Nakoni kanoana

Kiiba nakoni kanoana

Titiraki Mairouia Taani Wareware

Titiraki Mairouia Taani Wareware

A kona taanga aika Kristian n iangoa te IUD (intrauterine device) ke te ruubu bwa bwaini kamarangaan aia kariki ae boraoi ma ana reirei te Baibara?

Ni kaineti ma aei, a kona taanga aika Kristian ni kakaaea raoi aron ana mwakuri te ruubu n te rabwata ao ana boto n reirei te Baibara iai. Imwina, a riai ni karaoa aia motinnano ae e na aki tabeaianga iai mataniwin nanoia i matan te Atua.

N te moantai ngke tii uoman aomata (ao imwin te Ieka waniman), ao e tua aei Iehova: “Kam na kabatiaia ami kariki ao kamwaitingkami.” (KBwaai 1:28; 9:1) E aki taekinaki n te Baibara bwa e kaineti te tua anne nakoia Kristian. Mangaia are e bon nakoia taanga iangoan ae a na kamanenai bwaai ibukini kamarangaan aia kariki ni bairea iai aia utu, ke ni bairea te tai are a na karikiia iai natiia. Baikara baika a riai n iangoi?

A riai Kristian ni kairaki ni booto n reirei man te Baibara n rineani bwaai ibukini kamarangaan aia kariki. Ibukin anne, a rawa Kristian ni kabwakaa te teei ibukini kamarangaan aia kariki, bwa e aki boraoi anne ma ae e taekinaki n te Baibara ibukini karinean te maiu. A na bon aki tangiria Kristian n uruana te maiu are e na bungiaki imwina bwa te aomata. (TeOti. 20:13; 21:22, 23; TaiAre. 139:16; Ier. 1:5) Ma tera aron te ruubu?

E maroroakinaki aei n Te Taua-n-Tantani ae bwaini Mei 15, 1979 iteraniba 30-31 n te taetae n Ingiriti. Angiin ruubu ake a taabangaki kamanenaaia n te tai anne, a karaoaki man te rabwa. E karinaki n ana kai te aine ibukin totokoan te bikoukou. E kaotaki n te kaongora anne bwa e tuai n ataaki raoi ana mwakuri te ruubu n te rabwata. A bati taokita aika mwaatai ake a taekinna bwa te ruubu anne, e tuka kaitiboon ana mannikariki te mwaane ma ana bunnimoa te aine are e na riki iai te maiu. Ngkana a aki kaitiboo, e aki kona n riki te maiu.

Ma e kaotaki ni bwaai ni kakoaua tabeua bwa e boni kona naba ni kaitiboo ana bunnimoa te aine ma ana mannikariki te mwaane. Ao e kona n rikirake te bunnimoa anne i nanon te Fallopian tube ae kawain te bunnimoa n otinako, (te bikoukou ni kawain te bunnimoa) ke e kona n ruo man te tabo anne nako nanon ana kai te aine. N tikun te ruubu i nanon ana kai te aine, e kona n tuka te bunnimoa are e a tia ni boo ma ana mannikariki te mwaane bwa e na aki rikirake n ana kai te aine ike e a tuka iai te bikoukou. Tukan rikiraken te maiu ane e a tibwa riki anne, titeboo ma kabwakaan te teei. E taekinaki ae kangai n te kaongora anne: “Te Kristian ni koaua ae tabeaianga ibukin riaina ni kabongana te ruubu, e riai n rinanoi raoi rongorongo aikai ao ni kabotaua ma ae taekinaki n te Baibara ibukin tabun te maiu.”—TaiAre. 36:9.

Iai kukune aika boou mairouia taan rabakau n te aonnaba ke man te tabo ni kuakua imwini boreetian te kaongora anne n 1979?

Iai uoua aeka n ruubu ake a a manga kamanenaaki. Are teuana, e renganaki ma te buraati ke te copper ao e a butanako n te United States n 1988. Irarikina, e a kakabonganaaki n 2001 te ruubu are teuana ae kaotinakoa te bwai teuana man te rabwata ae arana te hormone. Tera aia mwakuri ruubu aika uoua aikai n te rabwata?

Copper: N aron ae e a tia n taekinaki, man ana mwakuri te ruubu aei e a taraa ni kangaanga iai kaitiboon ana mannikariki te mwaane ma te bunnimoa n ana kai te aine. Irarikina, te aeka n ruubu aei, e kaotinakoa te buraati ae taraa ni boitin nakon ana mannikariki te mwaane bwa e tiringnga. * E rotaki naba te beera are n ana kai te aine te aeka n ruubu anne.

Hormone: A bati aeka n ruubu aika iai i nanoia te hormone ae titeboo ma are n te bwatin ibukini kamarangaan te kariki. Ruubu aikai, a kaotinakoa te hormone n ana kai te aine. A taraa n totokoa naba rikin te bunnimoa irouia aine tabeman. Ni koauana, e aki kona n riki te maiu ngkana akea te bunnimoa. Ma e a iangoaki bwa te hormone are i nanon ruubu aikai, a kammania te beera n ana kai te aine. * E kamatentena naba te moraa n te ririniman, ao e a tuka iai rinnakon ana mannikariki te mwane nakon ainen te aine ao ana kai. Bwaai aikai, a riki n ikotaki ma bwaai aika riki naba n ruubu ake a karaoaki man te rabwa.

N aron ae ataaki, aeka n ruubu aika uoua aikai, a taraa ni bita aron te beera are i nanon te kai. Ma tera ae e na riki ngkana e a riki te bunnimoa ao e a kaitiboo ma ana mannikariki te mwaane ao e a riki te maiu? E kona n rin n te kai te bunnimoa are e a tia ni kaitiboo ma ana mannikariki te mwaane, ma e na aki kona ni maiu ngkai e aki bobonga raoi te beera ibukin rikirakena. E na moantaai n toki te bikoukou anne. Ma e taraa ni karako rikin anne, n aron naba ae riki n tabetai ni kabonganaani bwatin ibukini kamarangaan te kariki.

Mangaia are akea ae e kona ni kakoauaa raoi bwa ruubu aika irekereke ma te copper ke te hormone a tuka raoi kaitiboon te bunnimoa ma ana mannikariki te mwaane. Ma bwaai ni kakoaua man aia kukune taan rabakau, a kaotia bwa tao e burenibwai n reke te bikoukou ni kabonganaan ruubu akanne.

Ngkana iai te taanga ni Kristian ae e iangoa kabonganaan te ruubu, a kona ni maroro ma temanna te taokita ni kaineti ma ruubu aika tauraoi n aia tabo. A na karekei rongorongon nakoraoin ao nakobuakan ruubu aikai nakon te aine. A na aki kantaningaia te taanga anne bwa te taokita ke temanna riki i rarikia e na tuangia te bwai ae a riai ni karaoia. (IRom 14:12; IKar. 6:4, 5) Bon tabeia karaoan aia motinnano iai. A riai ni kaai ni karaoa aia motinnano ae a na kakukureia iai te Atua ao ni kateimatoa itiakini mataniwin nanoia i matana.—Kabotaua ma 1 Timoteo 1:18, 19; 2 Timoteo 1:3.

^ bar. 4 E taekinaki ae kangai n ana ribooti te National Health Service mai Engiran: “Ruubu aika bati riki te buraati iai, e raka i aon 99 te katebubua nakoraoina. Nanon aei bwa e kee i aan temanna i buakoia aine aika 100 aika a kabongana te ruubu ae e kona ni bikoukou i nanon teuana te ririki. Ruubu ake e karako riki te buraati iai, e na kee riki nakoraoina.”

^ bar. 5 Ibukina bwa a kammania te beera n ana kai te aine ruubu aikai, n tabetai a kona ni kabonganaaki ibukini bwainnaorakiaia aine aika nraraa.