1. À ólò tọá ló Jìhóvà naa vàẹ tṍó e nen ea beè òòà ààẹ́ nvée kpáá òòà dù gé fã̀e ẽ́?

DÌ BELÍ bé e beè ló sọ́l boo mm̀ togó bel e níí bẽeneá naa, Jìhóvà tú a lóó doolé ló lé neǹ kùdẽe ló naanà ból ea ólò tú lé bá ẹ̀bmà nú ea kil ló buù kà a naanà ból. Vaá à ólò gbĩ́ kọ̀láá kà ní ea dágí. Jìhóvà beè kọ́ nè pá Ízràẹ̀l e ba beè òòà ààẹ́ ló kọọ̀: “Ooaí kẽ dui mí ló, mè nda é oòa kẽ dúí ló.” È nyímà kọ à kpáá ié tẽ̀ènè íb bùlàá boo béè kọọ̀ ẹlẹ kọ́ọ̀: “Nda ním ólò nyaaá.” (Mál. 3:6, 7) Jíízọ̀s kọ́ọ̀ nyíè Jìhóvà nè gbò nyómá tóm ólò palàge ẹẹ tṍó e ene kà a gyóòlo ea beè dagí oòa kẽ dúé ló.—Lúùk 15:10, 32.

2. Éé ní eé nó mm̀ nakà togó belí é?

² Naanii mè é ló sọ́l boo taà kà nu doolé ló e Jíízọ̀s beè noòmà ea é náa kọ é láá nvèè bá nè gbò e ba beè dagí ààẹ́ nvée. Èé ló sọ́l boo gbò kpãa ea dú bíi kọ é ié kọbé è láá nvèè bá nè gbò e ba beè dagí aa mm̀ bõ̀ònatõ̀ò kọ bàá kpáá òòa kẽ dù gé fã̀ Jìhóvà. Vaá èé mon nagé bélè ea di ló gè nvèè bá nè gbò e lóó va ọọ.

3-4. Éé ní ea náa vaá ńnvááá e bà kọ́ nu ea kilíé ló mm̀ kpá Lúùk 15:8-10 beè palàge tú ọ̀ẹ̀ dẽe gbĩimá a sọ́gọ́ kpègè e?

³ À dú bíi kọ é sí tóm agẹlẹ bá mm̀ ge gbĩ́ gbò e bà gbĩ́ gè òòa kẽ nyoone Jìhóvà. Mm̀ bel dòòle ló nu ea di mm̀ kpá Lúùk, Jíízọ̀s beè baatẽ́ bé e ene kà ńnváá beè gbĩ́ sọ́gọ́ kpègè e ka di ló, ea kọlà drachma naa. Pọ̀b kà gá ea di mm̀ bel dòòle ló nuí dú íb agẹbá e ńnvááá gbĩ́ímá kpègèa.—Bugi Lúùk 15:8-10.

⁴ Jíízọ̀s baatẽ́ bé e nyíè ńnvááá beè ẹẹ naa tṍó ea mon sọ́gọ́ kpègè ea beè pèa. Mm̀ deè Jíízọ̀sa, sìgà gbò pábia e bà dú Júù ólò dõo òb kà sọ́gọ́ kpègè nè a nvín pábia dee ea gé íá dóm. Be à sẹlẹ, àé láá dú kọọ̀ íb nakà sọ́gọ́ kpègèí ní ea beè pèe. Ńnvááá beè tuumá kọọ̀ a kpègèí beè dọ kè tọ. Vó beè naa kọ á mùn sã́ vaá gbĩimá, sõò náa beè mòn tọ́ọ̀ nu. A sã́ náa beè láá palàge bẹ̀ naa ní ea láá mòn sọ́gọ́ kpègè  e ba beè tú ẹ́ẹ́ kpé naamáá. Dee deè nvée, a beè gbóó tú sã̀ kpamá zivèkà a kè tọ. Tṍóá, sã́á beè gbóó ẹ̀à a sọ́gọ́ kpègè e ka di lóá ea gé mo tení gbàà sãa ea ni kpálí bõonèa. Nyíée beè palàge ẹẹ! A beè kolí pá a kóò nè pá a kè gyṍó vaá kọ́ lé nu ea nááí nè va.

5. Éé ní ea é láá naa kọ á tàvàlàí ló ge mòn gbò e ba beè òòà aa ló gè sí nònù ẽ?

⁵ Dì belí bé e monì mm̀ bel dòòle ló Jíízọ̀s naaá, è ólò sí gã́bug tóm ge gbĩ́ nu ea beè pè. Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, àé dú bíi kọ é tú agẹbá siimá tóm mm̀ ge gbĩ́ gbò e ba beè dagí aa mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Sìgà ọ̀và a ooà aa ló ge zọ̀i sí nònù mm̀ gã́bug gbáá. Àé láá dú gè kọọ̀ sìgà ọ̀và a nyááná tõ̀ò kil kiẽ́e e pá vígà e bà di kĩé náa nyímá va ló. Sõò kà lèlà kátogóí, a kpáá tàn gã́bug gbò e lóó va beè ọọí ge òòa kẽ dú ló Jìhóvà. Bà gbĩ́ gè kpáá gbaá ló pá vígà fã̀ Jìhóvà, sõò bà íe bíi ló bẹẹ nvèè bá.

6. Mósĩ́ deè ní e dénè gbò e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò é láá nvèè bá gbĩ́ gbò e lóó va ni ọọ ẹ́?

⁶ Bà mée ní e bàé láá nvèè bá gè gbĩ́ gbò e lóó va ni ọọ ẹ́? Dénè bẹ̀ì—gbò kànen, gbò gyàdeè sĩ́ tóm, pá tọ, nè gbò kọ̀ kpẹ̀a e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò—é láá nvèè bá gbĩ́ va. É kọ ò íè kóò àbèè vígà e náa ólò si ná nònù? É kọ olo beè zọ̀ nen e lóóe ni ọọ nyòònà tṍó eo gé zọ bõ̀ònatõ̀ò kọ́ kpẹ̀a aa tọ dọ tọ? Be à gá náa vaá à leemá není gè kọ́ kiẽ́e ea ólò tõo nè nómbà a fóòn, òé láá lẹ̀ẹ̀là má gbò kànen e bà di mm̀ bọọ bõ̀ònatõ̀ò.

7. Éé ní eo nóò lọl ló nú e ene kà neǹ kànen ea kọlà Thomas kọ́ ẹ́?

⁷ Éé ní e gbò kànen é láá naa mm̀ ge gbĩ́ gbò e bà gbĩ́ gè kpáá òòa kẽ dú ló Jìhóvà ẹ? Nvèè kpíí ló bel e ene kà neǹ kànen ea kọlà Thomas, * ea ólò tõó Spain beè kọ̀. A nveè bá nè nú ea é sígá ló 40 nen kọ bàá kpáá òòa kẽ bã mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Thomas kọ́ọ̀: “Túá kà, m̀ ólò bĩiná pá vígà be bà nyimá kiẽ́e e gbòí dìgàgì. Àbèè kọ m̀ bĩ́íná gbò kọ̀ kpẹ̀a be bàé láá kẽ̀èa boo enè nen e bè náa ólò si ná nònù. À ólò ẹẹlẹ̀ nyíè gã́bug nen ea di mm̀ bõ̀ònatõ̀òa boo béè kọọ̀ à léémá va gè sí nágé tómí. Tṍó e tṍó téní, tṍó em kãà gbò e bà náa ólò si ná nònù, m̀ ólò bĩiná nú ea kil ló ba gbò nvín nè pá ba dúà ló. Sìgà gbò e bà náa ólò si ná nònù ólò gbóó faalá ba gbò nvín domá nònù, vaá sìgà ba gbò nvíní beè zẹ́ẹ́ dú gbò kọ̀ kpẹ̀a. Àé dú gè nvèè nàgé bá nè baala kọ bàá òòa kẽ dú ló Jìhóvà.”

8. Mm̀ lòbèl dòòle ló ea kil ló nvín pèè gyọ́ ea di mm̀ kpá Lúùk 15:17-24, mó bá ní e tẹ̀a beè sẹ̀ẹ̀mà a nvín ea ọ́gáá ẹ́?

⁸ Mókà gbò kpãa ní eé íè ge ié be è gbĩ́ gè nvèè bá nè gbò e bà gbĩ́ gè òòa kẽ nyoone Jìhóvà ẹ? Nvèè kpíí ló sìgà nú eé láá nó lọl ló bel dòòle ló Jíízọ̀s ea kil ló nvín pèè gyọ́á. (Bugi Lúùk 15:17-24.) Jíízọ̀s baatẽ́ kọọ̀ nvíná beè gbóó nyèèà vaá gbóó beeláfùl ge òòa kẽ kil be. A tẹ̀ beè teelá gé zààvàẹ́ ló vaá tobvíe bũ̀ùnà, vaá naa kọ á nyimá kọ à vulèèe. Nyíè nvíná beè bẽgẽ̀e bel, naa ní ea kọ́ọ̀ náa bọ́nàè ló gè kpáá kolìèe nvín. Tẹ̀ nvíní beè tó sàn a nvín, tṍó ea kọ́ bé e nu tọ́aẹ́ ló naa. A tẹ̀ beè gbóó naa nú ea zógè kọ à zaavàẹ ló nvíná nvee be, náa sẹlẹ́ẹ belí gyóòlo, sõò a beè túe naamá a nvín ea vulè. Ge zógè kọ à vulèè a nvíní, a tẹ̀ beè gbóó sẹlẹ sẹ̀lẹ̀nù dè kpéè vaá tú kà lé kọ̀là ló nvèè a nvíní.

9. Mókà gbò kpãa ní eé íè ge ié be è gbĩ́ì gè nvèè bá nè gbò e bà náa ólò si ná nònù kọ bàá òòa kẽ dú ló Jìhóvà ẹ? (Ẹ̀b ńkpó ea kọ́ọ̀ “ Sĩ́deè Ge Nvèèmà Bá Nè Gbò E Bà Gbĩ́ Gè Òòa Kẽ Dú Ló Jìhóvà.”)

⁹ Jìhóvà dì belí tẹ̀ ea di mm̀ lòbèl dòòle  lóá. À palàge vùlè pá vígà págbálà nè pábia e bà náa ólò si ná nònù vaá à gbĩ́ kọ bàá òòa kẽ duè é ló. Tení dú ló gè nó Jìhóvà, beele é láá nvèè bá nè va kọ bàá òòa kẽ. Níí é bĩ́íná kọ é ié ĩ̀ìmà, tóè sàn, nè vulè. Éé ní ea náa vaá èé zógè íb gbò kpãaí ẽ́, vaá mósĩ́ deè ní eé láá naa vó é?

10. Éé ní ea náa vaá gè ié ĩ̀ìmà à dú bíi tṍó e gé nveè bá nè nen kọ á òòa kẽ dú ló Jìhóvà ẹ?

¹⁰ À dú bíi gè ié ĩ̀ìmà boo béè kọọ̀ à ólò tú tṍó bá nen gè òòa kẽ dú ló Jìhóvà. Gã́bug gbò e lóó vá beè zẹ́ẹ́ ọọ ló gè fã̀ Bàrì zigà kọọ̀ gbò kànen nè dõòna gbò e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò beè kãanìè va gã́bug tṍó besĩ́ bà kálá láá ooàẹ kẽ duè ló Jìhóvà. Ene kà vígà pábia ea kọlà Nancy, ea dú bálá sĩ́ Asia, émí kọọ̀: “Na lé kóò ea di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò beè palàge nvèè bá nèm. A beè vùlèm belí na kà neǹ vígà pábia. A beè kẽé ḿ nyíe gbò lé-lé nu e beè olòó dé kpéè ló mm̀ gbò tṍó ea kil nvéeá. À fẹ́ẹ̀lẹ̀ ló pãaném tṍ ló, tṍó em gé kọ́ bé e nu tọ́a ḿ ló naa nèe, vaá náa ólò òòà aa ló gè dùùlàm bá deè tṍ. A beè zógè kọ à dúè kà lé kóò vaá diè kpènà ló gè nvèè bá kọ̀láá tṍó.”

11. Éé ní ea náa è ié bíi ló tóè sàn kọbé è láá nvèè bá nè nen e súng bã́e ẽ́?

¹¹ Tóè sàn dì belí biè ea é láá nvèè bá nè nen e nyíée bììlà kọ á láá ié bóa. Sìgà gbò e bà náa ólò si ná nònù a láá nvèè súng ló nen ea di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò mm̀ gã́bug gbáá, boo béè nú e beè naaá vá zẹ̀ẹ̀ vaá súngá di dí vá gbàà. Súngí náa kọ á gá tàn nà va gè òòa kẽ dú ló Jìhóvà. Sìgà gbò é láá ié bùlà kọ ba beè tuè pọ́lọ́ bá sẹẹmàè va. Bàé láá ié bíi ló nen ea é pãané va tṍ ló vaá dã́ ból ló bé e nu tọ́a vá ló naa. (Jém̀z 1:19) María, ea beè zẹ́ẹ́ òòà aa ló gè sí nònù kọ́ọ̀: “M beè ié bíi ló nen ea é pãaném tṍ ló, nen  em é tó nè, nè nen ea é nveè bá nèm vaá dùùlàm bá deè tṍ.”

12. Nè nu dòòle ló ea zógè bé e vulè Jìhóvà ólò dùùlà gbò e lóó va beè ọọ ló gè sí nònù nvee gbàà pá a gbò naa.

¹² Kpá Káí baatẽ́ vulè e Jìhóvà íe kilma ló pá a gbò dì belí agẹ tọọ̀ díí. Mósĩ́ deè ní e vulè Bàrì dì belí díí é? Zẹ́ẹ́ ni bugi togó boo nakà nu dòòle lóí: Dòòmà dẽe ló kọọ̀ faà eeà ní ló gbẹá sĩ́ pène vaá nen à gbóó tobví nú ea é zẹ́ẹ̀lẹ̀ ni tẹlẹ̀ ní ló. Nyíé ni é palàge ẹẹ ló nvèè báá boo béè kọọ̀ níí é nveè bá nè ni kọ ó gá bọọ̀gẹ̀ sí kpóó tṍó eo é zẹ́ẹ́ sĩ́ múúá. Sõò áá nu ea é náa kọ ó zẹẹ náa é náa kọ ó kilsĩ́ gè tõó dùm. Níà pène tọ́ọ̀ múú vaá nóo gé láá fùl zelí bá, áá bèè ge kọọ̀ ò ínà ló faà sĩ́ múú. Ò íè bíi ló nen ea é tóbví díí tẹlẹ̀ ní ló vaá dùùlà ni kilma ló faà sĩ́ múúá. Jìhóvà beè kọ́ nè pá Ízràẹ̀l e ba beè dagí ààẹ́ nvéeá kọọ̀: “Nda beè kilsĩ́ gè tú díí vulè dùùmài.” (Hòs. 11:4) Bàrì íe tẽ̀ènè íb tọa lóí kilma ló gbò e bà ooà aa ló gè fã̀e, e bà gé téní bá kele-kele íb tã̀àgã̀ mm̀ dùm ea belí múú ea díìlè va deè nieí. À gbĩ́ kọ bàá nyimá kọọ̀ ẹlẹ vulèè va vaá gbĩ́ gè dùùlà va nvea ló. Vaá Jìhóvà é láá tú olo siimá tóm mm̀ ge zogè vulè ea íe kìlmà vá ló.

13. Mósĩ́ deè ní e nú ea beè naaá ló Pablo zógè kọọ̀ bẹẹ vulè é láá nvèè bá nè dõòna gbò kọ bàá òòa kẽ dú ló Jìhóvà ẹ?

¹³ À palàge dú bíi gè naa kọọ̀ gbò e bà náa ólò si ná nònù á àgala boo kọọ̀ Jìhóvà vulè va vaá beele è vulè va nagé. Pablo, e beè zẹ́ẹ́ kolí bée mm̀ togó bel e aà lóá, beè dú nen e bè náa beè si ná nònù mm̀ 30 gbáá. À kọ́ọ̀: “Enè deè lọ̀ọ̀le, tṍó em géè aa tọ, ene kà fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló vígà pábia ea ni dú kànen mm̀ dee beè zọ̀m nyòònà vaá tú lé bá ea kyãa mm̀ vulè loomá bel nèm. M beè  dààmà togó gè tó belí pá nvín. M beè kọ́ nèe kọọ̀ à bélí Jìhóvà ní ea lẹẹlà ni kọ́ ó ló bel nèm ẽ́. Kà lèlà tṍóá ní em beè beeláfùl ge òòà kẽ dú ló Jìhóvà ẹ.”

14. Dẹ̀ẹ̀a boo bel dòòle ló ea di mm̀ kpá Lúùk 15:4, 5, éé ní e neǹ kùdẽe ló naanà bólá náa tṍó ea mon a naanà ból ea beè pèa ẹ?

¹⁴ À dú bíi kọ é kilsĩ́ gè nvèè bá nè gbò e lóó va ọọ ló gè sí nònù. Dì belí nvín ea beè pè mm̀ lòbèl dòòle ló Jíízọ̀sa, bàé láá ié kà agẹbá tã̀àgã̀ bùlà ea é tú tṍó besĩ́ à kálá tà. Vaá boo béè kọọ̀ bà di mm̀ bàlà boò Sétàn, bà náa íe na kà lé gbaa ló kilma ló Jìhóvà belí bé e ba beè zẹ́ẹ́ ié naa. À dú bíi kọ é nvèè bá nè va kọ bàá kpáá ié agẹ zìgà mm̀ Jìhóvà. Mm̀ lòbèl dòòle ló ea kil ló naanà ból ea beè pèa, Jíízọ̀s baatẽ́ bé e neǹ kùdẽe ló naanà ból dalà naanà bólá bẹ̀ẹ̀la boo gànàgì báẹ vaá kilma gbàà a gònà naanà ból naa. Neǹ kùdẽe ló naanà bólá beè tú gã́bug tṍó nè kói gbĩimá a naanà ból ea beè pèa. Sõò à nyímá kọ naanà bólá náa íe na kói, vaá à íe bíi ló nvèè bá gè dàlàẹ kilma gbàà a gònò naanà bólá.—Bugi Lúùk 15:4, 5.

15. Mósĩ́ deè ní eé láá nvèè bá nè gbò e lóó va ọọ kọ bàá òòa kẽ dú ló Jìhóvà ẹ? (Ẹ̀b ńkpó ea kọ́ọ̀, “ Nuù Tóm Ea Palàge Dọ̀ Bélè.”)

¹⁵ Àé dú bíi kọọ̀ é tú gã́bug tṍó nè kói nvèèmà bá nè gbò e lóó va ọọ ló gè sí nònù kọ bàá láá bé èlbá ba gbò ọ́ọ́-ọọ̀. Sõò tení dú ló nyómá káí Jìhóvà, a moǹ bel, nè gbò kpá ea gé néi tení dú ló a bõ̀ònatõ̀ò, èé láá nvèè bá nè gbò e lóó va ni ọọí kọ bàá láá kpáá íe lé gbaa ló kilma ló Jìhóvà. (Róm̀ 15:1) Mósĩ́ deè ní eé láá naa níí ẽ́? Ene kà neǹ kànen e togóe ni tulà nu kọ́ọ̀: “Gã́bug gbò e bà náa beè olòó si ná nònù íe bíi ló gè kpáá sẹlẹ́ va nò Kpá Káí tọ ló, tṍó e ba  ni bééláfùl ge òòà kẽ dù gé fã̀ Jìhóvà.” * Vóá, be à gá náa bà kọ ó noòmà nuù nen ea beè òòà aa ló gè sí nònù, tú ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe siimá é be òó láá naa? Neǹ kànená kọ́ nágé kọọ̀: “À bọ́ló kọọ̀ neǹ kọ̀ kpẹ̀a ea é zọ nená noá nu, á bã̀àae kóò, á dú nen e nen e lóóe ọọá é láá dẹlẹ nyíé boo vaá kọ́ bé e nu tọ́aẹ́ ló naa nèe.”

16. Éé ní ea náa è nyimá kọọ̀ gbò nyómá tóm é láá nvèè bá nèi ẽ́?

¹⁶ Gã́bug nu ea ni nááá zógè kọọ̀ gbò nyómá tóm dì e bà gé zọ́i siá tóm mm̀ ge nvèè bá nè gbò e lóó va beè ọọ ló gè sí nònù kọ bàá kpáá òòa kẽ dú ló Jìhóvà. (Kùùà 14:6) Dì belí nu dòòmà bá, Silvio, ea dú Ecuador, beè tú agẹbá bànmà Jìhóvà kọ á domà nen ea é nveenìè bá neèe kọ á ooàẹ kẽ kpáá siè nònù. Tṍó ea dì ea gé tãàgã ló Bàrìa, ba beè kòn bá nvéè a nù tọ. Bàà kà neǹ kànen beè di nvéè a nù tọ. Tṍó e bà dìé ló, nyíé va beè ẹẹ gè dààmà togó gè nvèè bá nèe.

17. Àé tọ́aí ló naa vàẹ tṍó e láà nvèè bá nè nen e lóóe beè ọọ ló gè fã̀ Bàrì e?

¹⁷ Èé íe ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe tṍó e nveè bá nè nen e lóóe beè ọọ ló gè fã̀ Bàrì kọ á òòa kẽ dú ló Jìhóvà. Nvèè kpíí ló bel Salvador, ea dú neǹ gyàdeè sĩ́ tóm ea beè olòó palàge pììgà ge nvèè bá nè gbò e lóó va ọọ ló gè fã̀ Bàrì kọ́, à kọ́ọ̀: “Sìgà tṍó à ólò tàvàlà ḿ ló ge lẹ̀ẹ̀là bel ló nà gĩ́ì zààvà. À palàge ẹẹlẹ̀m nyíe kọ m̀ láà zọ̀ Jìhóvà siá tóm ge nvèè bá nè ene kà a gyóòlo ea nveè ka ló kọ á láá aa mm̀ bàlà boò Sétàní bã mm̀ a bõ̀ònatõ̀ò.”—Tóm 20:35.

18. Be nóo beè olòó si ná nònù àbèè ól tóm kọ̀ kpẹ̀a, éé ní eo é láá àgala boo é?

¹⁸ Be nóo beè olòó si ná nònù àbèe ól tóm kọ̀ kpẹ̀a, sóo sóo palàge nyimá kọọ̀ Jìhóvà kilsĩ́ gè vùlè ni. À gbĩ́ kọ ó òòa kẽ duè é ló. Àé dú bíi kọ ó pììgà ge òòa kẽ nyoonée. Sõò dì belí bé ea di mm̀ bel dòòle ló Jíízọ̀sa naaá, Jìhóvà dì ea gé élá bànà ni kọ ó òòa kẽ dù, vaá àé tú bàà bá tuumá ni nvee be.