te maiu are aki toki.​—1Kor. 6:​9, 10.

7-8. Tera te iango ae riai n te Baibara ibukin te wene n taanga?

⁷ Aomata aika kakairi ni wanawanaia kaain te aonnaba a kakanikoi ana kaetieti te Baibara ibukin te aroaro ni maiu ae riai ao a taekinna bwa a kangaanga maiuakinaia. A kona ni kangai: ‘E aera bwa e karikira te Atua ma tangiran te kani wene n taanga ao imwina e tuangira bwa ti na aki karaoia?’ E boto te  titiraki anne man te koaua ae kewe ae a riai aomata ni katoka nanoia ni karaoa te baere a tangiria. Ma e kakoro ana taeka te Baibara. Ti reireinaki iai bwa ti na aki taonakinako ni baike a tangiri rabwatara, ma ti kona ni buakani namakin akanne. (IKoro. 3:5) Irarikina, e a tia Iehova ni katauraoa te bwaintangira ae te mare, ae te babaire ae kona ni karaoaki iai te wene n taanga n te aro ae itiaki. (1Kor. 7:​8, 9) N te babaire anne, a kona taanga ni mare ni kakukureiia n te wene n taanga n akea te uringaaba ao te tabeaianga iai, aika namakin aika riiriki imwini karaoan te wene ni bure.

⁸ Ni kaitaraan anne, e kaungaaki n te Baibara te iango ae riai ni kaineti ma te wene n taanga. E kaotaki iai bwa e kona te wene n taanga n riki bwa te bwai ae kakimwareirei. (TaeRab. 5:​18, 19) Ma e kangai naba: “Kam riai n ataa aron tauan oin rabwatami n tatabemaningkami nako n aron ae boraoi ma katabuami ao n te aro ae rine, ao tiaki n te nanonrang ni bwarua te wene ni bure n aroia natannaomata ake a aki ataa te Atua.”​—1Tet. 4:​4, 5.

9. (a) A kangaa ni kaungaaki ana aomata Iehova ni moan te ka-20 n tienture bwa a na kakairi n te wanawana are man Ana Taeka te Atua? (b) Tera te reirei ni kairiri ae manena n 1 Ioane 2:​15, 16? (c) Baikara aroaro aika aki raraoi n I-Rom 1:​24-27, ake ti riai n rarawa ni butimwaei?

⁹ Ni moan te ka-20 n tienture, a aki iraraang ana aomata Iehova n iango aika akea koauaia aika bwabwainaki irouia aomata aika ‘aki bwerengaki n te aroaro ni maiu ae riai.’ (IEbe. 4:19) A kataia n nimti raoi ana kaetieti Iehova. E taekinaki n te Taua-n-Tantani n te taetae n Ingiriti ae bwaini Mei 15, 1926, bwa “e riai n itiaki ana iango ao ana mwakuri te mwaane ke te aine, moarara riki ni kaineti ma te aomata ae tiaki raona ni mwaane ke n aine.” N aki ongei baika riki aika otabwaninia, ma a kakairi ana aomata Iehova n te wanawana ae rianako are man Ana Taeka te Atua. (Wareka 1 Ioane 2:​15, 16.) Ai kakaitaura ngaira ibukin Ana Taeka te Atua! Ti kakaitau naba bwa e katauraoa Iehova te amwarake n taamnei n taina ae riai ibukini buokara n rarawa ni butimwaea wanawanaia kaain te aonnaba ni kaineti ma te aroaro ni maiu ae riai. *​—Wareka I-Rom 1:​24-27.

10-11. Tera ana kauring te Baibara ni kaineti ma kabaneani boong?

¹⁰ E anga te kauring te Baibara bwa ni kabaneani boong ao a na riki aomata bwa “taan tangiriia i bon irouia.” (2Tim. 3:​1, 2) Ti aki mimi ngkai e kaungaaki te aeka n iango ane bangaomata anne n te aonnaba aei. E kaotaki n te boki teuana bwa n 1970 tabun a bati booki aika katauraoaki ibukini kanakoraoan te maiu. Ni booki tabeua e taekinaki iai bwa a aki riai aomata ni bitii aroia ke n iangoia bwa iai kabwakaia. N te katoto, e taekinaki n teuana i buakoni booki akanne bwa ko riai n tangiriko i bon iroum ibukina bwa bon te aomata ngkoe ae moan te tamaroa ae ko kukukurei. E kaotaki naba iai bwa e riai te aomata ni bairea aroaroni maiuna i bon irouna ao ni karaoa te bwai ae e taku bwa e eti ao e nakoraoi irouna.

¹¹ Ko a tia n ongongo anne? E kaungaaki Ewa iroun Tatan bwa e na karaoa naba ae aron anne. E taku bwa e kona Ewa n “riki bwa ai aron te Atua n ataa te raoiroi ao te buakaka.” (KBwaai 3:5) Ni boong aikai, a bati aika kainikatonga n iangoia bwa akea ae e kona n tuangia te bwai ae eti ao ae kairua, n ikotaki naba ma te Atua. N te katoto, e a otara riki anne ni kaineti ma aroia aomata n iangoa te mare.

12. Tera te iango ibukin te mare ae a boutokaia kaain te aonnaba?

 ¹² E taku te Baibara bwa a riai buumwaane ao buuaine ni karineia i marenaia ao ni kakororaoa naba aia taetae ni bau n aia mare. E kaungaia naba bwa a na kateimatoa aia mare, n aron ae kangai: “E na kitana tamana ma tinana te mwaane ao e na nim ma buuna ao a na riki n tii te irikona naakai.” (KBwaai 2:24) Ni kaitaraan anne, naake a kairaki ni wanawanaia kaain te aonnaba, a boutokaa te iango ae kaokoro n taekinna bwa e riai te buu te mwaane ke te buu te aine n tii tabeakina oini kainnanona. E taekinaki n te boki teuana ae taekina te buuraure bwa ni bukamaru ni mare tabeua, te taetae ni bau ae ‘ni kabane ara bongi ni maiu i aon te aba’ e a oneaki mwina nakon ‘ni karokoa tokin ara tangira.’ Te aeka n iango anne e kairiri nakon uruakin utu aika bati ao te rawawatannano ae korakora. E mataata iai bwa bon te nanobaba aia iango kaain te aonnaba ibukin te mare.

13. Tera bukina teuana ae e riribaiia iai aomata aika kamoamoa Iehova?

¹³ E kangai te Baibara: “E riribaaki iroun Iehova ane e kamoamoa nanona.” (TaeRab. 16:5) E aera bwa e riribaiia aomata aika kamoamoa? Bukina teuana bwa naake a karikirakea ao ni boutokaa te aroaro anne a boni kaotiia bwa a kainikatonga, n aron Tatan. E kabonganaaki Iesu iroun te Atua ibukini karikani bwaai ni kabane ma e iangoia Tatan bwa e kona Iesu ni bobaraaki nakoina ao n taromauria! (Mat. 4:​8, 9; IKoro. 1:​15, 16) Aomata aika ai aron anne aika a tii iangoa kakannatoia a kaota koauan ae wanawanaia kaain te aonnaba bon te nanobaba iroun te Atua.

14. E kangaa I-Rom 12:3 ni buokira bwa ti na bwaina te iango ae riai i bon ibukira?

¹⁴ E buokira te Baibara bwa ti na bwaina te iango ae riai i bon ibukira. E taekinaki iai bwa ti riai n tangirira i bon iroura n te aro ae aki riao. E taku Iesu: “Tangira raom n aomata n aron tangiram i bon iroum,” ae kaotaki iai bwa ti riai n tabeakini baika ti kainnanoi n te aro ae bon tau. (Mat. 19:19) E ngae n anne e aki reireinira te Baibara bwa ti riai ni  karietataira riki nakoia tabemwaang. Ma e kangai: “Tai karaoa te bwai teuana ma te kaiangatoa ke te kainikatonga, ma kam na nanorinano n iangoia bwa a kakawaki riki tabemwaang nakoimi.”​—IBir. 2:3; wareka I-Rom 12:3.

15. Tera ae ko a tia n noria ae ko kakoauaa iai bwa e manena ana reirei ni kairiri te Baibara ibukin te kani kakannato?

¹⁵ Ni boong aikai a bati aomata aika iangoaki bwa a wanawana aika kakanikoa ana reirei ni kairiri te Baibara ibukin te kani kakannato. A taekinna bwa ngkana ko iangoiia tabeman bwa a kakawaki riki nakoim, ane a na kakeaa bongam. Ma tera mwin te aroaro anne ae karikirakeaki n ana aonnaba Tatan? Tera ae ko noria? A kukurei aomata aika bangaomata? A kukurei ma aia utu? Iai raoraoia ni koaua? Iai aia reitaki ae kaan ma te Atua? Man te bwai ae ko a tia n noria, e nga ae karikii uaa aika raraoi, te kakairi ni wanawanaia kaain te aonnaba aei ke n te wanawana are n Ana Taeka te Atua?

16-17. Tera ae ti kakaitau iai, ao bukin tera?

¹⁶ Naake a kakairi n aia taeka n reirei aomata aika a iangoaki irouia kaain te aonnaba bwa a wanawana, ai aron te tia neweaba ae bua ao e karekea buokana mairoun raona n neweaba are e bua naba. E taku Iesu ni kaineti ma mwaane ake aongkoa a wanawana n ana bong: “Boni ngaiia taani kairiri aika mataki, ao ngkana e kaira te mataki te aomata ae mataki, ao a na uaia ni bwaka n te mwarua.” (Mat. 15:14) Ni koauana, wanawanaia kaain te aonnaba bon te nanobaba iroun te Atua.

¹⁷ E kakoauaaki n taai nako ana reirei ni kairiri te Baibara bwa “e manena ibukin te angareirei, ao ibukini boaan te aomata, ibukini kaetani bwaai, ao ibukin te reirei ni kaetieti ae boraoi ma ana kaetieti te Atua.” (2Tim. 3:16) Ai kakaitaura ngaira ngkai e kamanoira mani wanawanaia kaain te aonnaba Iehova rinanon ana botaki! (IEbe. 4:14) Amwarake n taamnei ake e anganira bon ibukini kakorakoraakira bwa ti aonga n nimti ana kaetieti aika n ana Taeka. Ai kakabwaiaakira ngaira ngkai ti kairiraki n te wanawana ae kona n onimakinaki ae n te Baibara!