E Aera Bwa A Aantaeka Aine Nakon Te Waaki Ni Kairiri?

“Atun te aine te mwaane.”​—1 I-KORINTO 11:3.

1, 2. (a) Tera are e koreia te abotoro Bauro ni kaineti ma ana babaire Iehova ibukin te waaki ni kairiri ao te aantaeka? (b) Baikara titiraki aika a na rinanoaki n te kaongora aei?

 E A TIA Iehova ni katea te babaire raoi ibukin te waaki ni kairiri are e taekinna te abotoro Bauro ngke e koreia bwa, “atuia mwaane nako bon te Kristo” ao “atun te Kristo te Atua.” (1 I-Korinto 11:3) N te kaongora are imwaina, e taekinna iai Iesu bwa e boni kakawaki ao e kakukurei nakoina te aantaeka nakon Atuna ae te Atua ae Iehova, ao atuia mwaane aika Kristian boni Kristo. E akoi Kristo, e nimamannei, e nanoanga, ao e aki bangaomata. A riai taari mwaane n te ekaretia ni karaoa anne nakoia aomata nako ao e a moamoa riki nakoia buuia.

² Ma tera aroia aine? Antai atuia? E korea ae kangai Bauro: “Atun te aine te mwane.” Tera ae a riai n iangoia aine ibukin te babaire ae e kairaki koreana rinanon te taamnei? E na kaineti naba te boto n reirei aio nakoia aine aika tiaki kaain te onimaki buuia? E tangiraki te buu te aine bwa e na aantaeka n arona ni kainabwabu nakon ana waaki ni kairiri te mwaane ni karaoan ana babaire? Tera te anga ae e kona iai te aine ni karekea karineana?

“N na Karaoa te Tia Buobuokia”

3, 4. E aera bwa e manena te babaire ibukin te waaki ni kairiri irouia taanga aika mareaki?

³ E moan riki te babaire ibukin te waaki ni kairiri mairoun te Atua. E taku Iehova ae te Atua imwini karikan Atam: “E aki riai te aomata aei ni mena n ti ngaia; N na karaoa te tia buobuokia ba raona ae riai.” E rangi ni kukurei Atam imwini karikan Ewa bwa e a reke raona ao te tia buokia ao e taku: “Bon rin riu aei ngkai, ao irikon irikou.” (Karikani Bwaai 2:18-24, BG) E reke te kantaninga ae kakukurei iroun Atam ao Ewa n rikia bwa tamaia ao tinaia aomata nako aika a kororaoi, ake a na kukurei ni maeka n aki toki n te aonnaba ae bwaretaiti ni kabutaa.

⁴ Ma ibukin aia karitei ara moani karo, e a bua iai te aroaro ae kororaoi n te onnaroka i Eten.  (Wareka I-Rom 5:12.) Ma e teimatoa ni kamanenaaki te babaire ibukin te waaki ni kairiri. Ngkana e iraki raoi nanon te kaetieti aio, e na karekea te kakabwaia ae bati ao te kakukurei nakoia taanga aika mareaki. Titeboo uaana ma are e namakinna Iesu, n teimatoana n aantaeka nakon Atuna ae Iehova. Ngke e maiu Iesu bwa te taamnei, ao e ‘kimwareirei i matan Iehova n aki toki.’ (Taeka N Rabakau 8:30, BG) Ibukin te aki kororaoi, a aikoa kona ni kairiri mwaane n te aro ae kororaoi ao a aki kona naba aine ni kaotiota te aantaeka ae kororaoi. Ma ngkana a teimatoa buumwane ao buuaine ni karaoi aia kabanea ni kona, e na kona te babaire aei ni karika te raunnano nakoia taanga aika mareaki n te tai aei.

5. Bukin tera bwa a riai raao ni mare ni mutiakina te reirei ae n I-Rom 12:10?

⁵ Ibukini kanakoraoan tekatekaia taanga aika mareaki, e kakawaki irouia raao ni mare kamanenaan ana reirei te Baibara ibukia Kristian ni kabane: “Kam na itangitangiri i marenami n aia itangitangiri taari. Biririmoa ni kaotiota te ikarinerine.” (I-Rom 12:10) E riai te buu te mwane ao te buu te aine ni mwakuri korakora bwa a ‘na iakoakoi i marenaia, a na atataiaomata ao n tauraoi n ikabwarabure.’​—I-Ebeto 4:32.

Ngkana Tiaki Kaain te Onimaki te Buu te Mwaane

6, 7. Tera ae kona n riki ngkana e aantaeka te buu te aine ae te Kristian nakoni buuna ae tiaki kaain te onimaki?

⁶ Ma tera arom ngkana tiaki ana toro Iehova buum? N angiin te tai, tiaki kaain te onimaki te buu te mwaane. Ngkanne, tera ae riai ni karaoia te buu te aine nakoni buuna? E kaeka te Baibara: “Ngkami aika buuaine, kam na aantaeka nakoia oini buumi, bwa ngkana a aki ongeaba buumi nakon te taeka, ao a na anaaki nanoia n aroaromi, e ngae ngke kam aki taetae, ibukina bwa a nori aroaromi aika itiaki ae raonaki n te karinerine ae bati.”​—1 Betero 3:1, 2.

⁷ E tuangaki te buu te aine n Ana Taeka te Atua bwa e na teimatoa n aantaeka nakoni buuna ae tiaki kaain te onimaki. Aroaron te aine ae raoiroi, e kona n anaa nanoni buuna bwa e na iangoa te bwai ae kaira neiei bwa e na kakaraoa ae riai. Ao ibukin anne, e kona te buu te mwaane n iaiangoi ana koaua buuna ae te Kristian, ao ni butimwaea te koaua teutana imwin teutana.

8, 9. Tera ae e kona ni karaoia te buu te aine ae te Kristian, ngkana buuna ae tiaki kaain te onimaki e aki mutiakina aroarona ae raoiroi?

⁸ Ma tera ae na riki ngkana e aki mutiakin ana kekeiaki buuna te buu te mwaane ae tiaki kaain te onimaki? E kaungaaki te buu te aine ae kaain te onimaki n te Baibara bwa e na kaotiotii aroaro ni Kristian n taai nako, e ngae ngke tao e kangaanga karaoana. N te katoto, ti wareka ae kangai n 1 I-Korinto13:4: “E taotaonakinnano te tangira.” E karaoa ae riai te buu te aine ae te Kristian ngkana e teimatoa ni bwaina ‘te nanorinano n taai nako ao te nimamannei ao te taotaonakinnano,’ n nanomwaaka n te bwai ae riki ma te tangira. (I-Ebeto 4:2) N ana ibuobuoki te taamnei are raoiroi are mairoun Iehova, a kona ni kateimatoaaki iai aroaro ni Kristian, e ngae ngkana a karawawata baika riki.

⁹ E korea ae kangai Bauro: “I konai bwaai n kabane ni karaoi iroun teuare e anganai te korakora.” (I-Biribi 4:13) E buokaki te buu ae te Kristian n taamnein te Atua bwa e na karaoi baika bati ake e aki kona ngkoa ni karaoi. N te katoto, tao e na kaririaki iai te buu temanna bwa e na kaboa mwin te buakaka n te buakaka ibukin ana  mwakuri n iowawa buuna. Ma a tuangaki Kristian ni kabane ae kangai n te Baibara: “Tai kabooa ana buakaka te aomata n te buakaka. . . . Bwa e koreaki ae kangai: ‘E taku Iehova: Au bwai te irantanga, N na kabooi mwin aia mwakuri aika buakaka.’ ” (I-Rom 12:17-19) Ti reireiaki naba ae kangai n 1 I-Tetaronike 5:15: “Tarataraingkami bwa e na akea temanna ae kabooa te buakaka n te buakaka nakon temanna, ma ukoukora te bwai ae raoiroi n taai nako i marenami, ao nakoia tabemwaang.” Ti kona ni karaoi bwaai ni kabane ake ti aki kona ni karaoi n oini korakorara man ana boutoka te taamnei are raoiroi mairoun Iehova. Ai bon riaira bwa ti na tataroa te taamnei are raoiroi mairoun te Atua bwa e na anganira baika akea iroura!

10. Tera aron Iesu nakon aia taeka ao aia mwakuri n ribuaka aomata nakoina?

¹⁰ E katea te banna ni katoto ae rianako Iesu n arona nakoia te koraki ake a taekin ke ni karaoi baika aki kakukurei nakoina. E taekinaki ae kangai n 1 Betero 2:23: “Ngke e kabuakakaaki ao e aki kabooa mwina n taetae ni kabuakaka. Ngke e maraki ao e aki taetae ni karekekai, ma e teimatoa n anga ngaia nakon teuare e motikitaeka n te eti.” Ti kaumakaki bwa ti na kakairi n ana katoto Iesu ae raoiroi. Tai kakaiun irouia tabemwaang n aroia aika bubuaka. A kauringaki Kristian ni kabane bwa a na bwaina “te nanoanga ao te nanorinano, n aki kabooa te buakaka n te buakaka ke te taetae ni kabuakaka n te taetae ni kabuakaka.”​—1 Betero 3:8, 9. 

A Riai ni Kainabwabu Buu Aine?

11. Tera te mwioko ae rine are a na karekea aine tabeman aika Kristian?

¹¹ E koaua ae te aantaeka nakon ana kairiri te buu te mwaane, e nanonaki iai bwa aine aika rao ni mare a riai ni kainabwabu ni karaoani babaire n te utu ao bwaai riki tabeua? Bon tiaki ngaia anne. A a tia aine n anganaki mwioko aika bati mairoun Iehova n aroia naba mwaane. Iangoa te nakoa ae rine are a a riki iai bwa ueea ma ibonga i karawa te koraki ake 144,000 i aani Kristo ngkana e a tautaekana te aonnaba aei! Iai naba aine i buakon te mwaiti anne. (I-Karatia 3:26-29) E teretere bwa e a tia Iehova n angania aine te mwioko ae kakawaki ni baireani bwaai nako irouna.

12, 13. Aanga te katoto ae kaotaki iai bwa a taetae ni burabeti ngkoa aine.

¹² N te katoto, n taai ake a karakinaki n te Baibara, a taetae ni burabeti naba aine. E a kaman taekinaki ae kangai n Ioera 2:28, 29 (BG): “N na nurakina Tamneiu i aoia aomata ni kabaneia; ao a na taetae ni burabeti natimi mwaane ma natimi aine, . . . ao N na nurakina naba Tamneiu i aoia tooro mwaane ma tooro aine ni boong akekei.”

¹³ Ni Bentekota 33 C.E. a botakaki n te ruu i  eta i Ierutarem 120 tabun taan rimwin Iesu ao iai aine ao mwaane naba i buakoia. A bane n ruonaki n taamnein te Atua te koraki aei. Mangaia are e a kona iai Betero ni mwanewea ana taetae ni burabeti Ioera are e kaineti nakoia mwaane ma aine. E taku Betero: “E taekinaki ae kangai rinanon te burabeti are Ioera, ‘Ao ni kabaneani boong,’ e taku te Atua, ‘N na kabwaroa taamneiu ae raoiroi i aoia aeka n aomata nako, ao a na taetae ni burabeti natimi mwaane ma aine . . . ; ao ni boong akanne N na kabwaroa naba taamneiu i aoia au toro aika mwaane ma aine, ao a na taetae ni burabeti.’ ”​—Mwakuri 2:16-18.

14. Tera mwiokoaia aine are a karaoia ni kabutaanako iai te Aro ni Kristian rimoa?

¹⁴ N te moan tienture, a boni karaoa naba te mwakuri n ibuobuoki ae kakawaki aine ni kabutaanako te Aro ni Kristian. A tataekina taekan Ana Tautaeka n Uea te Atua nakoia aomata nako, ao a karaoi mwakuri aika reitaki ma te mwakuri n uarongorongo anne. (Ruka 8:1-3) N te katoto, e taekina Nei Boibe te abotoro Bauro bwa “te tia beku n te ekaretia i Kengkirea.” Ni kanakoan ana taeka ni kamauri Bauro nakoia raao ni mwakuri, e taekinia tabeman aine aika kakaonimaki n ikotaki naba ma “Nei Terubaina ma Nei Terubota ake a mwakuri korakora i nanon te Uea.” E mwanewea naba “Bereti ae tangiraki iroura, bwa e bekutata neiei i nanon te Uea.”​—I-Rom 16:1, 12.

15. Tera mwiokoaia aine are a karaoia ni kabutaanako iai te Aro ni Kristian n ara tai aikai?

¹⁵ N ara tai aikai, aine aika kakaokoro aia ririki bon te koraki ae bati mai buakon te mwaiti ae raka i aon itua te mirion ake a tataekina te rongorongo ae raoiroi ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua ni katobibia te aonnaba. (Mataio 24:14) A bati mai buakoia ake a kabwanina aia tai n riki bwa minita, a mitinare ao a kaaina te utu ni Betaera. E anene ni kangai te tia areru ae Tawita: “E anga te taeka te Uea: Bon te taanga ae ababaki aine aika tataekina te rongorongo.” (Taian Areru 68:11, BG) Ai koauara taeka aikai n aron norakina! E kakawaki iroun Iehova te mwakuri ae a karaoia aine n tataekinan te rongorongo ae raoiroi ao kakororaoan ana kantaninga. E aki nanonaki n ana babaire ibukin riaia n aantaeka aine aika Kristian bwa a na kainabwabu.

Aine Aika Uoman Ake A Aki Teimatoa ni Kainabwabu

16, 17. E kanga ana katoto Tara ni kaotia bwa a aki riai ni kainabwabu aine aika raao ni mare?

¹⁶ Ngkai e angania aine mwioko aika bati Iehova, a riai ngkanne buumwane n titirakinia buuia aia iango imwaini karaoan aia babaire aika kakawaki. A boni wanawana mwaane ngkana a karaoa aei. E taekinaki n te Baibara n taai tabetai bwa a taetae buuaine ke ni mwakuri n akea kaetaia moa buuia ibukin aia iango. Iangoi katoto aika uoua.

¹⁷ E teimatoa Tara ae buun te baatua are Aberaam n tuanga buuna bwa e na kanakoa buuna are ana toro ma natina te mwane ibukin aia aki karinerine. “E bati n rawawata nanon Aberaam n te baei,” ma e kaokoro ana iango te Atua n aei. E taku Iehova nakon Aberaam: “E na tai rawawata nanom n te baei i bukin te tei, ma am toro te aine, ko na ira nanoni bwanan Tara.” (Karikani Bwaai 21:8-12, BG) E ongeaba Aberaam iroun Iehova ao e ira nanoni bwanaan ao ana bubutii Tara.

18. Tera te mwakuri are e biririmoa ni karaoia Abikaira?

¹⁸ Iangoa naba Abikaira are buun Nabara.  Ngke e birinako Tawita mairoun te Uea are e bakantang are Tauro, ao e kabanea ana tai ae bati ni maeka i rarikin ana nanai ni man Nabara. A buoka tararuaan ana bwai te mwaane ae kaubwai ae Nabara, Tawita ma raona n oneani mwin are a na anai ana bwai. Ma Nabara bon te aomata ae “a buakaka ana mwakuri nako” ao e ‘ewekiia n taetaebuakaiia’ ana aomata Tawita. Bon te “aomata ae buakaka ngaia,” ao “te nanobaba.” Ngke a onnonia Nabara ana aomata Tawita ibukin te amwarake teutana, ao e bon rawa. Ma tera aron Abikaira ngke e a ataa te bwai are e riki? E aki tuanga Nabara ma e “kawaetata [Abikaira], ao e anai uabubua te kariki, ma uoua te batoro aika kunni maan aika kanoaia wain, ma niman te tibu aika a tia ni karaoaki, ma nimaai te baketi ni uita aika tinimaki, ma tebubua te amwi ni kurebe aika mau, ma uabubua te iria ni biku aika mau,” ao e angan Tawita ma raona. E karaoa ae e riai Abikaira? E taekinaki n te Baibara bwa, “e orea Nabara Iehova, ao e mate.” Imwina riki e mare Tawita ma Abikaira.​—1 Tamuera 25:3, 14-19, 23-25, 38-42, BG.

‘Te Aine Are E Karekea Kamoamoaana’

19, 20. Tera ae karika kamoamoaan raoi te aine?

¹⁹ E kamoamoaaki n te Baibara te buu te aine ae e karaoi mwakuri ni kaineti ma nanon Iehova. E kamoamoaaki ni bokin te Baibara ae Taeka N Rabakau “te aine ae riai” ni kangai: “Ba e bati riki boona nakoni moomi. E onimakinna nanoni buna, Ao a na bon rereke nako naba ana bwai. E kakaraoa ae raoiroi nako ina, ao tiaki ae buakaka ni kabane ana bongi ni maiu.” Irarikin anne, “e kaurea wina n rabakau; Ao e mena tuan te atataiaomata n newena. E taratarai raoi aroia ana utu, Ao e aki kakana amaraken te taningaroti. A tei rake natina, ao a atongnga ba e raoiroi; Ao e tei rake naba buna, ao e kamoamoaa.”​—Taeka N Rabakau 31:10-12, 26-28, BG.

²⁰ Tera ae karika kamoamoaan raoi te aine? E taekinaki n Taeka N Rabakau 31:30 (BG), bwa “e mamana te aba te kan akoaki, ao akea manen te tamaroa: Ma e na kamoamoaki te aine ae mamaka Iehova.” E irekereke maakakin Iehova ma riain te aantaeka ni koaua nakon ana babaire ibukin te waaki ni kairiri. “Atun te aine te mwaane,” n aron ae “atuia mwaane nako bon te Kristo,” ao “atun te Kristo te Atua.”​—1 I-Korinto 11:3.

Kakaitau Ibukin Ana Bwaintituaraoi te Atua

21, 22. (a) Baikara bukina ngkai a riai raao ni mare aika Kristian ni kakaitau ibukin ana bwaintituaraoi te Atua ae te mare? (b) E aera bwa ti riai ni kaotiota te karinerine nakon ana babaire Iehova ibukin te mwaaka ao te waaki ni kairiri? (Nora te bwaoki n te iteraniba 19.)

²¹ Ai boni batira bukina ngkai a kona Kristian aika a kabaeaki n te mare ni kaotiota aia kakaitau nakon te Atua! A kona taanga ni mare ni kukukurei ni kaanin aia reitaki i marenaia. A kona n rangi ni kakaitau riki nakon te Atua ibukin ana bwaintituaraoi ae te mare bwa e karekea aia tai ni katiteuanaaki n nakonako ni kawain Iehova. (Ruta 1:9; Mika 6:8) E ataa raoi te bwai ae kainnanoaki ni karekean te kukurei irouia taanga aika mareaki te tia Karika te mare. Kakaraoa nanona n taai nako ao boni “korakorami kimareireimi iroun Iehova,” n te aonnaba ae bati te kangaanga iai.​—Neemia 8:10, BG.

²² E kona ni kaotiota te akoi n ana kairiri ae mwamwannano te buu te mwaane ae te Kristian ae tangira buuna n ai aron tangirana i boni irouna. E rangi n tangiraki te buu te aine ae kakaraoa nanon te Atua, ibukin ana boutoka ao kaotiotan te karinerine ae korakora nakoni buuna. Ma te kabanea ni kakawaki riki, e na karineaki Atuara ae Iehova ae kamoamoaaki irouia taanga aika mareaki aika moan te tamaroa aia katoto.

Ko Uringnga?

• Tera ana babaire Iehova ibukin te waaki ni kairiri ao te aantaeka?

• Bukin tera bwa a riai raao ni mare ni kaotiota te ikarinerine?

• Tera aron te buu te aine ae kaain te onimaki nakoni buuna ae tiaki kain te onimaki?

• Bukin tera bwa a riai buumwaane n titirakinia buuia aia iango imwaini karaoan aia babaire aika kakawaki?

[Titiraki Ibukin te Reirei]

[Te Bwaoki n te iteraniba 19]

Bukin Tera Bwa Ti Riai ni Kaotiota Karinean te Waaki ni Kairiri?

E a tia Iehova ni karaoi babaire ibukin te mwaaka ao te waaki ni kairiri i buakoia ana karikibwai aika wanawana. E karaoaki aei ibukin tabeakinaia anera ao aomata. E a reke iai aia tai ni kabongana inaomataia ao ni karinea te Atua rinanon aia beku ibukina ma te boonnano ao n te aro ae rau.​—Taian Areru 133:1.

A karinea naba mwaakan Iesu Kristo ma ana waaki ni kairiri kaain te ekaretia ni Kristian aika kabiraki. (I-Ebeto 1:22, 23) N tokina, ibukini karineani mwaakan Iehova ni kairiri, “e na kairia i bon irouna te Nati bwa e na aantaeka iroun Teuare e kamenai bwaai ni kabane i aan te Nati, bwa e aonga n riki te Atua bwa bwaninin bwaai ni kabane nakoia aomata nako.” (1 I-Korinto 15:27, 28) Ai bon tonura ngkanne, ngkai a riai aomata aika katabui maiuia nakon te Atua n aantaeka nakon te babaire ibukin te waaki ni kairiri i nanon te ekaretia ao n te utu! (1 I-Korinto 11:3; I-Ebera 13:17) Ti a buokaki ni karaoan aei bwa ti na karekea iai akoara iroun Iehova ao kakabwaiaakira.​—Itaia 48:17.

[Taamnei n iteraniba 18]

E kona te tataro ni buoka te buu te aine ae te Kristian ni kaotii arona aika boraoi ma nanon te Atua

[Taamnei n iteraniba 20]

E kakawaki iroun Iehova aia boutoka aine n te mwakuri ibukin te Tautaeka n Uea