E KAKAWAKI irouia unimwaane ni kabutaa te aonnaba mwiokoaia i buakoia ana aomata te Atua. Ai kakabwaiaakira ngaira irouia! Ma e karaoaki te bitaki tabeua te ririki n nako. A tuangaki unimwaane aika kara bwa a na anga tabeua mwiokoaia aika kakawaki nakoia unimwaane aika ataei riki. N te aro raa?

N te babaire ae boou a nang kamotirawaaki mani mwiokoaia mataniwi aika mwamwananga ao taan rerei ni kuura tabeua n ara botaki ngkana ai 70 aia ririki. Unimwaane naba ake ai 80 aia ririki, a nang anga mwiokoaia tabeua nakoia unimwaane aika ataei riki n aron te tia babaire n te Komete Ibukin te Aobiti n Tararua ke te tia babaire n te rabwata n unimwaane. Tera aroia unimwaane aika kara aika tangiraki n te bitaki aei? A kaota kakaonimakia ni koaua nakon Iehova ao ana botaki!

E taku Ken ae beku bwa te tia babaire n te Komete Ibukin te Aobiti Tararua n te maan ae kaania 49 te ririki: “I kariaia te babaire aei. Ni koauana, n te moaningabong are I ongo iai, I a kaman tataro nakon Iehova ni kaota kainnanoan te tari te mwaane ae ataei riki bwa e na riki bwa te tia babaire.” Bon titeboo ana namakin Ken ma kaara aika kakaonimaki ni katobibia te  aonnaba. Ma kioina ngkai a kukurei ni beku ibukia tariia, a bwara nanoia teutana n te moantai.

E taku Esperandio ae beku bwa te tia babaire n te rabwata n unimwaane n ana ekaretia: “I nanokawaki teutana.” Ma e butimwaea anne ao e taku: “I a kainnanoa te tai ae bati riki ibukin tararuaani marurungiu ae e a kekerikaaki.” N aron ae ti kantaningaia, e teimatoa Esperandio ni kakaonimaki ni beku ibukin Iehova ao bon te kakabwaia ngaia nakon ana ekaretia.

Ma tera aroia mataniwi aika mwamwananga ake a a maan ni karaoa te mwioko aei ao a a bitaki ngkai mwiokoaia? E taku Allan ae beku bwa te mataniwi ae mwamwananga i nanon 38 te ririki: “Ngke I ongo aei, I rangi n nanokawaki.” Ma e ataia ae bon te kakabwaia reireinakia ni kataneiaia mwaane aika ataei riki ibukin te mwakuri, ao e teimatoa ni kakaonimaki ni beku.

E taekinna Russell ae beku n te maan ae 40 te ririki bwa te mataniwi ae mwamwananga ao te tia reirei ni kuura tabeua n ara botaki, bwa n te moantai e bwara nanona iai ma buuna. “Ti rangi n tangira mwiokoara ao ti namakinna bwa ti marurung ao ni korakora ni waakinna nako.” A a kamanena ngkai rabakauia ma mwaataia Russell ma buuna n aia ekaretia ao a kimwareirei taan uarongorongo ake a beku ma ngaiia.

E ngae ngkana ko tuai n rinanon namakin ake a reke irouia naake a a tia n taekinaki, ma ko kona n ota n aia namakin ngkana ko wareka te rongorongo are n 2 Tamuera.

Kaoka am ururing nakon te tai are e karitei iai natin te Uea ae Tawita are Abetarom. E birinako Tawita mai Ierutarem nako Maanaim, i mainikun te Karaanga ae Ioretan. Ni menan Tawita ma raona ikanne, a kainnanoi bwaai tabeua ibukini maiuia. Ko uringa te baere riki?

A tituaraoi teniman mwaane n te aono anne n uotii nne ni wene, amwarake aika kakaokoro, ao bwaai ni kuuka aika kainnanoaki. Temanna i buakoia mwaane aikai boni Baretirai. (2Tam. 17:27-29) Ngke e a toki ana karitei Abetarom, e a kona Tawita n okira Ierutarem, ao e iria Baretirai nakon te Ioretan. E kaumakaki Baretirai iroun Tawita bwa e na iri nako Ierutarem. E anga nanona te uea bwa e na karerekea kanan Baretirai e ngae ngke “bon te mwaane ngaia ae rangi ni kaubwai,” ao e na bae n aki kainnanoa te amwarake are e anganaki. (2Tam. 19:31-33) Ma e bae Tawita n tangira Baretirai bwa e na mena i rarikina i Ierutarem bwa e aonga ni kakabwaiaaki n ana taeka n reirei aika manena kioina ngkai e a tia n rinanoni baika mwaiti i nanon ririki aika bati. Bon te tibwanga ae tamaroa te maeka ao te mwakuri n ana auti te uea!

E ataa tian ana konabwai Baretirai ao e nanorinano ni kaotia ae ai 80 ana ririki ni maiu. E reitia n taku: “I kona n ataa te kaokoro i marenan ae raoiroi ma ae buakaka?” Tera ae e nanonna? E bae n reke wanawanan Baretirai i nanoni maiuna ae abwabwaki. Ao e boni kona n anga te taeka n reirei ae manena n aron are a karaoia “unimwaane” imwina riki nakon te Uea  ae Reoboam. (1Uea 12:6, 7; TaiAre. 92:12-14; TaeRab. 16:31) Ngaia are e bae n taekina ataakin te raoiroi ao te buakaka Baretirai tao ibukini kerikaakin ana konabwai ngkai e a kara. E kaotia naba bwa e a aki rangi ni kan amwamwarake ao e a bonotaninga ngkai e a kara. (TeMin. 12:4, 5) E a kaumaka ngkanne Tawita bwa e na kaira te mwaane ae ataei riki ae Kimam nako Ierutarem, are tao bon natina.—2Tam. 19:35-40.

Te bitaki ni kaineti ma te ririki ni maiu are e taekinaki ni moan te kaongora aei bon titeboo ma are e kaotaki irouni Baretirai. N ara tai aikai, a bati riki baika riai n iangoaki nakon tii aron te aomata ao ana konabwai, n aron are e rinanona Baretirai. E riai n iangoaki raoi te bwai ae te kabanea n tamaroa ibukia unimwaane n te ekaretia ake a kakaonimaki ni beku ni katobibia te aonnaba.

A ataia raoi mwaane aika Kristian aika nanorinano ao ni kara aikai, ae e na kakorakoraaki rikiraken ana botaki Iehova n taai aika a na roko ngkana a kona taari mwaane aika ataei riki ni karaoi mwioko ake a a tia n tabeakin i nanon te tai ae maan. N angiin te tai, taari mwaane aika kara bon taan reireinia ni kataneiaia taari aika ataei riki, n aroni Baretirai are bae n reireina ni kataneia natina te mwaane, ao te abotoro Bauro are reireina Timoteo ni kataneia. (1Kor. 4:17; IBir. 2:20-22) E oti n aroaroia taari mwaane aika ataei riki aikai bwa boni “mwaane ake a a riki bwa bwaai n tituaraoi” n taai aikai, ake a kona ni buoka “kateimatoaan rabwatan te Kristo.”—IEbe. 4:8-12; kabotaua ma Warekaia Iteraera 11:16, 17, 29.

A bati n aia ekaretia ana aomata te Atua ni katobibia te aonnaba ake a a tia n anganako mwiokoaia tabeua ao a a kona ni kamanenai aanga aika boou n uataboa ana mwakuri Iehova ke ni karababaa nako.

E taku Marco ae te mataniwi ae mwamwananga ngkoa i nanon 19 te ririki: “E a reke au tai ngkai ni kawariia buumwaane ake tiaki kaain te onimaki n ara ekaretia.”

E taku Geraldo ae te mataniwi ae mwamwananga i nanon 28 te ririki: “Tiara aika boou ngkai, e irekereke ma buokaia taari ake a aikoa iriri n te uarongorongo ao te taromauri ao kairan reirei aika bati riki man te Baibara.” E taekinna teuaei bwa a kairi reirei n te Baibara aika 15 ngaia ma buuna ao a bati naba taari ake a aki iriri aika a a roroko ngkai n te taromauri.

E taku Allan are taekinaki mai moa: “Ti a kona ngkai ni kabatiai riki ara tai n iteran nako te mwakuri n uarongorongo. Ti kukurei n uarongorongo n ana tabo te botannaomata, n taabo ni bitineti, ao nakoia kaain rarikira. A a tia n roko uoman mai buakoia n te Tabo n Taromauri.”

Ngkana te tari te mwaane ngkoe ae ko konabwai ao ni kakaonimaki ni koaua ao ko a anganaki mwiokoam ae boou i buakoia ana aomata te Atua, iai riki te anga teuana ae okoro ae ko kona n anga iai am boutoka. Ko kona ni boutokaa ana mwakuri Iehova ngkana ko tibwaanako rabakaum nakoia mwaane aika ataei riki n te ekaretia. E taku Russell are taekinaki mai moa: “E reireinia ni kataneiaia Iehova ao ni kamanenaia mwaane aika ataei riki aika marurung ao ni konabwai. E kakabwaiaaki te botaki n itaritari ae katobibia te aonnaba ni korakoraia n angareirei ao n tararuaa te ekaretia!” Nora te bwaoki ae “ Buokiia Taari Mwaane Aika Ataei Bwa A na Karaoa Aia Kabanea ni Konaa.”

Ngkana ko a tibwa anganaki te mwioko ae kaokoro n taai aikai, kateimatoa te iango ae raoiroi. A ringaki nanoia aomata aika bati n am mwakuri ma nanom ni koaua, ao ko kona n teimatoa ni karaoa anne. Ko bon tangiraki ao ni koauana ko na teimatoa n tangiraki.

Ma ae kakawaki riki, ko teimatoa ni kakukureia nanon Iehova. E na bon aki ‘mwanuokin am mwakuri ao am tangira ake ko kaotia ibukin arana, n arom ni buokiia te koraki aika itiaki ao ngkai ko teimatoa naba ni buokiia.’ (Ebera 6: 10) A bane ni karauaki nanora n te kibu ane kairaki koreana n te taamnei anne bwa a irekereke naba iai ara mwakuri rimoa. Ko rangi ni kakawaki iroun Iehova ngaia are e na aki mwanuokin am mwakuri rimoa ao teimatoam ni kakukureia!

Ma tera arom ngkana tiaki ngkoe ae bitaki mwiokoam n aron are maroroakinaki mai moa? E boni kaineti naba aei nakoim. N te aro raa?

Ngkana ko rereitaki ma te tari te mwaane ae e a kara ae kakaonimaki are e a bitaki mwiokoana, ko kona ni karekei kakabwaiaam mairouna bwa e a ikawai n te onimaki ao e a tia ni beku n te tai ae maan. Ukera ana taeka n reirei. Titirakinna ana iango. Ao tarataraa raoi arona ni kakaonimaki ni koaua ni kamanena rabakauna ni mwiokoana ae ngkai.

Ngkana tao ko a kara ao e a kaokoro ngkai am beku, ke tao te tari te mwaane ke te aine ngkoe ae iai mwiokoam, uringnga ae e kakawaki iroun Iehova aia kakaonimaki ni koaua naake a a maan ni beku irouna ao naake a bon teimatoa naba iai ngkai.