1. Tera are e karaoia Iehova imwin raoi aia bure Atam ma Ewa? (Karikani Bwaai 3:15)

 IMWIN raoi aia bure Atam ma Ewa, ao Iehova e angania kanoaia te kantaninga rinanon te taetae ni burabeti ae kaunganano aei. A boni koreaki ana taeka ni Karikani Bwaai 3:15.—Warekia.

2. E aera bwa e kakawaki te taetae ni burabeti aei?

² E koreaki te taetae ni burabeti anne ni moani bokin te Baibara. A bane n irekereke bokin te Baibara ake tabeua riki ma te taetae ni burabeti aei n aanga tabeua. N aron te kanim ae e ikotii baan te boki ni kabane, ao ai aron naba taeka aika ni Karikani Bwaai 3:15, bwa e katomai kanoani bokin nako te Baibara. N te aro anne, e a oti iai te rongorongo ae kakawaki ae taekan te tia Kamaiu are e na kanakoaki bwa e na kamauna te Riaboro ao taan rimwina aika buakaka. * Bon anne te kakabwaia nakoia aomata nako aika a tangira Iehova!

3. Tera ae ti na rinanona n te kaongora aei?

³ N te kaongora aei, ti na kaekai iai titiraki ni kaineti ma te taetae ni burabeti ae ni Karikani Bwaai 3:15: Antai aika mwaneweaki iai? E na kangaa ni kakoroaki bukin te taetae ni burabeti aei? ao ti na kangaa ni kakabwaiaaki iai?

4. Antai “te naeta,” ao ti kangaa n ataia?

⁴ E mwaneweaki ni Karikani Bwaai 3:14, 15 te “naeta,” ma “kanoana” ao te “aine,” ma “kanoana.” Ti buokaki n te Baibara  bwa ti na kinaia ni kabane. * Ti na moanna mairoun “te naeta.” E bon aki kona n ota te naeta ni koaua n te bwai are e taekinna Iehova n te onnaroka are i Eten. Ngaia are e boni kaineti ana motikitaeka Iehova nakon te anera ae wanawana. Ae antai? E kabwarabwaraaki te naeta aei n Te Kaotioti 12:9 bwa bon “te naeta nikawai” ae Tatan te Riaboro. Ma antai ngkanne kanoan te naeta?

5. Antai kanoan te naeta?

⁵ Te taeka ae kanoana n te aro ni kaikonaki n te Baibara, e nanonaki iai naake a iango ao ni kakairi n ana mwakuri teuare aongkoa tamaia. Ngkanne, kanoan te naeta bon anera ao aomata aika kakairi iroun Tatan, n rarawa nakon Iehova ae te Atua ma Ana aomata. E nanonaki naba iai anera ake a kitana mwiokoaia i karawa n ana bong Noa, ao aomata aika buakaka ake a kakairi iroun tamaia are te Riaboro—KBwaai 6:1, 2; Ioa. 8:44; 1 Ioa. 5:19; Iuta 6.

6. E aera ngkai e aki kona n atongaki “te aine” bwa Ewa?

⁶ Ti na noria bwa antai “te aine.” E aki kona n atongaki bwa Ewa. Bukin tera? Iangoa aei. E taekinaki n te taetae ni burabeti bwa kanoan te aine e na boni “kamanatuaa” atun te naeta. N aron are ti a tia n taekinna, te naeta bon te anera ae buakaka ae Tatan, ao akea kanoan Ewa ae te aomata ae aki kororaoi ae kona ni kamanatuaa Tatan. Ngaia are e na kangaa ni kamaunaaki Tatan?

7. Antai te aine are mwaneweaki ni Karikani Bwaai 3:15 n aron ae kaotaki n Te Kaotioti 12:1, 2, 5, 10?

⁷ E kaotaki raoi aroni kinaakin te aine ae mwaneweaki ni Karikani Bwaai 3:15, ni kabaneani bokin te Baibara. (Wareka  Te Kaotioti 12:1, 2, 5, 10.) Bon tiaki te aine ae kaain te aonnaba! Bwa e mena namwakaina i aani waena ao iai te baunuea i aon atuna aika itoi aika 12. E boni bungia te teei ae kaokoro ae Ana Tautaeka n Uea te Atua. Boni bwaini karawa te Tautaeka n Uea, ngaia are e riai naba te aine ni mena i karawa. E tei te aine ibukin ana botaki Iehova ae kaainaki irouia ana anera aika kakaonimaki.—IKar. 4:26.

8. Antai te moan uaa mani kanoan te aine, ao e riki aei n ningai? (Karikani Bwaai 22:15-18)

⁸ Ti buokaki naba n Ana Taeka te Atua bwa ti na kinaa te moan uaa mani kanoan te aine. E riai n otinako te kariki mani kanoan Aberaam. (Wareka Karikani Bwaai 22:15-18.) Ni koauana, Iesu boni kanoan te baatua ae kakaonimaki anne. (Ruka 3:23, 34) Ao te kanoa anne, e riai ni korakora riki nakon te aomata bwa e na kamanatuaa Tatan te Riaboro. Ngaia are ngke tao ai 30 ana ririki Iesu, e a kabiraki ao n riki bwa Natin te Atua ae ana rikitemanna. Ao ibukin anne, e a riki Iesu bwa te moan uaa mani kanoan te aine. (IKar. 3:16) Imwini maten Iesu ao kautana, ao te Atua e “baunna n te mimitong ao te karineaki,” ao e “mwiokoaki i aoni bwaai ni kabane i karawa ao i aonnaba,” n ikotaki naba ma te mwaaka “n urui ana mwakuri te Riaboro.”—Ebera 2:7; Mat. 28:18; 1 Ioa. 3:8.

9-10. (a) Antai riki kanoan te aine, ao e riki aei n ningai? (b) Tera ae ti na rinanona imwina?

⁹ Bon iai irarikin Iesu aika a na riki bwa kaain te kauoua n uaa mani kanoan te aine. E kabwarabwaraia te abotoro Bauro kanoan naba te kariki aei, ngke e tuangia I-Iutaia ma Tientaire ake Kristian aika kabiraki ni kangai: “Ngkana ana bwai Kristo ngkami, ao boni kanoan Aberaam ngkami, aika taani bwaibwai ni kaineti ma te berita.” (IKar. 3:28, 29) Ngkana e kabira te Kristian temanna n te taamnei ae raoiroi Iehova, e a riki iai te aomata anne bwa kanoan naba te aine. Ngaia are kanoan te aine bon Iesu Kristo ao raona n tautaeka ake 144,000 mwaitiia. (TeKao. 14:1) A bane naakai ni kaotiota ana iango ao ana mwakuri Tamaia ae Iehova ae te Atua.

¹⁰ Ti a kinaia ngkai naake a mwaneweaki ni Karikani Bwaai 3:15, ao ti na manga nora aron Iehova ngke e a kamani karaoa te bwai teuana ibukini kakororaoan te taetae ni burabeti aei, ao aroni buokara iai ngkai.

11. Tera nanon te taetae ni burabeti ae e na kaikoakaki “bukini waeni” kanoan te aine?

¹¹ Ni kaineti ma te taetae ni burabeti ae ni Karikani Bwaai 3:15, te naeta e na kaikoaka “bukini waen” kanoan te aine. E koro bukin anne ngke Tatan e kamanenaia I-Iutaia ao kaain Rom bwa a na tiringa Natin te Atua. (Ruka 23:13, 20-24) Ngkana e ikoaki bukin te wae, e kona ni kangaanga te nakonako iai i nanon te tai ae uarereke ao ai aron naba Iesu bwa e aki kona ni karaoa te bwai teuana i nanon tenibong ngke e mena n te ruanimate.—Mat. 16:21.

12. N ningai ao n te aro raa are e na kamanatuaaki iai atun te naeta?

¹² E kaotaki n te taetae ni burabeti ni Karikani Bwaai 3:15, bwa e na aki teimatoa n tiku Iesu n te ruanimate. Bukin tera? Ibukina bwa e taekinaki n te taetae ni burabeti anne, ae e na kamanatuaaki atun te naeta irouni kanoan te aine. Ngaia are e riai ni kautaki Iesu. Ao bon anne te bwai ae riki! Tenibong imwini kautan Iesu, ao e a kautaki nakon te rabwata n taamnei ae aki mamate. N ana tai te Atua are e a tia n namatia, e na boni kamaunaaki Tatan  iroun Iesu. (Ebera 2:14) Boni Kristo ma naake raona n tautaeka aika a na kaai ni kamaunaia taani kairiribai nakon te Atua ake kanoan te naeta.—TeKao. 17:14; 20:4, 10. *

13. Ti kangaa ni kakabwaiaaki ni kakororaoan te taetae ni burabeti aei?

¹³ Ngkana ngkoe ana toro te Atua, ko a boni kakabwaiaaki mani kakororaoan te taetae ni burabeti aei. E roko Iesu i aon te aba bwa te aomata. E boni kakairi n te aro ae kororaoi n aroaron Tamana. (Ioa. 14:9) Ti a kinaa ao n tangira Iehova ae te Atua man reiakinan taekan Iesu. Ti kakabwaiaaki naba n ana reirei ao ana kairiri Iesu, ngkai e boni kaira te ekaretia ni Kristian ni boong aikai. E reireinira naba aroni maiura ae ti kona ni kakukureia iai Iehova. Ao ti bane ni kona ni kakabwaiaaki mani kaikoakani bukini waen Iesu ao matena. N te aro raa? Ni kautakin Iesu, e boni kareana iai raraana ae rangi ni kakawaki bwa te karea ae kororaoi ae “kaitiakira . . . man te bure ni kabane.”—1Ioa. 1:7.

14. Ti kangaa n ataia bwa ana taetae ni burabeti Iehova i Eten, e bon aki koro bukina n te tai naba arei?

¹⁴ E kaotaki n ana taetae ni burabeti Iehova n te onnaroka are i Eten, bwa e na aki koro bukin te taetae ni burabeti anne n te tai anne. E kainnanoaki te tai ae maan ibukin te aine bwa e na karika te kanoa are beritanaki, ao ibukin naba te Riaboro bwa e na bobotiia taan rimwina, ao ibukin rikiraken te kairiribai i marenaia koraki aika uoua aikai. Ti kakabwaiaaki man ataakin nanon te taetae ni burabeti aei bwa e kauringira ae a tautaekanaki kaain te aonnaba iroun Tatan ao a na bon riribaia taan taromauria Iehova. Imwina riki ao Iesu e angania naba taan rimwina te kauring ae aekan aei. (Mareko 13:13; Ioa. 17:14) Ni koauana, ti a tia n nora kakoroani bukin iteran te taetae ni burabeti anne, moarara riki 100 te ririki n nako. Ma n te aro raa?

15. E aera bwa e a korakora riki ngkai ribaakini kanoan te aine irouia kaain te aonnaba, ma e aera bwa ti aki riai ni maaka Tatan?

¹⁵ Teutana te tai imwin rikin Iesu bwa te Uea ae te Mesia n 1914, ao e a tewenakoaki Tatan mai karawa, ao ngkai e a katukaki n te aonnaba, imwaini kamaunaakina. (TeKao. 12:9, 12) Man te tai anne, ao e bon rangi n tatabetabe. E a rangi n un Tatan ao e a buakania ana aomata te Atua. (TeKao. 12:13, 17) Anne bukina ngkai e a korakora riki ribaakia ana aomata te Atua irouia kaain te aonnaba. Ti riai n aki maaka Tatan ao ana aomata. Ma ti riai ni kakairi n ana taeka te abotoro Bauro ae kangai: “Ngkana e tei ibukira te Atua, ao ai antai ae kona ni kaaitaraira?” (IRom 8:31) Ti kona n onimakina raoi Iehova bwa n aron ae ti ataia, a a tia ni kakororaoaki angiini baika taekinaki n te taetae ni burabeti ae ni Karikani Bwaai 3:15.

16-18. A kangaa ni kakabwaiaaki Curtis, Ursula, ao Jessica man otaia raoi ni Karikani Bwaai 3:15?

¹⁶ Ti kona n tokanikai i aoni kataakira nako man ana berita Iehova ae ni Karikani Bwaai 3:15. E taku Curtis ae beku bwa te mitinare i Guam: “N tabetai, I aitara ma kataaki ao te bwarannano ao e a kataaki iai au kakaonimaki ni koaua nakon Iehova. Ma kananoan au iango i aon te taetae ni burabeti ae ni Karikani Bwaai 3:15, I a buokaki iai n teimatoa n onimakina Tamau are i karawa.” E ingainga ni kariariaa Curtis te bong are e nang kamaunai iai kataakira ni kabane Iehova.

 ¹⁷ E taekinna te tari te aine temanna i Bavaria ae Ursula, bwa ataakin nanon te taetae ni burabeti ae ni Karikani Bwaai 3:15, e a buokaki iai bwa e na kakoauaa ae e boni kairaki korean te Baibara iroun te Atua. E nora aron irekereken taetae ni burabeti ni kabane ma te taetae ni burabeti aei, ao e rangi n rotaki nanona iai. E taku riki: “E rangi n anaaki nanou ngke I a ataia ae e waekoa naba ngkekei Iehova ni karaoa te bwai teuana bwa a aonga ni karekea te kantaninga ae raoiroi aomata.”

¹⁸ E taku Jessica mai Micronesia: “I bon teimatoa naba ngkai n uringa kimwareireiu ngke e moan reke irou te koaua! E a boni kakororaoaki te taetae ni burabeti ae ni Karikani Bwaai 3:15. I buokaki iai bwa N na ururinga ae baika riki nakoira ngkai, bon tiaki ana kantaninga Iehova ibukira. I a rangi ni kakoauaa riki man te taetae ni burabeti aei, ae te beku iroun Iehova I kona iai ni karekea te maiu ae moan te tamaroa ngkai, ao ae e na tamaroa riki n te tai ae imwaira.”

19. E aera bwa ti kakoauaa ae e na boni koro bukini kabanean iteran te taetae ni burabeti aei?

¹⁹ N aron ae ti a tia n ataia, e a tabe ni kakororaoaki Karikani Bwaai 3:15. A kona ni kinaaki raoi kanoan te aine ao kanoan te naeta. Iesu are te moan uaa mani kanoan te aine, e a tia n tokanikai i aon ikoakini bukini waena ao e a riki ngkai bwa te Uea ae aki mamate. E a kaani koro mwaitiia naake e rineiia Iehova bwa a na riki bwa te kauoua n uaa. Ibukina bwa e a tia ni kakoroaki bukini moan iteran te taetae ni burabeti aei, ti a riai ni kakoauaa ae kabanean iterana ae bon taekani kamanatuaan atun te naeta, e na boni waekoa ni koro naba bukina. Ai boni kimwareireira ana toro te Atua ngkana e a kamaunaaki Tatan! Tai kabwaraa nanom mangkai ni karokoa te tai anne. E boni kona n onimakinaki Atuara. E na karokoi kakabwaia aika aki kona ni warekaki nakoia “natannaomata n te aonnaba” ni kabane, rinanoni kanoan te aine.—KBwaai 22:18.