Ene kà vígà pábia ea bée kọlà Sérà * beè kọọ̀: “M̀ dúù nen e kẹ́ẹ ólò bọ̀ọ̀gẹ̀ siím, vaá ním ólò láá dẹlẹ nyíé boo nà bá. Vó ólò naa kọ lóóm á gá dĩ̀ìnà tṍó em gé zọ gbò e bà palàge àgala boo ba bá vaá bã̀ súng naaá nu. Sõò lóóm ólò dĩ̀ìnà tṍó em gé zọ nen ea dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ Ió vaá kìlmà kpá ló kẽ naaá nu. M̀ ólò láá kọ́ nú ea tọ́á ńló, nà tã̀àgã̀ nè íb nen ea dì naa vó. Pá ńdáà díì díílá kóò dú gbò e bà dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló vaá kìlmà kpá ló kẽ.”

Gbò bel e Sérà lói tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀, be è dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló, gbò nen é gbĩ́ gè dú bẹẹ kóò. Nen ea dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló ólò leemá nágé Jìhóvà. A Moǹ Bel síèi kpóó ló kọọ̀: “Iei . . . gbọ́ọ́ gbọọ ló.” (Kọ́l. 3:12) Éé ní ea dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló é? Mósĩ́ deè ní e Jíízọ̀s beè zogè kọọ̀ ẹlẹ dúè neǹ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló é? Vaá mósĩ́ deè ní e nakà kpãaí é láá naa kọ é íe ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe ẽ́?

Gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló dú kpãa e nen ólò íe tṍó e nen dú fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló. Neǹ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló ólò tú lé bá faamá dõòna gbò, à ólò ĩ̀ìmà vaá lẹ̀ẹ̀là bel ló a bá tṍó e bà náa nuù súng nyòòmàe.

Ge dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló náa tõó dọ̀ kọọ̀ ọ̀ọ̀ neǹ ọ́ọ́-ọọ. À dú gè tú moǹ bel Gríìk ea kọlà gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló loomá bel mm̀ Kpá Káí ge bààmà tẽ́ nom̀ tee ea ólò di kọ̀l e bà sííe naamá nom̀ tọ. Kói nom̀ teeá náa táẹ́ ló, sõò baa búmáe naa kọ á láá lẹ̀ẹ̀là bel ló a kói. Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, tṍó e dúù neǹ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló, è lẹẹlà bel ló bẹẹ náa gbõoma vaá kilsĩ́ gè zọ̀ dõòna gbò naaá nú mm̀ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló.

Èé láá bugi togó kọọ̀, ‘née dúù neǹ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló.’ È di mm̀ bàlà boo e gbò nen ólò gbalá bã̀ súng vaá bà náa ólò láá íe ĩ̀ìmà, vóá à naa, àé láá tàvàlàí ló gè dú neǹ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló. (Róm̀ 7:19) Boo béè vó, à bĩ́íná sìà kpóó ló gè toní kpãà gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló, sõò nyómá káí Jìhóvà é nveè bá nèi kọ é kilsĩ́ gè pììgà ge dú neǹ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló. (Gàl. 5:22, 23) Éé ní ea náa èé piiga boo gè dú neǹ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló é?

Gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló dú kpãa ea ólò leemá gbò nen. Dì belí bé e Sérà e beè zẹ́ẹ́ kolí béeá kọ́ naa, lóói ólò dĩ̀ìnà tṍó e di ló gbò e bà dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló. Jíízọ̀s dú kà lé nu dòòmà bá mm̀ ge dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló. (2 Kọ́r. 10:1) Bã̀àna gbò pá nvín e bà náa palàge nyimáe ló beè gbĩ́ gè bã̀é kpàn—Máàk 10:13-16.

 Ge dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló ólò kpènà beele nè gbò e bà dìí kpàn. Be è dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló, nu náa é valẹ̀ bá kyẽ́i naa ní èé bã súng. (Pró. 16:32) Àé náa kọ é gá naa nuù súng nè dõòna gbò bií ló gbò e vulè naa ní e nyíéi é gbóó kọ́i bel. Vaá dõòna gbò é ié dọ̀ bélè boo béè kọọ̀ èé lẹẹlà bel ló bé e nu tọ́aí ló naa nè bẹẹ láb naa ní e bè náa é dú nuù súng nèva.

Náa kal ló béè kọọ̀ Jíízọ̀s beè ié gã́bug tàvàlà tóm ge sì vaá di mm̀ kíìli-kíìli, a beè dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló kilma ló kọ̀láá nen. Tóm beè m-má gã́bug gbò e ba beè di tṍóá naa ní e ba beè ié bíi ló dĩ̀ìnè ló. Ẹ̀b bé e lóó va beè láá dĩ̀ìnà naa tṍó e Jíízọ̀s kọ́ nè va kọọ̀: “Dui . . . vaá ò nói bé e m gbọ́ọ́lẹ̀ ló vaá tú nà kpá ló kilma kẽ naa”!—Máát. 11:28, 29.

Mósĩ́ deè ní eé láá nó gè dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló belí Jíízọ̀s e? È ólò nó Moǹ Bel Bàrì ge nyimá bé e Jíízọ̀s beè zọ̀ gbò nen naaá nu naa, nè bá ea beè sií ló dìtõ̀ò ea tavàlà. Tṍóá, be è gbóó kpee sĩ́ ló gbò dìtõ̀ò ea tú bẹẹ gè dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló nvee kèbá dò ẹ̀b, èé piigà boo gè labví láb belí Jíízọ̀s. (1 Pít. 2:21) Bugi togó boo taà kà nú ea beè nvèè bá nè Jíízọ̀s kọ á dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ lóí:

Jíízọ̀s beè dú kà neǹ kìlmà kpá ló. Jíízọ̀s beè kọọ̀ ẹlẹ dúè nen ea ólò ‘gbọ́ọ́lẹ̀ ló vaá tuè a kpá ló kilma kẽ.’ (Máát. 11:29) Kpá Káí gbá kolí béè bàà kà kpãaí boo béè kọọ̀ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló nè kìlmà kpá ló kẽ ólò gbá tọ. (Ẹ́fẹ. 4:1-3) Éé kọ́ á dì naa vó é?

Kìlmà kpá ló kẽ ólò nvèè bá nèi kọ é gá ẹ̀b bẹẹ lóó bọ̀ọ̀vẹ̀ àbèè ge vàlẹ̀ bá bã̀ súng. Jíízọ̀s beè labví láb naa vàẹ kilma gbò e bà gbáẹ bel kọ à dú “nen gọ̀l òò” nè “nen õ̀ míí” ẽ́? A beè sọ̀tọ́ deè kọ á láb á zogè kọọ̀ níà kyáá bel, vaá tẹlẹ bàlà kẽ mm̀ a láb kọọ̀ “gbò nu e a aa m nyìmà nu Bàrì dọ bàlà kẽ ólò naa kọ gbò nen á nyima kọ a lelà.”—Máát. 11:19.

Be è nen ló bel e nyìmànù á gé m ea kil ló kiẽ́e eo aà dù àbèè kọọ̀ ọ̀ọ̀ págbálà àbèè pábia, àbèè be eo aà, àé dú bíi kọ ó tú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló aamáe bel gã́? Peter, ea dú ene neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ea di South Africa beè kọọ̀: “Tṍó e nda monì kọọ̀ bel e nen ló náa kọọ̀ súng á bã̀ m, nda ólò bĩiná nà bá kọọ̀, ‘Jíízọ̀s gáẹ̀ beè labví láb naa vàẹ?’ ” A beè kọ nágé kọọ̀: “Ndaa nó kọọ̀ náa bọ́ló gè bọọgẹ̀ ẹ̀b nà lóó bọ̀ọ̀vẹ̀.”

Jíízọ̀s beè nyimá kọọ̀ gbò nen náa gbõoma. Gbò nyòòne nvéè Jíízọ̀s beè ié lé bùlà, sõò sìgà tṍó ge kọ bà náa gbõomá beè naa kọ bàá gá láá naa nú ea dú lé. Dì belí nu dòòmà bá, bílá deè deé ea zilà besĩ́ bà kalá fẹ́ Jíízọ̀sa, Pítà, Jém̀z, nè Jọ́ọ̀n náa beè láá zọ̀ Jíízọ̀s tõó zìle belí bé ea beè kọ́ nè va naa. Jíízọ̀s beè tẹlẹ bàlà kẽ kọ à dã́è ból ló nú ea náa kọ bàá daa tṍó ea kọ́ọ̀: “Ò íèì nyómá e o gá náamai nu, sõò bọọ nom kpá ló zuugà.” (Máát. 26:40, 41) Ge kọ à dã́ ból ló kọ bà náa gbõoma beè naa kọ á gá nvèè súng ló pá a gbò tóm.

Mandy dú ene kà vígà pábia ea beè olòó tú àgẹbá ẹ̀bmà dõòna gbò, sõò kátogóí à gé piìga boo gè dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló belí Jíízọ̀s. A beè kọọ̀: “M piìga boo gè nyimá kọọ̀ tọ́ọ̀ nen náa gbõoma nè ge gbĩ́ gbò lé ea dì vá m belí Jìhóvà.” É kọ bé e Jíízọ̀s ẹb gbò e bà náa gbõoma naa é láá nvèè bá nè ni kọ ó zọ̀ dõòna gbò naaá nu mm̀ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló?

Jíízọ̀s beè dẹlẹ nyíé boo Bàrì. Tṍó e Jíízọ̀s beè di boo kunukẽ̀í, a beè ié ĩ̀ìmà tṍó e bà tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀màe. Gbò nen náa beè dã́e ból ló, ba beè gbẹ́ẹ, vaá boomàe bàg. Kọbèè vó, a beè kilsĩ́ gè dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló boo béè kọ a beè “tú dénè nu gbẹẹ bá Bàrì, e a ólò beelá bel leleá.” (1 Pít. 2:23) Jíízọ̀s beè nyimá kọ a Tẹ̀ é nveenìè bá neèe kọ á láá ĩimàè vaá àé kpọ́té ló gbò e bà tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀màèe.

Be bà tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mài vaá è tú súng labmá láb, àé kpáá zoolè dìtõ̀òa. Níà nú ea náa vaá Kpá Káí à kọ́ nèi kọọ̀: “Boo bée kọ sṹg e a bã nen náa ólò tòm kọ nen á naa nu e a é léémá Bàrì” e. (Jém̀z 1:20) Kọbèè tṍó e súng bãi boo lèlà nu, ge kọ née gbõomà é láá naa kọ é labví lọ̀ láb.

Ene kà vígà pábià ea kọlà Cathy ea dú Germany beè olòó bugi togó kọọ̀, ‘Be nóo béè bé boo o lóó, tọ́ọ̀ nen náa é bé ni bé boo.’ Sõò a beè nyaaná a dùm tṍó ea nó gè dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà. A beè kọọ̀: “Ním kpáà bọọgẹ̀ ié ná bíi ló gè bé bé boo nà bá. Nda ólò labví láb mm̀ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló boo béè kọọ̀ m̀ nyímà kọọ̀ Jìhóvà é kpoogè dee ló kọ̀láá kà tã̀àgã̀ ea di bàlà booí.” Be à gá náa o beè  tení bá pọ́lọ́ bèèla, ge nyoone nvéè nu dòòmà bá ea kil ló bé e Jíízọ̀s beè dẹlẹ nyíé boo Bàrì naa é nveè bá nè ni kọ ó kilsĩ́ gè dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló.

Jíízọ̀s beè tẹlẹ bàlà kẽ kọọ̀ ge dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló é náa kọ é ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe. Ẹlẹ beè kọọ̀: ‘Ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíé á di ló gbò e bà dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló.’ (Máát. 5:5) Nvèè kpíí ló bé e gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló ólò nvèè bá nèi mm̀ na gbò dìtõ̀òí naa.

Ge dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló ólò nvèè bá nèi tṍó e íè tã̀àgã̀ mm̀ bẹẹ ílà dóm nè va. Ene kà vígà págbálà ea kọlà Robert ea dú Australia beè kọọ̀: “M ló gã́bug gbóò gã́ bel e bè ním beè noo nè ńdáà va. Sõò née é láá òòma na kẽe gbò bel e beè tú súng loomá. M beè ọgá tṍó em monì kọọ̀ belá kyẽ́e.”

“Dénè bẹ̀ì ólò ié gbele tõ̀ò lọ̀ nu” mm̀ bẹẹ lòbèl, vaá bẹẹ gbò bel e nyìmànù á gé m é láá tãagẽ bẹẹ ílà dóm nè va. (Jém̀z 3:2) Tṍó ea meà naa vó, ge dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló ólò nvèè bá nèi kọ é ĩ̀ìmà vaá lẹ̀ẹ̀là bel ló bẹẹ dém.—Pró. 17:27.

Robert beè palàge pììga boo gè ié ĩ̀ìmà nè ge láá lẹ̀ẹ̀là bel ló a bá. Éé ní ea beè sìlà aa m-mé? A beè kọọ̀: “Kátogóí, tṍó e ńdáà va nè nda íè èègà mòn, m̀ ólò pììga boo gè palàge pãanée tṍ ló, tú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló loomá bel, e bè ním é nvèè súng. Nà gbaa ló kilma ló nà va a kpáá palàge dú lé.”

Ge dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló ólò nvèè bá nèi kọ é láá zọ̀ dõòna gbò naaá nu. Gbò e bà ólò gbalá bã́ súng náa ólò ié gã́bug kóò. Sõò, ge dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló ólò nvèè bá nèi kọ é olòó ié “fẹ́ẹ́ fẹẹ̀ ló e a bọ́víí naamá tẽ̀ènè kà.” (Ẹ́fẹ. 4:2, 3) Cathy, e beè zẹ́ẹ́ kolí béeá beè kọọ̀: “Ge dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló a ném kpóó gè láá zọ̀ kọ̀láá nen naaá nu mm̀ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló, bã̀àna nen ea palàge tàvàlà ge zọ̀ẹ naaá nu.”

Ge dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló ólò naa kọ é ié fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló. Kpá Káí kọ́ọ̀ “nyìmà nu e a aa bá Bàrì” ólò domà fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló nè gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló. (Jém̀z 3:13, 17) Neǹ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló ólò ié “dĩ̀ìnè ló bùlà.” (Pró. 14:30) Martin, ea ni tú kà agẹbá siimá tóm boo béè ge dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló kọ́ọ̀: “Kátogóí, ndaa válí bá vaá ním bọọgẹ̀ bã̀ nà súng, vaá m íe dĩ̀ìnè ló bùlà nè ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe.”

À dú kà kà kọ à bĩ́íná sìà kpóó ló kọbé è láá dú neǹ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló. Ene kà vígà págbálà beè kọọ̀: “Kọbèè kátogóí mm̀ ge ló kà kà bel, súng ólò palàge bã̀ m sìgà tṍó.” Sõò Jìhóvà ea síèi kpóó ló kọ é dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ lóí é nveè bá nèi kọ é láá naa vó. (Àìz. 41:10; 1 Tím. 6:11) Ẹlẹ é láá naa kọ ‘ó gbõomai’; vaá ‘à náái agẹlẹ.’ (1 Pít. 5:10) Tṍó e tṍó ni téní, èé gbóó láá nó Kráìst “e a dú gbọ́ọ́ gbọọ̀ ló vaá ie lé nyíe” dì belí neǹ tóm Pọ́ọ̀l.—2 Kọ́r. 10:1.