1. Éé ní e gbò nyòòne nvée Kráìst é náa kọbé bà láá teelá teè dùmí imá ke kùbmàe?

GBÒ Nyòòne nvéè Kráìst di boo teè dùm. Kọbèè è ã́àa bã boo teeí àbèè kọ e tú gã́bug gbáá teemá, è íè bíi ló gè kilsĩ́ dọ̀ọ̀mà tṍó eé teelá iná ke kùbmà. Dùùlà bá deè tṍ e Pọ́ọ̀l beè nè gbò nyòòne nvéè Kráìst e bà di Fílipaì é láá sièi kpóó ló kọ é teelá teeí imá ke kùbmà. Sìgà gbò e ba beè di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò Fílipaì mm̀ túá gbò gbááá a tú gã́bug gbáá fã̀àmà Jìhóvà besĩ́ì kpá lẹ̀ẹ̀la tóm Pọ́ọ̀lí à kálá iná vá ló. Ba beè dì e bà géè fã̀ Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, sõò Pọ́ọ̀l beè kẽeé vá nyíe kọ à dú bíi kọ bàá kilsĩ́ gè teelá teeí mm̀ ĩ̀ìmà. A beè gbĩ́ kọ bàá kilsĩ́ gè noè ńlẹ́ẹ̀ nu dòomà bá mm̀ ge ‘teelá nyoone nu e bà gé ẹb dẽe sĩ́.’—Fíl. 3:14.

2. Éé ní ea náa vaá dùùlà bá deè tṍ e Pọ́ọ̀l beè nè pá Fílipaì beè kyãa boo tṍó ẽ́?

² Dùùlà bá deè tṍ e Pọ́ọ̀l beè nè pá Fílipaì beè kyãa boo tṍó. Bõ̀ònatõ̀òí géè tení bá bíígá ló lọl tã́gíní tṍó ea beè bã kẽ. Bíígá lóí beè dààà togó lọl gbáá 50 C.E, tṍó e Pọ́ọ̀l nè Sáílàs beè gbàntṍ ló Bàrì tṍó ea beè kọ bàá, “fùl dú Masẹdónìà” ã. Vó beè naa kọ bàá àà kil Fílipaì gé kọ́ kpẹ̀a. (Tóm 16:9) Ba beè zọ̀ enè kà pábia ea kọlà Lìdíà nyòònà gbẹá kĩá, vaá à géè gbànva tṍ ló, “vaá Dõò beè gboó naa kọ á palà ge tavẹ” vaá ziga ló moǹ bel Bàrì. (Tóm 16:14) Gbálà ńkem̀ tṍó aa ló tṍóá ẹlẹ nè zivèkà pá a tọ beè gbóó dììa múú. Sõò, Pọ́lọ́ Nyómá beè gbóó dààmà togó biigè va ló. Gbò gbálà e bà dú boná beè dùl Pọ́ọ̀l nè Sáílàs siimá kèsĩ́ gbò e bà ólò bẹ̀l boná vaá kpọ́va kyáá bel ló kọ bà nveè tã̀àgã̀. Ba beè gbóó bòm Pọ́ọ̀l nè Sáílàs, sií va nvee kpọ́gọ́lọ́, vaá kọ bàá aa boná tṍó e tṍó téní. (Tóm 16:16-40) É kọọ̀ lóó va beè ọọ? Ẽ́èe! Vaá èé kọ́ vàẹ kilma ló pá vígà págbálà nè pábia e bà di bõ̀ònatõ̀ò ea ã́àa bã kẽí ẽ́? È leelà va, boo béè kọọ̀ bà beè ĩ̀ìmà nàgé! Lé nu dòòmà bá Pọ́ọ̀l nè Sáílàs beè iè ge siè va kpóó ló.

3. Éé ní e Pọ́ọ̀l beè gbóó nyimá ẽ́, vaá mókà gbò bíb ní eé ló sọ́l boo é?

 ³ Pọ́ọ̀l beè beeláfùl ge ĩ̀ìmà. (2 Kór. 4:16) Ẹlẹ beè nyimá kọọ̀, kọbé à láá teelàẹ̀ teeí imá ke kùbmà, àé dú bíi kọ á teelàẹ̀ nyooneè nu ea gé ẹbvìè dẽe sĩ́. Éé ní eé láá nó lọl ló nu dòòmà bá Pọ́ọ̀l ẹ? Mókà gbò nu dòòmà bá ea kil ló gbò e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo deè nieí ní ea náa kọ é nyimá kọ èé láá ĩ̀ìmà gbẹá boo teeí kèbá kọ̀láá kà tã̀àgã̀ ea élaí sĩ́é? Vaá mósĩ́ deè ní e bẹẹ ból dẽesĩ́ nyòòmà dì deèsĩ́ é láá siè kpóó ló bẹẹ béèlàfùl ge kọọ̀ lóói náa gé ọọ ẹ́?

4. Éé ní ea beè naa kọọ̀ Pọ́ọ̀l á láá kilsĩ́ gè sí tóm nè Jìhóvà kèbá kọ̀láá íb dìtõ̀ò e?

⁴ Bugi togó boo íb sìà kpóó ló e Pọ́ọ̀l beè ié tṍó ea beè emí kpá má pá Fílipaì. Ba beè siíe nvee kpọ́gọ́lọ́ gbẹẹ́ tọ gbẹá Róm̀. Náa géè láá kọ ná kpẹ̀a. Sõò, a beè olòó kọ́ kpẹ̀a nè gbò e bà kãáe nè ge emí kpá má gbò bõ̀ònatõ̀ò ea di kpã́á. Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá deè nieí, gã́bug gbò nyòòne nvéè Kráìst e bà náa ólò láá àà na tọ ólò naa nú e ba kpóó sim tùlà mm̀ gè tú kọ̀láá kà nèà deè e bà íé kọọmá kpẹ̀a nè gbò e bà kãá vá. Bà ólò emí nágé kpá má gbò e bà náa ólò láá siná ló.

5. Dẹ̀ẹ̀a boo gbò a moǹ bel ea di mm̀ Fílipaì 3:12-14, éé ní ea beè nvèè bá nè Pọ́ọ̀l kọ á ká nyíe gbẹẹ́ boo nú ea gbĩ́ gè ié é?

⁵ Pọ́ọ̀l náa beè zìgà kọọ̀ gbò lé àbèè pọ́lọ́ nu ea beè naanìè á òòmàe lọl ló gè sí tóm nè Jìhóvà. Kàsĩ́, a beè kọọ̀ à dú bíi ge “gbẹ́mà nvée gbò nu e a ni téní kil nvéeá” vaá pììgà ge téá tula nu e a di dee sĩ́,” a beè teelá teeí imá kùbmà. (Bugi Fílipaì 3:12-14.) Sìgà gbò éé ní ea gáẹ̀ láá maaná bùlà Pọ́ọ̀l ẹ? Túá kà, a beè naa kà zivètõ̀ò nu tṍó ea beè di mm̀ fã̀ pá Júùa. Sõò, a beè ẹ̀b kọ̀láá kà nuá naamá “zọ̀là pọ́ì.” (Fíl. 3:3-8) Ní ea égè bàà kà, náa beè sọ̀tọ́ deè kọọ̀ bẽgẽ bel ea dú ló bé ea beè olòó biìgè ló gbò nyòòne nvéè Kráìst naa á ọọvẹ̀ẹ̀ẹ ló. Ní ea égè taà kà, náa beè bugi togó kọọ̀ a náanìè zivètõ̀ò nu neè Jìhóvà. Sìtóm kọ̀ kpẹ̀aà Pọ́ọ̀l beè palàge dọ̀ bélè náa kal ló béè kọọ̀ ba beè siíe nvee tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́, bòmie, tobmàe dem, faà à dii é ló, nè ge kọọ̀ a beè di mm̀ tá kói nè nání bá vaá náa beè ié nu gè nvèà. (2 Kọ́r. 11:23-27) Sõò, náa kal ló béè gbò nu ea beè láá naa nè ge kọọ̀ a beè tení bá gã́bug tã̀àgã̀, Pọ́ọ̀l beè nyimá kọọ̀ à dú bíi kọ á kilìe sĩ́ gè fãè Bàrì. Beele é íè ge naa nagé vó.

6. Éé ní ea dú sìgà “gbò nu e a ni téní kil nvéeá” ea é bĩ́íná kọ é gbẹmà nvée ẽ́?

⁶ Mósĩ́ deè ní beele é láá nó nu dòòmà bá Pọ́ọ̀l mm̀ ge ‘gbẹ́mà nvée gbò nu e a ni téní kil nvée’ ẽ́? Sìgà bẹ̀ì é láá ié bíi ló gè bé èlbá bẽgẽ bel boo béè gbò pọ́lọ́ e beè sí tṍó ea kil nvéeá. Be à dì naa vó, éé ní ea náa vaá nóo daamà togó gè nó nú ea kil ló bé e Kráìst beè tú a dùm vaamái gyọ́ọ́ boo naa ẽ́? Be è nóò, bugi togó boo, vaá tã̀àgã ló Bàrì tṍó e gé nó nakà togó bel ea é síèi kpóó lóí, àé láá naa kọ é di pọ́ì aa bá bẽgẽ bel e náa dú ná bíi. Àé láá naa kọọ̀ bẹẹ bug á gá bẽgẽ̀ nài bel boo béè gbò pọ́lọ́ e Jìhóvà ni ia ló nèi. À íe dõòna kà nu eé láá nó lọl ló Pọ́ọ̀l. Sìgà gbò a sọbá tóm ea ólò nè va gã́bug kpègè boo béè ge bọ̀ọ̀vẹ̀ gbàà ba sìtóm nè Jìhóvà. Be à bĩ́íná kọ é naa vó, é kọ èé láá lọ̀l nyíé boo gbò nú e ni gbẹ́mà nvée tení dú ló gè kọọ̀ née gé kpáá ié ná tàn nyòòmà ge ié gbò nú e beè sọ̀bá? (Nóm.11:4-6; Ẹ̀klì. 7:10) “Gbò nu e a ni téní kil nvéeá” é láá dú gbò nú e beè ié àbèè gbò ẹ̀bmà e beè tení bá tṍó ea kil nvéeá. Vaá gè bugi togó boo bé e Jìhóvà ni nveè bá nèi naa gé láá  naa kọ é kpáá palàge tõo bã ló bẹẹ Tẹ̀. Kọ̀láá bé ea dì naa, née gbĩ́ì ge bugi togó kọọ̀ kùbmà dẽè tóm e ni sí nè Jìhóvà a gbõoma.—1 Kór. 15:58.

7. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 1 Kọ́rìnt 9:24-27, éé ní ea dú bíi kọbé è láá teelá teè dùmí vaá tú nu ẽ́? Baatẽ́.

⁷ Pọ́ọ̀l beè palàge dã́tẽ́ ló gbò moǹ bel Jíízọ̀s ea kọ́ọ̀: “Piigaí boo.” (Lúùk 13:23, 24) Pọ́ọ̀l beè nyimá kọọ̀, dì belí Kráìst, àé íè ge piigàẹ̀ dénè deé mm̀ a dùm. A beè tú dùm gbò nyòòne nvéè Kráìst doolé ló teè ànà-ànà. (Bugi 1 Kọ́rìnt 9:24-27.) Nen ea di boo teè ànà-ànà ólò ká dẽe gbẹẹ́ boo gè teelá iná kùbmà vaá lọ̀l dẽesĩ́ gbò nú ea é láá tãagẽ́e. Dì belí nu dòòmà bá, deè nieí, gbò e bà ólò teelá tee gbẹá pọ̀b bon é láá teelá tení boo èèlè e gbò tọọ̀ ki nè dõòna kà gbò nu ea é láá maaná va bùlà dì gagi kpàn. É kọ ò bùlà kọọ̀ nen ea di boo teeí é élá vaá ẹ̀b enè kà gbò nuí? Náa gé náa vó be à gbĩ́ gè tú nu! Boo teè dùmí, èé íè ge òòà aa ló gbò nú ea é láá maaná bẹẹ nyíe. Be è ká dẽe gbẹẹ́ boo nú e gbĩ́ì ge ié, vaá pììgà belí bé e Pọ́ọ̀l beè naaá, èé tú nu!

8. Mókà taà kà nu ànà-ànà ní eé gé ló sọ́l boo é?

⁸ Naanii mè é bugi togó boo taà kà gbò nu ànà-ànà ea é láá ọọvẹ ló bẹẹ gè fã̀ Bàrì. Níà tṍó e gbò nú e ẹ̀bmà dẽe gáà naaá, tṍó e bẹẹ kói ni kil kẽ, nè tṍó e ténì bá tã̀àgã̀ ea bĩ́é. Èé láá ié bélè ló gè nó bé e dõòna gbò beè láá ĩ̀ìmà kèbá íb gbò dìtõ̀òí naa.—Fíl. 3:17.

9. Ge kọọ̀ nú e géè ẹ̀bmà dẽe gáà naaa é láá tọáí ló naa vàẹ?

⁹ Tṍó e gbò nú e ẹ̀bmà dẽe gáà naaá. Dénè bẹ̀ì ólò ẹ̀bmà dẽè tṍó e gbò lé nu e Jìhóvà beè zìgà é nááá. Kàsĩ́, tṍó e neǹ kọ́ọ̀ bùlà Jìhóvà ea kọlà Hábakọ̀k beè kọ́ a tàn ge kọọ̀ Jìhóvà á gbóó nvèè kùbmà ló pọ́lọ́ lab dògò ea di Júdà, Jìhóvà beè kọ́ nèe kọ á “kilsĩ́ gè ẹ̀bmà dẽe.” (Háb. 2:3) Sõò, tṍó e nu e gé ẹbmà dẽe náa valẹ̀ bá naaá, à ólò láá ọọvẹ́i ló. Àé láá naa kọ é pee bùlà. (Pró. 13:12) Níí beè naaá ló sìgà pá bẹẹ gbò vígà mm̀ bé ea é láá dú gbò gbáá 1914 na. Mm̀ gbò tṍóá, gã́bug gbò nyòòne nvéè Kráìst e ba beè tṍ nóo ból  beè ẹ̀b dẽesĩ́ gè kil káála mm̀ gbáá 1914. Tṍó e vó náa nááá, ba beè labví láb naa vàẹ tṍó e gbò nú e ba beè ẹ̀bmà dẽe gáà naaá ẽ́?

10. Éé ní e enè kà dóm nè va beè naa tṍó e nú e bà géè ẹ̀bmà dẽe náa nááá tṍó e ba beè ẹ̀bmà dẽe ẽ́?

¹⁰ Bugi togó boo nu dòòmà bá bàà kà gbò nyòòne nvéè Kráíst e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo kèbá íb gbò dìtõ̀ò ànà-ànàí. Vígà Royal Spatz beè dììa múú mm̀ gbáá 1908 tṍó ea ni tóólá 20 gbáá. A beè palàge àgala boo kọọ̀ àé beè gé kilìe káála. Kàsĩ́, tṍó ea noo gè ilí va mm̀ gbáá 1911, a beè kọ́ nè pábia ea gbĩ́ gè ilíá kọọ̀, Pearl: “É kọ ò nyímà nú ea é nááá mm̀ gbáá 1914. Be èé ílá, ò náa mè é valẹ̀ bá ilá!” É kọọ̀ dóm nè va e bà géè nyoone nvéè Kráìstí beè òòà aa boo ba teè dùm tṍó e bà náa kil káála mm̀ gbáá 1914? Ẽ́èe, boo béè kọọ̀ ba beè ká bùlà gbẹẹ́ boo gè fã̀ Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, níì ge kil káála nì. Ba beè beeláfùl ge teelá teeá mm̀ ĩ̀ìmà. Vaá, mm̀ kà kà, Royal nè Pearl beè kilsĩ́ gè ié àgẹló vaá bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo dọ̀ọ̀mà tṍó e bà sí ba tóm boo kunukẽ̀í imá kùbmà, tṍó e gã́bug gbáá ni téní aa ló tṍóá. Àé íè ge leemá ni ge mòn tṍó e Jìhóvà é õonà a bée lọl bá kọ̀láá íb gbẹ́a vaá zogè kọọ̀ a sĩ́deè bẹbẹ̀l ní ea lelàẹ dì belí bé ea beè zìgà naa. Òó láá àgala boo kọọ̀ gbò nuí é nááá kà lèlà tṍó e Jìhóvà beè sà. Besĩ́ à kálá dọ̀ tṍóá, naanii mè é kilsĩ́ gè tú fã̀ Bàrì kolmá nu, vaá née zigà kọọ̀ gbò nú e gé ẹbmà dẽè ea gáà naaa á ọọvẹ́í ló.

11-12. Èé náa và vaá láá kilsĩ́ ge fã̀ Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo bã̀àna tṍó e bẹẹ kpóó ni kil kẽ ẽ́? Nè nu dòòmà bá.

¹¹ Tṍó e bẹẹ kói ni kil kẽ. Náa bélí tee e gbò nen ólò teelá, boo béè kọọ̀ ge palàge ié zìgà mm̀ Jìhóvà nè ge sí tóm nèe náa é bĩ́íná kọ ò íè ge dú nen e kói di ló. Kàsĩ́, gã́bug gbò e bà náa palàge ié ná kói ólò tú bẹ̀à sã́ bùlà fã̀àmà Jìhóvà. (2 Kọ́r. 4:16) Dì belí nu dòòmà bá, Vígà Arthur Secord * beè toolá 88 gbáá vaá bo beè dìé ló lọl tṍó ea ni tú 55 gbáá siimá tóm gbẹá Bẹ́tẹẹ̀l, sõò lóóe a ọọ vaá náa íe na válá ló kátogóí. Enè dee, tṍó e nen ea ólò ẹ̀b nú ea kuúe íná ló a vái ló gè nvèè bá nèe. Nvín pábia ea ólò ẹ̀b nú ea kuúeí beè ẹ̀bvie vaá tṍó ea tọ́aẹ́ ló, a beè gbóó kọọ̀: “Vígà págbálà Secord, o sí gã́bug tóm nè Jìhóvà.” Sõò Arthur, náa beè ká nyíe gbẹẹ́ boo gbò nú ea ni náa. A beè ẹ̀b sĩ́ pábiaá, sẹlẹ sĩ́ mang, vaá kọọ̀: “Ẽei, níà kà kà. Sõò níì nú e ni náa ní ea bọọgẹ̀ dú bíi é nì. Sõò ge kọ è bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo kátogóí ní ea palàge dú bíi é.”

¹² Àé láá dú gè kọọ̀ o tú gã́bug gbáá fã̀àmà Jìhóvà vaá nóo íè nà válá ló ea né  ni deè kọ ó kpáá sí gbò tóm eo beè olòó sí nè Jìhóvà. Be à dì naa vó, lóó ni á gá ọọ. Òó láá àgala boo kọọ̀ Jìhóvà kẽèa boo gbò tóm eo beè sí mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo tṍó ea kil nvéeá. (Híb. 6:10) Vaá kátogóí, kẽ̀èa boo kọọ̀ níì gã́bug tóm e síì nè Jìhóvà ní ea zógè bé e vulèe naa ẽ́ nì. Tãa vó, èé zógè bé e vulè Jìhóvà naa tení dú ló gè ié bug ea bọ́ló nè ge naa nú e bẹẹ kpóó sim tùlà. (Kọ́l. 3:23) Jìhóvà dã́tẽ́ ló bẹẹ dìtõ̀ò vaá náa ẹbmà dẽè nú e née gé láá naa lọ̀líí bá.—Máàk 12:43, 44.

13. Mósĩ́ deè ní e nú ea beè naaá ló Anatoly nè Lidiya síèi kpóó ló kọ é kilsĩ́ ge fã̀ Jìhóvà bã̀àna tṍó e gé téní bá gã́bug tàvàlà dìtõ̀ò ẽ?

¹³ Tṍó e ténì bá tã̀àgã̀ ea bĩ́é. Sìgà gbò gyóòlo Jìhóvà a tú gã́bug gbáá tõ̀òma kèbá tã̀àgã̀ nè bíígá ló. Dì belí nu dòòmà bá, Anatoly Melnik * beè toolá kóló 12 gbáá tṍó e ba beè sii a tẹ̀, tẹlẹ kpọ́gọ́lọ́, vaá lẹ̀ẹ̀làẹ kilma Siberia, ea tóólá nú ea é el ló 4,000 mile (7,000 km) aa ló pá a tọ e bà di Moldova. Tṍó e enè gbáá ni téní, ba beè sii Anatoly, a kà, bií ló tẹ̀ nè kà a kà kilma tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́ ea di Siberia. Tṍó e tṍó téní, ba beè gbóó láá kil dõòna kà bon gé sí nònù, sõò àé bĩ́íná kọ bàá kyã̀à 20 mile (30 km) tení gbàà báa-báà múú, vaá ĩ̀ìmà agẹbá tọ́ọ. Tṍó e tṍó ni téní, Vígà Melnik beè tú taà gbáá tõ̀òma tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́, e náa beè di ló a va, ea kọlà Lidiya, nè ba nvín pábia ea ni tóólá kóló enè gbáá. Náa kal ló béè íb tàvàlà dìtõ̀ò e bà gé téní báí, Anatoly nè pá a tọ beè kilsĩ́ gè fã̀ Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. Anatoly a tóólá 82 gbáá kátogóí, vaá à dṹùnà Gbò E Bà Gé Túlè Tòm Bẹ́tẹẹ̀l ea di Central Asia. Dì belí Anatoly nè Lidiya, naanii mè é sí tóm nè Jìhóvà imá kiẽ́e bẹẹ kpóó sim tùlà, vaá kilsĩ́ ge ĩ̀ìmà dì belí bé e beè olòó naá tṍó ea kil nvéeá.—Gàl. 6:9.

14. Éé ní e Pọ́ọ̀l beè nyimá kọọ̀ à dú bíi kọ á naanìè kọbé à láá teelàẹ̀ tùlàẹ̀ nú ea diè é sĩ́é?

¹⁴ Pọ́ọ̀l beè àgala boo kọọ̀ àé téèlàẹ̀ a tee tẹlẹ ke kùbmà vaá tuè nu. Dì belí neǹ Kráìst e ba beè tṍ nóo ból, a beè ẹ̀b dẽesĩ́ gè ié “dùm e bè náa tá e Bàrì gé kolíi kọ é ié tení dú ló Kráìst Jíìzọ̀s.” Sõò, a beè nyimá kọ à dú bíi gè ‘téélá nyoone’ nú ea dièé sĩ́, kọbé à láá tuè nu. (Fíl. 3:14) Pọ́ọ̀l beè tú kà lé nu dòòle ló loomá bel kọbé à nveè bá nè pá Fílipaì kọ bàá láá ká nyíe gbẹẹ́ boo nú ea dì vá sĩ́.

15. Mósĩ́ deè ní e Pọ́ọ̀l beè tú bel dòòlè ló nu ea kil ló gè dú nvín sãa siimá tóm mm̀ ge siè kpóó ló gbò níí Kráìst e bà di Fílipaì kọ bàá kilsĩ́ gè ‘teelá nyoone’ nú ea dì vá sĩ́ ẽ́?

 ¹⁵ Pọ́ọ̀l beè kẽeé nyíè pá Fílipaì kọ ọ̀vàà gbò nvín sãà káála. (Fíl. 3:20) Éé ní ea beè náa vaá à dú bíi kọ bàá kẽ̀èa boo níá ẽ́? Mm̀ gbò deeá, gbò nen beè olòó gbĩ́ gè dú nvín sãà Róm̀ boo béè kọ à ólò nèva gã́bug bélè. * Sõò, gbò nyòòne nvéè Kráìst e ba beè tṍ va nóo ból dú nvín sãà boǹ méné ea lée èl níá, ní ea é né va gã́bug bélè ea el níá. Ge dú nvín sãà Róm̀ dú kóló kẽ, tṍó ea dú gè tú doolè ló gbò e bà dú nvín sãà káála! Boo béè vóí, Pọ́ọ̀l beè siè kpóó ló pá Fílipaì kọọ̀, “tõonii dùm e a bọ́ ló Lé Kpẹa e a kil ló Kráìst.” (Fíl. 1:27) Gbò nyòòne nvéè Kráìst e ba beè tṍ va nóo ból deè nieí ne kà lé nu dòòmà bá mm̀ ge teelá nyoone gè ié dùm e bè náa tá ea dì vá sĩ́ gbẹá káála.

16. Kọbèè è íè ẹ̀b dẽesĩ́ gè kil káála àbèè gè tõó boo kunukẽ̀í, dẹ̀ẹ̀a boo Fílipàì 4:6, 7, éé ní eé íè ge kilsĩ́ gè naa ẽ́?

¹⁶ Kọbèè e íè ẹ̀b dẽesĩ́ gè kil káála àbèè gè tõó mm̀ páladaìs boo kunukẽ̀í, èé íè ge teelá nyoone nu ea dìí sĩ́. Kọ̀láá bé e bẹẹ dìtõ̀ò dì naa, èé íè ge lọ̀l nyíé boo gbò nú ea ni téní kil nvée; vaá née gé zigà kọọ̀ tọ́ọ̀ nu á òòmài lọl ló ge fã̀ Jìhóvà. (Fíl. 3:16) Àé láá belí kọọ̀ nú e gé ẹbmà dẽe pee tṍó, àbèè kọọ̀ kói á láá ge náí ló. Àé láá dú gè kọọ̀ e ĩimà tàvàlà dìtõ̀ò ne bíígá ló mm̀ gã́bug gbáá. Sõò, kèbá kọ̀láá íb dìtõ̀ò eo dií bá, “ó gá zigai kọ tọ́ọ̀ kà nu á tãagéi.” Tãa vó, bĩinai dénè bọọ bii bíi bá Bàrì mm̀ tã̀àgã ló, mè àé néi fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló ea el boo ní eo é láá doomai dẽe ló.—Bugi Fílipaì 4:6, 7.

17. Éé ní eé ló sọ́l boo mm̀ kpò nònù ea bẽene níí ẽ́?

¹⁷ Dì belí bé e nen ea di dẽè teè ànà-ànà ólò siá kpóó ló tṍó ea é gé teelá iná ke kùbmà naaá, naanii mè é kilsĩ́ gè ká dẽe gbẹẹ́ boo gè teelá teè dùmí imá ke kùbmà. Kọ̀láá kiẽ́e bẹẹ kói nè dìtõ̀ò néi deè imá, naanii mè é síá kpóó ló vaá sìm kilsĩ́ nyòòmà gbele dũ̀ùnè nú ea dìí sĩ́. Éé ní eé náa kọbé è láá ĩ̀ìmà tã̀àgã̀ vaá teelá tení boo lèlà èèlèe? Kpò nònù ea bẽene níí é nveè bá nèi kọ é láá noo nú ea bọ́ló gè gyààma sĩ́ vaá láá sà “nu e a palà ge dú lé.”—Fíl. 1:9, 10.