AKEA te nanououa bwa ko kakaitau n ana bwaintituaraoi Iehova aika kakaokoro, n ikotaki naba ma inaomatam ni baireia bwa tera arom ni kamanenai bwaai n tituaraoi aikai. E kakaongora bwa e taekinaki te wain n te Baibara bwa ana bwaintituaraoi te Atua, ao e koreaki naba ae kangai: “E karaoaki te kariki ibukin te ngarengare, ao te wain e karekea te kimwareirei n te maiu.” (TeMin. 10:19; TaiAre. 104:15) Ko bae n tia n noria bwa iai tabeman ae a a reke aia kangaanga ibukin te kamanging. Irarikin anne, a kakaokoro aia iango aomata nako ni katobibia te aonnaba ni kaineti ma kamanenaan te kamanging. Ma tera ngkanne te kaetieti ae riai ibukia Kristian?

N aki ongea te tabo ae ti mena iai ke te katei ae ti kaikawaaki iai, ma ti na boni kakabwaiaaki ao ni kukurei ni maiura ngkana ti kariaia bwa a na kairiraki ara iango ma ara motinnano n ana iango te Atua.

Ko bae n tia n noria bwa a bati n te aonnaba aei aika momoi n te kamanging n angiin te tai ao a nimma ni kabatiaa. Tabeman a kabongana te kamanging ibukina bwa a kamotirawaa raoi iai rabwataia. Tabemwaang a nima te kamanging ibukini katokan aia kangaanga. Ao n taabo tabeua, e iangoaki te aomata ae nima te kamanging ae bati bwa e a mwaane ao ni korakora.

Ma a karekea te kaetieti ae riai Kristian mairoun aia tia Karikiriki ae tatangira. N te katoto, e kauringira baika kananokawaki aika kona n riki nakoira imwin te kokoro ni manging. Ti bae n tia ni wareka Taeka N Rabakau 23:29-35 are kabwarabwaraaki iai taekan te aomata ae koro ni manging ao kangaanga tabeua aika riki imwina. a E taekina ae kangai Daniel ae te unimwaane n te ekaretia i Eurobe, ni kaineti ma maiuna imwain rikina bwa te Kristian ni koaua: “Nimakin te kamanging n te aro ae riao e kairai bwa N na karaoi motinnano aika aki raraoi ao ai rikini baika bubuaka nakoiu aika karekea te rawawatannano.”

A na kangaa Kristian ni kabongana inaomataia ao n tuki rikini kangaanga aika reke man nimakin te kamanging n te aro ae riao? Angana ae riai ngkana ti kariaia ana iango te Atua bwa e na kairira ara iango ao ara mwakuri.

Ti na nori ngkai baika taekinaki n te Baibara ni kaineti ma te kamanging ao bukin nimakin te kamanging irouia tabeman.

E aki kabuakakaaki n Ana Taeka te Atua nimakin te kamanging n te aro ae tau. E bon taekinaki naba n te Baibara bwa e kona ni kakukurei nimakin te wain. Ti wareka aei: “Kana kanam ma te kimwareirei ao moi n am wain ma te nano ae kakatonga.” (TeMin. 9:7) E moi wain naba Iesu n taai tabetai, ao tabeman naba ana toro Iehova aika kakaonimaki.—Mat. 26:27-29; Ruka 7:34; 1Tim. 5:23.

Ma e kaotaki n Ana Taeka te Atua te kaokoro i marenan nimakin te kamanging teutana ao te koro ni manging. E katerea ni kangai: “Tai koro ni manging n te wain.” (IEbe. 5:18) Ao e kaotaki naba bwa “taani kokoro ni manging, . . . a na aki karekea ana Tautaeka n Uea te Atua.” (1Kor. 6:10) Eng e rangi ni kabuakakaa Iehova kabatiaan nimakin te kamanging ao te kokoro ni manging. Ti aki kakairi n te bae a kakaraoia aomata aika i rarikira, ma ti kakaitau bwa ti kairiraki n ana iango te Atua.

A taku tabeman bwa a kona n nima te kamanging ae bati ao a aki kona ni koro ni manging. Ma e rangi ni karuanikai anne. E kamataata te Baibara  bwa e kona te “tautoronaki n te wain ae bati,” ni kaira te mwaane (ke te aine) bwa e na karaoi buure aika kakaiaki ao n urua ana iraorao ma Iehova. (Tit. 2:3; TaeRab. 20:1) E anga naba te kauring Iesu bwa “kabatiaan te nim kamanging” e kona n tuka rinin temanna n ana aonnaba ae boou te Atua. (Ruka 21:34-36) Tera ngkanne ae kona ni buoka te Kristian bwa e na tuki rikini kangaanga aika reke man nimakin te kamanging?

E karuanikai ngkana e kariaia temanna te katei are ikawairake iai bwa e na kaira ana iango ibukin te kamanging. A wanawana Kristian bwa a karaoi baika e kukurei iai Iehova ni kaineti ma te amwarake ao te moi. Ti kauringaki ae kangai man te Baibara: “Ngkana kam amwarake ke kam moi ke kam karaoa te bwai teuana, ao karaoi bwaai ni kabane ibukin neboan te Atua.” (1Kor. 10:31) Ti na iaiangoi tabeua titiraki ao booto n reirei man te Baibara aikai:

I nima te kamanging bwa I aonga ni boo i buako? E kangai Te Otinako 23:2: “Ko na tai irania aomata aika bati.” E kauringia I-Iteraera ikai Iehova bwa a na aki irania aomata aika bati aika a aki kakukureia. E kaineti naba nakoia Kristian ni boong aikai te kauring anne. Ngkana ti kariaia tabonrorora bwa a na kairira ara iango ma ara motinnano ni kaineti ma te kamanging, ti na boni karaurenakoira iai ma Iehova ao ana kaetieti.—IRom 12:2.

I nima te kamanging bwa I kani kaota korakorau? Ni katei tabeua ao e riki nimakin te kamanging ni katoatai ao te koro ni manging bwa te bwai ae e aki kamatauninga. (1Bet. 4:3) Ma nora ae kaotaki n 1 I-Korinto 16:13: “Kamarurungingkami, teei n nene n te onimaki, waaki ma te ninikoria, ao kakorakoraingkami.” E kona te kamanging ni buoka te aomata bwa e na korakora? E aki kona. E kona te kamanging ni kamamaraa ana konabwai te aomata n iaiango raoi ao ana konabwai ni karaoi motinnano aika raraoi. Ngaia are nimakin te kamanging ae bati bon tiaki kanikinaean te korakora ma bon te mamaara. E taekinaki n Itaia 28:7 bwa te aomata ae bebei ibukin te kamanging, e nakonako n rangaranga ao e tibanako.

E roko mairoun Iehova te korakora ni koaua ao e kainnanoaki iai bwa ko na marurung ao n tei n nene n te onimaki. (TaiAre. 18:32) E kona ni  karaoa aei te Kristian ni koaua ngkana e teimatoa n tantani ao ni kakorakoraa ni kamanoa ana onimaki bwa e na aki ruanikai. E kaota te aeka ni korakora anne Iesu ni menana i aon te aba, ao a bati aika a karinea ibukin ninikoriana ao nanomatoana ni karaoa ae e eti.

I kamanena te kamanging ibukini katokan au kangaanga? E korea ae kangai te tia areru ni kairana n te taamnei: “Ngkana a taonainako iango n raraoma, ao ko kabebeteai [ngkoe ae Iehova] ma ni karaua nanou.” (TaiAre. 94:19) Ngkana a tinewangaiko am kangaanga, ukera Iehova ibukini kabebeteam, ao tiaki te kamanging. Te anga ae ko kona ni karaoa iai anne bon te katoatai n tataro nakon Iehova. A bati naba aika noria bwa e ibuobuoki ukeran te taeka n reirei mairoun raoraoia n te ekaretia ae ikawai n te onimaki. Ni koauana, nimakin te kamanging ibukini katokan te kangaanga e kona ni kamamaraa ana kakorakora te aomata ni kani karaoa ae eti. (Otea 4:11) E kangai Daniel are e taekinaki mai mwaina: “I rotakibuaka n te tabeaianga ao te uringaaba. I nima te kamanging ibukini katokan au kangaanga anne, ma e a tabukirake riki au kangaanga, ao I a kabuaia raoraou ao karineau i bon irou.” Tera ae e buoka Daniel? E taku teuaei: “I a ataia ae I kainnanoa Iehova ao tiaki te kamanging. N tokina I a kona n nanomwaaka i aan au kangaanga ao n tokanikai i aoia.” E bon tatauraoi Iehova ni katauraoa te kabebetenano, e ngae naba ngkana e a taraa n ae ai akea buokara.—IBir. 4:6, 7; 1Bet. 5:7.

Ngkana ko ninima te kamanging n tabetai, e aera ko aki tuoa aroni moim n arom n titirakiniko titiraki aikai: ‘E a tia temanna au utu ke raoraou ni kaota tabeaiangana ibukin arou ni moi?’ Ngkana eng, e kona n oti n anne bwa ko a karikirakea te aroaro ke te kangaanga ae ko aki ataia. ‘I a kabatiaa riki nimakin te kamanging nakon are I taneiai iai?’ Anne ngkanne aron te aomata ae e tuai n tautoronaki n te kamanging ma ai i aoni kawaina. ‘E kangaanga irou bwa N na aki nima te kamanging tabebong ke i nanon te tai ae maan?’ Ngkana eng, ngkanne e a riki bwa kaanga ai anuam ke ko a tautoronaki iai. E kona n nanonaki iai ae ko a kainnanoa ana ibuobuoki te taokita bwa ko aonga n tokanikai i aona.

 Ibukina bwa e karikii kangaanga aika bati te kamanging, a rineia tabeman Kristian bwa a na aki nimma naba teutana. Tabemwaang a aki nimma bwa a ribaa boina. Ngkana iai raoraom ae motinnanoa anne, kaota te akoi nakoina n arom ni karinea ana motinnano ao n aki kabuakakaa.

Ko bae n tia n nora raoiroin ae ko katea tiam. E kona te Kristian ni katea tiana ni kaineti ma mwaitin nimana. Ke e bae ni katea tiana bwa mwaitira ana tai ni moi, tao teuana n te wiki ke e moi teutana n tain te amwarake. Tabemwaang a baireia bwa a na nim aeka ni kamanging tabeua n aron te wain ke te biia teutana, ma a aki momoi n te matoatoa ao aika renganaki naba. N te tai are e katea iai tiana temanna ni kaineti ma nimakin te kamanging, e na bebete riki irouna irirakin tiana akanne. Ao e na aki kona n namakina te maamaa te Kristian ae ikawai n te onimaki, ibukina bwa e karaoi ana babaire akanne ao n nimti raoi.

E kakawaki naba iaiangoaia tabemwaang. E kangai I-Rom 14:21: “E rangi n raoiroi te aki kang iriko ke te aki moi wain ke te aki karaoa te bwai ae e na bwaka iai tarim.” Ko na kangaa ni maiuakina te reirei ni kairiri aei? Kaotiota te itangitangiri n tari. Ngkana ko namakinna bwa e aki kukurei temanna n te kamanging, tiaki e na kairiko te tangira bwa ko na aki nima te kamanging? Ko a kaota iai tabeakinan ao karinean aia namakin tabemwaang, ao ko ukera kabwaiaia ao tiaki oini kabwaiam.—1Kor. 10:24.

Irarikin anne, e bae n iai ana tua te tautaeka ae a riai ni kakairi iai Kristian. A kona tuua akanne ni kaota te ririki ae kariaiakaki iai nimakin te kamanging, ke a katabuaka kamanenaan te kamanging ngkana ko kabutikaa ke ni kammwakurii mitiin tabeua.—IRom 13:1-5.

E a tia Iehova n anganira inaomatara ni kamanenai ana bwaintituaraoi aika bati aika e anganira. Teuana naba mai iai bon te bwaintituaraoi ae kamanenaan inaomatara n rinean te bae ti na kanna ke n nimma. E bia oti n ara motinnano bwa ti rangi ni kakaitau n inaomatara aei, n arora ni kakukureia iai Tamara are i karawa.