A kitana Estonia au karo n tain te Kauoua ni Buaka Are Kabutaa Aonnaba, ao a nako Tiaman ike I a bungiaki iai. Imwini bungiakiu ao a kakatauraoi bwa a na mwaing nako Kanata. Moani mwengara are i Kanata are uakaan ma Ottawa, bon te auti ae uarereke ae a memena naba iai taiani moa. Ti rangi ni maiu ni kainnano, ma ti kakaitau bwa e rereke ara kaingabong taiani bunnimoa.

Te bong teuana ao a a wareka Te Kaotioti 21:3, 4 Ana Tia Kakoaua Iehova nakon tinau. E rangi n ringaki nanona n te baere e reiakinna n te aro are e a tang. E rikirake koraan te koaua ao a a uaia au karo n rikirake nakon te bwabetito.

E uarereke aia taetae n Ingiriti au karo, ma a ingainga ibukin te koaua. E kuri katoa Kaonobong tamau ni kairirira nakon te nakonako ngai ma mwaaneu ae karimwiu ae Sylvia, e ngae naba ngkana e kangaina ni mwakuri n te tabo ni karaobiti i Sudbury i Ontario. Ao ni katoa wiki ti ririnanon Te Taua-n-Tantani n ara utu. A karina i nanou tangiran te Atua tinau ma tamau. I a kairaki iai bwa N na katabua maiuu nakon Iehova n 1956 ngke ai tebwina au ririki. Tangiran Iehova irouia ae korakora, e a riki bwa kaungaau i nanon au bongi ni maiuu.

Imwini banen au kauarinan, ao e a manga tikimaurekaki au iango. I iangoia bwa ngkana I bwaiania, ao e na bon aki kona n reke au mwane ae tau, are e na koro iai bukini miiu are N na toka n te wanikiba ao n neweabaa te aonnaba. I a mwakuri n te tabo ni kanakobwanaa bwa te tia katangitang, ao I tangira au mwakuri aei. Ma I mwamwakuri n te tairiki, ngaia are I a bon aki naba iririi taian taromauri ao I a ikoikotaki ma aomata aika aki tangira te Atua. Ma ni bon tokina, e a kairai mataniwin nanou ae kataneiaaki n te Baibara bwa N na karaoi bitaki.

I mwaing nako Oshawa, i Ontario. I a kaitiboo ikanne ma Ray Norman, mwaanena ae Lesli, ao bwaiania riki tabeman. A rangi n tabeakinai. Norani kukureia I a kairaki iai bwa N na manga rinanon riki tiau. A kaungaai bwa N na moana au bwaiania, ao I karaoa anne n Tebetembwa 1966. I a kukurei ao e a nakoraoi riki maiuu. Ma iai bwaai tabeua aika I aki kantaningai, ake a a riki ao ni bita maiuu.

Ngke I kauarinan ao I kanoaa te booma ni bubutii ibukin te beku n te Betaera i Toronto i Kanata.  Ma ngke I a bwaiania imwina riki ao I a kaoaki bwa N na beku n te Betaera i nanon aua te ririki. Ma I rangi n tangira Lesli, ao I raraoma bwa ngkana I butimwaea te kakao anne, ao N nang aki manga nora neiei. Imwin tataroakinana ao I a butimwaea te kakao nakon te Betaera ao ni kaboo ma Lesli ma te nanokawaki.

I beku n te tabo n uaati n te Betaera ao imwina I a manga tia koroboki. N taai akanne e a riki Lesli bwa te bwaiania ae okoro i Gatineau, i Quebec. I aki toki n iaiangoia bwa ai tera aron ngkai neiei, ao eti au motinnano are I karaoi ke e aki. Ma e a tii riki naba te bwai teuana ae rangi ni kakubanako i nanoni maiuu. E a kaoaki Ray, are mwaanen Lesli nakon te Betaera. Ao e riki bwa kaain au ruu! Mai ikanne are I a manga moana reitakiu ma Lesli. Ti mareaki ni Beberuare 27, 1971 are e a koro raoi iai aua au ririki ni mwiokoau.

I a mwiokoaki ma Lesli bwa ti na beku n te ekaretia ae kabongana te taetae ni Buranti i Quebec. Imwin tabeua te ririki, ao I a kubanako ngke I a kaoaki bwa N na beku bwa te mataniwi ae mwamwananga ngke ai 28 au ririki. I namakinna ae I rangi n uarereke ao I aki tau, ma I kaungaaki n taeka ake n Ieremia 1:7, 8. Ma n te tai anne ao e kangaanga rerekeni matun Lesli, imwini kuratina n te kaa. Ti na kangaa ngkanne ni karaoa ara beku ni mwamwananga? Ma e taku Lesli, “Ngkana e kaoira Iehova bwa ti na karaoa te bwai teuana, tiaki ti riai ni kataia?” Ti butimwaea mwiokoara anne ao ti rangi ni kukurei n ara mwakuri ni mwamwananga i nanon 17 te ririki.

E rangi ni katabetabe te mwakuri ni mwamwananga ao e a aki rereke au tai ma Lesli. I kainnanoa te reirei riki teuana. Ni moaningabongin te Moanibong teuana ao e a karebwerebweaki ara mataroa. Bon akea te aomata ma tii te bwaatiketi ma kanoana ae te rabuna, uaanikai, te tiiti, te kariki, teuana te bwatoro ni wain, mwangko kiraati, ao ai te beeba ae mwakoro iai ae kangai, “Kaira buum ni bikiniki.” Bon te bong ae tamaroa ao e aki uananginang. Ma I tuanga Lesli ae I a aki kona bwa N na katauraoi moa au kabwarabwara. E ota iai ma e bon nanokawaki teutana. Ngke I tekateka n au taibora ao e a tabetabe mataniwin nanou. I iaiangoa I-Ebeto 5:25, 28. I iangoia bwa te kibu aei, e kauringai iai Iehova bwa I riai naba n tabeakina kainnanoni buu. Imwin au tataro ao I a taku nakon Lesli, “Ti a nako,” ao e a rangi ni kukurei. Ti buti nakon te tabo ae rangi ni kan ae uakaan ma te karaanga, ti arora te rabuna arei, ao e a riki te tai anne bwa teuana mai buakoni boong aika kakukurei iroura. Ao a tauraoi naba au kabwarabwara.

E kakimwareirei ao a bati mwiokoara n te mwakuri ni mwamwananga, ni moa mai British Columbia nako Newfoundland. E a koro bukini  miiu are te mwamwananga. I iaiangoa naba kaean te Kuura ni Kireata ma I aki kani mitinare n te aono ae I ianena iai. I taraiia mitinare bwa aomata aika okoro ao I aki tau nako iai. Irarikina naba I maaku mwina I kanakoaki nako Aberika ao I a rotaki naba n te aoraki ke n te buaka. I kukurei moa n arou aei.

N 1992 ngke e a uki te mwakuri i aon aaba ake i aan te Soviet, ao ti a tuangaki bwa ti kukurei nako Estonia ni mitinare iai ke ti aki. Ti rangi ni kubanako iai, ma ti tataroia. Ti a manga iango naba, ‘Ngkana e kaoira Iehova bwa ti na karaoa te bwai teuana, tiaki ti riai ni kataia?’ Ti butimwaea te kakao ao I taku, ‘E raoiroi bwa ti aki nako Aberika.’

Ti a waekoa ni moana reiakinan te taetae n Estonia. Tabeua te namwakaina imwin rokora ao ti a tuangaki bwa ti na karaoa te mwakuri ni mwamwananga. Ti na kawari ekaretia aika 46 ao kurubu tabeua n aaba aika tenua ake n te aono ni Baltic, n ikotaki naba ma ake i Kaliningrad, i Rutia. Ae nanona bwa ti na kataia naba n reiakina te taetae n Latvia, n Lithuania, ao n Rutia. E boni kangaanga. Ma a buokira raoraora ake a anaaki nanoia n ara kakorakora. N 1999 ao e a kaukaki te aobiti n tararua i Estonia, ao I a mwiokoaki bwa N na kaaina te komete, ma Toomas Edur , Lembit Reile, ao ai Tommi Kauko.

Ti a ongo taekaia taani Kakoaua aika bati ake a kanakoaki nako Siberia. N aki ongea te mwakuri n iowawa n te karabuuti ao raurenakoia ma aia utu, ma a aki te roko n un iai. A kateimatoa kimwareireia ao ingaingaia n te mwakuri ni minita. Ti a buokaki n aei n ataia ae ti boni kona n nanomwaaka ao ni kimwareirei i aani kangaanga.

Ti rangi ni mwakuri korakora i nanon ririki aika bati ao e aki rereke ara tai ni motirawa, ao e a rotaki Lesli n te nimarakiraki ae korakora n rabwatana. Ti bon aki ataia ae e a reke irouna te aoraki ae arana te fibromyalgia ae karika te nimarakiraki. Ti a iangoa te oki nako Kanata. Ngke ti kaoaki nako Patterson, i New York, i U.S.A nakon te Kuura ibukia kaain te Komete n te aobiti n tararua, ao irou ti a aki kona ni kaea. Ma imwin tataroakinana ao ti a butimwaea te kakao. E kakabwaiaa ara motinnano Iehova. Ngke ti ira te kuura ao e a reke buokan aorakin Lesli are e kainnanoia. Imwina riki ao ti a manga okira aron ara mwakuri.

N te tairiki teuana n 2008 ngke ti mena i Estonia, ao I a tarebooniaki mani kautun ara botaki bwa ti kona ni butimwaea te mwioko teuana i Congo ke ti aki. I bon tounako, moarara riki ngkai I riai ni kaeka n te bong naba are imwina. I aki moa kani kaongoa Lesli bwa I ataia ae e na aki matu raoi iai n te tairiki anne. Ma n tokina boni ngai ae I aki matu raoi, bwa I a tataroa tabeaiangau ni kaineti ma Aberika.

I a tuanga Lesli n te bong are imwina, ao ti a iango ni kangai, “E a kaoira Iehova nako Aberika. Ti na kangaa n ataia bwa ti kukurei iai ke ti  aki ngkana ti aki kataia?” Ngaia are imwin 16 te ririki i Estonia, ao ti a kiba nako Kinshasa, i Congo. Iai ana onnaroka te aobiti n tararua aei ae rangi ni kan ao e rau. Teuana mai buakoni bwaai ake e katekei Lesli n ara ruu ni moan rokora, bon te beeba ae uarereke ae e kakawakinna ngke ti kitana Kanata. E mwakoro iai ae kangai, “Kam na maiureirei n taabo ake kam unikaki iai.” Imwini kaitiboora ma taari, kairan reirei n te Baibara, ao namakinan te kimwareirei n te mwakuri ni mitinare, e a rikirake riki kimwareireira. Imwina riki ti a manga kawari aobiti n tararua n aban Aberika aika 13. Ibukin anne, ti a kona n nora aroni kakaokoroia aomata ma tamaroaia. E a toki maakuu are n te moantai, ao ti kaitaua Iehova ngkai e kanakoira bwa ti na beku i Aberika.

Ni menara i Congo, ao ti a nori amwarake aika maan aika uarereke, ae I taku bwa ti aki kona ni kang. Ma ngke ti noriia taari ni kang, ao ti a manga katoongi ao ti rangi ni kukurei ngke ti karaoa anne.

E reke naba ara tai ni kawari aono ake i mainiku ni kaungaia taari ao n uotii baika kainnanoi n te itera n rabwata. A buakanaki kaawa ake iai irouia kurubu n iowawa, ao a tabareaki aine ma ataei. Angina taari a boni maiu ni kainnano. Ma a rangi n ringaki nanora ni korakoran aia kantaninga ibukin te mangauti, tangiran Iehova irouia, ao aia kakaonimaki ni koaua nakon ana botaki Iehova. Ti a kairaki iai bwa ti na manga tuoi ara motinnano ao ni kamatoai riki. Tabeman taari a bua mwengaia ao arokaia. I a kakoauaa n aei bwa a bon rangi ni kai bua bwaikorakin te maiu aei, ao a rangi ni kakawaki kaubwaira n taamnei. N aki ongei kangaanga aika kakaiaki, ma a bon aki bati ni ngurengure taari. Ti a kaungaaki man aroaroia aei bwa ti na kaaitarai naba kangaanga ao aorakira ma te ninikoria.

Ti a manga moani kubanako riki teuana te tai. Ti tuangaki bwa ti nang mwaing nakon te aobiti n tararua i Hong Kong. Ti bon aki kantaningaia bwa ti na roko n te tabo aei! Norani mwamwakurini bain Iehova ni mwiokoara ni kabane, ti a butimwaea iai te kakao aei. N 2013, ao ti a kitania raoraora aika  tangiraki iroura ao tamaroan Aberika ma te nanokawaki, ao n aki ataa te bae e na riki imwina.

Bon te bitaki ae buburakaei iroura te maeka i Hong Kong, ae te kaawa ae a rang ni bati iai aomata ao a bati naba iai bwaroko. E rangi ni kangaanga naba te taetae ae te Cantonese. Ma a butimwaeira raoi taari ao ti rangi ni kukurei n amwaraken te aba. E waekoa n rikirake te mwakuri ma a rangi ni bobuaka boon taiani kateitei. Ngaia are e baireia te Rabwata n Tautaeka ma te wanawana bwa a na kaboonakoaki angin ana kateitei te aobiti n tararua. Tabeua te tai imwina n 2015 ao ti a mwaing nako Korea Maiaki ike ti a reitaanako iai ara beku. Ti a manga nora naba te taetae ae kangaanga, ma a kaungaaki nanora irouia taari, bwa e ngae ngke ti aki waekoa n rabakau te taetae, ma a kakamoamoaira n ara kekeiaki.

E aki bebete n taai nako karekeaia raoraom aika boou, ma ti kunea bwa ngkana ti biririmoa n akoiia tabemwaang, ti a kai kinaia riki iai. Ti noria bwa a bati riki bwaai aika a titeboo iai taari nakoni kaokoroia, ao Iehova e a tia ni karikira ma te konabwai ni kamwaawai nanora ao n tangiriia aika bati.—2Kor. 6:11.

Ti noria bwa ti riai n taraiia aomata n aron taraakia iroun Iehova, ao ni kakoauaa ae e bon tangirira Iehova ao e kairirira. Ngkana a bwara nanora ke n raraoma bwa a tangirira taari ke a aki, ti a manga wareki ara reta aika kaungaunga mairouia raoraora. Ti bon nora aron Iehova ni kaekai ara tataro, ni kabebetei nanora, ao ni kakorakoraira.

I nanoni waakinakon te ririki ao I reiakinna ma Lesli bwa e kakawaki kamwawaan ara tai i bon ibukira n aki ongei katabetabe. Ti bon riai naba ni ngarengare ngkana iai kairua aika ti karaoi, ni kaineti riki ma reiakinan te taetae ae boou. Ao ni katoa tairiki, ti kataia ni karekea te bwai teuana ae ti na kaitaua iai Iehova.

I bon namakinna ngkoa bwa I aki kona n riki bwa te mitinare ke ni maeka n aaba tabeua. Ma I a kimwareirei n noran ae a kona n riki bwaai man ana boutoka Iehova. I ururing ana taeka te burabeti are Ieremia aikai: “Ko kamwaneai ngkoe ae Iehova.” (Ier. 20:7) Eng, e a tia n anganira baika bati aika kakukurei aika ti kubanako iai ao kakabwaia aika ti aki kantaningai, n ikotaki naba ma kakoroani bukini miiu ae te mwamwananga n te wanikiba. Ti a tia ni kiba nakon taabo aika bati, aika I aki kantaningai man uarerekeu, ao ni kawari aobiti n tararua n taiani kaontinenti aika nimaua. I rangi ni kakaitaua Lesli n ana boutoka ao n tatauraoina n anga ngaia, ni mwiokoara aika kakaokoro aikai.

Ti teimatoa ni kauringira ae ti karaoi bwaai ni kabane ibukin tangiran Iehova. A riki kakabwaia aika ti karekei n te bong aei bwa kaanga bannan te maiu ae aki toki ngkana e a ‘kaurea baina Iehova ao ni kabaneia aomata ma maan aika maiu, ni katoki nanoia ni baika a tangiri.’—TaiAre. 145:16.