RONGORONGONI MAIUNA
Maiuu ae Kakukurei n Au Beku Iroun Iehova
N 1951 ao I roko n te kaawa ae uarereke ae Rouyn, n aononi Kanata ae Quebec. I karebwerebwe ni mataroan te auti are I anganaki ana atureti. E kauka te mataroa Marcel Filteau, a ae te mitinare ae e a tia n rin n te Kireata. Bon 23 ana ririki n te tai anne ao e rangi n ananau, ao ngai ai 16 au ririki ao I katuarereke. I kaota nakoina te reta are kabwarabwaraa mwiokoau. E warekia ao e taraai man taku: “E ataiko tinam ae ko mena ikai?”
I KAIKAWAAKI N TE UTU AE A KAKAOKORO AIA AARO KAAINA
I bungiaki n 1934 irouia au karo aika kaain Switzerland, ake a mwaing nako Timmins, ae aia kaawa taani keni koora i Ontario, i Kanata. Tao n 1939, ao e a moana wawarekan te Taua-n-Tantani tinau ao ni kaakaei aia bobotaki Ana Tia Kakoaua Iehova. E kakairira, ngai ma tariu ao mwaaneu ae botani mwaitira bon itiman. E aki maan imwina ao e a riki tinau bwa temanna Ana Tia Kakoaua Iehova.
E un tamau n ana motinnano tinau aei, ma e rangi n tangira te koaua tinau ao e motinnanoia bwa e na teimatoa ni kakaonimaki ni koaua nakon Iehova. E teimatoa ni karaoa anne n tain naba katabuakan aia mwakuri Ana Tia Kakoaua Iehova i Kanata, ni moan 1940 tabun. Ao e teimatoa ni bwaina te akoi ma te karinerine nakon tamara, n aki ongea ana taetae aika kammaraki. Ana katoto ae rangi n tamaroa aei, I a buokaki iai ma tariu ao mwaaneu, bwa ti na butimwaea te koaua. E kakukurei bwa e a bitaki riki aron Tamara, ao e a bwaina riki te akoi nakoira.
MOANAKIN AU BEKU NI KABWANINA AU TAI
N tain te kabuebue n 1950, ao I nako New York City ni kaea iai te Runga ae Theocracy’s Increase. I rangi ni kaungaaki bwa N na karaoa riki ae bati n au beku iroun Iehova, imwini kaitiboou ma taari mwaane ao aine ake a roko man iteran nako te aonnaba, ao n ongoraau n aia maroro naake a tibwa otinako man te Kuura ni Kireata! I a motikia raoi bwa N nang beku ni kabwanina au tai. Ngke I oki nakoni mwengau, I aki kabanetai ma I a kanoaa naba te booma ibukin te bwaiania ae katoatai. E kaekaaki au reta man te aobiti n tararua are i Kanata, ao I tuangaki bwa I riai moa ni bwabetito. I a bwabetitoaki n Okitobwa 1, 1950. Teuana te namwakaina imwina, I a riki bwa te bwaiania ae katoatai ao I mwiokoaki naba bwa N na nako Kapuskasing. E rangi n raroanako te kaawa aei ma te tabo are I memena iai.
N tain te aamwaitoro n 1951, ao e a kanakoa ana kakao te aobiti n tararua nakoia taani Kakoaua ake a kona n taetae ni Buranti, bwa a na mwaing nakon te aono teuana i Quebec ae a kabongana te taetae ni Buranti kaaina. E kainnanoaki riki te ibuobuoki n te tabo arei. I ikawairake ni kabonganaan te taetae ni Buranti ao n Ingiriti, ngaia are I a butimwaea te kakao arei ao ni mwaing nako Rouyn. Akea ae I kinaa n te tabo arei. Ma tii iai irou te atureti teuana, n aron are I taekinna mai moa. Ma a bane n nakoraoi bwaai ni kabane. E a riki Marcel bwa raoraou ni kaan, ao I rangi ni kukurei n au beku i Quebec i nanon aua te ririki, ao I a riki bwa te bwaiania ae okoro.
KIREATA AO BAENIKAINI BAIKA I KARIARIAI
Ngke I mena i Quebec ao I rangi ni kukurei ngke I a kaoaki nakon te ka-26 ni Kuura ni Kireata i South Lansing, i New York. I angabeeba ni Beberuare 12, 1956, ao I a mwiokoaki nako Ghana, b i Aberika Maeao. Ma imwain nakou, ao I riai moa n okira Kanata aongkoa tabeua te wiki imwain ae a tia au beeba ni mwananga.
N tokin te tai I kabanea itiua te namwakaina i Toronto n tataningai au beeba akanne. I nanon tataningau anne ao I a memena irouia kaain te utu ae te Cripps, ao I a kinaa iai natiia te aine ae Sheila. Ti a tangirira, ao ngke N nang tuangnga bwa e na riki bwa buu, ao e a roko naba au visa. Ti uaia n tataroia ao ti a baireia bwa I riai n nako ni mwiokoau aei. Ma ti na bon rereitaki ao n taraia bwa n ningai ae ti na mare iai ao e na angaraoi ke kangaa. Bon tiaki te motinnano ae bebete, ma bon te motinnano ae riai.
Imwin teuana te namwakaina ni mwamwananga n te turein, te kaibuke ni kaako, ao n te wanikiba, ao akea bwa I a roko i Accra, i Ghana. I a mwiokoaki ikanne bwa te mataniwi n te aono ae bubura riki. N na mwamwananga rinanoni Ghana n ikotaki naba ma aono ake a uakaan ma ngaia ae Ivory Coast (ngkai ai Côte d’Ivoire) ao Togoland (ngkai ai Togo). N angiin te tai I boni mwamwananga tii ngai n te kaa ae katauraoaki man te aobiti n tararua. Ao I rangi ni kukurei n arou anne!
N tain te wikeen ao I kawari taian runga n aono. Bon akea ara Tabo ni Botaki Ibukin te Runga. Ngaia are a a katei kaibwabwaa taari ao ni katokai taubukina aika baani baam, are ti a kanuuaki iai. Kioina ngke akea taian aitibwaoki ibukin te amwarake, a a kawakinaki maan bwa a na tiringaki ibukini kanaia taan roko.
Iai taai ake a riki iai baika kangare n taian runga. N te taina ao e a anga ana kabwarabwara te mitinare temanna ae Herb Jennings, c ngke e a tii birinako naba te kao temanna man te tabo ni kuuka. E a biribiri i aan te tabo ni kabwarabwara ao i mataia taan ongora. Ngaia are e a katoka moa ana kabwarabwara Herb ao te kao arei e a takaka riki. Ma iai taari mwaane aika aman aika rangi n aintoa ake a a taua naba te kao arei ao n uotia nakon te tabo ni kuuka, ao a a tatakarua ni kukurei taan ongora.
I nanon ngkanne te wiki, ao I kaokaota ara birim are The New World Society in Action ni kaawa aika uakaan. Ngkana N na kaoti taamnei, I katinea te beeba ae mainaina ni boua ke n aroka aika uaai. A rangi ni kukurei iai kaain te kaawa. A bati i buakoia ae ai tibwa aia moantai n taamnei anne. E korakora te uboubo ngkana e oti taamneia taani bwabetitoaki. A buokaki naake a mataku n te birim anne n ataia ae bon te botaki ngaira ae katiteuanaaki ni katobibia te aonnaba.
Imwin uoua tabun te ririki i Aberika ao I rangi n ingainga nakon te bwabwaro ibukin Aaba aika kakaokoro are e boo n 1958 i New York City. Ai kimwareireira ngai ngke I a nora Sheila, are e roko naba mai Quebec, ike e beku iai bwa te bwaiania ae okoro. Ti bon rereitaki n te reta, ma n te tai aei ngke ti kaitiboo ao I a tuangnga naba ngkana e kukurei ni mare ma ngai, ao e kariaia au rongorongo. I kororeta nakoni Brother Knorr d ao n titiraki ngkana e kona Sheila ni kaea te Kireata ao imwina e na raonai i Aberika. E kariaia Brother Knorr. N tokina e a roko Sheila i Ghana. Ti mareaki i Accra, n Okitobwa 3, 1959. Ti namakinna ae e boni kakabwaiaira Iehova ngkai ti moanibwaia moa ni maiura.
TI A KAAI NI BEKU I CAMEROON
N 1961 ao ti a mwiokoaki nakon te aba ae Cameroon. I mwiokoaki bwa N na tararuaa katean te aobiti n tararua ae boou, ngaia are I bon rangi
n tabetabe. Ngkai I boou ni mwiokoau aei, e rangi ni bati baika I riai n reiakin. Ao n 1965 ti a kunea ae e a bikoukou Sheila. Ni koauana, e boni kangaanga iroura n te moantai iaiangoan ae ti nang riki bwa kaaro. Ma ngke ti tabe ni kakatauraoira ma te ingainga nakoni mwiokoara ae boou aei, ao okira nako Kanata, ao e a tii riki naba te bwai ae kauruakinano.E a bwaka natin Sheila. E kaongoira te taokita ae bon te mwaane natira arei. E riki anne 50 tabun te ririki n nako, ao ti aki kona ni mwaninga taekana. E ngae ngke ti rangi n nanokawaki n te baere riki ma ti teimatoa ni mena i tinanikun abara, ni karaoani mwiokoara ae ti rangi n tangiria.
A aki toki taari i Cameroon ni kaaitara ma te bwainikirinaki ibukin teia i nuka. Ao e kakaiaki riki n tain rineakin te beretitenti. E riki te bae moan te kakamaaku nakoira ni Mei 13, 1970, ngke e a katabuakaki aia mwakuri Ana Tia Kakoaua Iehova. Te aobiti n tararua are boou, are ti a tibwa mwaing nako iai nimaua te namwakaina n nako, e a tauaki ngkai iroun te tautaeka. N te wiki anne, ao a kanakoaki mitinare ni kabane man te aba, n ikotaki naba ma Sheila ao ngai. E boni karawawata iroura kitanaia taari ibukina bwa ti rangi n tabeakinia ao n raraoma bwa e na tera ae e na riki nakoia.
Ti kabanea onoua te namwakaina n te aobiti n tararua i Buranti. I teimatoa ni kabanea au konaa mai ikanne, ni katauraoi kainnanoia taari ake i Cameroon. N Ritembwa n te ririki naba anne, ao ti a manga mwiokoaki nakon te aobiti n tararua i Nigeria, ike ti a tararuaa iai te mwakuri i aoni Cameroon. A butimwaeira ma te akoi taari ake i Nigeria, ao ti rangi ni kukurei ni beku iai tabeua te ririki.
TE MOTINNANO AE KANGAANGA
N 1973 ao ti a riai ni karaoa te motinnano teuana ae rangi ni kangaanga. Iai aorakin Sheila ae kakaiaki. Ngke ti mena i New York bwa ti kaea te bwabwaro, ao e a tang ma n taku nakoiu: “I a aki kona n teimatoa ni karaoa te bae I kakaraoia ngkai. I a kukua naba ao n rangi n aoraki n angiin te tai.” E a tia ni beku ma ngai i Aberika Maeao i nanon 14 tabun te ririki. I rangi ni kamoamoaa n ana beku ma te kakaonimaki, ma n te tai aei ti a riai ni karaoi bitaki tabeua. Imwini maroroakinan ara kangaanga aei ao ni kabatiaa tataroakinana, ti a motinnanoia bwa ti riai n okira Kanata ibukini kamarurungana. Kitanan ara beku ni mitinare ao ni kabwanina ara tai, bon teuana mai buakoni motinnano aika ti karaoi aika a rangi ni kangaanga ao ni kananokawaki.
Ngke ti a roko i Kanata ao I a karekea au mwakuri ni kareketianti iroun raoraou ae kakaboonakoi kaa i meangin Toronto. Ti kabooa tangoan te auti teuana, ti kabooi bwain nanon ara auti aika taian tuutaraa, ao ti a moana maiura ae boou n aki kainnanoa ae ti na taarau. Ti kani kabebetea maiura, bwa ara kantaninga ti na manga bon okira ara beku ni kabwanina ara tai. Ma ti mimi bwa e rangi ni baitii ni koro nanon ara kantaninga anne.
I a riki bwa te tia ibuobuoki ae anganano ni katoa Kaonobong n te mwakuri ni kateitei ibukin te Tabo ni Botaki Ibukin te Runga i Norval, i Ontario.
Imwina riki, I a manga mwiokoaki bwa N na beku bwa te tia tararuaa te Tabo ni Botaki Ibukin te Runga. E a tabe ni marurung riki Sheila ao ti namakinna bwa ti a kona ni butimwaea mwiokoara ae boou aei. Ngaia are ti a mwaing nakon te auti are n te Tabo ni Botaki Ibukin te Runga n Tun 1974. Ti rangi ni kukurei ngkai ti a manga kona riki ni beku ni kabwanina ara tai!Ti kakaitau bwa e tabe n rikirake marurungin Sheila. Uoua te ririki imwina ao ti a butimwaea te mwioko ae te mwakuri ni mwamwananga. Te aono aei e mena i Manitoba, ae kaawani Kanata ae ataaki bwa e rangi ni kamwaitorotoro. Ma ti rangi ni kaungaaki n aia akoi taari ikekei. Ti reiakinna bwa e aki kakawaki bwa ti beku ia, ma e tii kakawaki bwa ti na teimatoa ni beku iroun Iehova n te tabo are ti mena iai.
I KAREKEA REIREIAU AE KAKAWAKI
Imwin tabeua te ririki n ara mwakuri ni mwamwananga, ao ti a kaoaki nakon te Betaera i Kanata n 1978. E aki maan imwina ao I a karekea te reirei ae kammaraki ma e kakawaki naba. I mwiokoaki bwa N na kabwarabwara n te taetae ni Buranti ae teuana ma te iterana aoana, n te botaki ae okoro i Montreal. E kananokawaki bwa e aki ringaki nanoia taan ongora n au kabwarabwara, ao e a anganai te reirei ni kairiri te tari te mwaane temanna ae kaain te Aobiti Ibukin te Mwakuri. I a ataia n te tai aei bwa bon tiaki au tarena te kabwarabwara. Ma I aki butimwaea raoi te reirei ni kairiri aei. E aki nakoraoi ara maroro ao I un bwa irou e aki kaungaai ni baike I karaoi aika tamaroa, ma e tii tiribure n te aro ae riao. I boni kairua bwa I kaatuua riki iangoan aron anganakiu te reirei ni kairiri ao te aomata are anganai, ao I aki butimwaea te reirei ni kairiri.
Tabebong imwina ao e a kawarai temanna kaain te Komete n te Aobiti n Tararua ao ni maroroakina te baere riki. I boni kaotia ae I aki butimwaea raoi te reirei ni kairiri ao I uringaaba naba iai. Imwina riki ao I a manga maroro ma te tari are e anganai te reirei ni kairiri, ao e butimwaea au kabwarabure ma te akoi. E riki te kangaanga aei bwa reireiau ae kakawaki ae I aki riai ni mwaninga ibukin te nanorinano. (TaeRab. 16:18) I tataro nakon Iehova n taai aika bati ibukin te baei, ao I kamatoaa nanou bwa N na aki manga kabuakakaa au iango ngkana I anganaki te reirei ni kairiri.
Ai 40 tabun ngkai au ririki ni mena n te Betaera i Kanata ao ni beku bwa kaain te Komete n te Aobiti n Tararua man 1985. Ni Beberuare 2021, ao e a motirawa man te maiu aei buu ae tangiraki irou ae Sheila. I kabokorakora ma te rawawata ni buani buu ao ai aorakiu tabeua. Ma I tatabetabe ao ni kukurei n au beku ibukin Iehova, n te aro are I a ‘aki atai waekoani bwakanakoni boong.’ (TeMin. 5:20) E ngae ngke e bati au kangaanga ni maiuu, ma e bati riki baika kakimwareireiai. Bon te kakabwaia ni koaua moanibwaian Iehova ni maiuu ao kabanean 70 te ririki ni beku ni kabwanina au tai. I tataro ibukia rooro n rikirake aika mwaane ao aine bwa a na teimatoa ni moanibwaia naba Iehova ni maiuia, bwa I kakoauaa ae a na boni karekea naba te maiu ae kakukurei, ao a bati iai kakabwaia aika a tii kona n reke man te beku iroun Iehova.
a Nora rongorongoni maiuni Marcel Filteau, n Te Taua-n-Tantani n te taetae n Ingiriti ae bwaini Beberuare 1, 2000, n te kaongora ae “Jehovah Is My Refuge and Strength.”
b E aranaki aonon Aberika aei ngkoa n tain te Korone i aani Buritan bwa Gold Coast ni karokoa 1957.
c Nora rongorongoni maiun Herbert Jennings n Te Taua-n-Tantani n te taetae n Ingiriti ae bwain Ritembwa 1, 2000, n te kaongora ae “You Do Not Know What Your Life Will Be Tomorrow.”
d E kairiri n te tai anne Nathan H. Knorr.