1, 2. (a) Tera aron rotakin te Kristian ngkana a karina n riki bitaki ni maiuna? (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.) (b) Ni kaineti ma Taian Areru 131, tera ae e na buokira ni kateimatoa raun nanora?

A A TIA Lloyd ma Alexandra ni beku n te Betaera 25 tabun te ririki ao a a manga mwiokoaki bwa a na beku i tinaniku. N te moantai, a bon nanokawaki. E taku Lloyd: “I namakinna bwa ai bon au tabo ni mwakuri te Betaera. I atai bukin rikin te bitaki, ma ni wiki ao namwakaina ake i mwina, n angiin te tai I namakinna bwa I a katinanikuaki. N te miniti aei I kukurei n te bitaki ao n te miniti are imwina I a manga aki.”

² Ngkana a riki bitaki aika karina ni maiura, ti kona n raraoma ao n rawawata. (TaeRab. 12:25) Ti kona naba n namakinna bwa e kangaanga butimwaeani bitaki akanne. Ma ti na kangaa ni ‘karaui ao ni kabebetei’ nanora ngkana e riki aei? (Wareka Taian Areru 131:1-3.) Ti na noria bwa a kangaa ni kateimatoa te raunnano n aki ongei bitaki aika riki, naake a taekinaki n te Baibara ao ana toro Iehova tabeman ni boong aikai.

3. Tera te kangaanga are e rinanona Ioteba?

³ Tao 17 ana ririki Ioteba ngke e kabooakinako bwa te toro irouia tarina ibukini bakantangia. Imwain rikin aei, e tangiraki riki Ioteba iroun tamana. (KBwaai 37:2-4, 23-28) E riai n nanomwaaka Ioteba ngke e kabureaki n te karabuuti ao n tautoronaki tao i nanon 13 te ririki i Aikubita, ae raroanako mairoun tamana are e rangi n tangiria ae Iakoba. Tera ae buoka Ioteba bwa e na aki taonakinako n te bwarannano ao te un?

4. (a) Tera ae e kaatuua iangoana Ioteba ni menana n te karabuuti? (b) Tera aron Iehova ni kaekai ana tataro Ioteba?

⁴ E rawawata Ioteba n te karabuuti, ma e boni bae ni kaatuua ana iango i aon ana ibuobuoki Iehova. (KBwaai 39:21; TaiAre. 105:17-19) Tao e bae naba n iangoa te mii ni burabeti are e anganaki ngke e uarereke riki, ao e kakoauaa iai bwa e tangiria Iehova. (KBwaai 37:5-11) E bae ni bunra rawawatana nakon Iehova n taai aika bati. (TaiAre. 145:18) Ni kaekaan ana tataro, e anganna Iehova onimakinan ae E na “memena. . . irouna” ni kataakina nako.—Mwa. 7:9, 10. *

5. E na kangaa “te rau are mairoun te Atua” ni kakorakorai riki nanora ni kan toro iroun Iehova?

⁵ N aki ongei ara kangaanga, ti kona ni karekea “te rau are mairoun te Atua” ae kamanoi ara iango ao ti a namakina iai te raunnano. (Wareka I-Biribi 4:6, 7.) Ngkana ti okira Iehova n taai ake ti taonakinako iai n te raraoma, e kona te rau are mairouna ni kakorakoraira bwa ti na teimatoa n toro irouna ao n aki bwarannano. Ti na rinanoi aia katoto tabeman taari ni boong aikai ake a rinanon aei.

6, 7. Ti na kangaa ni manga karekea te raunnano ngkana ti kaotii raoi ara kangaanga n ara tataro? Taekina te katoto.

⁶ A namakina te bwarannano Ryan ma Juliette ngke a tuangaki ae e a toki mwiokoaia ae te bwaiania ae okoro. E taku Ryan: “Ti waekoa n tataroa aei nakon Iehova. Ti ataia bwa aio ara tai ae riai ibukini kaotiotan onimakinana. A bati aika boou n ara ekaretia, ngaia are ti tataro nakon Iehova bwa e na buokira ni katea te katoto ae tamaroa n ara onimaki.”

⁷ Tera aron Iehova ni kaekaa aia tataro? E taku Ryan: “Imwin raoi ara tataro, ai akea te namakin ae buakaka ma te raraoma ake ti iaiangoi n te moantai. E kawakin nanora ao ara iango te rau are mairoun te Atua. Ti ataia ae ti boni kona naba ni bongana iroun Iehova ngkana ti kateimatoa te iango ae riai.”

8-10. (a) E na kangaa taamnein te Atua ni buokira n tokanikai i aon te raraoma? (b) N aaro raa ake e kona iai Iehova ni boutokai ara kakorakora ni kateimatoa ara beku ibukina?

⁸ Irarikin are e karaui nanora taamnein te Atua, e kona naba ni kairi ara iango nakoni kiibu n te Baibara ake a na buokira ni kateimatoa moanibwaian ara beku ibukin te Atua. (Wareka Ioane 14:26, 27.) Iangoa Philip ma Mary aika taanga ake a beku n te Betaera tao i nanon 25 te ririki. Tii i nanon aua te namwakaina ao e mate tinan teuare te mwaane ao neiere te aine naba, n ikotaki ma aia koraki temanna, ao a a tabeakina tamani Mary ae reke irouna aorakin te kaburoro teuana.

⁹ E ururing ni kangai Philip: “I iangoia bwa e a nakoraoi arou ma iai te bwai ae akea  irou. I a karina naba ni wareka I-Korote 1:11 n te reirei teuana n te Taua-n-Tantani. E koaua ae I nanomwaaka, ma tiaki ni bwaai ni kabane. I kainnanoa te ‘nanomwaaka ni bwaai ni kabane ma te taotaonakinnano ao te kimwareirei.’ I kauringaki n te kibu aei bwa e boto kimwareireiu tiaki ni baika riki nakoiu ma boni mani mwamwakurin taamnein te Atua ni maiuu.”

¹⁰ Ibukina bwa a kakorakoraia Philip ma Mary ni kateimatoa aia beku ibukin Iehova, e a kakabwaiaia n aaro aika bati. Ngke a kitana te Betaera, a a reke naba aia reirei n te Baibara aika ririkirake ake a aki rauaki n tii te taina aia tai n reirei i nanon te wiki. E ururing rikaaki Mary ao e taku: “A riki naakai bwa nibwani kimwareireira ao ana anga naba Iehova n tuangira ae a na nakoraoi bwaai ni kabane.”

11, 12. (a) Tera aron Ioteba n angan Iehova te bwai ae e na kakabwaiaa? (b) E kangaa ni kakabwaiaaki Ioteba ibukin nanomwaakana?

¹¹ Ngkana ti aitara ma bitaki aika karina, ti kona n raraoma ao ni kaatuua iangoan ara kangaanga. E kona n riki aei nakon Ioteba, ma e rinea te bwai ae moan te tamaroa ngke e angan Iehova te bwai ae e na kakabwaiaa. E ngae ngke e kabureaki Ioteba, ma e mwakuri korakora ni katiai mwiokoana ake e anganaki irouni mataniwin te karabuuti n aron are e karaoia naba ngke e mwakuri ibukini Botiba.—KBwaai 39:21-23.

¹² N te bong teuana, e mwiokoaki Ioteba bwa e na tararuaiia uoman mwaane aika beku ngkoa n ana baareti Barao. Ibukina bwa e akoiia Ioteba, a aikoa maakinna mwaane aikai ao a a kaotii aia kangaanga nakoina ao miia n te tairiki are mai mwaina ae a tabeaianga iai. (KBwaai 40:5-8) E aki ataia Ioteba ae te maroro anne e na karekea te bwai ae e na kukurei iai imwina. E bon nanomwaaka Ioteba uoua riki te ririki n te karabuuti, ao n tokina e a kaotinakoaki ao e a riki naba bwa te kauoman i aani Barao.—KBwaai 41:1, 14-16, 39-41.

13. Ti na kangaa n angan Iehova te bwai ae e na kakabwaiaa n aki ongei baika riki nakoira?

¹³ N aron Ioteba, ti kona naba n aitara ma te kangaanga ae ti a aki kona ni kanakoraoia. Ma ngkana ti teimatoa n taotaon nanora ao ni mwakuri korakora n aron ara kabanea ni konaa, ti a angan iai Iehova te bwai ae e na kakabwaiaa. (TaiAre. 37:5) Ni koauana, n tabetai ti kona n namakinna bwa “ti babanga arora,” ma n aron are e taekinna Bauro ti na bon “aki katukaki ma te bwarannano.” (2Kor. 4:8; kbn.) A na koro bukin taeka aikai nakoira moarara riki ngkana ti teimatoa ni kaatuui ara iango n ara mwakuri ni minita.

14-16. E kangaa Biribo are te tia uarongorongo n teimatoa ni kaatuua ana iango n ana mwakuri ni minita n aki ongei bitaki aika riki nakoina?

¹⁴ Bon te banna ni katoto ae tamaroa Biribo are te tia uarongorongo ae teimatoa ni kaatuua iangoan ana mwakuri ni minita n aki ongei bitaki ake a riki nakoina. A bwainikirinaki n te aro ae iowawa Kristian i Ierutarem ike e a mate iai Tetebano ibukin ana onimaki. * N te tai anne, e a reke mwiokoani Biribo ae boou. (Mwa. 6:1-6) Ma ngke a a maenako taan rimwini Kristo ibukini bwainikirinaia, ao Biribo e kani katabetabea ni beku ibukin Iehova. E nako n uarongorongo i Tamaria, ae te kaawa ae tuai n roko iai te rongorongo ae raoiroi.—Mat. 10:5; Mwa. 8:1, 5.

¹⁵ E tatauraoi Biribo ni kawari taabo ake e kairia nako iai taamnein te Atua, ao e a kamanena Iehova bwa e na uarongorongo n aono ake e tuai n roko iai te rongorongo ae raoiroi. A kaungaaki I-Tamaria n arona n aki inanonano bwa a kakeaaki bongaia irouia I-Iutaia. Maroaka ae a “nanoteuana” n ongora irouna aomata aika bati!—Mwa. 8:6-8.

¹⁶ Imwina, e a kairaki Biribo n taamnein te Atua nako Atoto ao Kaitareia aika kaawa ake a bati iai Tientaire. (Mwa. 8:39, 40) Tao 20 te ririki imwin te tai are e moan uarongorongo iai Biribo i Tamaria, a a manga bitaki naba baika riki nakoina. E a katei utu ngkai ao ni maeka n te aono are e uarongorongo iai. E aki tabe ma bitaki aika riki nakoina ma e teimatoa ni kaatuua ana iango n ana mwakuri ni minita, ao n tokina e a kakabwaiaaki ma ana utu iroun Iehova.—Mwa. 21:8, 9.

17, 18. E na kangaa kaatuuan ara iango n ara mwakuri ni minita ni buokira n taai aika riki iai bitaki ni maiura?

¹⁷ A bati ana toro te Atua aika beku ni kabwanina aia tai ake a kakoauaa bwa kakaraoan aia mwakuri ni minita e kateimatoa kukureia n aki ongei bitaki aika riki. N te katoto, ngke a kitana te Betaera Osborne ma Polite ake a maeka i Aberika Maiaki, a kantaningaia bwa e na waekoa n reke aia mwakuri ae a na iterantai iai ao aia tabo ni maeka. E taku Osborne: “E kananokawaki bwa e aki waekoa n reke ara mwakuri ni kareketianti n aron are ti kantaningaia.” E taku buuna ae Polite: “E aki reke ara mwakuri i nanon tenua te namwakaina, ao ai akea ara mwane. Bon te kangaanga raoi aei.”

¹⁸ Tera ae buokiia naakai n tokanikai i aon  aia kangaanga ae karawawata aei? E taku Osborne: “Ti buokaki bwa a na aki bwara nanora ao ti na kukurei man ara uarongorongo ma kaain te ekaretia. Ti iangoia bwa ti na katabetabeira riki n te mwakuri ni minita nakon are ti na tekateka n raraoma, ao e a reke kukureira ni karaoan aei. Ti teimatoa ni kakaaenako ibukin ara mwakuri ni kareketianti ao n tokina e a reke.”

19-21. (a) Tera ae e na buokira ni kateimatoa raun nanora? (b) Ti na kangaa ni kakabwaiaaki ni kaangaraoani maiura nakoni bitaki aika aki kantaningaaki?

¹⁹ N aron ae kaotaki ni katoto aikai, ngkana ti karaoa ara kabanea ni konaa ao n tataningaa Iehova, e na teimatoa iai raun nanora. (Wareka Mika 7:7.) Ti a kona naba n ataia ae e a korakora riki ara onimaki man arora ni kaangaraoi maiura ni kaineti ma bitaki aika riki. E kabwarabwaraa te bwai ae e rinanona Polite are e taekinaki mai mwaina ni kangai: “E reke reireiau ni bitakini mwiokoara n te bwai ae nanonaki raoi n onimakinan Iehova, e ngae naba ngkana e a taraa ni kangaanga te maiu. E a kakorakoraaki riki au iraorao ma ngaia.”

²⁰ E teimatoa Mary are taekinaki mai eta riki ni bwaiania ao n tararuaa tamana ae e a kara. E taku: “I a ataia bwa ngkana iai raraomau, I riai n tei moa ao n tataro ao imwina I a aki manga raraoma. E reke reireiau ae moan te kakawaki bwa N na katikui bwaai ni kabane i nanoni bain Iehova ao e na boni kainnanoaki riki anne n taai aika a na roko.”

²¹ A kakoauaa Lloyd ao Alexandra ake a taekinaki mai moa bwa bitaki ake a riki nakoia boni kataakin aia onimaki n aaro ake a aki kantaningai. Ma a taku: “Kataakin te onimaki e kaotaki raoi iai koauan ao nenen ara onimaki bwa ti na kona iai n teimatoa ao ni kabebeteaki n taai ni kangaanga. Ti a riki imwina bwa aomata aika raoiroi riki.”

22. Tera ae ti kona ni kakoauaa ngkana ti karaoa ara kabanea ni konaa ni baika riki ni maiura ngkai?

²² Ngkana a riki bitaki aika ti aki kantaningai tao ni mwiokoara n ana botaki Iehova, aorakira, ke tabera aika boou n ara utu, ti riai ni kakoauaa raoi bwa e mutiakinira Iehova ao e na buokira n te tai aei riai. (Ebera 4:16; 1Bet. 5:6, 7) Ma n te tai aei moa, kataia ni karaoa am kabanea ni konaa ni kaitaraa te bitaki anne. Kaaniko ma Tamam are i karawa n te tataro, ao reireiniko bwa ko na onimakinna raoi. Ni karaoan aei, ane ko na kateimatoa iai raun nanom n aki ongei bitaki aika riki ni maium.