1. E aera ngke e taekinna Bauro ae ‘Kristo boni mwaakan te Atua?’

E KAOTA mwaakana Iehova rinanon Iesu Kristo n aanga aika tuai nonoraki. A katauraoaki n Euangkerio aika aua, rongorongon ana kakai te Kristo tabeua ibukini kakorakoraan te onimaki. E boni karaoi naba kakai riki tabeua aika bati. (Mat. 9:35; Ruka 9:11) Eng, e kaotaki mwaakan te Atua iroun Iesu. Anne bukina ngke e taetae te abotoro Bauro ni kangai: ‘Kristo boni mwaakan te Atua.’ (1 Kor. 1:24) Ma a na kangaa n rotaki maiura n ana kakai Iesu?

2. Tera ae ti kona n reiakinna man ana kakai Iesu?

² E taekinna te abotoro Betero bwa e karaoi kakai Iesu ke “baika kamimi.” (Mwa. 2:22) Mwakuri ni kakai ake e karaoi Iesu i aon te aba, boni bannani kakabwaia aika moanibaan te tamaroa ake a na noraki ngkana e a tautaeka. A kaotii bannan ana kakai Iesu ake e na karaoi ni kabutaa ana aonnaba ae boou te Atua! Ti kona n ota n arona ao aron naba Tamana mani kakai ake e karaoi. Ti na rinanoi ana kakai Iesu tabeua ao n nora aron rotakini maiura iai ngkai ao n taai aika a na roko.

3. (a) Kabwarabwarai baike a riki are e a kairaki iai Iesu ni karaoa ana moani kakai. (b) E kangaa ni kaotaki tituaraoin Iesu n te baere riki i Kana?

³ E karaoa ana moani kakai Iesu n te mare are i Kana i Kariraia. A bae ni bati iruwa nakon are kantaningaaki. Ma e aki ataaki bukina ngke e a bane naba te wain. Temanna mai buakoia iruwa boni Maria are tinan Iesu. E a tia neiei n iaiangoi berita ake a taetae ni burabetinaki i nanon ririki aika bati ibukin natina, are e ataia ae e na aranaki bwa “Natin Teuare Moan te Rietata.” (Ruka 1:30-32; 2:52) E kakoauaa bwa iai iroun natina mwaaka aika e na manga kaotii riki? E teretere raoi n te baere riki i Kana bwa a nanoangaiia taanga ni mare aika boou Maria ao Iesu, ao a aki tangiriia bwa a na kamaamaeaki. E ataia Iesu ae e riai kaotan te akoi. Ngaia are e a karaoa te kakai n onea 100 te kaaran (380 te rita) n ran nakon te “wain ae raoiroi.” (Wareka Ioane 2:3, 6-11.) E kairoroaki Iesu ni karaoa te kakai aei? E aki. E boni kaota tabeakinaia aomata ao e kakairi iroun Tamana are i karawa ni kaotiota te akoi.

4, 5. (a) Tera reireiara man ana moani kakai Iesu? (b) Tera reireiara n te kakai are i Kana ibukin taai aika na roko?

⁴ E katauraoa Iesu te wain ae bati ibukia aomata ake a roko. Ko noria bwa tera reireiara man te kakai aei? E anganano Iesu ni karaoa te mwakuri ae kamimi, are ti kakoauaa iai bwa e kakawaki aia namakin aomata irouna ao iroun naba Tamana. E aki bangaomata te Tama ao te Nati. Iangoa aron Iehova ae tituaraoi ni kamanena mwaakana, ni katauraoa te baka n amwarake n te aonnaba ae boou ibukia “aomata ni kabaneia.”—Wareka Itaia 25:6, BG.

⁵ Iangoa aei! E a roko te tai are a nang reke baika kainnanoi ao n tangiri aomata, n aron amwarake aika baeranti ao oin aia auti ike a a rauaki iai. Ti na rangi ni kimwareirei ni kantaningaan ana bwai n tituaraoi aika raraoi Iehova n te aonnaba ae Bwaretaiti.

6. Antai are e kamanena mwaakana Iesu ibukia, ao ti na kangaa ni kakairi iai?

⁶ E kakaongora ataakin ae ngke e kaririaki Iesu iroun te Riaboro bwa e na bitii atibu nakoni kariki, e aki kariaia te Kristo bwa e na kamanena mwaakana i bon ibukina. (Mat. 4:2-4) Ma e kamanena ni buokia ao ni karekei kainnanoia aomata. Ti na kangaa ni kakairi n aron Iesu ni kaota tabeakinaia aomata? E kaungaia ana toro te Atua bwa a na “teimatoa n anganga.” (Ruka 6:38) Ti kona ni kaota kakawakin te tituaraoi ni kaoia tabemwaang nakoni mwengara, n amwarake ao ni maroroakini bwaai n taamnei ma ngaiia? Ti kona n tituaraoi n anga ara tai imwin te botaki ni buoka temanna, tao n ongoraea ana kataneiai te tari imwain ana kabwarabwara? Tera te ibuobuoki ibukia tabeman ake a kainnanoa te kataneiai n te mwakuri ni minita? Ti kaotia ae ti reireiaki iroun Iesu ngkana ti tituaraoi n ibuobuoki, ni bwaai n rabwata ao n taamnei nakoia aomata n aron ara konaa.

7. Tera ae na teimatoa n noraki ni karokoa tokin te waaki ae ngkai?

⁷ A taneiai aomata n rinanon te maiu ni kainnano. E tuangia tibun Iteraera te Atua bwa e na teimatoa n iai aomata aika kainnano. (TuaKau. 15:11) N tienture ake imwina, e kakoauaa anne Iesu ni kangai: “A aki toki ni mena i buakomi aika kainnano.” (Mat. 26:11) E nanonna Iesu bwa a na aki toki ni mena aomata aika kainnano i aon te aba? E aki, ma e nanonna bwa a na iai aika kainnano ngkai e teimatoa te waaki ae ngkai i aon te aba. Ai kakukureira ataakin ae a riki ana kakai Iesu bwa bannan taai aika raraoi aika imwaira, i aan ana waaki te Tautaeka n Uea ngkana a a bane n nuai aomata n te amwarake!

8, 9. (a) Tera ae kaotaki man ana kakai Iesu ni kaamwarakeaia nga ma nga aomata? (b) Tera am namakin n te kakai aei?

⁸ E taku te tia areru ibukin Iehova: “Ko kaurea baim, Ao ko kabaneia akana maiu ni kanuaiia n te bwai ae a tangiria.” (TaiAre. 145:16, BG) E boni katotonga Tamana ‘Kristo ae mwaakan te Atua’ are e aki toki n anga ana ibuobuoki ao ni katoki kainnanoia taan rimwina. E karaoa te mwakuri tiaki tii ibukini kaotani mwaakana. E kairaki n ana nanoanga bwa e na kaota tabeakinaia aomata. Ti na nora Mataio 14:14-21. (Warekia.) A kawara Iesu taan rimwina ni maroroakina te kangaanga ibukin te amwarake. A aki tii rotaki n te baki ma a tabeaianga naba n aia kangaanga te koraki ae uanao aika baki ao ni kua, imwin ririmwian Iesu mani kaawa nako. (Mat. 14:13) Tera ae e na karaoia?

⁹ E kaamwarakeia Iesu te mwaiti ae tao 5,000 aika mwaane, aine ma ataei n nimaua te kariki ao uoman te ika! A aki ngkanne ringaki nanora n aron Iesu ni kamanena mwaakana, ni karaoa te kakai ae kaota iai te atataiaomata nakoia utu ao ataei naba aika uarereke? A bane “n amwarake ao a nuai” te koraki. E kaotaki iai bwa bon iai te amwarake ae bati. E akoi Iesu ni katauraoa tiaki tii te amwarake ae kangkang, ma te amwarake ae ana nuai iai aomata aika uanao ni mwanangaia ae raroa n okiri mwengaia. (Ruka 9:10-17) A onrake 12 bwaene n nikiran te amwarake!

10. Tera te bitaki ae na waekoa n noraki nakon te maiu ni kainnano?

¹⁰ A teimatoa ni maiu ni kainnano mirion ma mirion aomata ni boong aikai, ibukin aroia taani kairiri aika bangaomata. E ngae naba ngkana iai mai buakoia taari aika boni iai kanaia, ma a bon tuai man “nuai.” Ma e a kaan te tai are a nang kukurei iai aomata aika ongeaba n te aonnaba ae akea iai te buakaka ao te maiu ni kainnano. Ko na katoki kainnanoia aomata ngkana iai mwaakam? Iai mwaakan ao nanon te Atua ae Moan te Rietata ni karaoa anne, n te tai ae waekoa. Eng, e a kaan te ibuobuoki!—Wareka Taian Areru 72:16.

11. Bukin tera bwa e na waekoa te Kristo ni kamanena mwaakana i aon te aba ni kabutaa, ao tera ae ko kairaki bwa ko na karaoia?

¹¹ E karaoa te aono ae uarereke Iesu ni menana i aon te aba, n te maan ae tenua ma te iterana te ririki. (Mat. 15:24) Ngkai e a riki bwa te Uea, e na raababanako ana aono nakoni maninganingan te aonnaba ake aua. (TaiAre. 72:8) Ti kakoauaa raoi man ana kakai Iesu bwa e konaa ao bon iai nanona ni kamanena mwaakana ni kairiri ibukini karaoan ae raoiroi. E ngae ngke ti aki kona ni karaoi kakai, ma ti kona ni ingainga ni katikii nanoia aomata nakon ana Taeka te Atua ae kairaki koreana. A kamatoaaki taai aika raraoi aika imwaira, n taetae ni burabeti man te Baibara. Ngkai ti a tia ni katabui maiura bwa Taani Kakoaua ibukin Iehova ae iai irouna te atatai ae kakawaki aei ibukin taai aika a na roko, ti aki  ngkanne namakinna ae ti taarau ibukia tabemwaang? (IRom 1:14, 15) Ti bia kairaki n te kantaninga aei bwa ti na tataekina rongorongon Ana Tautaeka n Uea te Atua nakoia tabemwaang.—TaiAre. 45:1; 49:3.

12. E aera ngkai ti kakoauaa bwa e ota raoi Iesu ni bwain nako te aonnaba?

¹² Ngke e karika te aonnaba te Atua ma bwaina nako ao e boni mena irarikina Natina ae ana rikitemanna bwa te “tia makuri ae rabakau.” (TaeRab. 8:22, 30, 31, BG; IKoro. 1:15-17) Ngaia are e bon ota raoi Iesu ni bwain nako te aonnaba. E ataa aroni kamanenaan, bairean ao tibwatibwaan kaubwain te aba n te aro ae riai ao n eti raoi.

13, 14. Taekina ana katoto teuana te Kristo ni kona n taua taekan te ang ma te karau.

¹³ Ni menan Iesu i aon te aba, e kaotia bwa iai irouna ‘mwaakan te Atua’ n arona n taui taekani baika karikaki n aron te ang ma te karau. Iangoa aron Iesu ni katoka te angibuaka are e kona ni karuanikaia maiuia taan rimwina. (Wareka Mareko 4:37-39.) E taekinna te tia rabakau n te Baibara ni kangai: “E kamanenaaki te taetae ni Kuriiti [ibukin “te angibuaka” ni Mareko 4:37] bwa te buaka ae rangi ni korakora ke te ukeukennanti. E aki nanonaki aei ibukin te ang ae tii kare teutana . . . ma bon te ang ae kare ni korakora man rebwen te baa, ae irianaki n te karau ae korakora ao n urubekei bwaai.” E kabwarabwaraaki ni Mataio te angibuaka aei bwa te “buaka ae korakora.”—Mat. 8:24.

¹⁴ Kataamneia aei: E a rangi ni kua te Kristo imwin ana kakorakora n ana mwakuri ni minita. E a ororeaki te booti n naao aika korakora ao a bwaroa nanona. Ma, e matunako Iesu n aki ongea te karongoaan te angibuaka ma rebwerebwen te booti bwa e kainnanoa te motirawa. A kauta Iesu taan rimwina ake a rangi ni maaku ao a takarua: “Ti a kani mate!” (Mat. 8:25) Ngke e teirake Iesu, e tua nakon te ang ao taari ni kangai: “Raoi! Tai karongoa!” ao e a bon toki naba te angibuaka ae korakora. (Mareko 4:39) Ni koauana, e tua Iesu nakon te ang ao taari bwa a na teimatoa n aki karongoa. Tera ae riki? “E a bung te ariki.” Ai kamimira te mwaaka are e kaotiotia Iesu!

15. E kangaa ni kaotia te Atua ae Moan te Mwaaka bwa e kona n taua taekan te ang ma te karau?

¹⁵ E nako mairoun Iehova Nibwani mwaakan Iesu, ngaia are ti kakoauaa bwa e kona te Atua ae Moan te Mwaaka n taua taekan te ang ma te karau. Iangoi katoto tabeua. E taku Iehova imwain te Ieka: “Ai ti itibong, [ao] I a kabwaka te karau i aonaba angaun te ngaia ao angaun te bong.” (KBwaai 7:4, BG) N aron anne, ti wareka Te Otinako 14:21, (BG) ae kangai: “Iehova E karikaka taari n te ang mainiku ae korakora.” Ao ti wareka naba ae kangai n Iona 1:4, (BG): “E karea marawa Iehova n te ang ae korakora, ao e uki te ang ae baibati i marawa, ao e a kan uruaki te kaibuke.” A kaungaaki nanora n ataan ae e kona Iehova n taui taekani baika karikaki. E oti bwa e na tautaekana ara buraneti ae te Aonnaba Iesu n taai aika a na roko.

16. E aera bwa e karaunano ataan ae iai mwaakan ara Tia Karikiriki ma Natina ae ana moanibung i aon te ang ma te karau?

¹⁶ E karaunano iangoani kamimini mwaakan ara tia Karikiriki ao ana “tia makuri ae rabakau.” A na mweraoi aomata ni kabane ngkana a a tautaekana te aonnaba i nanon 1,000 te ririki. A nang akea te ikoaki kakaiaki ni kabuanibwai aika riiriki. Ti nang aki maakui ukeukennanti, tunami, warekeno ke mwaeiei n te aonnaba ae boou. Ai tamaroara iangoan te tai are a nang akea te mate ke te ikoaki kakaiaki mani baika karikaki n aron te ang ma te karau bwa e na  “mena ana umwanrianna te Atua irouia aomata”! (TeKao. 21:3, 4) Ti kakoauaa bwa e na kaotiotaki mwaakan te Atua iroun te Kristo, n arona n taui taekani baika karikaki n aron te ang ma te karau i nanon Tenga n Ririki.

17. Tera te anga teuana ae ti kona ni kakairi iai ngkai iroun te Atua ao Kristo?

¹⁷ Ni koauana, ti aki katotonga Iehova ao Iesu bwa ti aki kona n totokoi kabuanibwai aika riiriki, ma iai korakorara teutana. Tera arora ni kamanena? Te anga teuana boni maiuakinan ae n Taeka N Rabakau 3:27. (Warekia.) Ngkana a karawawataaki tarira, ti kona ni karaui nanoia ao ni boutokaia n te aro n rabwata, aia namakin ao aia onimaki. (TaeRab. 17:17) Te katoto, ti kona ni buokiia bwa a na marurung man te kabuanibwai ae riiriki. Nora ana taeka te aine ae mate buuna, are e uruaki mwengana imwin te angibuaka ae korakora: “I rangi ni kakaitau ni kaainakin ana botaki Iehova, tiaki tii ibukin te ibuobuoki n te itera n rabwata ma bwaai n taamnei naba.” Iangoa naba ana taeka te tari te aine ae akea buuna, are e namakina te bwarannano ao te raraoma n uruakin mwengana n te angibuaka. N reken te ibuobuoki, e taku: “I aki konaa ni kabwarabwaraa! I aki naba konaa ni kaota raoi au namakin . . . Ko rabwa Iehova!” Ti kimwareirei ngkai ti riki bwa kaain te botaki n itaritari aika tabeakin raoi kainnanoia tariia. E kakimwareirei riki bwa a bon tabeakinaki raoi taari iroun Iehova ao Iesu.

18. Tera ae anainano n ana iango Iesu ni karaoani kakai?

¹⁸ N ana mwakuri ni minita Iesu, e kaotia raoi bwa iai irouna ‘mwaakan te Atua.’ Ma tera ana iango iai? Ti bon aki noria ni kamanena mwaakana n anai nanoia aomata ke ibukini kakabwaiaana. Ni koauana, e karaoi kakai Iesu ni kaota tangiraia aomata. Ti na rinanon anne n te kaongora ae imwina.