1-3. (a) Ni kaineti ma Taian Areru 5:​4-6, tera ana namakin Iehova ibukini mwakuri aika buakaka? (b) E aera bwa ti kona n taekinna bwa te mwakuri n tautau nakoia ataei e urua “ana tua te Kristo”?

E RIBAI mwakuri aika bubuaka n aekana nako Iehova ae te Atua. (Wareka Taian Areru 5:​4-6.) E rangi n ribaa karaoan te mwakuri n tautau nakoia ataei. Bon te bure ae rangi ni buakaka ao ni kammaira! Ngkai taani Kakoaua ngaira ibukin Iehova, ti kakairi irouna n ribai mwakuri n tautau nakoia ataei ao ti aki kani kamanoia naake a karaoa anne n te ekaretia ni Kristian.​—IRom 12:9; Ebera 12:​15, 16.

² Mwakuri n tautau n aekana nako nakoia ataei e bon urua “ana tua te Kristo”! (IKar. 6:2) E aera bwa ti kona n taekina aei? Ti reiakinna n te kaongora are imwain aei bwa ana tua te Kristo, ae taekani bwaai nako ake e angareirei iai n ana taeka ao n ana katoto, e bon aanaki n te tangira ao e boutokaa te kaetitaeka ae riai. A kairaki Kristian ni koaua n te tua aei, bwa a na tabeakinia ataei n te aro ae a na namakina kamanoaia raoi ao tangirakia ni koaua. Ma karaoan te mwakuri n tautau nakoia bon te aro ni bangaomata ao n ribuaka, ike e a namakinna iai te teei bwa e a aki mano ao e a aki tangiraki.

³ E kananokawaki bwa e a taabangaki karaoan te mwakuri n tautau nakoia ataei, ao a rotaki naba iai Kristian ni koaua. Bukin tera? A a bati ngkai “aomata aika buakaka ma taani mwamwanaa te aba,” ao tabeman a kataia naba n rin n te ekaretia. (2Tim. 3:13) Iai tabeman kaain te ekaretia ake a a tia n taonakinako ni kaibwabwarun rabwataia ao a a karaoa te mwakuri n tautau nakoia ataei. Ti na maroroakinna bwa e aera ngkai bon te bure ae kakaiaki te mwakuri aei. Imwina, ti na nora aroia unimwaane ni karaoi babaire ibukini buure aika kakaiaki,  n ikotaki ma te mwakuri n tautau nakoia ataei, ao aroia kaaro ni kona ni kamanoia natiia. *

4-5. E aera bwa karaoan te mwakuri n tautau bon te bure nakon te teei are karaoaki aei nakoina?

⁴ A kona n tiku ni maan kangaanga imwini karaoan te mwakuri n tautau nakoia ataei. A rotakibuaka iai ataei ake e karaoaki aei nakoia, n ikotaki ma aia utu ao tariia n te onimaki. Bon te bure ae kakaiaki tauakia ataei.

⁵ Bon te bure nakon te teei are karaoaki te mwakuri aei nakoina. E bure kammarakaia ao karawawataaia tabemwaang. N aron ae ti na noria n te kaongora ae imwina, te aomata ae karaoa aei e bon urua aron te teei n te aro ae kakaiaki. E ngae ngke e onimakinna te teei ma e boni kammarakia n arona n anaa namakinan te kamanoaki raoi mairoun te teei, ao e kairoroa bwa e na namakini baike a bon aki riai n riki nakoina. A riai ni kamanoaki ataei man te mwakuri ae buakaka aei, ao a kainnanoa kabebeteaia ao buokaia naake e riki aei nakoia.​—1Tet. 5:14.

6-7. E aera bwa bon te bure nakon te ekaretia ao te tautaeka karaoan te mwakuri n tautau nakoia ataei?

⁶ Bon te bure nakon te ekaretia. Ngkana iai te tari ae karaoa te mwakuri n tautau nakoia ataei, e a kabuakakaa iai taekan te ekaretia. (Mat. 5:16; 1Bet. 2:12) Ai ribuakara te mwakuri aei nakoia mirion ma mirion Kristian aika kakaonimaki ake a kakorakoraia “ni buaka ibukin te onimaki”! (Iuta 3) Ti aki kariaia aomata aika kakaraoi mwakuri aika buakaka ma n aki rairi nanoia bwa a na tiku n te ekaretia ao ni kabuakakaa taekan ana botaki te Atua.

⁷ Bon te bure nakon te tautaeka. A riai n “aantaeka [Kristian] irouia ake a mwiokoaki n te mwaaka n tautaeka.” (IRom 13:1) Ti kaotia bwa ti aantaeka ngkana ti karinei tuan te aba. Ngkana iai kaain te ekaretia ae urua tuan te aba, n arona ni karaoa te mwakuri n tautau nakoia ataei, e boni bure iai nakon te tautaeka. (Kabotaua ma Mwakuri 25:8.) E ngae ngke akea mwaakaia unimwaane ni katuuaaeia aomata aika urua tuan te aba, ma a aki riai ni kamanoa te aomata ae karaoa te mwakuri n tautau nakon te teei mani katuuaaeana n te tautaeka. (IRom 13:4) E na bon taia uaan ana mwakuri te tia bure.​—IKar. 6:7.

8. Tera ana iango Iehova ni buure aika karaoaki nakoia aomata?

⁸ Ae kakaiaki riki, bon te bure nakon te Atua. (TaiAre. 51:4) Ngkana iai ae e karaoa ae bure nakon temanna, e bure naba nakon Iehova. Iangoa te katoto teuana n te Tua are e anga te Atua nakoia tibun Iteraera. E taekinaki iai bwa te aomata ae iraei ana bwai raona n aomata ke e babakanikawaia, e bon “aki kakaonimaki nakon Iehova.” (NakIbo. 6:​2-4) Ngaia are ngkana iai te tari ae karaoa te mwakuri n tautau nakon te teei, n iraea namakinan te kamanoaki raoi mairoun te teei, e bon aki kakaonimaki te aomata anne nakon te Atua. E kabuakakaa aran Iehova. E riai n ribaaki te mwakuri anne, ngkai bon te bure ae kakaiaki i matan te Atua.

9. Tera ae e a tia ni katauraoaki man te Baibara n ana botaki Iehova i nanon ririki aika bati, ao bukin tera?

⁹ I nanon ririki aika bati, e a tia ana botaki  Iehova ni katauraoi kaongora aika bati aika aanaki n te Baibara ibukin te mwakuri n tautau nakoia ataei. N te katoto, a kaotaki ni kaongora n Te Taua-n-Tantani ao te Taratara! aroia naake e karaoaki nakoia te mwakuri n tautau ni konaa n tokanikai i aon rawawataia ae wenemaan, aroia tabeman ni kona ni buokiia ao ni kaungaia, ao aroia kaaro ni kona ni kamanoia natiia. A reireinaki ni kataneiaaki unimwaane man te Baibara aroia ae a riai ni karaoia nakoia naake a karaoa te mwakuri n tautau nakoia ataei. E teimatoa ana botaki te Atua n rinanoi aanga i nanon te ekaretia ibukini bairean taekaia naake a karaoa te bure aei. Bukin tera? Bwa e aonga ni karaoaki n te aro ae boraoi ma ana tua te Kristo.

10-12. (a) Tera ae a riai n ururingnga unimwaane ngkana a karaoa aia babaire ibukin te bure ae kakaiaki, ao tera tiaia iai? (b) Tera ae a na kataia ni karaoia unimwaane n aron ae taekinaki n Iakobo 5:​14, 15?

¹⁰ Ngkana a bairea taekan te bure ae kakaiaki unimwaane, a ururinga ana tua te Kristo are a riai ni kaota te tangira nakon te nanai ao ni karaoa ae eti ao ae riai i matan te Atua. Ibukin anne, a riai n iangoi raoi baika kakaokoro ngkana a kaongoaki bwa iai ae e karaoa te bure ae kakaiaki. E moanibwai irouia unimwaane katabuan aran te Atua. (NakIbo. 22:​31, 32; Mat. 6:9) A rangi n tabeakin naba aia onimaki taari ao a kani buokiia naake e karaoaki nakoia te mwakuri ae aki riai.

¹¹ Irarikin anne, ngkana e karaoa te bure te tari, a kataia ni buokia unimwaane bwa e na oki reitakina ma Iehova. (Wareka Iakobo 5:​14, 15.) Te Kristian ae taonakinako n ana kaibwabwaru ao e karaoa te bure ae kakaiaki, e bon aoraki n te aro n taamnei. E nanonaki iai bwa e a aki nakoraoi ana iraorao ma Iehova. * A riki unimwaane bwa taokita n te aro n taamnei. A kataia ni ‘kamarurunga te aomata ae aoraki [ae taekan te tia bure].’ E kona aia reirei ni kairiri man te Baibara ni buokia bwa e na oki ana reitaki ma te Atua, ma e tii kona n riki aei ngkana e raira nanona ni koaua.​—Mwa. 3:19; 2Kor. 2:​5-10.

¹² E teretere raoi bwa e kakawaki mwiokoaia unimwaane. A rangi n tabeakina te nanai are e mwiokoiia te Atua bwa a na tararuaia. (1Bet. 5:​1-3) A tangiriia taari bwa a na namakinna ae a mano raoi n te ekaretia. Ibukin anne, a waekoa ni karaoa aia babaire ngkana a kaongoaki taekan te bure ae kakaiaki, n ikotaki naba ma karaoan te mwakuri n tautau nakoia ataei. Iangoi titiraki aika ni moan te  barakirabe 13,  15, ao  17.

13-14. A riai unimwaane n ira tuan te aba n ribootina te mwakuri n tautau nakoia ataei? Kabwarabwaraa.

 ¹³ A riai unimwaane n ira tuan te aba n ribooti nakon te tautaeka ngkana e karaoaki te mwakuri n tautau nakoia ataei? Eng. N taabo ake iai tuua ibukin anne, a riai unimwaane n ira tuan te aba n ribootina te mwakuri anne. (IRom 13:1) A aki urua ana tua te Atua tuua akanne. (Mwa. 5:​28, 29) Ngkana a kaongoaki unimwaane taekan te mwakuri anne, a waekoa n reitaki ma te aobiti n tararua ibukin aroia ae a na kona iai n ira tuan te aba ibukin ribootinakina.

¹⁴ Ngkana a maroro unimwaane ma kaaro ao natiia are e karaoaki te mwakuri n tautau nakoina, ke naake a ataa te baere riki, a kona ni kauringia bwa a inaomata n ribooti nakon te tautaeka. Ma tera arona ngkana ai kaain te ekaretia ae e a ribootinaki ao e a ataaki irouia aomata? E riai te Kristian are ribooti n iangoia bwa e a kabuakakaa aran te  Atua? E aki. Bon te tia bure anne ae kabuakakaa aran te Atua.

15-16. (a) Ni kaineti ma 1 Timoteo 5:​19, e aera bwa a tangiraki taani kakoaua aika e aki kee i aan uoman imwain ae a katea te komete ni kaboowi unimwaane? (b) Tera ae a na karaoia unimwaane ngkana a ataia bwa iai te tari ae bukinaki ni karaoan te mwakuri n tautau nakoia ataei?

 ¹⁵ E aera bwa a tangiraki taani kakoaua aika e aki kee i aan uoman imwain ae a rinanona unimwaane n te komete ni kaboowi? Bon aei naba ana kaetieti te Baibara ibukin te kaetitaeka ae riai. Ngkana e bukinaki temanna n te bure ma e taku bwa e aki bure, a tangiraki ngkanne uoman taani kakoaua ibukini kamatoaan te bukibuki anne ao a a kona iai unimwaane ni katea te komete ni kaboowi. (TuaKau. 19:15; Mat. 18:16; wareka 1 Timoteo 5:19.) E nanonaki n aei bwa a riai n iai naba uoman taani kakoaua ngkana e na ribootinaki nakon te tautaeka taekan te bure n tautau nakoia ataei? E aki. E aki kaineti te kaetieti aei nakoia unimwaane ke tabeman riki ngkana a na ribootina te bure ae urua tuan te aba.

¹⁶ Ngkana a ataia unimwaane bwa iai te tari ae karaoa te mwakuri n tautau nakon te teei, a kataia n ira tuan te aba ibukin ribootinakin te mwakuri anne, ao imwina a nenera raoi taekana ni kaineti ma ana taeka te Baibara. Ngkana e aki kariaia bukinana te aomata anne, a na rinanoi unimwaane aia kaotioti taani kakoaua iai. Ngkana e taekinna te tia bukibuki ao temanna riki bwa e karaoa te mwakuri n tautau nakon te teei te aomata anne, a a kona unimwaane ni katea te komete ni kaboowi. * Tiaki nanona bwa e kewe ana rongorongo te aomata are bukibuki ngkana akea te tia kakoaua are te kauoman. E ngae ngkana akea taani kakoaua aika uoman ibukini karaoan te mwakuri n tautau nakoia ataei, ma a ataia unimwaane ae e a bae n tia te aomata anne ni karaoa te bure ae kakaiaki ni kammarakiia iai tabemwaang. A teimatoa unimwaane ni kabebeteia ao ni boutokaiia naake a rotakibuaka. Irarikin anne, a teimatoa n taratara raoi unimwaane ni kawakinia kaain te ekaretia mairoun te aomata are bukinaki.​—Mwa. 20:28.

17-18. Kabwarabwaraa taben te komete ni kaboowi n te ekaretia.

 ¹⁷ Tera taben te komete ni kaboowi n te ekaretia? Te taeka ae “kaboowi” e aki nanonaki iai bwa a motikia unimwaane ke a baireia bwa e na katuuaaeaki n te tautaeka ke e na aki te tia bukinaki ibukin uruan te tua. A aki irekereke unimwaane ma kamatoaan tuan te aba ma a katikui taekani mwakuri n iowawa nakoia kaain te tautaeka. (IRom 13:​2-4; Tit. 3:1) Ma a na motikia unimwaane ke ni baireia bwa e kona n tiku n te ekaretia te aomata anne ke e aki.

¹⁸ Tabeia unimwaane ake kaain te komete ni kaboowi e bon tii irekereke ma bwain te ekaretia ae kaineti ma ana iraorao te aomata ma te Atua ao kaain te onimaki. A karaoa aia moti i aani kairaia man te Baibara ni baireia bwa e raira nanona te tia bure anne ke e aki. Ngkana e aki raira nanona, e na kabaneaki, ao e na katanoataaki n te ekaretia. (1Kor. 5:​11-13) Ngkana e raira nanona, e kona n teimatoa n tiku n te ekaretia. Ma a na tuangnga unimwaane bwa e a aki kona ni manga katauaki n anganaki mwioko ke tibwanga tabeua n te ekaretia. Ibukini kamanoaia ataei, a riai unimwaane ni kaongoia kaaro n tii ngaiia bwa a na tarataraiia raoi natiia ngkana a mena i rarikin te aomata anne. Ngkana a anga te kauring unimwaane nakoia kaaro, a taraia raoi bwa a na aki kaotiia naake a a tia n rotakibuaka n te mwakuri n tautau.

19-22. Tera ae a kona ni karaoia kaaro ibukini kamanoaia natiia? (Nora te taamnei ni moan te maekatin aei.)

¹⁹ Antai tabeia kamanoaia ataei man te kangaanga? Bon tabeia kaaro. * Naati bon ana bwaintituaraoi te Atua, ae “te tibwanga mairoun Iehova.” (TaiAre. 127:3) Bon tabemi kaaro kamanoan te bwaintituaraoi anne. Tera arom ni kamanoia natim man te mwakuri n tautau?

²⁰ Te moan, reiakina taekan te mwakuri n tautau nakoia ataei. Atai aroia aeka n aomata aika kakaraoa te mwakuri anne ma aia anga ake a kabonganai ni kamwaneia iai ataei. Taratara raoi mairouia aomata ke baika kona ni karekea te kangaanga. (TaeRab. 22:3; 24:3) Uringnga ae n angiin te tai, te aomata ae kakaraoa te mwakuri n tautau nakoia ataei bon te aomata ae e kinaaki raoi ao n onimakinaki iroun te teei.

²¹ Te kauoua, kateimatoa te mamaroro ma natim. (TuaKau. 6:​6, 7) E nanonaki naba iai arom ni kakauongo raoi nakoia. (Iak. 1:19) Uringnga are e kangaanga irouia ataei taekinan ae e a tia ni karaoaki te mwakuri n tautau nakoia. A bae n raraoma bwa a na aki kakoauaaki, ke tao a kakamaakaki iroun te aomata are karaoa anne nakoia bwa a na aki kaokaotia. Ngkana ko kanamakinna bwa iai te kangaanga, tabeki titiraki ma te akoi nakoia bwa a aonga ni bunrii nanoia, ao kakauongo ma te taotaonakinnano.

²² Te katenua, reireinia natim. Maroroakini ma ngaiia baika a riai n atai ibukin te wene n taanga, ni kaineti ma aia ririki. Reireinia te bwai ae a na taekinna ao ni karaoia ngkana iai ae e kataia n ringi bwain rabwataia n te aro ae aki riai. Kabongana te kaongora ae katauraoaki n ana botaki te Atua ibukin arom ni kamanoia natim.​—Nora te bwaoki ae “ Reireiniko ao Reireinia Natim.”

23. Tera arora n iangoa te mwakuri n tautau nakoia ataei, ao tera te titiraki ae e na kaekaaki n te kaongora are imwina?

²³ Ngkai Ana Tia Kakoaua Iehova ngaira, ti iangoa te mwakuri n tautau nakoia ataei bwa te bure ae kakaiaki ao te mwakuri ae kammaira. A kairaki ni kabane aia ekaretia Ana Tia Kakoaua Iehova n ana tua te Kristo, ao a aki kamanoia taani karaoa te mwakuri n tautau nakoia ataei, mani mwin aia mwakuri. Ma tera arora ni buokiia naake a rotakibuaka n te mwakuri aei? E na kaekaaki anne n te kaongora are imwina.