1. Ti na kangaa ni kakairi iroun Tamara ae tatangira ae Iehova?

E RANGI n tangirira Iehova. (Ioa. 3:16) Ti kani kakairi iroun Tamara ae tatangira. Ngaia are ti kataia ni kaotiota “te atataiaomata, te itangitangiri n tari, [ao] te nanoanga,” ma e a moamoa riki nakoia naake a “katiteuanaaki ma ngaira n te onimaki.” (1Bet. 3:8; IKar. 6:10) Ngkana a aitara tarira aikai ma kangaanga aika kakaiaki, ti kani buokiia.

2. Tera ae ti na maroroakinna n te kaongora aei?

² A na bon aitara ma kangaanga aika kakaiaki naake a kan riki bwa kaain ana botaki Iehova. (Mareko 10:​29, 30) Ti na bae n aitara ma kataaki aika bati riki, ngkai e a kaan roko n tokina te waaki ae ngkai. Ti na kangaa n ibuobuoki i marenara? Ti na karekea reireiara man te Baibara mairoun Rota, Iobi, ao Naomi. Ti na maroroakin naba aia kangaanga tarira n te onimaki aika a kaaitarai ngkai ao arora ni kona ni buokiia n tokanikai iai.

3. N aron ae kaotaki n 2 Betero 2:​7, 8, tera ana motinnano ae aki raoiroi Rota, ao tera mwina?

³ E karaoa te motinnano ae aki raoiroi Rota ngke e rineia bwa e na maeka i Totom i buakoia aomata aika kammaira. (Wareka 2 Betero 2:​7, 8.) E maiureirei te aono anne, ma a bati kangaanga ake e kaaitarai ni mwaingina aei. (KBwaai 13:​8-13; 14:12) N taraana ao buuna e a rangi n tangira te kaawa aei ke kaaina, ao e a aki ongeaba nakon Iehova. E bua maiun neiei ngke e kabwakaa te Atua te karau ae te ai ma te burimton n te tabo anne. Ao iangoiia natin Rota aine ake  uoman. A kainrouaki ma mwaane aika mate naba i Totom. E bua mwengan Rota ma ana bwai nako, ao ae kammaraki riki boni mateni buuna. (KBwaai 19:​12-14, 17, 26) Ma te koaua bwa e a aki taotaona nanona Iehova nakon Rota n te tai ae karawawata aei? Tiaki ngaia anne.

4. E kangaa Iehova ni kaota te taotaonakinnano nakon Rota? (Nora te taamnei ni moan te maekatin.)

⁴ E ngae ngke e rineia Rota bwa e na maeka i Totom, ma e kaotiota te nanoanga Iehova ngke e kanakoia anera bwa a na kamaiua ma ana utu. N oneani mwin are e na waekoa n ongeaba n ana taeka te anera ni kitana Totom, e boni “baenikai.” Ngaia are a a taua baina anera ao a buokia ni kaotinakoa ma ana utu man te kaawa. (KBwaai 19:​15, 16) A tuangnga anera bwa e na birinako nakon te aono ae maungaunga. Ma n oneani mwin are e na ongeaba iroun Iehova, e bubutii bwa e na nakon te kaawa ae uakaan. (KBwaai 19:​17-20) E taotaona nanona Iehova n ongo iroun Rota ao e kariaia ana bubutii. Imwina riki, e a maaku Rota ngke e a maeka ikanne ao e a nakon te aono ae maungaunga, ae te tabo are e moan tuangnga Iehova bwa e na nako iai. (KBwaai 19:30) Ai rianakora ana taotaonakinnano Iehova! Ti na kangaa ni kakairi irouna?

5-6. Ti na kangaa ni maiuakina 1 I-Tetaronike 5:14 ngkai ti kakairi iroun te Atua?

⁵ N aron Rota, e kona temanna tarira n te onimaki ni karaoi motinnano aika aki raraoi, ao ni karikii ana kangaanga aika kakaiaki. Ngkana e riki anne, tera arora iai? Ti bae ni kan tuangnga ae e a bon taia uaan ana mwakuri, ao tao e koaua anne. (IKar. 6:7) Ma e ngae n anne, ti kona ni karaoa ae raoiroi riki. Ti kona ni kakairi n aron Iehova nakon Rota. N te aro raa?

⁶ E kanakoia anera Iehova bwa a na aki tii anga te kauring nakon Rota, ma a na buokia naba ni birinako man te kabuanibwai are e na roko i aon Totom. N aron anne, ti riai n anga te kauring nakon tarira ngkana ti noria bwa e nang karaoa te bwai ae e na reke iai n te kangaanga. Ma ti kona naba ni buokia. Ngkana e tabwarabwara ni maiuakina te reirei ni kairiri man te Baibara are e anganaki, ti riai n taotaon nanora. Katotongia anera ake uoman. N oneani mwin are ti na kabwaraa nanora ao ni katikua ma arona, ti riai ni kakaaei aanga aika manena ni buokia iai. (1Ioa. 3:18) Ti kona naba n taua baina n te aro ni kaikonaki, ao ni buokia bwa e na maiuakina te taeka n reirei are e anganaki.​—Wareka 1 I-Tetaronike 5:14.

7. Ti na kangaa ni kakairi n aron Iehova n iaiangoa Rota?

⁷ E boni kona Iehova ni kaatuua ana iango i aon aki kororaoin Rota. Ma imwina riki e kaira te abotoro Betero rinanon te taamnei bwa e na taekina Rota bwa te aomata ae raoiroi. Ai kukureira ngaira ngkai e aki tatarai ara kairua Iehova! (TaiAre. 130:3) Ti kona ni kakairi n aron Iehova n iaiangoa Rota? Ngkana ti kaatuui ara iango i aon raoiroia tarira n te onimaki, ti na kona n taotaon riki nanora nakoia. A na bae riki ngkanne ni kani butimwaea ara ibuobuoki.

8. Tera ae ti na karaoia ngkana iai iroura te nanoanga?

⁸ E rotakibuaka Rota man ana motinnano aika aki raraoi ma e kaokoro aron Iobi. E bon rinanon naba kangaanga aika kakaiaki Iobi bwa a bua ana bwai nako, karineana n ana tabo, ao marurungina. Ao ae kananokawaki riki irouna ma buuna, a bane  ni mate natiia. E kabuakakaaki naba irouia naake aongkoa raoraona ake teniman. Tera bukina teuana ngkai a aki kaotiota te nanoanga naakai nakoina? A aki ota raoi n te baere riki iroun Iobi. Ibukin anne, e a kairua aia iango ibukina ao a kabuakakaa. Ti na kangaa n rarawa nakon te aeka ni kairua anne? Uringnga bwa tii Iehova ae atai baika riki ni kabane iroun temanna ma temanna. Kakauongo raoi n te baere e taekinna te aomata ae rawawata. Tai tii kakauongo ma kataia naba n ota n rawawatana. Ko a kona iai ngkanne ni kaota te atataiaomata ni koaua nakon tarim n te onimaki.

9. Tera ae ti na aki karaoia ngkana iai iroura te nanoanga, ao bukin tera?

⁹ E kona te nanoanga n tukira bwa ti na aki kabutiinako rongorongo aika aki riai ibukin aia kangaanga tabeman. E aki kateimatoa te ekaretia te tia winnanti, ma e urua te katiteuanaaki. (TaeRab. 20:19; IRom 14:19) E aki mwamwannano ao e aki iangoi raoi ana taeka, ao a kona ni kammaraka te aomata ae bon rawawata. (TaeRab. 12:18; IEbe. 4:​31, 32) Ai raoiroira riki ngkana ti tataraa raoiroin temanna ao n iangoa arora ni buokia n ana kangaanga!

10. Tera reireiara ae reke n Iobi 6:​2, 3?

¹⁰ Wareka Iobi 6:​2, 3. N tabetai ao Iobi e “taetae . . . n te aro ae aki riai.” Ma e a manga taekinna imwina bwa a aki eti baike e taekin. (Iobi 42:6) N aron Iobi, e kona te aomata ae rawawata n taetae n te aro ae aki riai, ao e a manga uringaaba imwina. Ma tera arora iai? N oneani mwin are ti na tiribureia, ti riai ni kaotiota te nanoanga. Uringnga are bon tiaki ana kantaninga Iehova bwa ti na kaaitara ma kangaanga ao n rinanon te rawawata. Ngaia are e na boni bae n taetae n aki iangoraoi ana toro Iehova  ae kakaonimaki ae rinanon te rawawata. E ngae ngkana e taekini baika aki eti ibukin Iehova ke ibukira, ma ti aki riai ni waekoa n un ke n tiribureia n ana taeka.​—TaeRab. 19:11.

11. A na kangaa unimwaane ni kakairi iroun Eriu ngkana a anga te reirei ni kairiri?

¹¹ N tabetai, e kainnanoa te reirei ni kairiri ke te reirei ni kaetieti ae manena te aomata ae aitara ma te kangaanga. (IKar. 6:1) A na kangaa ni karaoa anne unimwaane? A riai ni kakairi iroun Eriu are kaota te mwamwannano ni kakauongo raoi iroun Iobi. (Iobi 33:​6, 7) E anga te reirei ni kairiri Eriu ngke e a ota raoi n ana iango Iobi. N aron Eriu, a na kakauongo raoi unimwaane ao a na kataia n ota n ana kangaanga temanna. Ao ngkana a anga te reirei ni kairiri, a a bae ni kona n rota riki nanona.

12. Tera aron rotakin Naomi imwini mateni buuna ao natina ake uoman?

¹² Bon te aine ae kakaonimaki ni koaua Naomi ae tangira Iehova. Ma imwini mateni buuna ma natina mwaane aika uoman, e a kani bita arana nakoni “Maraa,” ae nanona “Rawawata.” (Ruta 1:3, 5, 20, kbn., 21) Buun natin Naomi temanna ae Ruta e kan tiku i rarikina n ana tai ni kangaanga. E aki tii buoka Naomi ni baike e kainnanoi ma e kabebetea naba nanona. E kaota ana tangira Ruta ao ana boutoka nakon Naomi n ana taeka aika kaunganano.​—Ruta 1:​16, 17.

13. E aera bwa a kainnanoa ara boutoka naake a a tia ni mate buuia?

¹³ Ngkana iai tarira n te onimaki ae mate buuna, e kainnanoa ara boutoka. A riki taanga ni mare bwa ai aron aroka aika uakai ake a uaia n rikirake ao n rangi ni kaan. Imwin ririki aika bati, a a beewa wakaaia. Ngkana e taekaki are tekaina mai wakaana e na boni mate, ao e kona n rotaki naba are tekaina. N aron anne, ngkana iai ae e mate buuna, e kona n rotaki n te rawawata i nanon te tai ae maan. E taku Paula * ae e a tibwa mate buuna: “E korakora te bitaki ni maiuu, ao I namakinna ae ai akea korakorau. Ai akea raoraou ni kaan. I mamaroroakini bwaai nako ma buu. Bon raou n taai aika kakukurei ao te tia boutokaai n taai ni kangaanga. E kakauongo raoi ngkana I taekin au kangaanga. Ai aron ae e a bua bwain rabwatau teuana.”

14-15. Ti na kangaa ni kabebetea nanon te aomata ae e a tia ni mate buuna?

¹⁴ Ti na kangaa ni kabebetea te aomata ae mate buuna? Te moanibwai, ko riai ni kataetaea e ngae ngke ko aki koaua raoi bwa tera ae ko na taekinna. E taku Paula are taekinaki mai eta: “I ota bwa a aki ataa te bwai ae a na taekinna aomata ibukin te mate. A raraoma bwa mwina a taekina te bwai ae kaun. Ma e kananokawaki riki ngkana akea te bwai ae taekinaki.” E aki kantaningaira te aomata ae rawawata bwa e na bati te bwai ae ti na taekinna. E taku Paula: “I kakaitau ngkana a a tii kangai naba raoraou, ‘Ti nanokawaki ni buan raom.’ ”

¹⁵ E taku William ae e mate buuna tabeua te ririki n nako: “I kakaitau ngkana iai aika kauringi baika raraoi ibukini buu. I kabebeteaki iai bwa e bon tangiraki ao n tabeakinaki. Bon te aeka ni boutoka ae I rangi ni buokaki iai. I rangi ni kabebeteaki iai ibukina bwa I bon tangira buu ao e kakawaki i nanoni maiuu.” E taku Bianca ae e a tia ni mate buuna: “E reke kabebeteau ngkana iai aika tataro ma ngai ao ni maroroakina te kibu teuana ke uoua. I buokaki naba  ngkana a karakina buu ao ngkana a ongora irou n te tai are I karakina iai buu.”

16. (a) Tera ae ti riai ni karaoia nakon te aomata ae e a tia ni mate buuna? (b) Tera mwiokoara ae taekinaki n Iakobo 1:27?

¹⁶ N aron Ruta n aki kitana Naomi are e a tia ni mate buuna, ti riai naba n teimatoa n anga ara boutoka nakoia naake a a tia ni mate buuia. E taku Paula are taekinaki mai mwaina: “A bati aika buokai ao ni kabebeteai imwin raoi mateni buu. Ma imwin tabeua te tai, a a manga tatabetabe ni baike a taneiai ni kakaraoi. Ma e korakora te bitaki ni maiuu. E rangi n ibuobuoki ngkana a ataia tabemwaang bwa te aomata ae rawawata e kainnanoa boutokaana i nanon naba namwakaina ke ririki aika bati imwini mateni buuna.” Ni koauana, a kakaokoro aroia aomata nako. E taraa n ae tabeman a kai rabakau aroia nakoni bitaki aika riki nakoia. Ma tabeman, a nanokawaki n ururingani buuia ngkana a karaoa te bwai ae a tataneiai ni kakaraoia ngkoa ma ngaiia. E kakaokoro aron rawawatan temanna ma temanna. Ti bia uringnga ae e anganira Iehova tibwangara ao mwiokoara ae tabeakinaia naake a a tia ni mate buuia.​—Wareka Iakobo 1:27.

17. E aera bwa a kainnanoa ara boutoka naake a kitanaki irouia buuia?

¹⁷ A kaaitarai kangaanga ao rawawata aika bati raao ni mare ngkana a kitanaki irouia buuia. E taku Joyce ae e kitanna buuna ao e iein ma temanna te aine: “E korakora riki kammarakin te buuraure nakon te maraki ae N na rinanona ngke arona bwa  e mate buu. E raoiroi riki ngke e mate n te kabuanibwai ke n te aoraki, bwa bon tiaki te bwai ae e rineia bwa e na karaoia. Ma te bwai ae riki aei, e bon rineia bwa e na kitanai. I boni maamaa ao ni bwainrang iai.”

18. Tera ae ti kona ni karaoia nakoia naake ai akea buuia?

¹⁸ Ngkana ti karaoi mwakuri n akoi aika uarereke nakoia naake ai akea buuia, ti kaotia bwa ti tangiriia. Ao ngkai a a tiku n tii ngaiia, a kainnanoia raoraoia aika taani boutokaiia. (TaeRab. 17:17) Ko na kangaa ni kaotia bwa bon raoraoia ngkoe? Ko kona ni kaoia bwa ko na amwarake ma ngaiia. Ko kona ni karekea am tai ni kaakibotu ma ngaiia ke n toa ma ngaiia n te uarongorongo. Te anga riki teuana, ko kona ni kaoia bwa a na ira am taromauri n utu. Ni karaoani baikai, ko a kakukureia iai Iehova, ibukina bwa e “kaan . . . ma akana uruaki nanoia” ao bon “te tia kawakinia aine ake a a tia ni mate buuia.”​—TaiAre. 34:18; 68:5.

19. N iaiangoan 1 Betero 3:​8, tera ae ko motinnanoia bwa ko na karaoia?

¹⁹ N te tai ae e a kaan, ngkana e a tautaeka n te aonnaba Ana Tautaeka n Uea te Atua, a na bane ni “mwanuokinaki rawawata ake rimoa.” Ti ingainga ni kariariaa te tai are “a na aki manga rin n te iango bwaai ake rimoa, ao a na aki naba manga rin n te nano.” (Ita. 65:​16, 17) Mangkai ni karokoa te tai anne, ti bia boutokaira i marenara ao ni kaotia n ara taeka ao n ara mwakuri bwa ti tangiriia tarira ni kabane n te onimaki.​—Wareka 1 Betero 3:8.