1-2. (a) Éé ní ea ólò nvèè bá nèi kọ é láá ĩ̀ìmà buù dee é? Baatẽ́. (b) Éé ní eé ló sọ́l boo mm̀ na kpò nònùí ẽ́?

É KỌỌ̀ à íe “tṍó eo beè bugì togó boo gbò tã̀àgã̀ ea dì ní ló vaá ò bugi togó kọọ̀ “nda beè nyimá kọọ̀ áá m̀m̀ ním gáẹ̀ láá emá”? A beè mèà naa vó ló gã́bug bẹ̀ì. Be à sẹlẹ o beè kọ́ vó tṍó eo ni ĩimà kèbá agẹbá zọ̀ kpá ló àbèè tṍó e nen eo beè vùlè ú. Tṍó eo bugì togó boo gbò dìtõ̀òá, òó mon kọọ̀ o beè láá ĩimàè buù dee boo béè kọọ̀ nyómá káí Jìhóvà né ni “gbele kpóó e a di m mon bel Bàrì.”—2 Kọ́r. 4:7-9.

² È íè nàgé bíi ló nyómá káí kọbé è láá kìn tã́gĩ̀ bá ea di mm̀ pọ́lọ́ bàlà booí. (1 Jọ́ọ̀n 5:19) Nagé, è íè bíi ló kpóó gè beemá “gbele gbele bẹẹ dáa zọ e a di m bù dee.” (Ẹ́fẹ. 6:12) Vóà naa, èé ló sọ́l boo bàà kà sĩ́deè e nyómá káí ólò nvèè bá nèi kọ é láá emá. Tṍóá sõò, èé ló sọ́l boo gbò nú eé láá naa kọbé è palàge ié nvèè bá lọl bá nyómá káí.

3. Éé ní ea dú enè sĩ́deè e Jìhóvà ólò nvèè bá nèi kọ é ĩ̀ìmà tã̀àgã̀ ẽ?

³ Nyómá káí Jìhóvà ólò nvèè bá nèi tení dú ló gè nèi kpóó àbèè kói kọ é siimá kọ̀láá kà tóm e gbĩ́ì ge sì kọ̀láà bé e tã̀àgã̀ dìí ló naa. Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè kọọ̀ “kpóó Kráìst” ní ea náa kọ á láá siè tóm neè Jìhóvà kèbá dénè tã̀àgã̀ ea beè dièé lóé. (2 Kọ́r. 12:9) Boo ní ea égè bàà tóm e Pọ́ọ̀l géè kọ́ kpẹ̀a aa dó dọ dó, níí áá gè kọ́ kpẹ̀a ní ea beè naaá ẽ́ nì, sõò a beè siná gé tóm ea é née kpègè. A beè tõó beè Akílà nè Presélà ea di Kọ́rìnt. Ba beè olòó lò kàn fẽ́é. Boo béè kọọ̀ Pọ́ọ̀l ólò lò nàgé kàn fẽ́é, a beè olòó zọ̀ va lò kàn fẽ́é sìgà dee. (Tóm 18:1-4) Nyómá káí beè nè kói Pọ́ọ̀l kọ á láá síímá a pííla nè tóm kọ̀ kpẹ̀a.

4. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 2 Kọ́rìnt 12:7b-9, mókà tã̀àgã̀ ní ea beè di ló Pọ́ọ̀lẹ?

 ⁴ Bugi 2 Kọ́rìnt 12:7b-9. Mm̀ nakà gã́belí, éé ní e Pọ́ọ̀l géè kọ̀ tṍó ea kọ́ọ̀ à íèè tã̀àgã̀ ea “bélí zél gbẹ̀” ẹ? Be zél gbẹ̀ dì ní ló, kà agẹbá zọ̀ é dí ní boo. Boo béè vó, Pọ́ọ̀l géè kọọ̀ gbò tã̀àgã̀ ea dièé ló palàge zọẹ̀ ẹ. A beè kọọ̀ tã̀àgã̀ ea dièé lóí bélí “nu e Sétàn lẹẹlà” kọ á olòó neè ẽ kpọ̀ té. Àé láá dú gè kọọ̀ níì Sétàn àbèè pá a gbò zọ ní e bà géè nvèè tã̀àgã ea bélí zél gbẹ̀í ló Pọ́ọ̀lẹ nì. Sõò tṍó e gbò zọá nyímá kọọ̀ zél gbẹ̀ dìé ló, àé láá tàn va gè palàge tũugẽ̀ dẽe kọbé à palàge nyaá ló Pọ́ọ̀l. Éé ní e Pọ́ọ̀l beè naa ẽ́.

5. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà beè aalá tã̀àgã ló Pọ́ọ̀lẹ?

⁵ Dààmà togó, Pọ́ọ̀l beè gbĩ́ kọọ̀ Jìhóvà á tú zél gbẹ̀á lọlìè é ló. A beè kọọ̀: “Taa tóm em ni tã̀àgà ló Bàrì boo nuí, . . . kọ á tú nuí lọli ló.” Sõọ̀ kòláá bé e Pọ́ọ̀l tãàgã ló Bàrì naa, zél gbẹ̀a náa beè ààẹ́ ló. É kọ níí tõó dọ̀ kọọ̀ Jìhóvà náa beè aalá a tã̀àgã ló? Níì vó nì. A beè aalá. Jìhóvà náa beè lọ̀lie tã̀àgã̀á ló, sõò a beè naa kọ á láá emà. Jìhóvà beè kọ́ nèe kọọ̀: “Nà kpóó ólò palà ge siá tóm m ọ́ọ́ ọọ̀ ló nen.” (2 Kọ́r. 12:8, 9) Vaá tení dú ló nvèè bá ea aa bá Bàrì, Pọ́ọ̀l beè láá kilsĩ́ gè ié zààvà nè dĩ̀ìnè ló!—Fìl. 4:4-7.

6. (a) Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà é láá aalá bẹẹ tã̀àgã lóé? (b) Mókà gbò zìgànù ea di mm̀ gbò dọ̀ Kpá Káí ea di mm̀ kpòí ní ea síè kpóó ló olo é?

⁶ Dì belí Pọ́ọ̀l, é kọ à íe deé eo beè bàn kọ Jìhóvà á tuè o tã̀àgã̀ lọ̀l ní ló? Be à sẹlẹ o tú gã́bug dee bànmà Bàrì, sõò tãa vó eo tã̀àgã̀ kil kẽ—à gé kpáá zoogá—é kọọ̀ vó beè naa kọ ó ié tã̀àgã̀ bùlà kọọ̀ nyíè Jìhóvà biilàẹ̀ ní ló? Beè vó, kẽ̀èa boo nú ea beè lẹ̀ẹ̀a ló Pọ́ọ̀l. Dì belí bé e Jìhóvà beè aalá a tã̀àgã ló naaá, àé íè ge aalá nágé ńlo! Be à sẹlẹ, Jìhóvà náa é aa deè lọ̀l ni tã̀àgã̀á ló. Sõò àé téní dú ló nyómá káí vaá nè ni kói eo íè bíi ló kọbé ò láá emá. (Ps. 61:3, 4) Bàé láá “konii uu kẽ,” sõò Jìhóvà náa é iàí ló.—2 Kọ́r. 4:8, 9; Fíl. 4:13.

7-8. (a) Mósĩ́ deè ní e nyómá káí dì belí fọ́ọ́lọ́ ẹ́? (b) Mósĩ́ deè ní e Pítà beè bààtẽ́ bé e nyómá káí ólò sí tóm naa ẽ́?

⁷ Éé ní ea dú dõòna kà sĩ́deè e nyómá káí ólò nvèè bá nèi ẽ́? Èé láá tú nyómá káí doolé ló fọ́ọ́ló. Be à gá náa vaá fọ́ọ́lọ́ gé ulà kil kiẽ́e e gé másĩ́, àé láá tãa bá mìàló e di m kilma kiẽ́e e gé kil, kọbèè agẹbá fọ́ọ́lọ́ gé ula sĩ́ múúá. Mm̀ tẽ̀ènè sideèá, nyómá káí é láá nvèè bá nèi kọ é kilsĩ́ gè fã̀ Jìhóvà kèbá kọ̀láá kà tã̀àgã̀ ea élaí sĩ́ dọ̀ọ̀mà tṍó eé bã́ mm̀ ãa bàlà boo e Bàrì beè zìgà nèi ã́.

⁸ Boo béè kọọ̀ neǹ tóm Pítà beè dú neǹ síì dọọ̀, a beè nyimá gã́bug nú ea kil ló gè ọví mìàlo. Àé láá dú kọọ̀ níà nú ea náa vaá à tú bé e bà ólò ọví mìàló naa bààmà tẽ́ a bel tṍó ea gé baatẽ́ bé e nyómá káí ólò sí tóm naa ẽ́. A beè emí kọọ̀: “Boo bée kọ tọ́ọ̀ kà bùlà Bàrì náa beè dú nu e nen tṍá nyíe ló vaá kọ̀, sõò Nyómá Káí ní e a beè tú gbò nen kọ́má nu e Bàrì kọ́ bà á kọ̀ e.” Bel Gríìk e bà tab naamá ‘beè tú,’ tõó dọ̀ ge “dàlà” àbèè ge “faalá kyààmà.’ ’—2 Pít. 1:21.

9. Mókà nu dòòle ló e nen é láá mònmà dẽe ní e Pítà beè loomá bel tṍó ea kọ́ọ̀ nyómá káí “beè tú” gbò nen kọọmá nú e Bàrì kọ́ bàá kọ̀ ẹ?

⁹ Mókà nu dòòle ló e nen é láá mònmà dẽe ní e Pítà beè loomá bel tṍó ea kọ́ọ̀ “dàlà” ẹ”? Lúùk ea beè emí kpá Tóm beè lo nágé tẽ̀ènè íb moǹ belá tṍó ea géè baatẽ́ bé e fọ́ọ́lọ́ ólò ‘dàlà’ mìàló kyã̀àmà naa. (Tóm 27:15) Boo béè vó, ene kà nvín  nò Kpá Káí beè kọọ̀, tṍó e Pítà émí kọọ̀ nyómá káí ‘beè tú gbò nen kọọmá,’ à géè “tú dém bel gbò e bà ólò kyã̀à kyẽè sĩ́ múú loomá bel.” Vóà naa, Pítà géè kọọ̀, dì belí bé e fọ́ọ́lọ́ ólò dàlà faà sĩ́ múú kyã̀àmà imá kiẽ́e ea gé kil naaá, níà bé e nyómá káí beè tú gbò nen siimá tóm naa ẽ́. Áá kà nvín nò Kpá Káíá beè kọ nágé kọọ̀: “Gbò e ba beè emí Kpá Káí beè dì belí faà sĩ́ múú e fọ́ọ́lọ́ gé dalà kyã̀àmà.” Ba beè di kpènà ló gè sí tóm e nyómá káí kọ́ bàá sì. Jìhóvà beè naa nú ea dú bíi kọ á naa. A beè tú a “fọ́ọ́lọ́” àbèè nyómá káí nè va. Gbò e ba beè emí Kpá Káí beè sí tóm e Bàrì beè nè va. Ba beè nyoone nvéè tùle ea aa bá nyómá káí.

10-11. Mókà bàà kà nu ní ea dú bíi kọ é naa kọbé nyómá káí láá túi siimá tóm ẽ́? Baatẽ́.

¹⁰ Mm̀ kà kà, Jìhóvà náa tú ná nyómá káí sẹlẹ́ ló gbò nen kọ bàá emí Kpá Káí deè nieí. Kọ̀láá bé ea dì naa, Jìhóvà dì ea gé túlè pá a gbò deè nieí tení dú ló nyómá káí. Jìhóvà dì ea gé sí tóm ea kuu bá ẹlẹ. Éé ní eé náa kọbé nyómá káí Bàrì túlèi é? Èé mon kọọ̀ è síì tóm ea kuu bá beele. Mósĩ́ deè ní eé láá naamá vóé?

¹¹ Bugi togó boo nakà nu dòòle lóí. Neǹ tõ̀ò tẽ́ faà é íè ge naa bàà kà nu kọbé fọ́ọ́lọ́ láá nvèè bá nèe. Túá kà, àé tú a faà kpee deè kiẽ́e e fọ́ọ́lọ́á gé ulà kì. Boo béè kọọ̀ fọ́ọ́lọ́á náa gé láá dàlà a faà sĩ́ múú kyààmà be á gé kiẽ́e e fọ́ọ́lọ́á gé ulà kil. Ní ea égè bàà kà, àé dú bíi kọ á elí a válá be à bĩíná gè naa vó. Mm̀ kà kà, fọ́ọ́lọ́á gé láá dàlà faà sĩ́ múúá kyààmà kilma kiẽ́e ea bọ́ló áá tṍó e bà élí váláá kpeesĩ́ kiẽ́e e fọ́ọ́lọ́á gé ulà kil. Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, èé láá kilsĩ́ gè sí tóm nè Jìhóvà áá tṍó e íè nvèè bá ea aa bá nyómá káí. Kọbé nyómá káíá láá nvèè bá nèi, èé íè ge naa bàà kà nu. Túá kà, èé íè ge naa gbò nú e nyómá káí Bàrì túlè pá a gyóòlo kọ bàá naa. Ní ea égè bàà kà, èé íè ge sí gbò tóm ea kuúi bá dẹ̀ẹ̀a boo bé e bẹẹ kpóó sim  tùlà naa. (Ps. 119:32) Tṍó e náà gbò nuí, nyómá káí é néi kói ea é náa kọ é fã̀ Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo dọ̀ọ̀mà tṍó eé bã́ mm̀ ãa bàlà boo e Bàrì zigà nèi ã́.

12. Éé ní eé gé ló sọ́l boo é?

¹² E ló sọ́l boo bàà kà sĩ́deè e nyómá káí ólò nvèè bá nèi. Nyómà káí ólò nèi kpóó vaá nvèè bá nèi kọ é kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo kèbá tã̀àgã̀. Nyómá káí ólò tulè nài gé vaá túi siimá tóm e Jìhóvà beè kọ é sì, kọbé è íe dùm e bè náa tá. Kátogóí, èé ló sọ́l boo ténì kà nú eé íè ge naa kọbé nyómá káí palàge nvèè bá nèi.

13. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 2 Tímotì 3:16, 17, éé ní e Kpá Káí é láá naaí lóí, sõò éé ní e beele é íè ge naa ẽ́?

¹³ Túá kà, nó Moǹ Bel Bàrì. (Bugi 2 Tímotì 3:16, 17.) Moǹ bel Gríìk e bà tab naamá “bug e Bàrì nè” tõó dọ̀ “séi e Bàrì sẹẹgẹ.” Bàrì téní dú ló a nyómá vaá “tú” ńlẹ́ẹ̀ bug nvee mm̀ gbò e ba beè emí Kpá Káí. Tṍó e bugì Kpá Káí vaá è bugi togó boo gbò nú e bugì, è túù gbò tùle ea aa bá Bàrì nvea m. (Híb. 4:12) Sõò kọbé nyómá káí láá palàge nvèè bá nèi, èé íè ge noo tṍó nyòòmà ge olòó bugi Kpá Káì vaá è palàge bugi togó boo nú e bugì. Tṍó e náà vó, Moǹ Bel Bàrì é gbóó lẹ̀ẹ̀là bel ló kọ̀láá kà nú e náà.

14. (a) Éé ní ea náa vaá èé láá kọọ̀ nyómá káí Bàrì di nònù ẽ? (b) Èé sí nònù naa vàẹ kọbé è bélí mìàlo ea di boo pène e ‘fọ́ọ́lọ́ gé fáálá kyã̀àmà’ ẽ?

¹⁴ Ní ea égè bàà kà, zọ̀ dõòna gbò fã̀ Bàrì. (Ps. 22:22) Mm̀ enè sĩ́deè, bẹẹ gbò nònù dú kiẽ́e e nyómá káí Jìhóvà ólò lẹ̀ẹ̀lai bel ló. (Kùùà. 2:29) Éé ní ea náa vaá èé láá kọ́ vóé? Boo béè kọọ̀ tṍó e bṍònà gbẹá nònù, è ólò bàn Jìhóvà kọ á nèi a nyómá káí, è ólò ọlí gbò sọ́l Boǹ Méné ea dẹẹ̀a boo Kpá Káí, vaá è ólò pãane tṍ ló gbò lòbèl ea dẹẹ̀a boo Kpá Káí ea aa bá gbò e nyómá káí beè íbá ló. Vaá nyómá káíá ólò nvèè nàgé bá nè gbò bia kọ bàá kpoogá dee ló leevè nyòòmà ge naa nú e ba beè nèva gbẹá nònù. Kọbéè nyómá káí palàge nvèè bá nèi, èé íè ge kpoogá dee ló nyòòmà ge aalá bíb gbẹá nònù. Tṍó e síì nònù mm̀ nasĩ́ deèá, è di kpènà ló gè kọ nyómá káí à nvèè bá nèi, belí mìàlo ea di boo pène e ‘fọ́ọ́ló gé fáálá kyã̀àmà.’

15. Mósĩ́ deè ní e nyómá káí ólò nvèè bá nèi tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a ẹ́?

¹⁵ Ní ea égè taà kà, kọ́ kpẹ̀a. Tṍó e túù Kpá Káí kọọmá kpẹ̀a vaá è noomà nu gbò nen, è neè deè kọọ̀ nyómá káí á nvèè bá nèi mm̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a. (Róm̀ 15:18, 19) Kọbé ò láá ié nvèè bá ea aa bá nyómá káí, òó íè ge olòó kọ́ kpẹ̀a vaá ò tú Kpá Káí siimá tóm kọ̀láá tṍó eo íè nèà deè. Enè sĩ́deè eo é láá ié kà lé loa sọ́l tṍó eo gé kọ́ kpẹ̀a dú tení dú ló gè tú gbò ńkem̀ no dòòmà bá gè kọọmá kpẹ̀a ea di mm̀ Dùm Nè Kpá Bõ̀ònaló Sìtóm siimá tóm.

16. Éé ní ea dú kà pọ̀bkà sĩ́deè eé láá iémá nyómá káí é?

¹⁶ Ní ea égè ténì kà, tã̀àgã ló Jìhóvà. (Máát. 7:7-11; Lúùk 11:13) Kà pọ̀bkà sĩ́deè ea é náa kọ é ié nyómá káí dú gè bàn lọl bá Jìhóvà mm tã̀àgã ló. Tọ́ọ̀ kà nu náa é láá kpega deè bẹẹ tã̀àgã̀ ló Bàrì kọ á gá iná ló Jìhóvà àbèè ge kpega deè gbò lé dõ̀ònù ea aa bá nyómá káí Bàrì kọ á gá ináí ló— kọbèè e di tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́ bã̀àna Sétàn. (Jém̀z 1:17) Èé tãagã ló Bàrì naa vàẹ kọbé nyómá káí láá nvèè bá nèi ẽ́? Kọbé è láá aalá nakà bíbvá, èé zẹ́ẹ́ palàge ló bel boo togó bel ea kil ló tã̀àgã ló Bàrì  tení dú ló gè bugi togó boo nu dòòle ló e bà émí áá mm̀ kpá Lúùk. *

17. Éé ní e lóg Jíízọ̀s ea di mm̀ kpá Lúùk 11:5-9, 13 nóòmài ea kil ló ge tã̀àgã ló Bàrì e?

¹⁷ Bugi Lúùk 11:5-9, 13. Nu dòòle ló Jíízọ̀s zógè bé ea bọ́ló kọ é bàn nyómá káí naa. Mm̀ nu dòòle lóá, gbálàa beè ié nú ea géè bàn boo béè kọọ̀ náa “siiá kẹ́ẹ ló gè olòó bàn.” Pọ̀ náa beè siíe ló gè olòó bàn nvèè bá lọl bá a kóò náa kal ló béè kọọ̀ a dú kpã́á tóm bílá dee. (Bugi nu gè nò ea dẹẹ̀a boo Lúùk 11:8.) Jíízọ̀s beè kọọ̀ nakà lógá nóòmài éé kilma ló tã̀àgã ló Bàrì e? A beè kọọ̀: “Banii, mè ò é íei. Gbĩi, mè o é gbĩ́i moni. Konii bá ló, mè nu tọ é kuuà nèi.” Vóà naa, éé ní e níí nóòmài ẽ́? Kọbé nyómá káí láá nvèè bá nèi, èé íè ge olòó tã̀àgã ló Bàrì.

18. Dẹ̀ẹ̀a boo lóg Jíízọ̀s, éé ní ea náa vaá èé láá àgala boo kọọ̀ Jìhóvà é néi a nyómá káí é?

¹⁸ Lóg Jíízọ̀sí nveè nàgé bá nèi kọ é mòn nú ea náa vaá Jìhóvà ólò nèi nyómá káí. A beè tàn gbálà ea di mm̀ logá gè tú lé bá faamá neǹ kyáà ea dú bã̀é boo. A beè mòn kọ à dú bíi kọ á neè gyã́á neǹ kyáà ea beè dúé ló kpã́á tóm bílá dee, sõò náa beè ié gyã́á ge nèe. Jíízọ̀s beè kọọ̀ a kóòa beè nèe gyã́áá boo béè kọọ̀ kẹ́ẹ náa sííe ló gè kilsĩ́ gè bàn. Éé ní ea dú kà ea di mm̀ bel Jíízọ̀sí é? Be nen e bè náa gbõoma láá nvèè bá nè a kóò boo béè kọ kẹ́ẹ náa sííe ló gè kilsĩ́ gè bànie nu bá, èé láá àgala boo kọọ̀ bẹẹ lé Tẹ̀ ea di káála é nveè bá nè gbò e bà kilsĩ́ gè bàn a nyómá káí! Boo béè vó, èé láá àgala boo kọọ̀ Jìhóvà é néi a nyómá káí tṍó e banìé.—Ps. 10:17; 66:19.

19. Éé ní ea náa vaá è àgala boo kọ èé láá ié ĩ̀ìmàe?

¹⁹ Èé láá àgala boo kọọ̀ èé kilsĩ́ gè ié ĩ̀ìmà kọbèè Sétàn kilsĩ́ gè naa uúí boo. Ló éé? Boo béè kọọ̀ nyómá káí ólò nvèè bá nèi mm̀ bàà kà sĩ́deè. Túá kà, à ólò nèi kói ea dú bíi kọbé è láá ĩ̀ìmà kèbá bíígá ló. Ní ea égè bàà kà, nyómá káí ní ea é néi kpóó kọ é láá kilsĩ́ gè sí tóm nè Jìhóvà dọ̀ọ̀mà tṍó eé bã́ mm̀ ãa bàlà boo é. Naanii mè é bééláfùl ge palàge ié nvèè bá lọl bá nyómá káí!