1. Tera aroni kakawakin te onimaki? (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.)

IAI te tai ae ko iangoa iai aei: ‘Ngai te aeka n aomata ae e na kamaiuai Iehova n tain te rawawata ae korakora ao ni karinai n te aonnaba ae boou?’ Ni koauana, a irekereke bwaai tabeua ma te kamaiuaki, ma iai teuana ae kakawaki riki ae kainnanoaki are katuruturua te abotoro Bauro ni kangai: “Ngkana akea te onimaki ao e aki kona ni kakukureiaki te Atua.” (Ebera 11:6) E taraa ni bebete taekinan aei, ma te koaua iai bwa “a aki bane n onimaki aomata.” (2Tet. 3:2) Ti buokaki ni kiibu aikai bwa ti na ataia ae e kakawaki karikirakean ara onimaki.

2, 3. (a) Tera reireiara mairouni Betero ibukini kakawakin te onimaki? (b) Baikara titiraki aika ti na iangoi?

² E kamataata raoi kakawakini ‘kataakin’ te onimaki te abotoro Betero ngke e taekinna bwa e na reke iai ‘te kamoamoaaki ma te karaoiroaki ao te karineaki ni kaotakin Iesu Kristo.’ (Wareka 1 Betero 1:7.) Kioina ngkai e a rangi ni uakaan rokon te rawawata ae korakora, ti aki ngkanne riai n taraia raoi bwa e na iai naba iroura te aeka n onimaki are reke irouia naake a na kamoamoaaki n aia onimaki iroun ara Uea ae mimitong ngkana e a kaotaki? Akea te nanououa bwa ti kan riki bwa “aekaki n aomata ngaira aika iai ara onimaki ae na kamaiuira.” (Ebera 10:39) N iaiangoan te tia aei, ti na bae ni bubutii n aron teuare e kangai: “Buokai ni kakorakoraa riki au onimaki!” (Mareko 9:24) Ke ti na kairaki n taekina naba are a taekinna ana abotoro Iesu aei: “Kakorakoraa riki ara onimaki.”—Ruka 17:5.

 ³ E kauekei titiraki tabeua, kainnanoani kakorakoraan riki te onimaki. Ti na kangaa ni karikirakea te onimaki? Ti na kangaa ni kaotia bwa iai ara onimaki? E aera bwa ti kakoauaa ae a na kaekaaki ara bubutii ibukini kakorakoraan riki ara onimaki?

4. Antai aia katoto aika ti kaungaaki iai ibukini kakorakoraan ara onimaki?

⁴ Ti kona n reiakini katoto aika bati n te Baibara ibukin te onimaki, kioina ngkai “bwaai ni kabane ake a koreaki ngkoa, a koreaki ibukin reireiara.” (IRom 15:4) Ti bae ni kairaki bwa ti na tuoi ara onimaki mani warekan rongorongoia Aberaam, Tara, Itaaka, Iakobo, Mote, Raaba, Kiteon, Baraka ao a bati riki. (Ebera 11:32-35) Irarikin anne, ngkana ti wareki rongorongoia tarira n te onimaki ni boong aikai ibukin rianakon aia onimaki, ti a kaungaaki iai bwa ti na mwakuri korakora ibukini kakorakoraan ara onimaki. *

5. E kangaa ni kaotia Eria bwa e korakora onimakinan Iehova irouna, ao tera ae ti kairaki n ana katoto bwa ti na iangoia?

⁵ Te katoto teuana n te Baibara bon te burabeti ae Eria. Kataamnei rongorongo aika na taekinaki ae kaotaki iai onimakinan Iehova ae korakora irouna. E taetae ma te aki nanokokoraki Eria nakon te Uea are Aaba ibukin ana iango Iehova are e nang karokoa te mwautakataka, ni kangai: “Ngkai iai Iehova . . . e na aki aoi ma ni karau . . . ngkana I aki taetae moa.” (1Uea 17:1, BG) E kakoauaa Eria bwa e na karekei Iehova baike e kainnanoi ao ibukia tabeman naba n tain te mwautakataka. (1Uea 17:4, 5, 13, 14) E kaota aki nanokokorakina bwa e kona Iehova ni kauta te teei man te mate. (1Uea 17:21) E aki nanououa Eria bwa e na kabuekaki ana angakarea iroun Iehova i aon te Maunga are Karemera. (1Uea 18:24, 37) Imwaini katokan te mwautakataka iroun Iehova ao imwain naba kanikinaean ae na karau, e taku Eria nakon Aaba: “Tei rake, amarake ao moi; ba iai nean te karau ae bati.” (1Uea 18:41, BG) Ti aki ngkanne kairaki n rongorongo aikai bwa ti na tuoa ara onimaki bwa e korakora ke aki?

6. Tera ae kainnanoaki mairoun Iehova ibukini karikirakean te onimaki?

⁶ Ti aki kona ni karikirakea te onimaki ni bon oini korakorara. Te onimaki bon teuana naba uaan te taamnei ae raoiroi mairoun te Atua. (IKar. 5:22) Ngaia are, ti wanawana ngkana ti toua mwin ana reirei ni kairiri Iesu ao n tataro nakon Iehova bwa e na teimatoa n anga taamneina, bwa e berita te Tama ae e na “anga te taamnei ae raoiroi nakoia akana butiia.”—Ruka 11:13.

7. Kabwarabwaraa arora ni kateimatoa korakoran ara onimaki.

⁷ Ti riai ni karikirakea ara onimaki n te tai are e a korakora iai. E kabotauaki ara onimaki ma te ai. Ngkana e a moanna n ura te ai, e na bae n urarake. Ma e ngae n anne, ngkana akea riki te bwai ae karaoaki nako iai, e na kerikaaki urana ma n riki ni mwaakaro ao imwina e na riki ni mannang ngkana e tiku n arona. Ma ngkana ti katoatai ni karea kanaana, e na bon teimatoa n ura. E kona naba n teimatoa n rikirake ara onimaki, ngkana ti katoatai ni kanuaira n ana Taeka te Atua. Man teimatoara n reiakina te Baibara, e na rikirake tangirana ma te tia Koreia, ao anne are e a riki iai bwa aani karikirakeani riki te onimaki.

8. Tera ae e na buokira ni kakorakoraa ao ni kateimatoa ara onimaki?

⁸ Tera riki ae ko kona ni karaoia ibukini karikirakean ao kateimatoaani korakoran am  onimaki? Tai iangoia bwa e bati n tau baike ko tii reiakin i mwaini bwabetitoam. (Ebera 6:1, 2) Teimatoa reiakin taetae ni burabeti n te Baibara ake a tia ni koro bukiia, ibukina bwa a kona ni karikirakea ao ni kateimatoa am onimaki. Ko kona ni kabongana ana Taeka te Atua bwa te bwai n tutuo, bwa e boraoi ke e aki am onimaki ma are kantaningaaki ibukia naake a korakora aia onimaki.—Wareka Iakobo 1:25; 2:24, 26.

9, 10. E kangaa ni karikirakeaki te onimaki man: (a) iraorao aika raraoi? (b) bobotaki n te ekaretia? (c) te mwakuri ni minita?

⁹ E tuangia raona ni Kristian te abotoro Bauro bwa a na karekea ‘te ikaungaunga i marenaia n aia onimaki.’ (IRom 1:12) Ti kona ni bane ni karikirakei ara onimaki ngkana ti bobotaki ma tarira n te ekaretia, e moamoa riki ma naake a tia n rinanon te “kataaki” n aia onimaki. (Iak. 1:3) E uruaki te onimaki n iraorao aika bubuaka, ma e karikirakeaki n iraorao aika raraoi. (1Kor. 15:33) Anne bukina teuana ngkai ti reireiaki bwa ti na aki kaaki “arora ni bobotaki,” ma ti na teimatoa ni “kaungaira i marenara.” (Wareka Ebera 10:24, 25.) Bukina riki teuana, bwa a katauraoaki kaetieti iai ibukin arora ni karikirakei ara onimaki. E boraoi aei ma ana taeka Bauro aei: “E reke te onimaki imwin te ongora n te taeka.” (IRom 10:17) Ti karekea bwa anuara te iraorao ni bobotaki ni Kristian?

¹⁰ Ti karikirakea aia onimaki tabemwaang ao boni ngaira naba, ngkana ti uataboa te mwakuri ni minita. N aroia Kristian rimoa, ti reiakinaki bwa ti na onimakina raoi Iehova ao n taetae ma te ninikoria n aaro nako.—Mwa. 4:17-20; 13:46.

11. E aera ngkai e korakora aia onimaki Kareba ma Iotua, ao ti na kangaa ni katotongia?

¹¹ E rikirake ara onimaki man noran ana ibuobuoki Iehova ni maiura ao arona ni kaekai ara tataro. E kakoauaaki aei irouni Kareba ao Iotua. A kaota onimakinan Iehova ngke a karaba n tuoa te Aba ni Berita. E ririkirake korakoran aia onimaki ni katoaa te tai are e buokiia iai Iehova ni maiuia. Maroaka are e aki nanououa Iotua n taekina aei nakoia tibun Iteraera: “Bon akea te bwai teuana ae bwaka mai buakoni bwaai aika raraoi ni kabane ake E taekiningkami iai Iehova ae Atuami.” E taku riki imwina: “Ma ngaia ae kam na maka Iehova ngkai, ma n toro i Rouna n te aro n itiaki ma ni koaua . . . Ao ngai ma kaaini batau, ti na toro iroun Iehova.” (Iot. 23:14; 24:14, 15, BG) Ngkana ti nora koauan ana raoiroi Iehova, e na reke naba iroura te aeka n nano anne.—TaiAre. 34:8.

12. Tera ae tangiraki bukini kaotan te onimaki are e taekinna Iakobo?

¹² Ti kangaa ni kaotia bwa e korakora ara onimaki? E kaekaa te titiraki anne te tia rimwin Kristo ae Iakobo ni kangai: “N na kaota au onimaki nakoim n au mwakuri.” (Iak. 2:18) E na oti korakoran ara onimaki man ara mwakuri. Ti na rinanoi katoto tabeua.

13. N aanga raa ae riki te mwakuri n uarongorongo bwa kaotiotan te onimaki?

¹³ Uataboan te mwakuri n uarongorongo bon te kabanea n anga ae raoiroi ibukini kaotan ara onimaki. Bukin tera? E kainnanoaki n te mwakuri aei bwa ti na aki nanokokoraki n ana baire te Atua ibukini kaanin tokin te waaki ae ngkai ao kakoauaan ae “e na aki baenikai.” (Aba. 2:3, BG) Te anga teuana ae ti kona n tuoa iai ara onimaki, boni man ukeran aanga ake ti kona ni kabonganaira iai n te mwakuri ni minita. Ti karaoa ara kabanea ni konaa, tao ni karekei aanga ake ti na karababaa riki iai boutokaan te mwakuri? (2Kor. 13:5) Eng, te ‘kaotioti i mataia aomata ibukin te kamaiuaki,’ bon te anga teuana ae kakawaki ibukini kaotan ara onimaki.—Wareka IRom 10:10.

14, 15. (a) Ti na kangaa ni kaotiota ara onimaki ni maiura ni katoabong? (b) Taekina te katoto teuana ni kabwarabwaraa iai te onimaki ae korakora.

 ¹⁴ Ti kona naba ni kaota te onimaki ngkana ti nanomwaaka ni kaaitarai kataaki i nanoni maiura ni katoabong. Ngkana tao ti rotaki n te aoraki, te bwarannano, te karawawataaki, te maiu ni kainnano ke kataaki riki tabeua, ti kona n onimakina Iehova ao Natina ibukini “buokara n te tai are ti kainnanoia iai.” (Ebera 4:16) Ti kaota te aeka n onimaki anne man tataroakinan te ibuobuoki ae akea tiana mairoun te Atua. E taku Iesu bwa ti kona n tataroakini bwaai n rabwata n ikotaki naba ma “kanara ae ti a tau iai n te bong aei.” (Ruka 11:3) Ti kakoauai rongorongo man te Baibara bwa e kona Iehova ni karekei baika ti kainnanoi. E karekea te amwarake ao te ran Iehova ibukin Eria n tain te mwautakataka ae kamamate i aon Iteraera. N aron are e a tia n tua Iehova aei: “Ao reeben a uouoti berena ma iika nako ina ba kanana n te ingabong, ao berena ma iika n te tairiki; ao e momoi man te karanga arei.” (1Uea 17:3-6, BG) Ti aki nanokokoraki bwa e kona Iehova ni kaangaraoi bwaai bwa a aonga n reke naba baike ti kainnanoi.

¹⁵ Ti aki nanououa bwa ti kona ni buokaki ni karekei baika ti kainnanoi mani maiuakinani booto n reirei n te Baibara. E nora koauan aei ibukia ana utu, te tari te aine mai Asia ae Rebecca ae iai buuna. A maiuakina Mataio 6:33 ao Taeka N Rabakau 10:4 n aroia ni moanibwaia te Tautaeka n Uea ao ni mwakuri korakora. E taekinna Rebecca bwa te bwai ae kakawaki are e noria buuna bwa e kona aron ao rawawatan ana mwakuri ni kareketianti n rota aia onimaki, ngaia are e a buubai mai iai. E ngae n anne, iai natiia aika aman ake a riai ni boutokaiia. E taekina te bae riki Rebecca aei: “Ti moana karaoan amwarake aika karewerewe ao ni kaboonakoi. Ti boutokaa maiura iai n ririki aika bati, are ti kakoauaa bwa e a aki kaaki taekara Iehova. E bon rereke kanara ni katoabong.” Ko a tia naba ni kaota koauan te Baibara bwa te bwai ni kairiri ae te kabanea n tamaroa ibukia aomata ni boong aikai?

16. Tera ae na riki ngkana ti onimakina te Atua?

 ¹⁶ Ti aki riai n nanououa bwa ngkana ti ira ana kaetieti te Atua, ti na nora mwina ae raoiroi. E mwanewei taeka Bauro ake e korei Abakuka rinanon te taamnei, ngke e kangai: “E na maiu te aomata ae raoiroi n ana onimaki.” (IKar. 3:11; Aba. 2:4) Ngaia are, e kakawaki bwa ti na onimakina Teuare e boni kona ni buokira. E kauringira Bauro bwa e “kona ni karaoa ae rangi ni bati riki te Atua nakon are ti bubutii ke are ti iangoia, ibukini mwaakana ae mwamwakuri i nanora.” (IEbe. 3:20) A kabanea aia konaa ana toro Iehova ni karaoa nanon te Atua, ma a ataa tian aia konabwai, ngaia are a onimakina Iehova bwa e na kakabwaiaa mwin aia mwakuri. Ti aki kukurei ngkanne ngkai e mena iroura Atuara?

17. (a) E kangaa ni kaekaaki aia bubutii abotoro ibukin te onimaki? (b) E aera bwa ti kona ni kantaningaa kaekaan ara bubutii ibukini kakorakoraan riki ara onimaki?

¹⁷ Man te baere ti maroroakinna mai mwaina, ti na bae n namakina are a namakinna naba abotoro ngke a kangai nakon te Uea: “Kakorakoraa riki ara onimaki.” (Ruka 17:5) E kaekaaki aia bubutii anne ni Bentekota 33 C.E. ngke e kabwaroaki te taamnei ae raoiroi i aoia ao a anganaki te atatai ae nano riki ibukin ana kantaninga te Atua. Aio are e a kakorakoraaki riki iai aia onimaki. Ao man te tai anne, e a moanaki iai bairean te mwakuri korakora ibukin te uarongorongo. (IKoro. 1:23) Ti kona ni kantaningaa kaekaan ara bubutii bwa e na kakorakoraaki riki ara onimaki? Ti kaungaaki n te Baibara bwa ti konaa ngkana “ti bubutiia [te Atua] te bwai teuana ae boraoi ma nanona.”—1 Ioa. 5:14.

18. E kangaa Iehova ni kakabwaiaia naake a karikirakea aia onimaki?

¹⁸ E teretere bwa e kukurei Iehova irouia naake a onimakinna ma nanoia ni kabane. E na kaekai ara bubutii Iehova ibukini kakorakoraan riki ara onimaki, ao e na rikirake n te aro ae rianako, ao ti na “atongaki bwa [ti] tau ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua.”—2Tet. 1:3, 5.