1. Ti kangaa n ataia bwa e kani kaanira Iehova?

 E KAOIRA Iehova bwa ti na kaanira ma ngaia. (Iak. 4:8) E kan riki bwa Atuara, Tamara, ao Raoraora. E kaekai ara tataro ao e buokira n tain naba kangaanga. Ao e kabongana ana botaki n reireinira ao ni kamanoira iai. Ma tera ae ti riai ni karaoia bwa ti aonga ni kaaniaki ma Iehova?

2. Ti na kangaa ni kaaniaki ma Iehova?

² Ti kona ni kaaniaki ma Iehova n arora n tataro nakoina, ni wareka ana Taeka ao ni kananoa ara iango iai. Ni karaoan anne, e a korakora riki tangirana ao ara kakaitau ibukina. Ti kairaki iai bwa ti na ongeaba irouna ao n anganna kamoamoaana are e bon riai n anganaki. (TeKao. 4:11) Ngkana ti karikirakea kinaakin Iehova, e na rikirake naba onimakinana iroura ao ana botaki are e katauraoia ibukini buokara.

3. E kangaa te Riaboro ni kataia ni karaureira ma Iehova, ma tera ae e na buokira bwa ti na aki kitanna ma ana botaki? (Taian Areru 31:13, 14)

³ E kataia te Riaboro ni karaureira ma Iehova, moarara riki ngkana ti kaaitara ma kangaanga. E kangaa ni karaoa anne? E kataia teutana imwin teutana ni kamamaraa onimakinan Iehova ma ana botaki iroura. Ma ti kona ni kaaitarai ana bwai ni kamwane. Ngkana e korakora ara onimaki, ao e nene onimakinan Iehova iroura, ti na bon aki kitanna ma ana botaki.—Wareka Taian Areru 31:13, 14.

4. Tera ae ti na maroroakinna n te kaongora aei?

⁴ N te kaongora aei, ti na maroroakini kangaanga aika tenua  aika kona n riki mai tinanikun te ekaretia. A kona baikai ni kamamaraa onimakinan Iehova iroura ao ana botaki. A na kangaa kangaanga aikai ni karaureira ma Iehova? Ao baikara bwaai aika ti kona ni karaoi ni kaaitarai iai ana mwakuri Tatan?

5. A na kangaa kangaanga ni kamamaraa onimakinan Iehova ma ana botaki iroura?

⁵ N taai tabetai ti kaaitara ma kangaanga n aron te kakaaitara mairouia ara utu ke buan ara mwakuri ni kareketianti. A na kangaa kangaanga aikai ni kamamaraa onimakinan ana botaki Iehova ao ni karaureira ma Ngaia? Ngkana ti rinanoni kangaanga i nanon te tai ae maan, e kona ni bwara nanora ao n rawawata. E kamanenai taai akanne Tatan ni kataia ni kananououaira n tangirara iroun Iehova. E tangiria te Riaboro bwa ti na iangoia ae bon Iehova ke Ana botaki ae karikii rawawatara. Anne naba te bwai ae riki nakoia tabeman tibun Iteraera i Aikubita. N te moantai, a kakoauaa ae bon Iehova ae mwiokoa Aaron ao Mote bwa a na kamaiuia man te tautoronaki. (TeOti. 4:29-31) Ma imwina ngke e a karawawatai riki maiuia Barao, ao a bukina Mote ao Aaron n aia kangaanga ngke a kangai nakoia: “Kam karika ribaakira irouni Barao ma ana toro, ao kam kaaki te kabaang i nanoni baia bwa a na tiringira.” (TeOti. 5:19-21) A bukinia ana toro te Atua aika kakaonimaki. Ai kananokawakira! Ngkana arona bwa ko rinanoni kangaanga i nanon te tai ae maan, ko na kangaa ni kateimatoa korakoran onimakinan Iehova ma ana botaki?

6. Tera reireiara mairoun te burabeti ae Abakuka ni kaineti ma arora n nanomwaaka i aan ara kangaanga? (Abakuka 3:17-19)

⁶ Bunra nanom nakon Iehova n te tataro, ao onimakinna ibukini boutokaam. E kaaitara ma kangaanga aika bati te burabeti ae Abakuka. N te tai teuana, ao e a taraa n nanououa bwa e bon tabeakinna Iehova ke e aki. Ngaia are e a bunra nanona nakon Iehova n te tataro. E kangai: “Iehova, e na maanra tangiu ni kani buokaki ma ko aki ongo? . . . Bukin tera bwa ko taona nanom nakon te karawawataaki?” (Aba. 1:2, 3) E boni kaekaa Iehova ana tataro ana toro ae kakaonimaki aei ae nako raoi mai nanona. (Aba. 2:2, 3) Imwini kananoan ana iango Abakuka i aon ana mwakuri ni kakamaiu Iehova, ao e a manga oki kimwareireina. E a kakoauaa raoi ae e bon tabeakinna Iehova ao e na buokia n nanomwaaka i aani kataakina. (Wareka Abakuka 3:17-19.) Tera reireiara? Ngkana ko kaaitara ma kangaanga, tataro nakon Iehova, kaota am namakin nakoina, ao onimakinna ibukini boutokaam. Ngkana ko karaoa anne, ko kona ni kakoauaa raoi ae e na boni kakorakorako Iehova bwa ko na nanomwaaka. Ao ngkana ko namakina ana boutoka, e na rikirake ni korakora onimakinana iroum.

7. Tera are a kataia ana koraki Shirley n tuangnga ao e kangaa n aki bua onimakinan Iehova irouna?

⁷ Kateimatoa am kaetieti ibukini bwaai n taamnei. Aei te bwai ae buoka Shirley, ae te tari te aine i Papua New Guinea, ngke e kaaitara ma kangaanga. b A maiu ni kainnano ana utu Shirley ao n tabetai e kangaanga karekeani kanaia ae bon tau. E kataia ana koraki temanna ni kamamaraa onimakinan Iehova irouna. E taku teuaei: “Ko taku bwa e buobuokiko taamnein te Atua ae raoiroi ma e nga ana ibuobuoki? A boni maiu ni kainnano naba am utu. Ao ko a kabanea am tai n uarongorongo.” E taku Shirley: “I titirakinai i bon irou ni kangai: ‘E tabeakinira te Atua ke e aki?’ Ngaia are I waekoa n tataro nakon Iehova ao n  taekin au iango ni kabane nakoina. I aki katoka warekan te Baibara ao ara boki aika katauraoaki, ao I teimatoa n uarongorongo ao ni kaakaei bobotaki.” E waekoa n ataia neiei ae ngaia Iehova e bon tabeakinia ana utu. A aki te roko ni bora ni baki ana utu ao a kukurei. E taku Shirley: “I namakinna ae e boni kaekaa raoi au tataro Iehova.” (1Tim. 6:6-8) Ngkana ko irira am kaetieti ibukini bwaai n taamnei, ko na bon aki kariaia kangaanga ke te nanououa bwa e na karaurenakoko ma Iehova.

8. Tera ae kona n riki nakoia taari mwaane ake a kairiri n ana botaki Iehova?

⁸ Rinanoni waaki ni kanakorongorongo ao taabo n reitaki n te intanete, ao a kabutiinako rongorongo aika kewe taani kairiribai nakoira ibukia taari mwaane ake a kairiri n ana botaki Iehova. (TaiAre. 31:13) A a tia ni kabureaki taari mwaane tabeman ao ni bukinaki bwa taani bure. A kaaitara naba ma aekan anne Kristian ake n te moan tienture, ngke e karaoaki te bukibuki ni kewe ibukin te abotoro Bauro ao ni kabureaki. Tera aroia iai?

9. Tera aroia Kristian tabeman ngke e a kabureaki te abotoro Bauro?

⁹ Tabeman Kristian n te moan tienture, a katoka boutokaan te abotoro Bauro ngke e a kabureaki i Rom. (2Tim. 1:8, 15) Bukin tera? A maamaa irouni Bauro ibukina bwa e iangoaki irouia aomata bwa kaanga te tia kamwarua? (2Tim. 2:8, 9) Ke a maaku bwa mwina a na manga bwainikirinaki? N aki ongeia bwa tera bukina, ma iangoa aron ana namakin Bauro. E a tia n nanomwaaka i aani kangaanga aika bati ao ni karuanikaia naba maiuna ibukia. (Mwa. 20:18-21; 2Kor. 1:8) Ti bia aki riki n aroia naake a kitana Bauro n te tai are e a rangi ni kainnanoia riki iai! Tera ae ti riai n ururingnga ngkana a bwainikirinaki taari ake a kairiri?

10. Tera ae ti riai n uringnga ngkana a bwainikirinaki taari mwaane ake a kairiri ao bukin tera?

¹⁰ Uringa bukini bwainikirinara ao antai ae e karikia. E kangai te Kauoua n Timoteo 3:12: “A na bane naba ni bwainikirinaki te koraki ake a kani maiuakina tangiran te Atua ngkai  taan rimwini Kristo Iesu ngaiia.” Ngaia are ti aki riai ni mimi ngkai Tatan e kakaaitaraia riki taari mwaane ake a kairiri. E kani katoka aia kakaonimaki taari mwaane aikai nakon Iehova ao e kani kakamaakuira.—1Bet. 5:8.

11. Tera reireiara man ana katoto Onetiboro? (2 Timoteo 1:16-18)

¹¹ Teimatoa ni boutokaia taari ao kakaonimaki ni koaua nakoia. (Wareka 2 Timoteo 1:16-18.) E kaokoro aron te Kristian temanna n te moan tienture ae arana Onetiboro ngke e kabureaki Bauro. “E aki maamaa ni kabaeakin [Bauro] n te taurekereke.” Ni kaitaraan anne, e kakaaea Bauro Onetiboro ao ngke e reke irouna, e kakaaei aanga aika manena ake e na boutokaia iai. Ni karaoan aei, e boni karuanikaia naba maiuna Onetiboro. Tera reireiara? Ti aki riai ni kariaia maakakia aomata bwa e na kakamaakuira ke n tukira mani boutokaaia taari ake a bwainikirinaki. N oneani mwin anne, ti bia tei ibukia ao n tauraoi ni buokiia. (TaeRab. 17:17) A kainnanoa ara tangira ao ara boutoka.

12. Tera reireiara mairouia taari ake i Rutia?

¹² Iangoa aroia taari ake i Rutia ake a tauraoi ni buokiia tariia n te onimaki aika kabureaki. Ngkana iai tabeman aika kateaki n te boowi, ao a bati taari ake a roko n te tabo ni kaboowi ni boutokaiia. Tera reireiara? Ngkana a kabuakakaaki taari ake a kairiri, a kabureaki ke ni bwainikirinaki, ko aki riai ni maaku. Tataro ibukia, tabeakinia aia utu, ao kakaaei aanga aika manena ni kaota iai am boutoka.—Mwa. 12:5; 2Kor. 1:10, 11.

13. E na kangaa bwainingareara ni kamamaraa onimakinan Iehova ma ana botaki iroura?

¹³ A kona ni bwainingareira ara utu aika tiaki kaain te onimaki, raora ni mwakuri ke raora n reirei, ibukin ara mwakuri n uarongorongo ke ibukini maiuakinan ana kaetieti Iehova aika rietata ibukin te aroaro ni maiu ae riai. (1Bet. 4:4) A kona ni kangai: “I tatangiriko ma e rangi n tuamatoa am Aro, ao e katei nikawai.” A kona tabeman ni kakabuakakaira ibukin arora nakoia naake a kabaneaki, ni kangai: “Ko kangaa n taekinna bwa te aomata ngkoe ae ko tatangira?” A kona taeka aikai ni kananououaira bwa a bon eti ana tua te Atua ke a aki. Ti kona ni moanna n iango ni kangai: ‘E kantaningaa ae bati mairou Iehova? E rangi n tuamatoa ana botaki?’ Ngkana ko kaaitara ma te aekaki anne, ko na kangaa n teimatoa ni kaania Iehova ma ana botaki?

14. Tera arora ngkana a bwainingareira tabemwaang ibukini maiuakinan ana kaetieti Iehova? (Taian Areru 119:50-52)

¹⁴ Motinnanoia bwa ko na boutokaa ana kaetieti Iehova. Iobi bon te mwaane ae boutokaa ana kaetieti Iehova, e ngae ngke e bwainingareaki iai. Temanna mai buakoia naake aongkoa raoraon Iobi, e kataia ni kairia bwa e na kakoauaa ae e bon aki tabe te Atua irouna bwa e karaoa ae raoiroi ke e aki. (Iobi 4:17, 18; 22:3) Ma e rawa Iobi ni kakoauai keewe akanne. E ataia ae a bon eti ana kaetieti Iehova ibukin te bwai ae raoiroi ao ae buakaka ao e motinnanoia bwa e na boutokaia. E aki kariaia tabemwaang bwa a na urua etin arona. (Iobi 27:5, 6) Tera reireiara? Tai kariaia bwainingaream bwa e na kananououako n ana kaetieti Iehova. Iangoi baika ko a tia n rinanoi. Tiaki a bati taai ake ko noria iai bwa a bon eti ana kaetieti Iehova ao ko kakabwaiaaki iai? Motinnanoia bwa ko na boutokaa te botaki ae boutokai kaetieti akanne. Ti na bon aki ngkanne katoka ara beku ibukin Iehova e ngae ngke a mwaiti aomata aika bwainingareira.—Wareka Taian Areru 119:50-52.

15. Bukin tera ngke e bwainingareaki Brizit?

¹⁵ Iangoa rongorongon te tari te aine mai  Inria ae Brizit. E bwainingareaki irouia ana utu ibukin ana onimaki. Teutana te tai imwini bwabetitoana n 1997, ao e a bua ana mwakuri ni kareketianti buuna ae tiaki kaain te onimaki. Ngaia are e a baireia teuaei bwa a nang nako ngaiia ma natiia aine, ni maeka ma ana karo, ake a maeka n te kaawa teuana. Ma e a kaaitara ma kangaanga aika kakaiaki riki Brizit. Ibukina bwa e a aki mwakuri buuna, e a riai ni mwakuri ngaia ni kabwanina ana tai ibukini boutokaan ana utu. Irarikin anne, te ekaretia ae te kabanea ni kaan nakoina, e nakon 350 te kiromita raroana. E kananokawaki bwa a kakaitaraa ana utu buuna ibukin ana onimaki. E a kakaiaki te kangaanga n te aro are a a riai ni manga mwaing ana utu Brizit. Imwina ao e a karina ni mate buuna. Imwina riki, ao e a manga mate natina temanna man te kaentia, ngke ai tibwa 12 ana ririki. Ma ae kakaiaki riki, a bukinna ana utu ibukin rikini baikai. A taekinna bwa ngke arona bwa e aki riki bwa temanna Ana Tia Kakoaua Iehova, a na bon aki riki kabuanibwai akanne ni kabane. Ma e bon teimatoa n onimakina Iehova ao n tiku n ana botaki.

16. E kangaa ni kakabwaiaaki Brizit man arona n teimatoa ni kaania Iehova ma ana botaki?

¹⁶ Ibukina bwa e raroanako Brizit ma te ekaretia, e kaungaa te mataniwi ae mwamwananga bwa e na uarongorongo n ana tabo are maeka iai, ao ni kairi bobotaki ni mwengana. N te moantai, ao e iangoia bwa e kangaanga karaoana. Ma e bon ongeaba nakon te kairiri. E tibwaa te rongorongo ae raoiroi ma tabemwaang, e kairi bobotaki ni mwengana, ao e kamwaawa naba ana tai ibukin ana taromauri n utu ma natina aika aine. Tera mwina? E a kona Brizit ni moana ao ni kairi reirei n te Baibara aika bati, ao a bati ana reirei aika bwabetitoaki. N 2005 ao e a beku bwa te bwaiania ae katoatai. E kakabwaiaaki ana onimaki ibukin Iehova ao kakaonimakina ni koaua nakon ana botaki. A kakaonimaki ni beku iroun Iehova natina aine, ao ngkai ai uoua te ekaretia n te tabo anne! E kakoauaa raoi Brizit ae e boni kakorakoraaki iroun Iehova bwa e na nanomwaaka  i aani kangaanga ao bwainingareana mairouia ana utu.

17. Tera ae ti riai ni motinnanoia bwa ti na karaoia?

¹⁷ E tangiria Tatan bwa ti na kakoauaa ae e boni kitanira Iehova ngkana ti rinanoni kangaanga, ao e na kangaanga riki aroni maiura ngkana ti boutokaa ana botaki. E tangiria Tatan bwa ti na maaku ngkana a kabuakakaaki taari mwaane ake a kairiri, a bwainikirinaki ke ni kabureaki. Ao rinanoni bwainingareara, e tangiria ni kamamaara onimakinan ana kaetieti Iehova ma Ana botaki iroura. Ma ti bon atai raoi ana kunemwaan ao ti aki kona ni mwamwanaaki iai. (2Kor. 2:11) Motinnanoia bwa ko na rarawa nakon ana kewe Tatan ao n teimatoa ni kakaonimaki ni koaua nakon Iehova ma Ana botaki. Uringnga ae e na bon aki kitaniko Iehova. (TaiAre. 28:7) Ngaia are tai kariaia te bwai teuana bwa e na karaurenakoko ma Iehova!—IRom 8:35-39.

18. Tera ae ti na maroroakinna n te kaongora are imwina?

¹⁸ Ti maroroakinna n te kaongora aei kangaanga aika ti kona ni kaaitarai mai tinanikun te ekaretia. Ma e kona ni kataaki naba onimakinan Iehova ma ana botaki iroura, ni kangaanga aika riki i nanon te ekaretia. Ti na kangaa n tokanikai ni kaaitarai kangaanga akanne? Ti na maroroakina aei n te kaongora are imwina.