1. Tera ae ti kona ni kantaningaia, ao tera ae ti kona ni kakoauaa?

 TI KONA ni kantaningaa te kakaaitara nakoira ngkai ti kakororaoa ara mwakuri n uarongorongo. Ao e na kokorakora riki te kakaaitara anne n taai aika imwaira. (Tan. 11:44; 2Tim. 3:12; TeKao. 16:21) Ma ti kona ni kakoauaa ae e na bon anganira Iehova te ibuobuoki ae ti kainnanoia. Bukin tera? E buobuokiia ngkoa ana toro Iehova ni kakororaoa mwiokoaia, n aki ongeia bwa kangaangara mwiokoia akanne. Ibukini kamatataana, ti na rinanoi bwaai tabeua ni maiun te burabeti ae Etekiera, are e uarongorongo nakoia I-Iutaia ake taenikai i Baburon.

2. E kangaa Iehova ni kabwarabwaraia aomata ake e uarongorongo nakoia Etekiera, ao tera ae ti na rinanona n te kaongora aei? (Etekiera 2:3-6)

² Aekakira aomata ake e uarongorongo nakoia Etekiera? E kabwarabwaraia Iehova bwa aomata aika “rarawa,” a “matoatoa nanoia” ao a “karitei.” A kaikoaki n ai aroni kaai aika kateketeke, ao a karuanikai n ai aroia tikaobian. Maroaka ae e okioki Iehova ni kangai nakon Etekiera: “Tai maakuia”! (Wareka Etekiera 2:3-6.) E kona ni kakororaoa mwiokoana ae te uarongorongo Etekiera ibukina bwa (1) e kanakoaki iroun Iehova, (2) e kakorakoraaki n taamnein te Atua, ao (3) e wantongaaki raoi n ana taeka te Atua. E kangaa ni buokaki Etekiera ni baika tenua aikai? Ao ti kangaa ni buokaki iai ngaira ngkai?

3. Baikara taeka ake e kakorakoraaki iai Etekiera, ao e kangaa Iehova ni kabebetea nanona bwa E na boutokaia?

³ E kangai Iehova nakon Etekiera: “I a kanakoko.” (Etek. 2:3, 4) E boni kakorakoraaki Etekiera n taeka aikai. Bukin tera? E bae n uringa Iehova ni kabonganai taeka akanne ngke E mwiokoa Mote ao Itaia bwa Ana burabeti. (TeOti. 3:10; Ita. 6:8) E  ataa naba Etekiera aron Iehova ni buokiia burabeti akana uoman akanne, ni kakororaoi mwiokoaia aika kangaanga. Ngaia are ngke e kangai Iehova nakon Etekiera uoua te tai: “I a kanakoko,” e bon onimakinna te burabeti aei bwa e na boutokaia Iehova. Ti kona naba n noria n te boki ae Etekiera, bwa a okioki taeka aikai: “E roko ana taeka Iehova irou.” (Etek. 3:16) Ma e bati riki okiokin taeka aikai: “E a manga roko naba ana taeka Iehova irou.” (Etek. 6:1) Eng, e boni kakoauaa raoi Etekiera bwa e kanakoaki iroun Iehova. Bon te ibonga taman Etekiera, ao e bae ni kakarakin nakon Etekiera aron Iehova ni kakabebeteia Ana burabeti, bwa E na boni buokiia. E kangai Iehova nakon Itaaka, Iakoba, ao Ieremia: “I memena iroum.”—KBwaai 26:24; 28:15; Ier. 1:8.

4. Baikara taeka aika kabebetenano ake e kakorakoraaki iai Etekiera?

⁴ Tera aroia angia tibun Iteraera nakon ana mwakuri n uarongorongo Etekiera? E kangai Iehova: “Ane a na rawa n ongo iroum tibun Iteraera, bwa a aki kan ongo irou.” (Etek. 3:7) Ngkai a rawa aomata aikai nakon Etekiera, a bon rawa nakon Iehova. E karauaki nanon Etekiera n taeka aikai, bwa rawaia aomata aikai tiaki nanona bwa e kabwaka n ana mwakuri ni burabeti. E karaua naba nanon Etekiera Iehova bwa ngkana e a koro bukin te motikitaeka are e tataekinna, ao a na “ataia [iai aomata] bwa e a mena te burabeti i buakoia.” (Etek. 2:5; 33:33) E boni kakorakoraaki Etekiera ao e kakororaoa ana mwakuri ni minita, man taeka aika kabebetenano aikai.

5. Tera ae taekinaki n Itaia 44:8 ae ti kakorakoraaki iai?

⁵ Ti kakorakoraaki naba ngaira n ataakin ae ti kanakoaki iroun Iehova. Ti kakabwaiaaki ngkai e aranira bwa ana “tia kakoaua.”  (Ita. 43:10) Ai rianakora te kakabwaia aei! N aron are e kangai Iehova nakon Etekiera: ‘Tai maakuia,’ e kangai naba Iehova nakoira: “Tai maakunrang.” E aera bwa ti aki riai ni maakuia taani kakaaitaraira? N aron Etekiera, ti kanakoaki naba iroun Iehova ao E na boni boutokaira.—Wareka Itaia 44:8.

6. (a) E kangaa Iehova ni karaui nanora bwa e na boni boutokaira? (b) Tera ae ti kabebeteaki ao ni kakorakoraaki iai?

⁶ E karaui nanora Iehova bwa e na boni boutokaira. N te katoto, imwain ae kangai Iehova: “Bon au tia kakoaua ngkami,” ao e kangai moa: “Ngkana ko rinanon te ran ao N na memena iroum, ao ngkana ko rinanoni karaanga, ao ko na aki iekaki iai. Ngkana ko nakonako rinanon te ai ao ko na aki bue, ao e na aki naba kaurako te ai.” (Ita. 43:2) N tabetai, ti boo ma bwaai n tutuki aika raanga n ai aron te karaanga ao kataaki aika ura n ai aron te ai, n ara mwakuri ni minita. Ma ti bon teimatoa n uarongorongo man ana ibuobuoki Iehova. (Ita. 41:13) N aron ana bong Etekiera, angina naba aomata ngkai a rawa nakon te rongorongo ae raoiroi. Ti ururingnga ae rawaia aei tiaki nanona bwa ti kabwaka n ara beku ae taani Kakoaua ibukin te Atua. Ti kabebeteaki ao ni kakorakoraaki n ataakin ae e kukurei Iehova ngkana ti teimatoa ni kakaonimaki n tataekina ana rongorongo. E kangai te abotoro Bauro: “A na karekei kaniwangaia n tatabemania nako ni kaineti ma are a mwakuria.” (1Kor. 3:8; 4:1, 2) E taku te tari te aine ae e a maan ni bwaiania: “I kimwareirei n ataakin ae e kakabwaiaa Iehova ara kakorakora.”

7. Tera ana namakin Etekiera ngkana e iaiangoa te miitara are e noria? (Nora te taamnei ni moan te maekatin.)

⁷ E nora Etekiera aroni mwaakan taamnein te Atua. N te miitara teuana, ao e nora mwamwakurin te taamnei ae raoiroi i aoni baika maiu aika korakora ao i aoni wiran te kaa ni buaka. (Etek. 1:20, 21) Tera aron Etekiera iai? E korea ae kangai: “Ngke I noria, ao I katorobubua ni bobaraaki nako aontano.” E taonakinako n te miroaroa Etekiera ngaia are e a bobaraaki i aontano. (Etek. 1:28) Imwina riki, ngkana e iaiangoa te miitara ae kamimi aei Etekiera, e boni bae ni kakoauaa riki iai ae e kona ni kakororaoa ana mwakuri ni minita man ana ibuobuoki taamnein te Atua.

8-9. (a) Tera ae riki nakon Etekiera ngke e tuangnga Iehova bwa e na teirake? (b) E kangaa riki Iehova ni kakorakoraa Etekiera bwa e na kakororaoa ana uarongorongo n te aono ae a aki kan ongora kaaina?

⁸ E tua ae kangai Iehova nakon Etekiera: “Natin te aomata, teirake i aoni waem bwa N na taetae ma ngkoe.” E boni kakorakoraaki Etekiera man taeka akanne ao n taamnein naba te Atua, ao e a teirake iai. E korea aei Etekiera: “I kaonaki n te taamnei ao e kateirakeai i aoni waeu.” (Etek. 2:1, 2) Imwin anne ao i nanon ana tai ni mwakuri ni minita Etekiera ao e a kairiraki ni bain te Atua, ae taamnein te Atua ae raoiroi. (Etek. 3:22; 8:1; 33:22; 37:1; 40:1) E kakorakoraaki Etekiera n taamnein te Atua, bwa e na kakororaoa mwiokoana ae te uarongorongo nakoia aomata ake n ana aono, aika “matoatoa atuia ao a matoatoa nanoia.” (Etek. 3:7) E kangai Iehova nakon Etekiera: “I a tia ni kamatoatoaa ubum n aron ubuia, ao ramwam n aron ramwaia. I a tia ni karaoa ramwam n ai aron te taiman ae matoatoa riki nakon te atibu ae matoatoa. Tai maakuia ke ni maakunrang n ubuia.” (Etek. 3:8, 9) Ai aron ae e kangai Iehova nakon Etekiera: ‘Tai kariaia imanonoia aomata aikai bwa e na kabwaraa nanom. N na boni kakorakorako.’

⁹ Imwin anne ao e a kairakinako Etekiera n taamnein te Atua rinanon te aono are e na uarongorongo iai. E korea ae kangai Etekiera: “E  korakora bain Iehova i aou.” E kabanea teuana te wiki te burabeti aei n reiakina ao n ota n te rongorongo are e na tataekinna, bwa e aonga ni kona n uarongorongoia ma te aki nanououa. (Etek. 3:14, 15) Imwina ao e a kairia Iehova nakon te tabo ae aoraoi ike “e a kaonaki [iai] n te taamnei.” (Etek. 3:23, 24) E a tauraoi Etekiera ni moana ana mwakuri ni minita.

10. Tera te ibuobuoki ae ti kainnanoia bwa ti aonga ni kakororaoa ara mwakuri n uarongorongo, ao bukin tera?

¹⁰ Tera te ibuobuoki ae ti kainnanoia bwa ti aonga ni kakororaoa ara mwakuri n uarongorongo? Ni kaekaan anne, iangoa moa te baere riki nakon Etekiera. Imwaini moanakin ana mwakuri n uarongorongo Etekiera, e anganaki te korakora ae kainnanoia rinanon taamnein te Atua. Ngaira naba ni boong aikai ti kona ni kakororaoa ara mwakuri n uarongorongo n aron Etekiera, tii man ana ibuobuoki taamnein te Atua. Bukin tera? Ibukina bwa e buakanira Tatan bwa e aonga ni katoka ara mwakuri n uarongorongo. (TeKao. 12:17) N te taratara n aomata, ti taraa n aki konaa aon Tatan, ma rinanon ara mwakuri n uarongorongo, ti a kataenikaia iai! (TeKao. 12:9-11) N te aro raa? Ngkana ti uarongorongo, ti kaotia iai bwa ti aki maakui ana bwai ni kakamaaku Tatan. Ni katoatai ti uarongorongo, e a boni kokonaaki naba iai Tatan. Ngaia are tera ae ti kona ni kakoauaa man ataakin ae ti kona ni kakororaoa ara mwakuri n uarongorongo, n aki ongea te kakaaitara? Ti kona ni kakoauaa ae ti boni kakorakoraaki n te taamnei ae raoiroi ao e boni boutokaira Iehova.—Mat. 5:10-12; 1Bet. 4:14.

11. Tera ae e na karaoia taamnein te Atua ibukira, ao ti na kangaa n teimatoa ni karekea?

¹¹ Tera riki kabebetean nanora ae ti karekea man ataakin ae Iehova e kamatoatoaa ubun ao ramwan Etekiera n te aro ni kaikonaki? E kona taamnein te Atua ni kakorakoraira ni kaaitarai kangaanga ake ti na boo ma ngaai n ara mwakuri ni minita. (2Kor. 4:7-9) Tera ngkanne ae ti kona ni karaoia bwa ti aonga n teimatoa ni karekea taamnein te Atua? Ti riai n nanomwaaka  n tataro, ao n onimaki bwa e na bon ongoraei ara tataro Iehova. E reireinia taan rimwina Iesu ni kangai: “Teimatoa ni bubutii, . . . teimatoa n ukeuke, . . . teimatoa ni karebwerebwe.” Ao Iehova e na “anga te taamnei ae raoiroi nakoia akana butiia.”—Ruka 11:9, 13; Mwa. 1:14; 2:4.

12. Ni kaineti ma Etekiera 2:9–3:3, e roko mai ia te nira ni boki ao tera kanoana?

¹² E aki tii kakorakoraaki Etekiera n taamnein te Atua ma e wantongaaki naba n ana taeka te Atua. N te miitara teuana ao Etekiera e nora te bai ae taua te nira ni boki. (Wareka Etekiera 2:9–3:3.) E roko mai ia te nira ni boki? Tera kanoana? E kangaa ni wantongaaki iai Etekiera? Ti na noria. E roko te nira ni boki man ana kaintokanuea te Atua. N taraana, e kamanena Iehova temanna mai buakoia anera ake aman ake e noriia ngkoa Etekiera, bwa e na anganna te nira ni boki. (Etek. 1:8; 10:7, 20) Kanoan te nira ni boki aei bon ana taeka te Atua, ae te motikitaeka ae korakora are e na taekinna Etekiera nakoia taenikai aika karitei. (Etek. 2:7) E koreaki te rongorongo anne i moan ao i bukin te nira ni boki.

13. Tera are e tuanga Etekiera Iehova bwa e na karaoia nakon te nira ni boki, ao bukin tera ngkai e karewe?

¹³ E tua Iehova nakon ana burabeti bwa e na kana te nira ni boki ao ni ‘kaona birotona iai.’ E ongeaba Etekiera ao e kana te nira ni boki ni kabane. Tera nanon iteran te miitara aei? E riai n ota Etekiera n te rongorongo ni kabane are e na taekinna. E riai ni kakoauaa raoi te rongorongo anne, bwa e aonga ni kairaki bwa e na kan tataekinna. Ma iai te bwai ae kamimi ae riki. E kunea Etekiera bwa “e karewe . . . n ai aron aia karewe manibeeru” te nira ni boki. (Etek. 3:3) Bukin tera? E noria Etekiera bwa te mwioko ae te tei ibukin Iehova, e boni karewe ke e kakukurei. (TaiAre. 19:8-11) E kakaitau ngkai e kariaia Iehova bwa e na beku bwa ana burabeti.

14. Tera are e buoka Etekiera n tauraoi ni butimwaea mwiokoana?

¹⁴ Imwina ao e kangai Iehova nakon Etekiera: “Kaaki i nanom au taeka ni kabane aika I taekin nakoim ao kakauongo.” (Etek. 3:10) E oti ni kaetieti aikai bwa e tua Iehova nakon Etekiera bwa e na ururing taeka aika koreaki n te nira ni boki, ao ni kananoa ana iango iai. Ni karaoan anne e a wantongaaki raoi iai Etekiera. Tiaki tii ngaia ma e a kataubobongaaki naba iai nakon te rongorongo ae matoatoa are e na taekinna nakoia aomata. (Etek. 3:11) Ibukina bwa e ota raoi Etekiera n ana rongorongo te Atua ao e kakoauaa, e a tauraoi iai ni butimwaea mwiokoana ao ni katiaa.—Kabotaua ma Taian Areru 19:14.

15. Tera ae ti riai ni ‘kaaki i nanora’ bwa ti aonga n nanomwaaka?

¹⁵ Ti riai naba ngaira n teimatoa ni wantongaaki n ana taeka te Atua bwa ti aonga n nanomwaaka n ara mwakuri ni minita. Ti riai ni ‘kaaki i nanora’ bwaai ni kabane ake e taekin Iehova nakoira. Ni boong aikai e taetae Iehova nakoira rinanon ana Taeka ae koreaki ae te Baibara. Ti na kangaa ni koaua raoi bwa e na teimatoa Ana Taeka te Atua n rotii ara iango, ara namakin, ao bukini karaoani bwaai iroura?

16. Tera ae ti riai ni karaoia ma Ana Taeka te Atua, ao ti na kangaa n ota raoi iai?

¹⁶ Ti nuai raoi n te aro n rabwata ngkana ti kana te amwarake ao n ongnga, n aron anne ti nuai raoi ni bwaai n taamnei ngkana ti ukeuke n Ana Taeka te Atua ao ni kananoa ara iango iai. Ti ururinga te reirei ni kaineti ma te nira ni boki. Ngkana ti wareka Ana Taeka te Atua, e tangiria  Iehova bwa ti na “kaona [birotora] iai,” ae nanona bwa ti riai n ota raoi iai. Ti kona ni karaoa anne rinanon te tataro, te wareware, ao kananoan te iango. Te moanibwai, ti riai n tataro ni katauraoi nanora, bwa ti aonga n atai ana iango te Atua. Imwin te tataro, ti a wareka te Baibara. Ao imwina ti toki teutana bwa ti na kananoa ara iango, n iaiangoa raoi te baere ti warekia. Tera uaana? Ti na ota riki n Ana Taeka te Atua ao e na korakora riki ara onimaki, ngkana ti kakananoa ara iango iai.

17. Bukin tera ngkai e rangi ni kakawaki bwa ti na kananoa ara iango i aon te baere ti warekia n te Baibara?

¹⁷ Bukin tera ngkai e rangi ni kakawaki warekan te Baibara ao kananoan ara iango iai? Ibukina bwa e na boni kakorakoraira n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea ngkai, ao n tataekina te motikitaeka ae matoatoa n te tai ae imwaira. Irarikin anne, ngkana ti kananoa ara iango i aon aroaron Iehova aika anainano, e na rangi ni korakora riki reitakira ma ngaia. Ni karaoan anne, ti a karekea iai te bwai ae karewe ke ae kakukurei, ae taekan te raunnano ni koaua.—TaiAre. 119:103.

18. Tera ae a nang kakoauaa aomata aika n ara aono, ao bukin tera?

¹⁸ Tiaki burabeti ngaira n ai aron Etekiera. Ma e ngae n anne, ti botumwaaka n tataekina ana rongorongo Iehova are e kawakinna n ana Taeka ae koreaki, n uaa te tai are e taku bwa e a toki iai te mwakuri n uarongorongo. Ngkana e a roko te bong ni motikitaeka, a na aki kona aomata aika n ara aono n taekinna bwa a aki anganaki te kauring ke a tarariaoaki iroun te Atua. (Etek. 3:19; 18:23) Ma ane a nang kakoauaa ae te rongorongo ae ti tataekinna boni mairoun te Atua.

19. Tera ae e na kakorakoraira ni kakororaoa ara mwakuri ni minita?

¹⁹ Tera ae e na kakorakoraira ni kakororaoa ara mwakuri ni minita? Bwaai ake tenua ake e kakorakoraaki naba iai Etekiera. Ti teimatoa n uarongorongo ibukina bwa ti ataia ae ti kanakoaki iroun Iehova, ti kakorakoraaki n taamnein te Atua, ao ti wantongaaki raoi n Ana Taeka te Atua. Man ana ibuobuoki Iehova, ti a kaungaaki iai bwa ti na kakororaoa ara mwakuri ni minita ao n nanomwaaka “ni karokoa te toki.”—Mat. 24:13.