1-2. (a) Tera ae ti kona n namakinna n iaiangoani maiun Iesu ao ana mwakuri ni minita? (b) Tera ae ti na maroroakinna n te kaongora aei?

 NGKANA e mate ae tangiraki iroura, ti rangi n nanokawaki iai! N te moantai ti kona n namakina tii te maraki n ururingani boong ake imwaini matena, moarara riki ngkana e rangi ni maraki imwaini matena. Ma ni waakinakon te tai, ti kona ni manga kimwareirei, n iaiangoan te bwai teuana ae e reireinira arona ke te bwai ae e karaoia ke ae e taekinna ae ti kaungaaki iai ke ni wingare iai.

² N aron anne, ti nanokawaki ni warekan taekani kammarakan Iesu ao matena. N namwakainan te kauring ti bon iaiangoa kakawakin ana karea ni kaboomwi. (1Kor. 11:24, 25) Ma ti rangi ni kimwareirei n iaiangoani bwaai ni kabane ake e taekin Iesu ao ni karaoi ni menana i aon te aba. Ti kaungaaki naba n iaiangoani baika e karaoi ibukira ngkai ao n te tai ae imwaira. Kananoan ara iango i aoni baikai ao ana tangira ibukira, e kona ni kairira bwa ti na kaotiota ara kakaitau n aanga aika manena, n aron ae ti na noria n te kaongora aei.

3. Baikara bukina ae ti riai iai ni kakaitau ibukin te kaboomwi?

³ Ti kakaitau n iaiangoani maiun Iesu ao matena. N ana tai ni mwakuri ni minita Iesu, ao e reireinia aomata taekani kakabwaia aika e na uotii Ana Tautaeka n Uea te Atua. A rangi ni kakawaki iroura koaua aikai ibukin te Tautaeka n Uea. Ti karabwarabwa ibukin te kaboomwi bwa e a kauka te kawai nakoira  are ti a kona iai ni karekea ara iraorao ae kaan ma Iehova ao Iesu. A na karekea naba te kantaninga ae te maiu n aki toki naake a onimakina Iesu, ao manga noraia naake a tangiraki irouia ake a a tia ni mate. (Ioa. 5:28, 29; IRom 6:23) Akea te bae ti karaoia ae ti tau iai ni karekei kakabwaia aikai, ao ti aki naba kona ni kabooa mwin te baere a karaoia ibukira te Atua ao Kristo. (IRom 5:8, 20, 21) Ma ti kona ni kaotiota ara kakaitau ae bati nakoia. N te aro raa?

4. E kangaa Maria te I-Maketara ni kaotiota ana kakaitau n te baere e karaoia Iesu ibukina? (Nora te taamnei.)

⁴ Iangoa ana katoto te aine ae te I-Iutaia ae arana Maria are te I-Maketara. E rangi ni karawawataaki neiei irouia taimonio aika itiman. E bae n iaiangoia bwa ai akea buokana. Ma ai kakaitaura neiei ngke e kainaomataa Iesu mairouia taimonio! E kairaki n te kakaitau neiei bwa e na riki bwa te tia rimwin Iesu ao ni kamanena ana tai, korakorana, ao kaubwaina ni boutokaa iai Iesu n ana mwakuri ni minita. (Ruka 8:1-3) E ngae ngke e rangi ni kakaitau Maria n te baere e karaoia Iesu ibukina, ma e bae n aki ataia ae e na karaoa ae bati riki ibukina Iesu imwina riki. E na anga maiuna ibukia aomata nako, “bwa e aonga n aki kamaunaaki ane e onimakinna” ma e na karekea te maiu ae aki toki. (Ioa. 3:16) Ma e ngae n anne, e boni kaotiota ana kakaitau Maria ibukin Iesu n arona ni kakaonimaki ni koaua nakoina. Ngke e a kammarakaki Iesu i aon te kai ni kammaraki, e tei Maria n uakaan ma ngaia ao ni kabebetea nanona ao naake a mena ikekei. (Ioa. 19:25) Imwini maten Iesu, e a uotii kabira aika boiarara Maria ao aine aika uoman nakon ruanimaten Iesu. (Mareko 16:1, 2) E rangi ni kakabwaiaaki Maria ibukini kakaonimakina ni koaua. E kimwareirei ni manga kaitiboo ma Iesu imwini kautana ao n taetae ma ngaia, ae te kakabwaia ae a aki karekea angiina taan rimwini Kristo.—Ioa. 20:11-18.

5. Ti na kangaa ni kaotiota ara kakaitau ibukini bwaai ni kabane aika e a tia ni karaoi Iehova ao Iesu ibukira?

 ⁵ Ngaira naba ti kona ni kaotiota ara kakaitau ibukini bwaai ni kabane aika e a tia ni karaoi Iehova ao Iesu ibukira, n arora ni kamanena ara tai, korakorara, ao ara mwane, ni boutokaa te mwakuri ibukin te Tautaeka n Uea. N te katoto, ti kona n tatauraoi ni buoka te mwakuri ni kateitei ao kateimatoaan raoiroin taabo ake a kateaki ibukin te taromauri ae itiaki.

6. E aera bwa ti kona n taekinna ae te kaboomwi bon te bwaintangira nakoira n tatabemanira nako?

⁶ Ngkana ti iaiangoa korakoran tangirara iroun Iehova ma Iesu, ti a kairaki iai bwa ti na tangiriia. (1Ioa. 4:10, 19) Ti a tangiriia riki n ataakin ae e mate Iesu ibukira n tatabemanira nako. E kakoauaa naba aei te abotoro Bauro ao e kaotiota ana kakaitau ngke e korea ae kangai nakoia I-Karatia: “Natin te Atua, are e tangirai ao e anga ngaia ibukiu.” (IKar. 2:20) Ibukin te kaboomwi, e a tia Iehova ni katikiko nakoina bwa ko aonga n riki bwa raoraona. (Ioa. 6:44) E aki kabebeteaki nanom n ataakin ae iai te bwai ae raoiroi ae e noria Iehova iroum ao e kabwakaa te boo ae rangi ni bobuaka bwa ko aonga ni kona n riki bwa raoraona? E aki kakorakoraaki iai iroum tangiran Iehova ao Iesu? Ti wanawana ngkana ti titirakinira aei, ‘Tera ae N na karaoia ibukin te tangira anne?’

7. N aron ae oti n te taamnei, ti na kangaa ngaira ni kabane ni kaotiota tangiran Iehova ao Iesu? (2 I-Korinto 5:14, 15; 6:1, 2)

⁷ E kairira tangiran te Atua ao Kristo bwa ti na tangiriia tabemwaang. (Wareka 2 I-Korinto 5:14, 15; 6:1, 2.) Te anga teuana ae ti kona ni kaotiota iai ara tangira, ngkana ti ingainga n uataboa te mwakuri n uarongorongo. Ti uarongorongo nakoia aomata nako  ake ti boo ma ngaiia. Ti aki kakaokoroia aomata ibukin aia reeti, aia baronga, kaubwaia, ke tao aroni kinaakia. Ni karaoan aei, ti a kakororaoa iai nanon Iehova are “e kantaningaiia aeka n aomata nako bwa a na kamaiuaki, ma ni karekea te atatai ae eti ibukin te koaua.”—1Tim. 2:4.

8. Ti na kangaa ni kaotiota tangiraia taari?

⁸ Ti kaotiota naba tangiran te Atua ao Kristo n arora ni kaotiota tangiraia taari. (1Ioa. 4:21) Ti tabeakinia ao ni boutokaiia n taai ake a kataaki iai. Ti kabebeteia ngkana a mate aika tangiraki irouia, ti kawariia ngkana a aoraki, ao ti kabanea ara konaa ni kaungaia ngkana a bwara nanoia. (2Kor. 1:3-7; 1Tet. 5:11, 14) Ti teimatoa n tataro ibukia, bwa ti ataia ae “e rangi ni mwaaka ana kakorakora n tataro ni bubutii te aomata ae raoiroi.”—Iak. 5:16.

9. Tera te anga riki teuana ae ti kona iai ni kaotiota tangiraia taari?

⁹ Ti kaotiota naba tangiraia taari ngkana ti kakorakoraira ni karekea te rau ma ngaiia. Ti nanomwaaka ni kakairi n ana katoto Iehova ni kaineti ma te kabwarabure. Ngkana e kariaia Iehova bwa e na mate Natina ibukin ara bure, tiaki ti riai naba n tatauraoi ni kabwarai aia bure taari ake a bure nakoira? Ti bon aki kan riki bwa te toro ae buakaka are n ana kaikonaki Iesu. E ngae ngke e a tia ana toka ni kakeaa ana taarau ae bati, ma e rawa ni kabwaraa ana bure raona n toro ae uarereke riki ana taarau. (Mat. 18:23-35) Ngkana iai te bae ko aki ota raoi iai ibukin temanna n te ekaretia, ko kona ni biririmoa ni karekea te rau, imwaini kaean te Kauring? (Mat. 5:23, 24) Karaoan anne e kaota am tangira ae korakora ibukin Iehova ao Iesu.

10-11. A na kangaa unimwaane ni kaotiota tangiran Iehova ao Iesu? (1 Betero 5:1, 2)

¹⁰ A na kangaa unimwaane ni kaotiota tangiran Iehova ao Iesu? Te anga ae kakawaki bon tabeakinani kainnanoia ana tiibu Iesu. (Wareka 1 Betero 5:1, 2.) E katerea kakawakin anne Iesu nakon te abotoro Betero. Imwini kakeaan Iesu irouna tenua te tai, e kakorakoraa Betero ni kaotia bwa e bon tangira Iesu. Imwini kautan Iesu ao e a titirakina Betero: “Timon ae natin Ioane, ko tangirai?” Ti kona ni kakoauaa raoi bwa e boni kabanea ana konaa Betero ni kaota tangiran ana Toka. E kangai Iesu nakoni Betero: “Kawakinia au tiibu aika uarereke.” (Ioa. 21:15-17) Ao e kabanea maiuna Betero n tararuaia raoi ana tiibu te Toka, ae oti iai bwa e bon tangira Iesu.

¹¹ Unimwaane, kam na kangaa ni kona ni kaotiota kakawakin ana taeka Iesu aikai nakoni Betero, n namwakainan te Kauring? Kam kona ni kaota korakoran ami tangira ibukin Iehova ao Iesu, ngkana kam katoatai ni kawakinia tiibu ao ni karaoa ae bati riki n aromi ni buokiia aika mamaara bwa a na okira Iehova. (Etek. 34:11, 12) Kam kona naba ni kaungaia naake a reirei n te Baibara ao naake a kan ongora ake a kaea te kauring. Ti tangiria bwa a na namakina ae a butimwaeaki raoi, ibukina bwa ti kantaningaia ae a na manga riki bwa taan rimwin naba Iesu.

12. Bukin tera bwa ti kona n ninikoria n iaiangoan ana taeka Iesu ake n te tairiki are imwaini matena? (Ioane 16:32, 33)

¹² N te tairiki are imwaini maten Iesu, ao e tuangia taan rimwina aei: “Kam na rawawata ngkai i buakoia kaain te aonnaba, ma kaninikoriaingkami! I a tia n tokanikai i aoia kaain te aonnaba.” (Wareka Ioane 16:32, 33.) Tera ae buoka Iesu ni kaaitaraia taani kairiribai nakoina ma te ninikoria, ao n teimatoa ni kakaonimaki n uaa matena? E onimakina Iehova. E  ataia bwa a na rinanon naba te aeka ni kataaki anne taan rimwina, ngaia are e butiia Iehova bwa e na kawakinia. (Ioa. 17:11) Bukin tera bwa ti ninikoria n aei? Ibukina bwa e korakora riki Iehova nakoia taani kairiribai nakoira. (1Ioa. 4:4) E nori bwaai ni kabane Iehova. Ti kakoauaa bwa ngkana ti onimakina Iehova ti na bon tokanikai i aoni maakura ao ni kaotiota te ninikoria.

13. E kangaa Ioteba are te I-Arimataia ni kaotiota te ninikoria?

¹³ Iangoa ana katoto Ioteba are te I-Arimataia. E rangi ni karineaki teuaei irouia I-Iutaia. Boni kaain te Tanirim ae te boowi ae rietata ibukia I-Iutaia. Ma n ana tai Iesu ni mwakuri ni minita i aon te aba, ao bon akea ninikorian teuaei. E taku Ioane bwa “bon te tia rimwini Iesu teuaei ma e karabaa bwa e maakuia I-Iutaia.” (Ioa. 19:38) E ngae ngke e tangira rongorongon te Tautaeka n Uea Ioteba, ma e karabaa mairouia tabemwaang ae e onimakina Iesu. E boni maaku bwa e kaawa ni bua karineana irouia I-Iutaia. Ma e kaotaki n te Baibara bwa imwini maten Iesu ao “e ninikoria [Ioteba] n rin i matani Birato, ao e bubutii rabwatan Iesu.” (Mareko 15:42, 43) E aikoa karabaa ana boutoka ibukin Iesu teuae Ioteba.

14. Tera ae ko riai ni karaoia ngkana ko kabokorakora ma maakakia aomata?

¹⁴ Ko a tia naba ni maakuia aomata n aron Ioteba? Ko nanamakinna n tabetai n am tabo n reirei ke n am tabo ni mwakuri, ae ko maama ni kaotiko ae ngkoe Ana Tia Kakoaua Iehova? Ko tuai man riki bwa te tia uarongorongo ae tuai ni bwabetitoaki, ke n tautaua am bwabetito ibukina bwa ko tabe ma aia iango tabemwaang ibukim? Tai kariaia aeka n namakin akanne bwa a na tukiko mani karaoan ae eti. Kakorakorako n tataro nakon Iehova ao butiia te ninikoria bwa ko na karaoa nanona. Ngkana ko nora aron Iehova ni kaekai am tataro, ane ko na ririkirake ni korakora ao n ninikoria.—Ita. 41:10, 13.

15. Imwini kaotin Iesu nakoia taan rimwina, tera ae a kairaki bwa a na karaoia ibukini kimwareireia? (Ruka 24:52, 53)

¹⁵ Ngke e mate Iesu ao a a rangi n nanokawaki taan rimwina. Iangoia bwa ko mena n te tai arei. E aki tii bua raoraoia ae a tatangiria ma a namakinna naba bwa ai akea te kantaninga ibukia. (Ruka 24:17-21) Ma ngke e kaoti Iesu nakoia, e buokiia n ota ni mwiokoana ni kaineti ma kakoroan taetae ni burabeti aika n te Baibara. E angania naba te mwakuri ae kakawaki  bwa a na karaoia. (Ruka 24:26, 27, 45-48) N te tai are e a rierake iai Iesu nako karawa ae ai 40 te bong imwina, e a bitaki rawawataia taan rimwina nakon te kimwareirei ae bati. Ataakin ae e a maiu aia Toka ao n tauraoi ni buokiia ni kakororaoa mwiokoaia ae boou, e boni karika kukureia. Ibukini kimwareireia anne a a kairaki iai bwa a na kamoamoa Iehova n aki toki.—Wareka Ruka 24:52, 53; Mwakuri 5:42.

16. Ti na kangaa ni kakairi irouia taan rimwin Iesu?

¹⁶ Ti na kangaa ni kakairi irouia taan rimwin Iesu? Ti kona ni kimwareirei naba n taromaurian Iehova, tiaki n tii n namwakainan te Kauring ma ni katoabong. E kainnanoaki n aei moanibwaian Ana Tautaeka n Uea te Atua ni maiura. N te katoto, a bati aika a tia ni kaangaraoa aia tai ni mwakuri ni kareketianti, bwa a aonga ni kona n uataboa te mwakuri ni minita, n irira te taromauri, ao ni kakaraoa aia taromauri n utu n taai nako. Tabeman a iangoia bwa a na aki karekei bwaai tabeua ae a iangoia tabeman bwa a kakawaki, bwa a aonga ni kona ni karaoa ae bati riki n te ekaretia ke ni kona ni beku n te tabo ae a kainnanoaki riki iai taan uarongorongoa te Tautaeka n Uea. E ngae ngke ti kainnanoa te nanomwaaka bwa ti aonga ni kona n teimatoa ni beku iroun Iehova, ma e berita bwa e na kabatiaa kakabwaiaara ngkana ti moanibwaia te Tautaeka n Uea ni maiura.—TaeRab. 10:22; Mat. 6:32, 33.

17. Tera ae ko motinnanoia bwa ko na karaoia n namwakainan te Kauring? (Nora te taamnei.)

¹⁷ Ti ingainga nakon te Kauring ae ti na karaoia n te Kauabong, Eberi 4. Ma tai tataninga n uaa te bong anne ao ko a tibwa iaiangoa maiun Iesu ao matena, ao te tangira are e kaotiotia ma Iehova ibukira. Kabanea namwakainan te Kauring ni karaoa iai anne. N te katoto, kamwaawa am tai ni wareka ao ni kananoa am iango ni kanoan te Bukinibaa B12 ae “Ana Kabanea ni Wiki Iesu ni Maiu i Aon te Aba,” n te Baibara ae Te Rairai ae te Aonnaba ae Boou. N am tai ni karaoa anne, nori rongorongo aika a na kakorakoraa riki am kakaitau, am tangira, ninikoriam, ao kimwareireim. Ao iangoi itera tabeua aika ko kona ni kaotiota iai am kakaitau ae nako mai nanom. Ko kona ni kakoauaa bwa a na boni kakawaki iroun Iesu baika ko karaoi bwa ko aonga n ururingnga iai n namwakainan te Kauring.—TeKao. 2:19.