1. N aron ae oti n Ebera 12:​1, tera ae ti riai ni karaoia bwa ti aonga n roko n te tia n ara kabobirimwaaka ibukin te maiu?

 E KABOTAUAKI maiura ni Kristian n te Baibara ma te kabobirimwaaka. A karekea kaniwangaia ae te maiu are aki toki taani biri ake a roko n te tia. (2Tim. 4:​7, 8) Ti riai ni kabanea ara konaa n teimatoa ni biri, riki ngkai ti a rangi n uakaan ma te tia. E kaotii baika a na buokira n tokanikai n te kabobirimwaaka te abotoro Bauro, are e a tia n roko n te tia n ana kabobirimwaaka ibukin te maiu. E tuangira bwa “ti na kaaki rawawatara nako ao . . . ti na kananomwaakaira ni biri n te kabobirimwaaka are kamenaaki imwaira.”​—Wareka Ebera 12:1.

2. Tera ae e nanonaki n ae “ti na kaaki rawawatara nako”?

² Ngke e korea Bauro ae ti na “kaaki rawawatara nako,” te koaua bwa e nanonna ae e nang akea te bae e na uouotia te Kristian? Tiaki ngaia anne. Ma e nanonna ae ti riai ni kaaki rawawatara nako ake ti aki kainnanoi. Te aeka n rawawata aei e kona n tinetineira ao ni kabwarai nanora. Ngkana ti na nanomwaaka, ti riai ni waekoa n atai ao ni kanakoi rawawata aika ti aki kainnanoi aika kona n tinetineira. Ma ti riai naba n taraia bwa ti na aki katikui baika ti bon riai n uotii. Mwina ti na kaotinakoaki man te kabobirimwaaka. (2Tim. 2:5) Baikara uotara aika ti riai n uotii?

3. (a) N aron ae oti n I-Karatia 6:​5, tera ae ti riai n uotia? (b) Tera ae e na maroroakinaki n te kaongora aei ao bukin tera?

³ Wareka I-Karatia 6:5. E kaota te bwai ae ti riai n uotia Bauro.  E korea ae kangai, “a na uotii oin uotaia aomata n tatabemania nako.” E taekina ikai Bauro tabera n tatabemanira nako i matan te Atua, bwa te bwai ae ti riai n uotia n tatabemanira nako. N te kaongora aei ao ti na maroroakinna bwa tera ‘oin uotara’ ao ti na kangaa n uotii. Ti na noria naba bwa baikara rawawata aika ti aki kainnanoi aika ti uotii ngkai ao n reiakina arora ni kaaki. Ngkana ti uotii oin uotara ao ni kaaki rawawata ake ti aki kainnanoi, ti na buokaki iai n tokanikai ni biri n te kabobirimwaaka ibukin te maiu.

4. Bukin tera ngkai tiaki te bwai ae rawawata ara taeka ni bau ibukin ara katabu? (Nora naba te taamnei.)

⁴ Ara taeka ni bau ibukin ara katabu. Ngke ti katabui maiura nakon Iehova, ti taetae ni bau bwa ti na taromauria ao ni karaoa nanona. Ti riai ni kakoroa nanon te taetae ni bau anne. Kakororaoan ara katabu bon tabera ae kakawaki ma e aki rawawata ibukina bwa e karikira Iehova bwa ti na karaoa nanona. (TeKao. 4:11) E karina i nanora kainnanoan te Atua ao e karikira ni katotongana. Ibukin anne, ti a kona ni  kaaniaki ma ngaia ao ni karekea kimwareireira ni karaoan nanona. (TaiAre. 40:8) Ngkana ti karaoa naba nanon te Atua ao ni kakairi iroun Natina, ti a karekea ‘kabebetean nanora iai.’​—Mat. 11:​28-30.

5. Tera ae e kona ni buokiko ni kakororaoa am katabu? (1 Ioane 5:3)

⁵ Ko na kangaa n uota uotam anne? Iai bwaai aika uoua aika kona n ibuobuoki. Te moan, teimatoa ni kakorakoraa tangiran Iehova iroum. Ko kona ni karaoa anne n arom ni kananoa am iango i aoni baika raraoi ni kabane ake e karaoi ibukim ao kakabwaia aika e katauraoi imwaim. Ngkana e rikirake tangiran te Atua iroum, e na bebete riki ongeabam irouna. (Wareka 1 Ioane 5:3.) Te kauoua, kakairi iroun Iesu. E tokanikai ni karaoa nanon te Atua ibukina bwa e tataro nakon Iehova ibukini buokana ao e kaatuua iangoani kaniwangana. (Ebera 5:7; 12:2) N aron Iesu, tataro nakon Iehova ibukin te korakora ao teimatoa n iaiangoa te kantaninga ibukin te maiu are aki toki. Ngkana e a rikirake tangiran te Atua iroum ao ko kakairi iroun Natina, ko na kona ni kakororaoa am katabu.

6. Bukin tera bwa ti riai ni kakororaoa tabera ibukia ara utu? (Nora naba te taamnei.)

⁶ Tabera ibukia ara utu. N ara kabobirimwaaka ibukin te maiu, ti riai n tangira riki Iehova ao Iesu nakoia ara utu. (Mat. 10:37) Ma e aki nanonaki n aei bwa ti nang kakeaa bongan tabera ibukia ara utu, bwa kaanga ai te bwai ae tautauira mani kakukureian te Atua ao Kristo. Ni kaitaraan anne, ti riai ni kakororaoa tabera n ara utu ngkana ti kani kakukureia te Atua ao Kristo. (1Tim. 5:​4, 8) Ti na kukurei riki ngkana ti karaoa anne. Bwa ni koauana, e karaoa te utu Iehova bwa e na kakukurei, ngkana a kaai taanga n tangiriia ao ni karineia i marenaia, ngkana kaaro a tangiriia natiia ao ni kataneiaia, ao ngkana ataei a ongeaba irouia aia karo.​—IEbe. 5:33; 6:​1, 4.

7. Ko na kangaa ni kakororaoa tabem n am utu?

⁷ Ko na kangaa n uota uotam anne? N aki ongeia bwa tera tabem n am utu, ma ko riai n onimakina te wanawana are n te Baibara n oneani mwin ae ko na ira am namakin, am katei, ke aia taeka naake aongkoa taan rabakau. (TaeRab. 24:​3, 4) Kabonganai raoi baika katauraoaki aika aanaki n te Baibara. A kaotaki iai bwaai n ibuobuoki aika manena ibukin arom ni maiuakini booto n reirei n te Baibara. N te katoto, n te kaongora ae rereitaki ae “Help for the Family,” iai rongorongo aika tamaroa iai ibukini kangaanga aika kaaitarai taanga, kaaro, ao rooro n rikirake ni boong aikai. b Motinnanoia bwa ko na maiuakina te bae taekinaki n te Baibara, e ngae ngkana a aki kaain am utu. Ngkana ko karaoa anne, e na kakabwaiaaki am utu ao ko na karekei ana kakabwaia Iehova.​— 1Bet. 3:​1, 2.

8. Tera aron rotakira n ara motinnano?

⁸ Ti na taia uaan ara motinnano ake ti karaoi. E a tia n anganira Iehova te bwaintituaraoi ae inaomatara n rinea ae ti na karaoia, ao e tangirira bwa ti na karekei kakabwaiaara mani karaoani motinnano aika raraoi. Ma e bon aki naba kamanoira man uaan ara motinnano aika bubuaka. (IKar. 6:​7, 8) Ibukin anne, ti butimwaei uaan ara rinerine aika aki raraoi, ara taeka ao ara mwakuri aika aki iangoaki raoi. E kona n tabetabe mataniwin nanora n te baere ti a tia ni karaoia. Ma n ataakin ae ti na bon taia uaan ara motinnano, ti a kairaki iai bwa ti na kaotii ara bure, ti na kaetii kairuara ao n rarawa ni manga karaoi ara kairua akanne. Karaoani baikanne,  a kona ni buokira bwa ti na teimatoa n ira te kabobirimwaaka ibukin te maiu.

9. Tera ae e kona ni buokiko ngkana ko a tia ni karaoa te motinnano ae aki raoiroi? (Nora naba te taamnei.)

⁹ Ko na kangaa n uota uotam anne? Ngkana ko a aki kona ni bita am motinnano ae aki raoiroi, kataua te bae e a riki nakoim ngkai. Uringnga ae ko aki kona ni bita te bwai ae e a tia n riki. Tai kabanea am tai ao korakoram ni kataia ni karekea aonam ke ni bukiniko ke tabeman riki, ibukin am motinnano aika bubuaka. Ma kataua ae ko kairua ao karaoa am kabanea ni konaa ngkai. Ngkana ko uringaaba ibukin te kairua are ko karaoia, nanorinano n tataro nakon Iehova, kaota am kairua, ao bubutiia kabwaraan am bure. (TaiAre. 25:11; 51:​3, 4) Kabwaraa am bure nakoia naake ko kammarakia, ao ngkana e riai, ukera aia ibuobuoki unimwaane. (Iak. 5:​14, 15) Karekea reireiam man am kairua, ao kataia n aki manga karaoia. Ni karaoan anne, ko kona ni koaua raoi iai ae e na bon nanoangaiko Iehova ao ni katauraoa te ibuobuoki ae ko kainnanoia.​—TaiAre. 103:​8-13.

10. E aera ngkai bon te uota ae rawawata iangoan ae ti riai ni karaoa ae bati riki? (I-Karatia 6:4)

¹⁰ Iangoan ae ko riai ni karaoa ae bati riki. Ti kona ni karawawataira n iangoan ae ti riai ni karaoa ae bati riki ngkana ti kabotauira ma tabemwaang. (Wareka I-Karatia 6:4.) Ngkana ti kakabotauira ma tabemwaang, ti kona ni bakantang ao ni kaiangatoa. (IKar. 5:26) Ngkana ti kakorakoraira ni karaoi baika a kona ni karaoi tabemwaang, ti a kairoroira iai nakon te bwai ae riaon ara konabwai. Ao ngkana “e kaaoraka te nano baenikain te bwai ae kariariaaki,” ai korakorara riki bwaran nanora ngkana ti iangoa karaoan te bwai ae ti aki kona ni kakororaoia! (TaeRab. 13:12) Karaoan anne e kona ni kakerikaaka korakorara ao n tinetineira n ara kabobirimwaaka ibukin te maiu.​—TaeRab. 24:10.

11. Tera ae e kona ni buokiko n rarawa nakon iangoan ae ko riai ni karaoa ae bati riki?

¹¹ Ko na kangaa ni kaaki te rawawata anne? Tai iangoa karaoan ae riaon ae e tangiria Iehova mairoum. E aki kantaningaiko bwa ko na anga te bwai ae akea iroum. (2Kor. 8:12) Karaua nanom bwa Iehova e aki kabotaua te bae ko karaoia ma ake a karaoia tabemwaang. (Mat. 25:​20-23) E kakawaki irouna am beku ibukina ma nanom ni kabane, am kakaonimaki, ao am nanomwaaka. Nanorinano ni butimwaea ae e kona n tiatianaki te bae ko karaoia ngkai, man am ririki, marurungim, ao baika ko rinanoi. N aroni Baretirai, kukurei ni karautaeka nakoni mwioko aika a na kangaanga iroum ibukini marurungim. (2Tam. 19:​35, 36) N aroni Mote, butimwaea te ibuobuoki ao mwiokoiia tabemwaang ni karaoani bwaai tabeua ngkana e riai. (TeOti. 18:​21, 22) E na kona te aeka n nanorinano anne n tukiko man iangoani karaoani bwaai aika kona ni kakuako n am kabobirimwaaka ibukin te maiu.

12. Ti riai ni bukinira ngkana a karaoi motinnano aika aki raoiroi tabemwaang? Kabwarabwaraa.

¹² Iangoan ae ko bukintaeka n aia motinnano aika aki raoiroi tabemwaang. Ti aki kona ni karaoi aia motinnano tabemwaang, ao ti aki kona naba ni kamanoia man uaan aia motinnano aika bubuaka ake a karaoi. N te katoto, e kona ni motinnanoia te nati te mwaane ke te nati te aine bwa e na katoka ana beku ibukin Iehova. E kona te motinnano anne n rangi ni karawawataia kaaro. Ma e kona n riki bwa te uota ae rawawata irouia kaaro ngkana a bukinia n aia motinnano natiia aika aki raoiroi. Bon tiaki aei te rawawata ae e kantaningaia Iehova bwa a na uouotia.​—IRom 14:12.

13. Tera ae e kona ni karaoia te karo ngkana e karaoa te motinnano ae aki raoiroi natina?

 ¹³ Ko na kangaa ni kaaki te rawawata anne? Uringnga are e anganira ni kabane Iehova inaomatara n rinea ae ti na karaoia. E kariaia temanna ma temanna bwa e na karaoa oin ana motinnano. E nanonaki naba n anne rinean ae ko na beku irouna ke ko na aki. E ataia Iehova ae bon te karo ngkoe ae ko aki kororaoi, e tii tangiria bwa ko na karaoa am kabanea ni konaa. Bon taben natim ana motinnano are e karaoia, tiaki tabem. (TaeRab. 20:11) Ma e ngae n anne, ko bae n iaiangoi am kairua aika ko karaoi ngkai te karo ngkoe. Ngkana ngaia anne, kaota am namakin nakon Iehova ao bubutiia kabwaraan am bure. E ataia ae ko aki kona ni kaoka ao ni bita te bwai are e a tia n riki. Ma e aki kantaningaiko bwa ko na kamanoa natim bwa e na aki taia uaan te baere e a tia n unikia. Ururingnga ae ngkana e kakorakoraa natim ni manga okira Iehova, E ingainga ni manga butimwaeia.​—Ruka 15:​18-20.

14. Bukin tera ngkai bon te rawawata ae ti riai ni kaaki, te uringaaba ae riao ni karaoan ae bure?

¹⁴ Te uringaaba ae riao ni karaoan ae bure. Ngkana ti bure, e bon riai bwa ti na namakina te uringaaba. Ma te uringaaba ae riao ni karaoan ae bure bon te rawawata ae ti aki riai n uouotia n taai nako. Ti riai ni kaaki te rawawata aei. Ti kangaa n ataia bwa e a riao uringaabara n ara bure? Ngkana ti a tia ni kaota ara bure, n raira nanora, ao ni karaoi mwaneka bwa ti aonga n aki manga karaoa te bure anne, ti kona n onimakinna ae e a tia ni kabwaraa ara bure Iehova. (Mwa. 3:19) Imwini karaoani mwaneka akanne, e tangirira Iehova bwa ti na aki teimatoa n uringaaba iai. E ataia ae ti kona n rotakibuaka ngkana ti teimatoa n uringaaba n ara bure. (TaiAre. 31:10) Ngkana ti a taonakinako n te nanokawaki, ti kona ni katoka ara kabobirimwaaka ibukin te maiu.​—2Kor. 2:7.

15. Tera ae e kona ni buokiko ngkana ko rinanon te uringaaba ae riao ibukin am bure? (1 Ioane 3:​19, 20) (Nora naba te taamnei.)

¹⁵ Ko na kangaa ni kaaki te rawawata anne?  Ngkana ko taonakinako n te uringaaba ae riao ibukin am bure, kaatuua iangoan ana “kabwarabure ni koaua” te Atua. (TaiAre. 130:4) Ngkana e kabwarai aia bure naake a raira nanoia ni koaua, e beritana aei: “N na aki manga uringi aia bure.” (Ier. 31:34) E nanonaki n aei bwa e na aki manga ururingi am bure rimoa Iehova ake e a tia ni kabwarai. Ngaia are tai iangoia ae uaan am bure ake ko karaoi boni kaotan ae e tuai ni kabwaraa am bure. Ao tai katuuaaeko i bon iroum, bwa am kairua ake rimoa a kona n tiatiana te bae ko kona ni karaoia ngkai n am beku ibukin Iehova. E aki teimatoa n iaiangoi am bure Iehova ngaia are ko aki riai naba n iaiangoi.​—Wareka 1 Ioane 3:​19, 20.

16. N aroia taani biri, tera ae ti riai n ataia?

¹⁶ Ngkai ti kabobirimwaaka ibukin te maiu, ti riai ni “biri n te aro ae [ti] na karekea iai te kaniwanga.” (1Kor. 9:24) Ti kona ni karaoa anne ngkana ti atai uotara aika ti riai n uotii ao aika ti riai ni kaaki. N te kaongora aei, ti a tia ni maroroakini tii tabeua mai buakoni baika ti riai n uotii ao aika ti riai ni kaaki. Ma a bati riki i rarikin aikai. E taku Iesu bwa a kona n “taonakinako [nanora] n te buabeka ma kabatiaan te nim kamanging ma raraomaeakinani bwain te maiu aei.” (Ruka 21:34) A kona ni buokiko kiibu aikai ao tabeua riki n atai bitaki aika ko riai ni karaoi, ngkai ko biri n te kabobirimwaaka ibukin te maiu.

17. E aera bwa ti kona ni kakoauaa ae ti na bon tokanikai n te kabobirimwaaka ibukin te maiu?

¹⁷ Ti kona ni kakoauaa ae ti na bon tokanikai n te kabobirimwaaka ibukin te maiu, ibukina bwa e na anganira Iehova te korakora ae ti kainnanoia. (Ita. 40:​29-31) Ngaia are tai biri ni karaurau! Kakairi iroun te abotoro Bauro are e kakorakoraa n uaiakina reken te kaniwanga are kamenaaki imwaina. (IBir. 3:​13, 14) Akea ae e kona n ira te kabobirimwaaka aei ibukim, ma ko boni kona n tokanikai man ana ibuobuoki Iehova. E kona ni buokiko Iehova n uouotii uotam ao ni kaaki rawawata ake ko aki kainnanoi. (TaiAre. 68:19) Ngkai e tei Iehova n am itera, ko na boni biri n te kabobirimwaaka ma te nanomwaaka ao ko na tokanikai!