1-2. Baikara kangaanga aika kona ni kaaitara ma ngaai ana toro Iehova aika kakaonimaki?

 A KONA kabuanibwai aika riki ni bitii maiura n te tai ae waekoa. N te katoto, te tari te mwaane ae kakaonimaki ae Luis a e reke irouna te aoraki ae te kaentia. E tuangnga te taokita ae ai tii tabeua ana namwakaina ni maiu. A rangi n tatabetabe n aia beku iroun Iehova Monika ma buuna. Ma n te bong teuana, ao e a ataia Monika ae buuna ae te unimwaane n te ekaretia, e kakarabaa ni karaoa ae bure i nanon te tai ae maan. E a riai Olivia ae te tari te aine ae akea buuna, ni kitana mwengana ibukin te angibuaka ae korakora. Ngke e a oki neiei ao e a noria bwa e a uruaki ana auti n te angibuaka ae korakora. A a boni karina naba ni bitaki maiuia naakai. Ko kona n iangoa te baere a rinanona? Ko a tia ni kaaitara ma te bwai teuana ae e a boni karina naba ni bita maium?

² E ngae ngke ana toro Iehova ngaira aika kakaonimaki, ma ti boni kaaitara naba ma kangaanga ao aoraki aika riiriki nakoia aomata nako. Ti nanomwaaka naba i aan te kakaaitara ke te bwainikirinaki mairouia naake a riribaiia ana aomata te Atua. E ngae ngke e aki kamanoira Iehova mani kangaanga akanne, ma e berita bwa e na buokira. (Ita. 41:10) Man ana ibuobuoki, ti a kona ni kateimatoa kimwareireira, ni karaoi motinnano aika tamaroa, ao n teimatoa ni kakaonimaki ni koaua nakoina, n taai aika rangi ni kangaanga. N te kaongora aei, ti na neneri aanga aika aua aika e buokira iai Iehova n taai aika rangi ni kangaanga ni maiura. Ti na nora naba te bwai ae ti riai ni karaoia bwa ti aonga ni karekea te ibuobuoki are e katauraoia.

 E NA KAWAKINIKO IEHOVA

3. Ngkana ti rinanon te kabuanibwai teuana, tera ae kona ni kangaanga karaoana iroura?

³ Te kangaanga. Ngkana ti rinanon te kabuanibwai teuana, e kona ni kangaanga iroura te iaiango raoi ao karaoan ara motinnano. Bukin tera? A kona n rangi n uruaki nanora. A kona n taonakinako ara iango n te tabeaianga. Ti kona n namakinna ae kaanga ti a nakonako n te rotongitong ao ti a aki nora kawaira. Nora aron aia namakin taari aine aika uoman ngke a kataaki ake a taekinaki mai imwaina. E taku Olivia: “Imwin uruakin au auti n te angibuaka, I a aki ataia bwa tera ae N na karaoia ao I a rangi n taonakinako n te raraoma.” E taku Monika ni kaineti ma ana mwakuri n aki kakaonimaki buuna: “I rangi n un. I namakinna ae e rangi n uruaki nanou. I a aki ataa te bwai ae N na karaoia. I aki kakoauaa ae e na riki aei nakoiu.” E kangaa Iehova ni beritanna bwa e na buokira ngkana ti taonakinako n te raraoma?

4. Ni kaineti ma I-Biribi 4:6, 7, tera ae e beritanna Iehova nakoira?

⁴ Te bwai ae e karaoia Iehova. E berita nakoira bwa e na anganira te bwai ae aranna te Baibara bwa “te rau are mairoun te Atua.” (Wareka I-Biribi 4:6, 7.) E kaineti te rau aei nakon te rau n te iango ao n te nano ae reke man ara iraorao ae kaan ma ngaia. E “riaon aia iango aomata” te rau aei, ao e tamaroa riki nakon are ti kona ni kantaningaia. Ko a tia n namakina te rau imwin am kakorakora n tataro nakon Iehova? Te namakin anne bon “te rau are mairoun te Atua.”

5. E kangaa te rau are mairoun te Atua ni kawakin ara iango ao nanora?

⁵ E kaotaki naba n te kibu anne bwa te rau are mairoun te Atua “e na kawakin,” ke ni kamanoa ‘nanom ma am iango.’ Te moan taeka are rairaki bwa “kawakin” bon te taeka ae kaineti ma te buaka, ao e kabonganaaki ibukia tautia ake a kawakina te kaawa ao ni kamanoa man niniakina. A matu ma te rau kaain te kaawa ae kawakinaki raoi, bwa a ataia ae a teiakina mataroan te kaawa tautia. N aron anne, ngkana e kawakin nanora ao ara iango te rau are mairoun te Atua, ti a namakina iai te rau n ataakin ae ti mano raoi. (TaiAre. 4:8) N aron ae riki nakon Anna, ti boni kona n namakina te rau e ngae naba ngkana a aki waekoa ni bitaki baika ti rinanoi. (1Tam. 1:16-18) Ao ngkana ti namakina te rau, ti a kona riki n iaiango raoi ao ni karaoi ara motinnano aika raraoi.

6. Tera ae ti kona ni karaoia bwa ti aonga ni karekea te rau are mairoun te Atua? (Nora naba te taamnei.)

⁶ Te bwai ae ti riai ni karaoia. Ngkana ko raraoma, bubutii kawakinam. N te aro raa? Tataro ni karokoa e reke iroum te rau are  mairoun te Atua. (Ruka 11:9; 1Tet. 5:17) E kabwarabwaraa Luis are e taekinaki mai imwaina, arona n nanomwaaka ma buuna ae Ana, ngke a ataia ae ai tii tabeua ana namwakaina ni maiu teuaei. E taku teuaei: “N te tai aei, e a rangi ni kangaanga naba karaoani motinnano ibukin te bwainnaoraki ao bwaai riki tabeua. Ma e rangi ni kakawaki iroura te tataro bwa e karekea te rau n te tai ae rangi ni kangaanga aei.” E taekinna Luis ma buuna bwa a kakorakoraia n tataro ao n okioki ni butiia Iehova bwa e na angania raun aia iango, raun nanoia, ao te wanawana ni karaoi aia motinnano aika raraoi. Ao a namakina ana ibuobuoki. Ngkana ko kaaitara ma te karawawata, botumwaaka n tataro, ao ane ko na namakina te rau are mairoun Iehova, kaanga aron ae kawakina nanom ao am iango.—IRom 12:12.

E NA ANGANIKO IEHOVA TE MWERAOI

7. Tera ae ti kona n namakinna ngkana ti kaaitara ma te kataaki ae korakora?

⁷ Te kangaanga. Ngkana ti rinanon te kataaki ae korakora, a na boni bitaki ara namakin, ara iango, ao baika ti kakaraoi. N aron te kaibuke ae uouotaki n te nao teuana ma teuana, ti kona naba ngaira n uouotaki n namakin aika kakaokoro. E taekinna Ana are e taekinaki mai imwaina bwa e rinanon namakin aika kakaokoro imwini maten Luis. E taku neiei: “Ngkana e a roko namakinan te nanokawaki, ao I a iangoia naba bwa I kananoanga. I un naba ngkai e a bua mai rarikiu.” E namakinna naba Ana ae e a tiku n tii ngaia, ao e un ngkana e kakaraoi babaire ake e boni kakaraoi ngkoa Luis. N tabetai, e namakinna neiei bwa e rinanon te angibuaka i marawa. E kangaa Iehova ni buokira ngkana ti nang moanna n iekaki nako n aeka n namakin aikai?

8. N aron ae kaotaki n Itaia 33:6, tera ae e karaui nanora iai Iehova?

⁸ Te bwai ae e karaoia Iehova. E karaui nanora bwa e na bon anganira te mweraoi. (Wareka Itaia 33:6.) E kona n rangi n rangaranga te kaibuke ngkana e boo ma te angibuaka. Ibukini kaitaraan anne, a bati kaibuke aika iai baia ni kauaitera mai nano i aan taari, aika a kakabaeranta te kaibuke. A kona baikai ni kauarerekea rangarangan te kaibuke, a mano riki iai bwatintia ao a mwengaraoi riki. Ma a mwakuri raoi baikai ngkana e buti te kaibuke. N aron anne, e na bon anganira te mweraoi Iehova ngkana ti waakinako ma te kakaonimaki n taai ake ti kataaki iai.

9. A na kangaa ara bwai n ukeuke ni buokira ni kateimatoaira? (Nora naba te taamnei.)

⁹ Te bwai ae ti riai ni karaoia. Ngkana ko a taonakinako n namakin aika kakaokoro, kabanea am konaa ni kateimatoa am babaire  ibukin am onimaki. Ko na boni bae n aki kona ni karaoa ae bati riki nakon are mai imwaina, ma uringnga are e aki kantaningaira Iehova bwa ti na karaoa ae riaon ara konaa. (Kabotaua Ruka 21:1-4.) Ngkana ko karaoa am babaire ibukini karikirakean am onimaki, kamwaawa naba am tai ibukin te ukeuke n reirei n te Baibara i bon iroum ao kananoan am iango. Bukin tera? E a tia Iehova ni katauraoi bwaai n ibuobuoki aika aanaki man te Baibara rinanon ana botaki, aika a kona ni buokira ni kateimatoaira. Ko kona ni karekei baika ko kainnanoi ngkana ko kabonganai bwaai n ukeuke aika tauraoi n am taetae, n aron te JW Library^® app, te Watch Tower Publications Index, ao te Research Guide for Jehovah’s Witnesses. E taekinna Monika are taekinaki mai mwaina, bwa ngke e a ririkirake ni korakora rawawatana, ao e a kabonganai bwaai n ukeuke ibukini karekean taeka n reirei. N te katoto, e ukeuke i aon te taeka ae “un.” N tabetai e a manga ukeuke i aon te taeka ae “babakanikawai” ke “kakaonimaki ni koaua.” E warekia n uaa e namakinna bwa e a buokaki. E taku neiei: “I moana au ukeuke ma te raraoma ae bati, ma imwina I a namakinna bwa kaanga e rabwatai Iehova. Ngke I a wareware, I a ataia ae e bon ota Iehova n au namakin aika kakaokoro, ao e boni buokai.” Aeka n ibuobuoki mairoun Iehova akanne a kona ni buokiko ni kateimatoako n uaa rokom n te marawa ae raoi riki.—TaiAre. 119:143, 144.

E NA BONI BOUTOKAIKO IEHOVA

10. E na tera ara namakin imwin rikin te kabuanibwai teuana?

¹⁰ Te kangaanga. Imwin rikin te kabuanibwai teuana, e na bae n iai boong ake ti namakina iai te mamaara n rabwatara ao n ara iango. E na bae n titeboo ara namakin ma te tia takaakaro ae e ikoaki are e rangi ni birimwaaka ngkoa ma ngkai e a nakonako ma ni wae turatura. Ti kona n ae ti a kabokorakora ma tabera ake a bebete karaoaia iroura ngkoa, ke ai akea nanora ni karaoi bwaai ake ti kukurei ngkoa ni kakaraoi. N aron Eria, ti kona n namakinna bwa e a kangaanga iroura te teirake. Ti a tii tangiria ni matu. (1Uea 19:5-7) Tera ae e beritanna Iehova bwa e na karaoia ngkana ti namakina te mamaara?

11. Tera te anga riki teuana ae e buokira iai Iehova? (Taian Areru 94:18)

¹¹ Te bwai ae e karaoia Iehova. E berita bwa e na boutokaira. (Wareka Taian Areru 94:18.) N aron te tia takaakaro ae ikoaki ae kainnanoa te boutoka bwa e aonga ni  mwananga, ngaira naba ti bae ni kainnanoa te ibuobuoki bwa ti aonga n teimatoa ni beku iroun Iehova. N taai akanne, e karaui nanora Iehova ni kangai: “I rawea baim ae te atai ngai ae Iehova ae Atuam, are Teuare kangai nakoim, ‘Tai maaku. N na buokiko.’” (Ita. 41:13) E nora te ibuobuoki aei te Uea are Tawita. Ngke e rinanoni kataaki ao ni kaitaraaki irouia aiana, ao e taku nakon Iehova: “E boutokaai baim are te atai.” (TaiAre. 18:35) Ma e kangaa Iehova ni boutokaira?

12. Antai aika e kona ni kabonganaia Iehova ngkana ti mamaara?

¹² E aki toki Iehova ni boutokaira n arona ni kairiia tabemwaang bwa a na buokira. N te katoto, n te taina ngke e mamaara Tawita ao e kawaria raoraona are Ionatan ni boutokaia ao ni kaungaa. (1Tam. 23:16, 17) N aron anne, e rinea Eritai Iehova bwa e na katauraoa te ibuobuoki ae manena nakon Eria. (1Uea 19:16, 21; 2Uea 2:2) Ni boong aikai, e kona naba Iehova ni kabonganaia ara utu, raoraora, ke unimwaane n te ekaretia, ni boutokaira iai. Ma ngkana ti taonaki n te maraki, ti bae ni kani kararoaira ma aomata. Ti tangiria n tiku n tii ngaira. Anne te bwai ae bon riiriki. Tera ae ti kona ni karaoia bwa ti aonga ni karekea ana boutoka Iehova?

13. Tera ae ti riai ni karaoia bwa ti aonga ni karekea ana boutoka Iehova? (Nora naba te taamnei.)

¹³ Te bwai ae ti riai ni karaoia. Kataia n rawa bwa ko na kararoako ma aomata. Ngkana ti kararoaira ma aomata, e na kona n reme ara konabwai n iaiango, ao ti a kona n tii iaiangoira ma ara kangaanga. A kona n rotaki ara motinnano ake ti karaoi n te aeka n iango aei. (TaeRab. 18:1) Ti boni bane ni kainnanoa te tai ae ti na tiku iai n tii ngaira, moarara riki ngkana ti kaaitara ma kabuanibwai. Ma ngkana ti a manga kararoaira i nanon te tai ae maan, ti kona n totokoa iai ana anga Iehova ae kakamanena ni boutokaira iai. Ngaia are e ngae ngkana e aki bebete karaoan anne ngkana ko rinanon te kangaanga, ma butimwaea aia ibuobuoki am utu, raoraom, ao unimwaane n te ekaretia. Iangoiia bwa taani boutokaiko mairoun Iehova.—TaeRab. 17:17; Ita. 32:1, 2.

E NA KABEBETEKO IEHOVA

14. Baikara bwaai aika ti kona ni maaku iai?

¹⁴ Te kangaanga. E bae n iai taai ake ti namakina iai te maaku. N te Baibara, ao ana toro te Atua aika kakaonimaki a taekin taai ake a rawawata ao n ruru ni maaku iai irouia taani kairiribai nakoia ke kangaanga riki tabeua.  (TaiAre. 18:4; 55:1, 5) N aron anne, ti kona ni boo ma te kakaaitara n te tabo n reirei, n te tabo ni mwakuri, mairouia ara utu, ke mairouia kaain te tautaeka. Ti kona naba ni maaka ae ti na mate ibukin te aoraki. N taai akanne, ti kona n namakinna bwa ai akea te bae ti kona ni karaoia, kaanga aron te teei ae uarereke. E kangaa Iehova ni buokira n taai aika kangaanga aikai?

15. Tera te karaunano are taekinaki n Taian Areru 94:19?

¹⁵ Te bwai ae e karaoia Iehova. E kabebeteira ao e karaui nanora. (Wareka Taian Areru 94:19.) E kairira te areru aei bwa ti na iangoa te teei ae te aine ae maaku ao e a aki kona ni matu ibukin rebwetauan te baa ae korakora. Ti kona ni kataamneia tamana, bwa e a roko, e tabekia, ao n rabwatia n uaa e matu. E ngae ngke e rangi ni korakora te angibuaka, ma e namakina te mano raoi i nanoni bain tamana. Ngkana ti kaaitara ma kataaki aika kakamaaku, ti bae ni kainnanoa Tamara are i karawa bwa e na rabwatira n te aro ni kaikonaki n uaa e toki angin te maaku. Ti na kangaa ni karekea te kabebeteaki anne mairoun Iehova?

16. Tera ae ti kona ni karaoia bwa ti aonga ni karekea kabebeteara mairoun Iehova? (Nora naba te taamnei.)

¹⁶ Te bwai ae ti riai ni karaoia. Kakabanea am tai ma Iehova n arom n tataro nakoina ao ni wawareka ana Taeka. (TaiAre. 77:1, 12-14) Ao ngkana ko a taonaki n te tabeaianga, ko na boni bae ni kawara moa Tamam are i karawa. Kaota maakum ao tabeaiangam nakon Iehova. Kariaia bwa e na taetae nakoim ao ni kabebeteko rinanon te Baibara. (TaiAre. 119:28) Ko bae n nori kibun te Baibara aika a kona ni kabebeteko ngkana ko maaku. N te katoto, ko kona ni kaungaaki n te boki ae Iobi, Taian Areru, ao Taeka N Rabakau, ao n ana taeka naba Iesu ake ni Mataio mwakoro 6. Ngkana ko tataro nakon Iehova ao ni wawareka ana Taeka, ko na namakina kabebeteam irouna.

17. Tera ae ti kona ni kakoauaa raoi?

¹⁷ Ti kona ni kakoauaa raoi bwa e na boni buokira Iehova n taai aika kangaanga ni maiura. Ti na bon aki tiku n tii ngaira. (TaiAre. 23:4; 94:14) E berita Iehova bwa e na kawakinira, e na anganira te mweraoi, e na boutokaira, ao e na kabebeteira. E taekinaki ae kangai n Itaia 26:3 ibukin Iehova: “Ko na kawakinia te koraki aika mwiokoiia ni koaua iroum, ko na angania te rau ae teimatoa, ibukina bwa a onimakiniko.” Ngaia are onimakina Iehova ao kamanenai raoi ana anga n ibuobuoki. Ngkana ko karaoa anne, ko na manga karekea korakoram n taai naba aika kangaanga.