1, 2. E kangaa te Baibara n taetae ni burabetina rikirakeni mwaitiia ana aomata Iehova?

A KAAINA te botaki ae rangi n okoro ana toro Iehova aika kakaonimaki i aon te aba aika taani Kakoaua ibukina. E koaua ae e kaainaki irouia aomata aika aki kororaoi ao a kakaraoi kairua. Ma e teimatoa te taamnei ae raoiroi mairoun te Atua ni karikirakea ana ekaretia ni katobibia te aonnaba ao ni kakorakoraa. Iangoi baika tamaroa tabeua ake e karaoi Iehova nakoia ana aomata aika aki kororaoi ma a tauraoi n anga ngaiia.

² Ngke e moanaki kabaneani boong n te waaki ae ngkai n 1914, ao e rangi ni karako mwaitiia ana toro te Atua i aon te aba. Ma e kakabwaiaa aia uarongorongo Iehova. I nanon ririki aika bati ake imwina, mirion ma mirion aika boou ake a reiakini koaua man te Baibara ao a riki bwa Ana Tia Kakoaua Iehova. E bon taekina te rikirake ae rianako aei Iehova ni kangai: “E na riki bwa tenga ane e karako, ao ane e uarereke e na riki bwa te natannaomata ae korakora. N na kawaekoaa n taina ngai ae Iehova.” (Ita. 60:22) E a bon tia ni koro bukin te taetae ni burabeti aei ni kabaneani boong aikai. E a raka riki ngkai mwaitiia ana aomata te Atua i aon te aba nakoni botani mwaitiia kaain aaba aika bati.

3. A kangaa ana aomata te Atua ni kaota te tangira?

 ³ N taai aikai, e a tia Iehova ni buokiia naba ana aomata bwa a na karikirakea riki aroarona ae rianako ae te tangira. (1Ioa. 4:8) E taku Iesu are katotonga ana tangira te Atua, nakoia taan rimwina: “I anganingkami te tua ae boou, bwa kam na itangitangiri i marenami . . . Ao ane a na ataingkami aomata ni kabane bwa bon taan rimwiu ngkami, n aei: ngkana kam itangitangiri.” (Ioa. 13:34, 35) E rangi ni kakawaki riki aei n taai ake rimoa ngke a buaka i marenaia natannaomata ao a rangi ni bati aika mate iai. N te katoto, 55 tabun te mirion aomata aika mate tii n te Kauoua ni Buaka Are Kabutaa te Aonnaba. Ma a aki irekereke ma te waaki n tiritiri ae kabutaa te aonnaba aei Ana Tia Kakoaua Iehova. (Wareka Mika 4:1, 3.) E buokiia aei bwa a na teimatoa n “itiaki man raraaia aomata ni kabane.”​—Mwa. 20:26.

4. E aera ngkai e kamimi rikirakeni mwaitiia ana aomata Iehova?

⁴ E teimatoa n rikirake mwaitiia ana aomata te Atua n te aonnaba ae bati te iowawa iai, ae taekinaki n te Baibara bwa e tauaki taekana iroun Tatan ae “atuan te waaki ae ngkai i aon te aba.” (2Kor. 4:4) E kairi aia iango taan tautaeka n te aonnaba aei, ao ai arona naba nakon te waaki ni kanakorongorongo. Ma e aki kona ni katoka tataekinan te rongorongo ae raoiroi. Ngaia are ngkai e ataia Tatan bwa e a kimototo nikiran ana tai, e a kataia ni katannakoia aomata man te taromauri ae koaua, ao e kabonganai aanga aika kakaokoro ni karaoa iai anne.​—TeKao. 12:12.

5. E aera ngkai a kona tabeman ni kammarakira? (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.)

⁵ E katuruturuaki n te ekaretia ni Kristian kakawakin tangiran te Atua ao raora n aomata. E kaotia Iesu bwa bon anne ae riai n riki. E taku ana kaeka nakon te titiraki ibukin te tua ae te kabanea ni kakannato: “‘Ko riai n tangira Iehova ae Atuam ma nanom ni kabane, maium ni kabane, ao am iango ni kabane.’ Te tua aio bon te kabanea ni kakannato, ao te moan tua. Te kauoua, kaanga aekakin naba anne ae kangai, ‘Ko riai n tangira raom n aomata n aron tangiram i bon iroum.’” (Mat. 22:35-39) Ma e kaotaki n te Baibara bwa ti bane ni bungiaki n aki kororaoi bwa mwin ana bure Atam. (Wareka I-Rom 5:12, 19.) Ngaia are n tabetai a kona tabeman n te ekaretia ni kammarakira n aia taeka ke n aia mwakuri. E kona aei n tuoaki iai ara tangira ibukin Iehova ma ana aomata. Tera ae ti na karaoia ngkana a riki baikai? A a tia naba ana toro te Atua aika kakaonimaki rimoa n taekin ke ni karaoi bwaai aika kammarakiia tabemwaang, ao ti kona ni karekea reireiara man te Baibara n te bae kaotaki ibukin anne.

6. E kangaa Eeri ni kabwaka n anga te reirei ni kaetieti nakoia natina?

⁶ N te katoto, iai uoman natin te Ibonga ae Rietata ae Eeri ake a aki ongeaba n ana tua Iehova. Ti wareka ae kangai: “Boni mwaane aika buakaka natin Eeri, ao a aki mutiakina Iehova.” (1Tam. 2:12) E ngae ngke bon oin taben tamaia boutokaan te taromauri ae koaua, ma a karaoi buure aika kakaiaki natina aikai. E ataa aei Eeri ao e bon riai n angania te reirei ni kaetieti, ma e aki tabe iai. Ibukin anne, ao te Atua e a motiki taekaia kaain ana utu Eeri. (1Tam. 3:10-14) Imwina riki, a aki manga kariaiakaki kanoana bwa a na beku bwa ibonga aika rietata. Ngke arona bwa ko maiu n ana bong Eeri, e na tera arom ibukin Eeri n aki tabe ma aia bure natina? Ko na kariaia bwa e na kamamaarako n te aro are ko a aki kani beku iroun te Atua?

7. Tera ana bure ae kakaiaki Tawita, ao tera ae e karaoia te Atua iai?

⁷ E tangiraki Tawita iroun Iehova ao e “kakukureia  nanona.” (1Tam. 13:13, 14; Mwa. 13:22) Ma imwina riki ao e wene ni kimoa Tawita ma Batateba ao e bikoukou neiei. E riki anne ngke e nako buuna ae Uria n ira te taanga ni buaka. Ngke e okira mwengana Uria i nanon tabebong, ao e kataia Tawita ni karekea angan teuaei bwa e na wene n taanga ma Batateba, bwa e aonga n atongaki Uria bwa taman te teei. E aki karaoa Uria te baere e tuangnga te uea, ngaia are e a bairea kamateana Tawita n te buaka. E katuuaaeaki Tawita n ana bure, ao e rotakibuaka n taiani kangaanga ma kaain ana utu. (2Tam. 12:9-12) Ma Iehova e nanoangaa teuaei ao e kabwaraa ana bure, bwa e ataia ae e kan “nakonako ma te nano ae eti” i matana. (1Ue. 9:4) Ngke arona bwa ko maeka i buakoia ana aomata te Atua n te tai anne, e na tera arom? E na kamamaarako aroaron Tawita ae bure?

8. (a) E kangaa ni kabwaka te abotoro Betero ni kakoroa bukin ana taeka? (b) Imwin ana bure Betero, e aera ngke e teimatoa ni kabonganaaki iroun Iehova?

⁸ Te katoto riki teuana n te Baibara bon te abotoro Betero. E rineia Iesu bwa ana abotoro temanna, ma n tabetai ao Betero e taekin ke ni karaoi bwaai ake e a manga uringaaba iai. N te katoto, a kitana Iesu abotoro n te tai ae karuanikai. E taekinna mai mwaina Betero bwa ngkana a karaoa anne ake tabeman ao ngaia e na bon aki. (Mareko 14:27-31, 50) Ma ngke e a katikaki Iesu, ao a bane ni birinako abotoro, n ikotaki ma Betero. E okioki Betero ni kakeaa Iesu e ngae ngke e boni kinaa. (Mareko 14:53, 54, 66-72) Ma e raraoma ni koaua Betero ao e teimatoa ni kabonganaaki iroun Iehova. Ngke arona bwa te tia rimwini Kristo temanna ngkoe, e na rotaki am kakaonimaki ni koaua nakon Iehova n ana mwakuri Betero?

9. E aera ngkai ko kakoauaa ae te Atua e kaetitaeka n taai nako n te riai?

⁹ Akanne bon tii aia katoto naake a karaoi bwaai ni kammarakiia iai tabemwaang. A kona n taekinaki baika bati aika riki n tienture aika nako ao n taai aika tibwa nako, ae taekaia tabeman ake a beku iroun Iehova ma a  karaoi mwakuri aika bubuaka ni kammarakiia iai tabemwaang. Ma te bwai ae kakawaki bwa e na tera arom iai? Ko na kariaia aia kairua bwa a na kamamaarako, n te aro are ko na kitana Iehova ma ana aomata, n ikotaki ma kaain am ekaretia? Ke ko na ataia ae Iehova e kona n angania taani bure aia tai n rairi nanoia, ao e na boni kaetii baika bure ao ni karaoia n te aro ae riai? N te itera are teuana, n tabetai ao naake a karaoi buure aika kakaiaki a aki butimwaea ana nanoanga Iehova ao a aki rairi nanoia. Ngkana a riki aekaki akanne, ko na kakoauaa ae Iehova e na boni motiki taekaia taani bure n taina ae riai, tao ni kamwaawaia man te ekaretia?

10. Tera ae e ota iai Iesu ibukin aia kairua Iuta Itekariota ao Betero?

¹⁰ A katauraoaki ibukira n te Baibara rongorongoia ana toro te Atua ake a teimatoa ni kakaonimaki ni koaua nakon Iehova ma ana aomata, n aki ongei aia kairua aika kakaiaki aomata ake i rarikia. N te katoto, ngke e tia ni kangaina n tataro Iesu nakon Tamana, ao e a rineiia ana abotoro ake 12. Temanna i buakoia bon Iuta Itekariota. Ngke e kamwanea Kristo imwina riki Iuta, e aki kariaia te kairua aei Iesu n ikotaki ma kakeaana irouni Betero bwa e na rotakibuaka iai ana iraorao ma Tamana ae Iehova. (Ruka 6:12-16; 22:2-6, 31, 32) E ataia Iesu ae mwakuri akanne bon tiaki ana bure Iehova ke aomata nako. E teimatoa Iesu ni karaoa ana mwakuri ae tamaroa n aki ongea marakin nanona irouia taan rimwina tabeman. E anganaki kaniwangana Iesu iroun Iehova ngke e kautia man te mate ao ni kauka kawaina n riki bwa te Uea n te Tautaeka n Uea i karawa.​—Mat. 28:7, 18-20.

11. Tera ae taetae ni burabetinaki n te Baibara ibukin aroia ana toro Iehova n taai aikai?

¹¹ E bon riai iroun Iesu ngkai e onimakina Iehova ma ana aomata. Ni koauana, ngkana ti iangoi bwaai aika e kakororaoi Iehova rinanoia ana toro ni kabaneani boong aikai, ao e bon rangi ni kamimi. Akea riki aomata aika tataekina te koaua ni katobibia te aonnaba, bwa a aki kairaki iroun Iehova n aron ae e karaoia nakon ana ekaretia ae katiteuanaaki ni boong aikai. E kabwarabwaraaki n Itaia 65:14 taekan nakoraoin aroia n te onimaki ana aomata Atua, ni kangai: “Noria! A na takarua ni kimwareirei au toro ibukin raoiroin te nano.”

12. Tera arora n iangoi aia kairua tabemwaang?

¹² A kimwareirei ana toro Iehova ibukini baika raraoi aika a kona ni karaoi ngkai a kairaki iroun Iehova. Ni kaitaraan anne, a nanokawaki kaain te aonnaba aika mena i aan ana kairiri Tatan, ibukin rikirakeni buakakan te waaki. Ngaia are ti aki wanawana ao e aki riai bwa ti na bukina Iehova ke ana ekaretia, n aia kairua tabeman ana toro. Ti riai ni kateimatoa kakaonimakira ni koaua nakon Iehova ma ana babaire, ao n reireinira arora n tarai ke n iangoi aia kairua tabemwaang.

13, 14. (a) E aera bwa ti riai n taotaon nanora i marenara? (b) Tera te berita ae ti kan ururingnga?

¹³ Tera ngkanne arora ngkana iai temanna ana toro te Atua ae taekina ke e karaoa te bwai teuana ae kammaraka nanora? E kangai te boto n reirei ae raoiroi man te Baibara: “Tai waekoa n un, bwa e memena te un i bwanibwania akana nanobaba.” (TeMin. 7:9) Ti riai n iangoia ae ti a bane n raroanako ma te kororaoi are i Eten, bwa ai 6,000 tabun te ririki ngkai imwina. A kai karaoi kairua aomata aika aki kororaoi. Ngaia are e aki riai bwa ti na kantaningaa ae riao mairouia raora n te onimaki, ao ni kariaia aia kairua bwa a na kabuai kimwareireira ngkai ti riki bwa ana aomata te Atua ni kabaneani boong aikai. Bon te bure ae kakaiaki riki kariaiakan  aia kairua tabemwaang bwa ti na mamaara iai ao ni kitana ana botaki Iehova. Ngkana e riki anne, ti na aki tii kabuaa te tibwanga ae kakawaki ae karaoan nanon te Atua, ma ti na kabuaa naba kantaningaan te maiu n ana waaki ae boou te Atua i aon te aba.

¹⁴ Ngkana ti na kateimatoa kukureira ae bati ao ara kantaninga ae nene, ti kan ururinga ana berita Iehova ae karaunano aei: “Noria! I a karika karawa ae boou ao te aonnaba ae boou, ao a na aki manga rin n te iango bwaai ake rimoa, ao a na aki naba manga rin n te nano.” (Ita. 65:17; 2Bet. 3:13) Tai kariaia aia kairua tabemwaang bwa a na tukiko mani karekeani kakabwaia aikai.

15. Tera ae e taekinna Iesu ae ti riai ni karaoia ngkana a karaoi kairua tabemwaang?

¹⁵ Ma ngkai e tuai moa n roko te waaki ae boou i aon te aba, ti riai n iangoi ana iango te Atua ibukin arora ngkana a taekin ke ni karaoi bwaai tabeua tabemwaang aika kammaraki nanora. N te katoto, te boto n reirei ae ti na uringnga bon ana taeka Iesu aei: “Ngkana kam kabwarai aia bure akana bure nakoimi, ao e na kabwarai naba ami bure Tamami are i karawa, ma ngkana kam aki kabwarai aia bure, ao e na aki naba kabwarai ami bure Tamami.” Uringa naba are ngke e titiraki Betero bwa ti na kabwarabure “itiua te tai,” ao e taku Iesu: “I aki tuangko, nakon itiua te tai, ma nakon 77 te tai.” E teretere ae e nanonna Iesu bwa ti riai n tauraoi ni kabwarabure n taai nako, ao e riai ni moanibwai aei iroura ao n riki bwa anuara.​—Mat. 6:14, 15; 18:21, 22.

16. Tera ana katoto ae raoiroi Ioteba?

¹⁶ Te katoto ae raoiroi ibukin arora nakoni kairua aika karaoaki, bon ana katoto Ioteba. Uoman natin Iakoba ma Rakera ao te karimoa Ioteba. A bakantang tarin Ioteba ake 10 ake titeboo tamana ma ngaiia, ibukina bwa e tatangiraki riki iroun tamaia. Imwina, a a kaboonakoa Ioteba bwa te toro. Imwin ririki aika bati, e a riki Ioteba bwa te tia tautaeka ae te kauoman i Aikubita ibukin ana mwakuri ae raoiroi. Ngke e roko te rongo n te aono anne, a a roko i Aikubita tarin Ioteba bwa a na kabooi kanaia, ma a aki kinaa teuaei. E kona Ioteba ni kabongana mwaakana ni kataea iai kaina irouia tarina ake a rangi ni buakaka nakoina. N oneani mwin anne, e tuoia tarina n noria bwa e a bitaki aroia ke e tuai. Ngke e noria Ioteba bwa a a bitaki raoi aroia tarina, ao e a kaotia nakoia. Imwina riki ao e taku: “Tai maaku. N na bon teimatoa n anganingkami kanami ma ami koraki n ataei aika uarereke.” E reitia ni kangai te Baibara: “Ngaia are e kabebeteia ao e taetae ni karaui nanoia.”​—KBwaai 50:21.

17. Tera ae ko kani karaoia ngkana a karaoa ae kairua tabemwaang?

¹⁷ Ti wanawana naba n ururingan ae ngkai ti bane ni kakaraoi kairua, ti na boni bae ni kaunia tabeman. Ngkana ti ataia bwa ti a tia ni karaoa anne, ti tuangaki n te Baibara bwa ti na kawara te aomata are ti kaunna ao ni kataia n raoiakini bwaai ma ngaia. (Wareka Mataio 5:23, 24.) Ti kakaitau ngkana a aki taui mwin ara kairua tabemwaang, ngaia are ti riai naba ni karaoa anne nakoia. E kaumakira ni kangai I-Korote 3:13: “Teimatoa n taotaon nanomi i marenami ao tauraoi n ikabwarabure ngkana iai bukini ngurenguremi i marenami, n aron Iehova ngke e tauraoi ni kabwarai ami bure, ao kam riai naba ni karaoa anne.” E taekinaki aei n 1 I-Korinto 13:5: “E aki taua mwini karawawataana” te tangira ni Kristian. Ngkana ti kakabwarai aia bure tabemwaang, e na kabwarai naba ara bure Iehova. Eng, ngkana a karaoa ae kairua tabemwaang, te aroaro ni Kristian ae ti riai ni karaoia boni katotongan Tamara ae nanoanga ngkana ti karaoi kairua.​—Wareka Taian Areru 103:12-14.