1. E kabotaua Iehova Tawita ma tera n aron ae koreaki n Taian Areru 18:46?

 TI MAEKA n te aonnaba ae a a riiriki iai kangaanga aika kona n urui aroni maiura ke ni boni bitii. Ai kakaitaura ngaira ngkai ti kona n tang nakon Iehova ae te Atua ibukini buokara! Ti kauringaki n te kaongora are imwain aei bwa Iehova bon te Atua ae maiu ao e tatauraoi n taai nako ni buokira. N te tai are e buokira iai, ti a kakoauaa iai ae e boni “maiu Iehova!” (Wareka Taian Areru 18:46.) Ma imwin raoi taekinan anne iroun Tawita ao e a wetea naba te Atua ni kangai, “au Bwaa.” Bukin tera ngke e kabotaua Iehova ae te Atua ae maiu, ma te bwai ae akea te maiu iai ae te bwaa?

2. Tera reireiara man ana taeka Tawita ake e arana iai Iehova bwa “au Bwaa”?

² Ti na rinanona n te kaongora aei bwa bukin tera ngkai e aranaki Iehova bwa te bwaa, ao tera reireiara ibukin Iehova man te kabotau anne. Ti na noria naba iai bwa ti na kangaa ni kona n iangoia bwa ara Bwaa. Ao te kabane, ti na maroroakin aanga aika ti kona iai ni kakairi n aroaron Iehova aika ai aron te bwaa.

BUKINA NGKAI E ARANAKI IEHOVA BWA TE BWAA

3. E kangaa te Baibara ni kakabongana te taeka ae “te bwaa”? (Nora te taamnei .)

³ E kabonganaaki te taeka ae “te bwaa” n te Baibara bwa e aonga n taamnei raoi aroaron Iehova iroura. E aki toki ni kaokaoti te taeka aei ni kiibu ake a kamoamoaa bwa te Atua ngaia ae akea n ai arona. E moan taekinaki Iehova bwa “te Bwaa” n Te Tua-Kaua 32:4. Ngke e tataro Anna ao e taku bwa “akea te bwaa ae ai aron Atuara.” (1Tam. 2:2) Ao Abakuka e wetea Iehova ni kangai, “au Bwaa.” (Aba. 1:12) E kangai te tia korea te Areru 73 ibukin te Atua, “te bwaa . . . ae I kona n onimakinna ma nanou ni kabane.” (TaiAre. 73:26) Ao Iehova e aranna naba bwa te bwaa ngaia. (Ita. 44:8) Ti na maroroakini ngkai aroaron Iehova aika tenua aika ai aron te bwaa, ao n noria bwa  ti na kangaa ni karikia bwa ‘ara  Bwaa.’—TuaKau. 32:31.

4. E kangaa n riki Iehova bwa te tabo ni kamanomano? (Taian Areru 94:22)

⁴ Te tabo ni kamanomano Iehova. N aron te bwaa ae totoa ae kona n riki bwa te tabo ae e na kamanoa iai te aomata man te angibuaka, e kona naba Iehova ni kawakinira mani kangaanga aika a karuanikaia maiura. (Wareka Taian Areru 94:22.) E kamanoira ao e tukira mani kangaanga aika a na uruana maiura n aki toki. Ao e berita naba bwa e na katoki bwaai ni kabane aika uruana raura ao mweraoira.—Etek. 34:25, 26.

5. E kangaa ni kona n riki Iehova bwa ara bwaa ae te tia Kamanoira?

⁵ Te anga teuana ae ti kona iai ni karika Iehova bwa ara bwaa ae te tia Kamanoira, ngkana ti tataro nakoina. E anganira Iehova “te rau are mairoun te Atua” ae e kawakin nanora ao ara iango ngkana ti tataro. (IBir. 4:6, 7) Iangoa rongorongon Artem, ae te tari te mwaane are kabureaki ibukin ana onimaki. E okioki n titirakinaki iroun te tia kakaae temanna ae iowawa are e kammarakia ao ni kamaamaea. E taku Artem: “I rangi n tabeaianga ngkana e a manga weteai naba te tia kakaae arei. . . . I tatataro nakon Iehova. I bubutiia bwa e na karaua nanou ao n anganai te wanawana. E bon aki mwakuri ana aanga nako teuarei. . . . Man ana ibuobuoki Iehova, I a namakinna bwa I tei i akun te oo ae te atibu.”

6. Bukin tera bwa ti kona n onimakina Iehova n taai nako? (Itaia 26:3, 4)

⁶ E kona n onimakinaki Iehova. N aron te bwaa ae e aki kona ni mwaing, e a bon tatauraoi naba Iehova ibukira. Ti kona n onimakinna ibukina bwa “bon te Bwaa ae akea tokina.” (Wareka Itaia 26:3, 4.) E kona ni kakoroi bukin ana berita, n ongoraei ara tataro, ao ni boutokaira n taai ake ti kainnanoia iai, ibukina bwa e teimatoa ni maiu. Ti kona naba n onimakina Iehova ibukina bwa e kakaonimaki ni koaua nakoia akana beku irouna. (2Tam. 22:26) E na aki kona ni mwanuokini baika ti karaoi ao e na boni karekei kaniwangara n taai nako.—Ebera 6:10; 11:6.

7. Tera ae ti kona n namakinna ngkana ti onimakina Iehova? (Nora naba te taamnei.)

⁷ Ti karika Iehova bwa ara Bwaa ngkana ti onimakinna raoi. Ti kakoauaa ae ti na boni kakabwaiaaki ngkana ti ongeaba irouna n taai naba aika kangaanga. (Ita. 48:17, 18) E na rikirake onimakinana iroura n te tai are ti namakina iai ana boutoka. Ao ti nang tauraoi riki ngkanne ni kaaitarai kataaki, aika ti kona n rinanoi tii man ana ibuobuoki Iehova. N angiin te tai, ti noria ae e bon tau n onimakinaki Iehova, n taai ake ai bon akea iai ae kona ni buokira. E taku Vladimir: “Ngke I mena n te ruu ni kaikain n tii ngai, ao bon anne te tai ae te kabanea n tamaroa ibukin au reitaki ma te Atua. N te tai anne ao I a reiakina iai onimakinan riki Iehova, ibukina bwa I a tiku n tii ngai ao akea te bae I konaa.”

8. (a) Bukin tera ngkai ti kona n taekina Iehova bwa e aki bibitaki? (b) Tera kakabwaiaara ngkai ti karika te Atua bwa ara Bwaa? (Taian Areru 62:6, 7)

⁸ E aki bibitaki Iehova. Titeboo Iehova ma  te bwaa ae totoa, bwa e korakora naba ao e aki bibitaki. E aki bibitaki aroarona ao ana kantaninga. (Maraki 3:6) Ngke a karitei Atam ao Ewa nakoina, e bon aki naba bita ana kantaninga ibukia aomata. N aron are e koreia te abotoro Bauro, “e aki kona ni kakeaa aroarona ni koaua” Iehova. (2Tim. 2:13) Nanon aei bwa n aki ongeia bwa tera ae riki ke tera ae a karaoia aomata, ma e na bon aki kakeaa aroarona Iehova, ana kantaninga, ke ana kaetieti. Ngkai ti onimakina Atuara ae aki bibitaki, ti a kona ni kawaria ibukini kamaiuara ao buokara ni kaaitarai taai aika kangaanga.—Wareka Taian Areru 62:6, 7.

9. Tera reireiam man te baere riki nakon Tatyana?

⁹ Ti karika Iehova bwa ara Bwaa ngkana ti kaatuua iangoan ae te aeka n Aomata raa ngaia ao ni kakananoa ara iango i aon ana kantaninga. Karaoan anne e na buokira n teimatoa n rau ngkai ti kaaitara ma kataaki. (TaiAre. 16:8) Anne ae rinanona te tari te aine ae Tatyana are e kabureaki n ana auti ibukin ana onimaki. E taku neiei: “I a tiku raoi n tii ngai. E boni kangaanga anne n te moantai. E aki toki ni bwara nanou.” Ma ngke e nora aron irekerekeni kataakina ma Iehova ao ana kantaninga, e a kona iai n nanomwaaka i aani kataakina ma te rau. E taku neiei: “Ngke I ota bwa bukin tera ngkai e riki aei, I a buokaki iai n ururingnga ae I rinanoni baikai ibukin Iehova. I buokaki n anne bwa N na aki manga tii iaiangoai.”

10. E na kangaa ni kona n riki Iehova bwa ara Bwaa ngkai?

¹⁰ N taai aika imwaira ao ti nang kaitiboo ma kataaki aika kainnanoa onimakinan Iehova iroura ae korakora. Aio ngkai ara tai ni kakorakoraa iroura onimakinan ae e na boni katauraoi baika ti kainnanoi bwa ti aonga n nanomwaaka ma te kakaonimaki. Ti na kangaa ni karaoa anne? Wareki rongorongo aika n te Baibara ao rongorongoia taani Kakoaua ni boong aikai. Noria bwa e kangaa te Atua ni kaotiotii aroarona aika ai aron te bwaa, ni boutokaiia iai ana toro. Ao kananoa am iango i aon rongorongo aikai. Karaoan anne e na buokiko ni karika Iehova bwa am Bwaa.

KAKAIRI N AROARON IEHOVA AIKA AI ARON TE BWAA

11. Bukin tera ngkai ti kani kakairi n aroaron Iehova aika ai aron te bwaa? (Nora naba te bwaoki ae “ Te Tia Ibukia Taari Mwaane Aika Ataei.”)

¹¹ Ti a tia n nora aron Iehova ni kaotia ae ai aron te bwaa ngaia. Ti na noria ngkai bwa ti na kangaa ni kakairi n aroarona aika ai aron te bwaa aikai. Ngkana ti kabanea ara konaa ni karaoa anne, ti na rabakau riki ni kaungaa te ekaretia. N te katoto, e arana Timon Iesu bwa Keba (ae rairaki bwa “Betero”), ae nanona “Te Atibu.” (Ioa. 1:42) E oti man aei bwa e na riki teuaei bwa nibwan te kabebetenano ao te rau n te ekaretia. A kabwarabwaraaki unimwaane n te ekaretia bwa “nuun te bwaa ae totoakaei.” E oti raoi iai aroia ni kamanoia kaain te ekaretia. (Ita. 32:2) Ma ti kona ni  kaungaira i marenara ngkana ti bane ni kakairi n aroaron Iehova aika ai aron te bwaa.—IEbe. 5:1.

12. Kabwarabwarai aanga aika ti kona iai n riki bwa te tabo ni kamanomano nakoia tabemwaang.

¹² Riiki bwa te tabo ni kamanomano. N tabetai ti bae ni kona ni katauraoa te tabo ae a na kamanoaki iai taari mani kabuanibwai aika karina, te kamangao n te aba, ke te buaka. Ngkai a ririkirake ni buakaka riki baika riki ni “kabaneani boong” aikai ti kakoauaa raoi bwa e na bati te tai ae ti na kona n ibuobuoki iai i marenara. (2Tim. 3:1) Ti kona naba ni kabebeteia ao ni kaotiota tangiraia tarira ma mwaanera n te onimaki. Te anga teuana ae ti kona ni karaoa iai anne, boni butimwaeaia raoi n te Tabo n Taromauri, ao ni boutokaa karikan te ekaretia bwa te tabo ae bati iai te itangitangiri. Ti maeka n te aonnaba ae a iowawa kaaina, akea te nanoanga iai, ao e karika te tabeaianga. Ngaia are ngkana a kaea te taromauri taari, ti kani kabanea ara konaa nakoia bwa a na namakinna ae a tangiraki, a kabebeteaki, ao a mano raoi.

13. A na kangaa unimwaane n riki bwa te tabo ni kamanomano nakoia tabemwaang? (Nora naba te taamnei.)

¹³ A kona n riki unimwaane bwa te tabo ni kamanomano nakoia kaain te ekaretia aika rinanon taai aika kangaanga. Ngkana a riki kabuanibwai aika karina ke te aoraki ae karina, a biririmoa unimwaane ni bairea aron te ibuobuoki. Ao a anga naba te kairiri ao te kaungaunga man te Baibara. Ngkana e kinaaki te unimwaane bwa e akoi, e nananoanga, ao e tatauraoi n ongora, a na kai kawaria riki taari. A kairaki tabemwaang n aekaki n aroaro akanne bwa a na namakina tangirakia, ao ngkanne e a bebete riki irouia maiuakinan te kairiri ae boto i aon te Baibara are e anga te unimwaane anne.—1Tet. 2:7, 8, 11.

14. Ti na kangaa ni kaotia bwa ti kona n onimakinaki?

 ¹⁴ Kaotiko bwa ko kona n onimakinaki. Ti tangiriia tabemwaang bwa a na kona n onimakinira, moarara riki n taai aika kangaanga. (TaeRab. 17:17) Ti na kangaa ni kona n onimakinaki? Ti kona ni kakorakoraira ni kaotiotii aroaron te Atua n taai nako, n arora ni kakakoroi bukin ara berita ao n roroko i aon te tai n taai nako. (Mat. 5:37) Ti kona naba n ibuobuoki ngkana e kainnanoaki te ibuobuoki. Ao ti taraia raoi naba bwa ti na karaoa mwiokoara ni kaineti ma kaetieti ake ti anganaki.

15. E kangaa ni kakabwaiaaki te ekaretia irouia unimwaane aika kona n onimakinaki?

¹⁵ Boni kakabwaia nakon te ekaretia unimwaane aika kona n onimakinaki. N te aro raa? A namakina te boutoka taari ngkana a kai kawariia unimwaane, n aron aia mataniwi n aia kurubu. A namakinna naba taari bwa a tabeakinaki raoi ngkana a ataia ae a tatauraoi unimwaane ni buokiia. Ao a onimakinaki riki unimwaane irouia taari kioina ngkai a kabotoi aia reirei ni kairiri i aon te Baibara ao baika a katauraoaki iroun te toro ae kakaonimaki, ao  tiaki oin aia iango. A na kona riki taari n onimakina te unimwaane ae e aki kona ni kaotii baika aki riai n ataaki, ao ae e kakakororaoi ana taeka.

16. Ti kangaa ni kakabwaiaaki ao tabemwaang naba ngkana ti aki bibitaki?

¹⁶ Tai bibitaki. Ti kona n riki bwa banna ni katoto aika raoiroi ngkana ti kamatoaira ibukin te bwai ae eti ao ngkana ti karaoi motinnano aika aanaki n ana boto n reirei te Baibara. Ti a nene riki n te koaua, ngkai ti tabe n ririkirake n te onimaki ao n te atatai ae eti. Ti a kai atai reirei ao iango aika kewe aika aki boraoi ma ana iango Iehova, ao ti aki mwamwanaaki iai. (IEbe. 4:14; Iak. 1:6-8) Ti na teimatoa n rau ngkana ti onimakina Iehova ma ana berita, e ngae naba ngkana ti ongo rongorongo aika buakaka. (TaiAre. 112:7, 8) Ti a kona naba ni buokiia naake a boo ma kataaki.—1Tet. 3:2, 3.

17. Tera ae buokiia unimwaane bwa a na riki bwa taani kateimatoa te aba?

¹⁷ A riai unimwaane n taubaang ni bwaai ni kabane, a na bwaina te iango raoi, a na bwaina te aro ae riai, ao n aki imanono. A riki mwaane aikai bwa kateimatoaaia tabemwaang ao kakorakoraan te ekaretia n aroia n “taua raoi bukin te taeka ae koaua.” (Tit. 1:9; 1Tim. 3:1-3) A buokiia taari unimwaane bwa a na katoatai ni kaakaei bobotaki, n uataboa te mwakuri ni minita, ao ni kakaraoa aia ukeuke n reirei i bon irouia, man aia katoto ao n rorokoia ni kaungaia. Ngkana a kaaitara taari ma baika a aki karaunano, a kona unimwaane ni kaungaia bwa a na kaatuua aia iango i aon Iehova ma ana kantaninga.

18. Bukin tera ngkai ti kani karaoiroa Iehova ao ni kaanira ma ngaia? (Nora naba te bwaoki ae “ Arora ni Kaania Riki Iehova.”)

¹⁸ Ngkai ti a tia n rinanoi aroaron Iehova aika kamimi, ti a kona n taekina are e taekinna te Uea are Tawita are kangai: “Ke e karaoiroaki Iehova ae au Bwaa.” (TaiAre. 144:1) Ti kona n onimakina Iehova n taai nako. Ti bon riai n taekina aei i nanoni maiura aei ao ngkana ti a kara naba: “Bon au Bwaa,” ao ti onimakinna bwa e na boni buokira n taai nako bwa ti na rikirake n te onimaki.—TaiAre. 92:14, 15.