1. Baikara bwaai n tituaraoi tabeua aika ti karekei mairoun Iesu?

 AKEA te aomata temanna ae tituaraoi n aron Iesu. Ngke e mena i aon te aba ao e kukurei ni kamanena mwaakana ni buokiia iai tabemwaang. (Ruka 9:12-17) E anga te bwaintituaraoi ae te kabanea ni kakawaki ngke e anga maiuna ibukira. (Ioa. 15:13) E teimatoa n tituaraoi Iesu man te tai are e kautaki iai. N aron are e beritanna, e a tia ni bubutiia Iehova bwa e na anga te taamnei ae raoiroi n reireinira iai ao ni kabebeteira. (Ioa. 14:16, 17, kbn.; 16:13) Ao rinanon ara bobotaki n te ekaretia, e teimatoa Iesu ni kataubobongaira bwa ti na karekeia taan rimwina n te aonnaba ni kabutaa.—Mat. 28:18-20.

2. Antai aika nanonaki naba ni “mwaane ake a a riki bwa bwaai n tituaraoi” are n I-Ebeto 4:7, 8?

² Iangoa ana bwaintituaraoi riki teuana Iesu. E koreia te abotoro Bauro bwa imwin rieraken Iesu nako karawa, ao e a “anga mwaane ake a a riki bwa bwaai n tituaraoi.” (Wareka I-Ebeto 4:7, 8.) E kabwarabwaraa Bauro bwa e anga bwaai n tituaraoi aikai Iesu ibukini boutokaan te ekaretia n aanga aika bati. (IEbe. 1:22, 23; 4:11-13) “Mwaane ake a a riki bwa bwaai n tituaraoi” ni boong aikai, a nanonaki naba iai tabonibai, unimwaanen te ekaretia, ao mataniwi n te aono. a Ni koauana, a aki kororaoi mwaane aikai, ngaia are a karaoi naba kairua. (Iak. 3:2) Ma e kamanenaia ara Uea are Iesu Kristo bwa a na buokira, ao bon ana bwaintituaraoi nakoira.

3. Taekina te katoto bwa ti na kangaa ngaira ni kabane ni boutokaa aia mwakuri “mwaane ake a a riki bwa bwaai n tituaraoi.”

 ³ E mwiokoiia Iesu “mwaane ake a a riki bwa bwaai n tituaraoi” bwa a na kateimatoa te ekaretia. (IEbe. 4:12) Ma ti bane ni kona ni buokiia ni karaoa te mwioko ae kakawaki aei. N te katoto: Tabeman i buakora a mwakuriia katean te Tabo n Taromauri. Ake tabeman a boutokaa te mwakuri n aroia ni katauraoi amwarake, bao ni mwamwananga, ao bwaai riki tabeua. N aron naba anne, ti bane ni kona ni boutokaa aia mwakuri tabonibai, unimwaanen te ekaretia, ao mataniwi n te aono man ara taeka ao ara mwakuri. Ti na noria bwa ti kangaa ni kakabwaiaaki man aia mwakuri korakora mwaane aikai, ao ti na kangaa ni kaota ara kakaitau nakoia ao nakon Iesu are e anganira “mwaane ake a a riki bwa bwaai n tituaraoi.”

A KATAURAOI “MWAKURI N IBUOBUOKI” TABONIBAI

4. Baikara tabeua “mwakuri n ibuobuoki” ake a karaoi tabonibai n te moan tienture?

⁴ N te moan tienture, ao a mwiokoaki tabeman taari mwaane bwa tabonibai. (1Tim. 3:8) N taraana ao ngaiia aika a karaoi “mwakuri n ibuobuoki” are e korea taekana Bauro. (1Kor. 12:28) A tabeakini baika kakawaki tabonibai bwa a aonga unimwaane ni kaatuua riki aia iango i aon te angareirei ao kawaraia taari ibukini kaungaaia. N te katoto, a bae tabonibai n ibuobuoki ni karaoi katoton te Koroboki ae Tabu ke ni kabooi baike a kainnanoaki ni karaoani katoto aikai.

5. Baikara tabeua mwakuri n ibuobuoki ni boong aikai aika a karaoi tabonibai?

⁵ Iangoi tabeua mwakuri n ibuobuoki ake a karaoi tabonibai n am ekaretia. (1Bet. 4:10) A kona ni mwiokoaki bwa a na tararuaa te akaunti ibukin te ekaretia ke aono, a na otani booki ao ni katauraoi ibukia taari, a katangitang ao ni kaoti taamnei, a beku bwa taan ibuobuoki, ke a buoka kateimatoaan raoiroin te Tabo n Taromauri. A kakawaki mwakuri ni kabane aikai ibukin te ekaretia bwa e aonga ni butiraoi. (1Kor. 14:40) Irarikin anne, tabeman tabonibai a karaoi tabeua kanoani Maiura ni Kristian ao Ara Mwakuri ni Minita ao a karaoi naba kabwarabwara. E kona naba ni mwiokoaki te tabonibai bwa e na buoka mataniwin te kurubu. N tabetai, a raonia unimwaane tabonibai aika tau, ni kawaraia taari ibukini kaungaaia.

6. Baikara bukina tabeua ngkai ti kakaitau irouia ara tabonibai aika mwakuri korakora?

⁶ E kangaa ni kakabwaiaaki te ekaretia man aia mwakuri tabonibai? E taku te tari te aine ae Beberly, b i Bolivia, “I kaitauia ara tabonibai bwa I kukurei n taiani bobotaki. Man aia mwakuri ao I a kona n anene, n anga au kaeka, ni kakauongo nakoni kabwarabwara, ao ni karekei reireiau man taamnei ao korobanna. A tabeakina kamanoaia taari ao a buokiia naake a toma rinanon te intanete. Imwin te taromauri, a ibuobuoki n te kaitiaki, ma te akaunti, ao n taraia raoi bwa a na reke ara boki ake ti kainnanoi. I rangi ni kakaitau ibukia!” E taku Leslie, ae maeka i Colombia ae buun te unimwaane: “E onimakinia tabonibai buu bwa a na tabeakini mwioko aika kakaokoro. Ngke akea ngaiia ao e na rangi n tatabetabe, ngaia are I rangi ni kaitauia ibukin ingaingaia ao tauraoia n ibuobuoki.” Akea te nanououa bwa anne naba am namakin.—1Tim. 3:13.

7. Ti na kangaa ni kaotiota ara kakaitau ibukia tabonibai? (Nora naba te taamnei.)

⁷ E ngae ngke ti kona n namakina te kakaitau ibukia tabonibai, ma ti kaungaaki ni  kangai n te Baibara: “Kam na kaotiota ami kakaitau.” (IKoro. 3:15) E kaota ana kakaitau Krzysztof, ae te unimwaane i Finland n te aro aei, “I kanakoa au rongorongo n te beeba ae uarereke ke n te tareboon ni mwanewea iai kanoan te Baibara, ao I taekina te mwakuri are e karaoia te tabonibai ae I kaungaaki iai ke bukina ngke I kakaitau n ana mwakuri.” A aki toki n tatataro ibukia tabonibai Pascal ao Jael, ake a maeka i New Caledonia. E kabwarabwaraa Pascal ni kangai, “N taai aika tibwa nako ti a kabatiaa riki ara tataro ni bubutii n raonaki ma te katituaraoi ibukia taari mwaane aika mwiokoaki aikai n ara ekaretia. E ongoraei Iehova tataro akanne, ao a kakabwaiaaki iai kaain te ekaretia ni kabane.—2Kor. 1:11.

“A MWAKURI KORAKORA I BUAKOMI” UNIMWAANEN TE EKARETIA

8. Bukin tera ngke e koreia Bauro bwa a “mwakuri korakora” unimwaane ake n te moan tienture? (1 I-Tetaronike 5:12, 13)

⁸ A mwakuri korakora unimwaane ake n te moan tienture ibukin te ekaretia. (Wareka 1 I-Tetaronike 5:12, 13; 1Tim. 5:17) A ‘kairiri n’ te ekaretia, n aroia ni kairi bobotaki n taromauri ao ni karaoi babaire ngkai ngaiia kaain te rabwata n unimwaane. A ‘reireinia ni kaetiia,’ tariia n te onimaki n aroia n anga te reirei ni kairiri ae mataata ao n tatangira bwa e aonga ni kamanoaki te ekaretia. (1Tet. 2:11, 12; 2Tim. 4:2) Ni koauana, a mwakuri korakora naba mwaane aikai ni karekei kainnanoia aia utu ao ni kateimatoa korakoran aia onimaki.—1Tim. 3:2, 4; Tit. 1:6-9.

9. Baikara tabeua tabeia unimwaane aika karaoi ngkai?

⁹ A bon rangi n tatabetabe unimwaane ni boong aikai. Bon taan tataekina te euangkerio. (2Tim. 4:5) A ingainga ni kaira te mwakuri ni minita, ni bairea te mwakuri n uarongorongo n aia aono, ao ni kataneiaira n uarongorongo ao n angareirei n te aro ae uaana. A beku naba bwa taani moti aika aki inanonano ao a nanoanga. Ngkana e karaoa te bure ae kakaiaki te Kristian, a kataia unimwaane ni buokia ni kaoka ana iraorao ma Iehova. A taraia raoi naba bwa e na teimatoa itiakin te ekaretia. (1Kor. 5:12, 13; IKar. 6:1) A kinaaki unimwaane bwa taani kawakintiibu. (1Bet. 5:1-3) A anga kabwarabwara man te Baibara aika katauraoaki raoi, a kakorakoraia ni kinaia kaain te ekaretia ni kabane, ao ni kawariia taari ibukini kaungaakia. Tabeman naba unimwaane a ibuobuoki ni katean te Tabo n Taromauri ao kateimatoaan raoiroina, babairean te bwabwaro, ao a buokiia naba kaain te Komete ibukin te Reitaki ma te Onnaoraki ao te Kurubu Ibukini Kawaraia Aoraki, ao ai mwioko riki tabeua. A boni mwakuri korakora ibukira unimwaane!

10. Baikara tabeua bukina ngkai ti kakaitau irouia ara unimwaane aika mwakuri korakora?

¹⁰ E a kaman taekinna Iehova bwa a na tabeakinira raoi taani kawakintiibu ao ti nang “aki manga maaku ke ni maakunrang.” (Ier. 23:4) E nori koauan taeka akanne te tari te aine ae Johanna ae mena i Finland, ngke e rinanon te aoraki ae kakaiaki tinana. E taku neiei: “E ngae ngke e kangaanga kaotan au namakin nakoia tabemwaang, ma e taotaona nanona nakoiu te unimwaane ae I aki rangi ni kinaa raoi, e tataro ma ngai, ao e karaua nanou bwa e bon tangirai Iehova. I aki uringi raoi ana taeka, ma I uringnga ae I namakina te mano raoi. I kakoauaa ae e boni kanakoa Iehova bwa e na buokai n taina ae riai.” A kangaa ni buokiko unimwaanen am ekaretia?

11. Ti na kangaa ni kaota ara kakaitau ibukia unimwaane? (Nora naba te taamnei.)

¹¹ E tangirira Iehova bwa ti na kaota ara kakaitau  nakoia unimwaane “ibukin aia mwakuri.” (1Tet. 5:12, 13) E taku Henrietta, ae maeka naba i Finland: “A tatauraoi unimwaane ni buokiia tabemwaang, ma tiaki nanon aei bwa e mwaawa riki aia tai ke e raka riki korakoraia ke akekea aia kangaanga ni maiuia. N tabetai I a boni kangai naba nakoia: ‘Ko ataia bwa tera? Bon te unimwaane ngkoe ae ko rangi n raoiroi. Au kantaninga bwa ko ataa anne.’” E taku te tari te aine ae Sera i Türkiye: c “A kainnanoa kaungaaia unimwaane bwa a aonga n teimatoa ni karaoa aia mwakuri. Ngaia are ti a korei taeka ni kaungaunga n te beeba, ti kaoia bwa ti na amwarake ma ngaiia, ke n raonia n te mwakuri ni minita.” Iai te unimwaane ae ko rangi ni kakaitau riki irouna ibukin ana mwakuri korakora? Kakaaei aanga aika ko na kaota iai am kakaitau.—1Kor. 16:18.

A KATEIMATOAIRA MATANIWI N TE AONO

12. Tera te babaire are a kateimatoaaki iai kaain te ekaretia n te moan tienture? (1 I-Tetaronike 2:7, 8)

¹² E anga Iesu Kristo nakon te ekaretia “mwaane ake a a riki bwa bwaai n tituaraoi” aika a beku n te anga riki teuana. I aan ana kairiri, ao a kanakoaki Bauro, Barenaba, ao tabeman riki bwa mataniwi aika mwamwananga irouia unimwaanen Ierutarem. (Mwa. 11:22) Bukin tera? Bwa a na kateimatoaia kaain te ekaretia, n aron are a karaoia naba tabonibai ao unimwaane. (Mwa. 15:40, 41) A kakeai mweraoia mwaane aikai ao ni karuanikaia naba maiuia bwa a aonga n reireinia ao ni kaungaia tabemwaang.—Wareka 1 I-Tetaronike 2:7, 8.

13. Baikara tabeua mwiokoan te mataniwi n te aono?

¹³ A aki toki ni mwamwananga mataniwi n te aono. Tabeman a mwananga irabubua te  kiromita nakon taian ekaretia. Ni katoa wiki, ao e karaoi kabwarabwara tabeua te mataniwi n te aono, e kawariia taari ibukini kaungaakia, ao e kairi reirei ni bwaiania, boowi n unimwaane, ao kurubu ibukin te mwakuri n uarongorongo. E katauraoi kabwarabwara ao e bairei ruunga ao bwabwaro. E kairi reirei ni bwaiania, e bairea te boowi ae okoro ma bwaiania n te aono, ao e karaoi naba bwaai tabeua ake e mwiokoaki iai man te aobiti n tararua, ao n tabetai baika a rangi ni kataweaki.

14. Baikara bukina tabeua aika ti kakaitau iai ibukia ara mataniwi n te aono aika mwakuri korakora?

¹⁴ A kangaa ni kakabwaiaaki ekaretia irouia bwaai n tituaraoi aika mataniwi n te aono? E taku te tari te mwaane temanna i Türkiye ni kaineti ma kakawaraia taari iroun te mataniwi n te aono: “I kaungaaki n rorokoia bwa N na kabanea riki au tai ni buokiia tariu n te onimaki. I a tia ni kaitiboo ma mataniwi n te aono aika bati ao akea i buakoia ae taraa n rangi n tatabetabe ke e kateinang kawarakina.” E toa Johanna n te uarongorongo ma te mataniwi n te aono, ao akea temanna ae a kunea n aia auti. E taku neiei “I teimatoa n ururinga te bong anne. A a tibwa mwaing nako tariu aika uoman, ao I a rangi ni kan noriia. E kaungaai te mataniwi n te aono ao e buokai n noria ae e ngae ngke ti aki uakaan ni maeka ma ara utu ngkai, ma n te aonnaba ae boou ti nang kabanea ara tai ma ngaiia n aki toki.” A bati mataniwi n te aono aika ururingaki n aron naba anne irouia naake a beku ma ngaiia.—Mwa. 20:37–21:1.

15. (a) N aron ae ti warekia n 3 Ioane 5-8, ti na kangaa ni kaota ara kakaitau ibukia ara mataniwi n te aono? (Nora naba te taamnei.) (b) Bukin tera bwa ti riai ni kaota tabeakinaia buuia taari mwaane aikai, ao ti na kangaa ni karaoa anne? (Nora te bwaoki ae “ Ururingia Buuia.”)

¹⁵ E kaungaa Kaio te abotoro Ioane bwa e na kaotiota akoaia taari ake a roko ao n “tabeakinia  naakai ni mwanangaia n te aro ae e na kukurei iai te Atua.” (Wareka 3 Ioane 5-8.) Te anga teuana ae ti kona ni karaoa iai anne ngkana ti kaoa te mataniwi n te aono bwa ti na amwarake ma ngaia. Te anga riki teuana ngkana ti boutokaa te babaire ibukin te mwakuri n uarongorongo n tain rokona. E kaota naba ana kakaitau Leslie, are e taekinaki mai mwaina n aanga tabeua. E taku neiei, “I tataro bwa e na tabeakini kainnanoia Iehova. I kokororeta naba nakoia ngai ma buu n tuangia ae ti rangi ni buokaki n rorokoia.” Uringnga bwa tiaki ngaiia aomata aika a rangi ni korakora. N tabetai, a taonaki n te aoraki, te raraoma, ao te bwarannano naba. Antai ae e na ataia ao am taeka aika akoi ke te bwaintangira ae uarereke, boni kaekaan raoi ana tataro te mataniwi n te aono ni kani buokaki!—TaeRab. 12:25.

TI KAINNANOIA “MWAANE AKE A A RIKI BWA BWAAI N TITUARAOI”

16. N aron ae taekinaki n Taeka N Rabakau 3:27, baikara titiraki aika a kona taari mwaane n titirakinia iai i bon irouia?

¹⁶ Ti kainnanoia riki taari mwaane ni katobibia te aonnaba bwa a na beku bwa “mwaane ake a a riki bwa bwaai n tituaraoi.” Ngkana ngkoe te tari te mwaane ae ko a tia ni bwabetitoaki, “iai korakoram ni kona n ibuobuoki”? (Wareka Taeka N Rabakau 3:27.) Ko kukurei n riki bwa te tabonibai? Ko kona n tabeakini kainnanoia tarim n te onimaki ngkai te unimwaane ngkoe? d Ko kona ni bitii baike ko kakaraoi ibukini uaiakinan Te Kuura Ibukia Taan Uarongorongo? E na kataubobongako te reirei anne bwa ko na kamanenaaki riki iroun Iesu. Ngkana ko namakinna bwa ko aki tau, tataro nakon Iehova. Bubutiia taamneina ae raoiroi bwa e na buokiko ni kanakoraoi mwioko ake ko anganaki.—Ruka 11:13; Mwa. 20:28.

17. Tera ae oti irouia “mwaane ake a a riki bwa bwaai n tituaraoi” ibukin ara Uea are Iesu Kristo?

¹⁷ E oti irouia naake e mwiokoiia Iesu bwa “mwaane ake a a riki bwa bwaai n tituaraoi,” ae e boni kairirira Iesu ni kabaneani boong aikai. (Mat. 28:20) Ko aki kakaitau ngkai iai ara Uea ae tatangira, e tituaraoi, ao e ibuobuoki ni katauraoiia taari mwaane aika tau ibukin tabeakinani kainnanora? Ngaia are kakaaei aanga ni kaota iai am kakaitau ibukia mwaane aika mwakuri korakora aikai. Ao tai mwaninga ni kaitaua Iehova ae ngaia Nibwani ‘bwaai n tituaraoi ni kabane aika raraoi ma bwaintangira aika kororaoi.’—Iak. 1:17.