1-2. (a) Nyòòmà nú ea di mm̀ kpá Ẹ́fẹsọ̀s 6:16, éé ní ea náa vaá è ié bíi ló gè tú ‘dẹ̀lẹ̀ nyíe boo naamá gbọ’ ẹ́? (b) Mókà gbò bíb ní eé ló sọ́l boo é?

É KỌỌ̀ ò túì gé “dẹ̀lẹ̀ nyíe boo naamai gbọ”? (Bugi Ẹ́fẹsọ̀s 6:16.) È agala boo naa vó. Dì belí gbọ ea ólò kpènà gã́bug ketõ̀ò ea di kpá ló nen, o zìgà é kpenà ni lọl bá gbò láb ea tọlá kẽ mm̀ bàlà booí, dì belí dùm kúnà gã̀, dùm zààlì kẽ, nè gbò nú e bè náa gbááá ló gbò kpãà Bàrì.

² Sõò, boo béè kọọ̀ è di mm̀ “gbò dee é tṍó é gé tà,” èé kilsĩ́ gè kpeesĩ́ ló gbò nú ea é doà bẹẹ zìgà. (2 Tím. 3:1) Mósĩ́ deè ní eo é láá naa kọọ̀ o gbọ ea dú bé eo dẹlẹ̀ nyíé boo Bàrì naa á àga ló é? Vaá éé ní eo é láá naa mm̀ ge agẹlẹ ló bé eo dẹlẹ̀ nyíé boo Bàrì naa ẽ́? Naanii mè é ló sọ́l boo ààlà ea kuu na gbò bíbvá.

3. Éé ní e gbò bé ólò naa ló bà gbọ é, vaá ló éé?

³ Mm̀ gbò tṍó e bà géè emí Kpá Káíá, gbò bé beè olòó ié gbọ e bà tú kpá nom kọl ló. Ba beè olòó tú nóo gbó ló ba gbọ kọbéè kpá nom nè báà kpọ́gọ́lọ́ e bà naamá náa dọ kálòga. Beà gá náa vaá neǹ bé à mòn kọọ̀ a gbọ íe kpẹ̀a, à ólò gbẹá boo sí tóm ló kọbé à láá vàlẹ̀ bá siimá ól bé. Mósĩ́ deè ní e nakà nu dòòmà báá lóá bel nyòòmà ge dẹlẹ nyíé boo Bàrì e?

4. Éé ní ea náa vaá à bọ́ló kọ ó nyimá bé eo gbọ dì naa ẽ́, vaá mósĩ́ deè ní ea bọ́ló kọ ó naamá vó é?

⁴ Dì belí nen bé deè kéléá, òó íè ge olòó dò ẹ̀b vaá sẹlẹ o gbọ ea dú bé eo dẹlẹ̀ nyíé boo Bàrì naa kọ á di boo kúu kọbé ò láá di kpènà ló kọ̀láá tṍó nyòòmà ge bé bẹẹ gbò ọ́b. Dì belí gbò níí Kráìst, è gé bé gbele gbele bẹẹ dáa zọ̀ kọbé è láá fã̀ Bàrì. (Ẹ́fẹ. 6:10-12) Tọ́ọ̀ nen náa gé láá  kpènà ńlóò gbọ ea dú bé eo dẹlẹ̀ nyíé boo Bàrì naa. Òé náà vaá ò láá àgala boo kọọ̀ ò palàge dẹlẹ̀ẹ̀ nyíé boo Bàrì tṍó eo kpeèsĩ́ ló ẹ̀bmà ẽ? Túá kà, òó íè ge bàn Bàrì kọ á nvèè bá nè ni. Tṍóá ò gbóó tú Kpá Káí ẹ̀bmà o bá kọbé ò nyímá bé e Bàrì ẹb ni naa. (Híb. 4:12) Kpá Káí kọọ̀: “Dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà lọl mm̀ dénè o nyíé, vaá ó gá dẹ̀ẹ̀a boo o tàvẹ̀nù.” (Pró. 3:5, 6) Boo béè vó, éé ní ea náa vaá nóò kpáà bugi togó boo sìgà béèlàfùl eo ã́àa nèe? Dì belí nu dòòmà bá, é kọ à íe tṍó e tãa beè palàge dì ní dẽe? É kọọ̀ zìgànù Jìhóvà ea di mm̀ kpá Híbrù 13:5 beè kẽ̀èà ní nyíé? Kĩá kọ́ọ̀: “Ní é sọ́i bá tọ́ọ̀ dee: ní é sãanài bá ló gbẹẹ́ kẽ tọ́ọ̀ dee”? É kọọ̀ nakà zìgànùá beè naa kọ ó àgalà boo kọọ̀ Jìhóvà é nveè bá? Beè vó, níà zógè kọọ̀ o gbọ aga ló, ea dú bé eo dẹlẹ̀ nyíé boo Bàrì naa.

5. Éé ní eo é láá mòn tṍó eo doò ẹ̀b bé eo dẹlẹ̀ nyíé boo Bàrì naa ẽ́?

⁵ Nú eo monì ge láá bọọ ni ló tṍó eo palàge nyimá bé eo dẹlẹ̀ nyíé boo Bàrì naa. Òé láá mòn gbò kiẽ́e eo ọọ̀ kìl e nóo beè nyimá. Di belí nu dòòmà bá, òé láá mòn kọọ̀ tã̀àgã̀ bùlà e bè náa bọ́ló, kyáá bel, nè ọ́ọ́-ọọ̀ ló gé tãagẽ o gè dẹlẹ nyíé boo Bàrì. Be à gá náa vaá níí beè naaá ní ló, mósĩ́ deè ní eo é láá naa kọọ̀ o gè dẹlẹ nyíé boo Bàrì á kpáá aga ló é?

6. Éé ní ea dú sìgà lé nu dòòmà bá ea kil ló tã̀àgã̀ bùlà ea bọ́ló é?

⁶ À dú lé gè ié tã̀àgã̀ bùlà ea kil ló sìgà nu. Dì belí nu dòòmà bá, à dú lé gè bùlà nú ea kuu gè lèèlà Jìhóvà nè Jíízọ̀s Kráìst. (1 Kọ́r. 7:32) Be è síì kà agẹbá pọ́lọ́, è ólò ié tã̀àgã̀ bùlà ea kil ló gè kpáá ié lé gbaa ló kilma ló Bàrì. (Ps. 38:18) È ólò ié nágé tã̀àgã̀ bùlà ea kil gè naa nú ea é ẹ́ẹ̀lẹ̀ nyíè bẹẹ dóm àbèè va nè ge ẹ̀b nú ea kil ló pá bẹẹ tọ nè gbò e gé gbá fã̀ Bàrì.—1 Kọ́r. 7:33; 2 Kọ́r. 11:28.

7. Dẹ̀ẹ̀a boo nú e kpá Próvẹẹ̀b 29:25 kọ́, éé ní ea náa vaá náa bọ́ló kọ é siiá pọ̀ ló nen ẽ́?

⁷ Boo dõòna bá, ge dõogẽ ié gbele kpóó ló tã̀àgã̀ bùlà é láá tãagẽ bẹẹ gè dẹlẹ nyíé boo Bàrì. Dì belí nu dòòmà bá, èé láá kilsĩ́ gè ié tã̀àgã̀ bùlà ea kil ló gyáá ge dè ea é gbõomáí ló nè nu gè nvèà buù dee. (Máát. 6:31, 32) Níí gé láá naa kọ é ká bùlà gbẹẹ́ boo gbò nu mm̀ nom̀ kpá ló. Bã̀ànà gè toní tàn nyòòmà ge ié kpègè.Níí gé láá naa kọọ̀ bẹẹ gè dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà á ọọ vaá kyọ̀ bẹẹ gbaa ló kilma ló Jìhóvà. (Máàk 4:19; 1 Tím. 6:10) Vaá èé láá ié dõòna íb tã̀àgã̀ bùlà e bè náa bọ́ló—ea dú gè bọ̀ọ̀gẹ̀ ié tã̀àgã̀ bùlà ea kil ló gè kọọ̀ dõòna gbò á tenmài. Pọ̀ é láá siíi ló gè naa nú ea é náa kọọ̀ dõòna gbò á nvèèmai lẹ́ àbèè ge biigèi ló èlmà ge naa nú ea bẽ́émá Jìhóvà. Kọbé níá náa nááaí ló, èé íè ge bàn Jìhóvà kọ á naa kọ é láá dẹlẹ́ẹ nyíé boo vaá ié àgẹló kèbá gbò ànà-ànà e kpeèsĩ́ ló.—Bugi Próvẹẹ̀b 29:25, Lúùk 17:5.

8. Èé lábví láb naa vàẹ kilma ló gbò kyáá bel e bà kpọ́ ẹ́?

⁸ Sétàn, ea du “tẹ̀ kyáá bél,” ólò tu gbò e ẹlẹ gé lẹẹlà bel ló kpọọmá kyáá bel ea kil ló Jìhóvà nè pá vígà zaali. (Jọ́ọ̀n 8:44) Dì belí u dòòmà bá, gbò e ba beè dọ̀ aa nvéè Kráìst ólò emígi kyáá bel ea kil ló bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà nvee boo Íntanèt, TV, lédiò nè dẽè kpá. Gbò kyáá belí dì zẹ̀ẹ̀ gbò nú ea dú “sã́ ló díìla” e Pọ́lọ́ Nená é tã́.(Éfẹ. 6:16) Éé ní eé náa be è nen kpọ́ íb kyáá belí nèi ẽ́? Née gé pãane  tṍ! Ló éé? Boo béè kọọ̀ è dẹlẹ̀ nyíé boo Jìhóvà nè pá vígà. Mm̀ kà kà, née gé zọ gbò e ba beè dọ̀ aa mm̀ kà kà loá bel. Née gé zigà kọọ̀ tọ́ọ̀ nen àbèè tọ́ọ̀ nu, bã̀àna nú ea léémái gè nyimá, á náa kọ é zọ̀va tàlà bel.

9. Mósĩ́ deè ní e ọ́ọ́ ọọ̀ ló é láá tọáí ló é?

⁹ Ọ́ó ọ́ọ̀ ló é láá ọọvẹ ló bẹẹ gè dẹlẹ nyíé boo Bàrì. Née gé láá lọ̀l dẽe sĩ́ dénè bẹẹ tã̀àgã̀. Vaá náa é dú nu e nyìmànù di m gè naa vó. Vaá sìgà tṍó, lóói é láá ọọ. Sõò née íè ge sọ̀tọ́ deè kọọ̀ bẹẹ gbò tã̀àgã̀ á lẹ̀ẹ̀là bel ló bẹẹ bug. Be è náa vó, gbele dũ̀ùnè ból dẽesĩ́ e Jìhóvà beè zìgà nèiá é láá táí nyíe. (Kùùà 21:3, 4) Ọ́ọ́ ọọ̀ ló é láá fẹ́ kpóó lọ̀líí ló naa ní e née gé láá fànà Jìhóvà. (Pró. 24:10) Sõò níá náa bọ́lọ́ kọ á naaá ló beele.

10. Éé ní eo nóò lọ̀l ló kpá e enè kà vígà pábia beè emí ẽ́?

¹⁰ Bugi togó boo bé e enè kà vígà pábia ea di United States beè kilsĩ́ gè dẹlẹ nyíé boo Bàrì naa tṍó ea gé ẹb nagé nu ea kil ló a dóm e kpálóe gé zọ. Mm̀ kpá ea émí má tọ nàà tóm, à kọ́ọ̀: “Dìtõ̀ò beè àgàí ló vaá lóói ólò ọọ sìgà tṍó, sõò bẹẹ ból dẽesĩ́ di àgẹ ló. Nyíém palàge ẹẹ ló kọ̀láá kà nú e Jìhóvà gé náa mm̀ ge agẹlẹ ló bẹẹ gè dẹlẹ́ nyíé boo Bàrì nè ge sièi kpóó ló. È aa deè ié bíi ló nakà dùùlà bá deè tṍ nè sìà kpóó lóí. À nveè bá nèi kọ é kilsĩ́ ge fã̀ Jìhóvà vaá ĩ̀ìmà gbò tã̀àgã̀ e Sétàn tẹ́lẹ̀í boo.” È nóò lọ̀l ló bel vígà pábiaí kọọ̀ èé láá bé el bá ọ́ọ́ ọọ̀ ló! Mósĩ́ deè e? Ẹ̀b gbò o tã̀àgã̀ belí ẹ̀bmà ea aa bá Sétàn. Dẹlẹ nyíé boo kọ Jìhóvà é nveè ni nyíé gbàà. Vaá ò zaava ló gbò búmá ea né ni.

11. Kọbé è nyímá kọbèè bẹẹ gè dẹlẹ nyíé boo Bàrì di àgẹ ló, mókà gbò bíb ní eé bĩ́ìná bẹẹ bá ẹ́?

¹¹ É kọ à íe gá ea di ló ò gè dẹlẹ nyíé boo Bàrì ea bĩ́íná kọ ó sítóm boo? Mm̀ sìgà sè ea kil nvéeá, é kọọ̀ o beè láá òòà aa ló gè ié tã̀àgã̀ bùlà e náa bọ́ló? É kọọ̀ o beè láá kìn ge pãane tṍ nè ge zọ̀ gbò e ba beè dọ̀ aa mm̀ kà kàí tàlà bel, boo gbò kyáá bel e bà gé kpọ́? Vaá é kọọ̀ o beè láá bé èl bá ọ́ọ́ ọọ̀ ló? Be è vó, o gè palàge dẹlẹ nyíé boo Bàrì. Sõò èé íè ge olòó kùà dẽe ló  boo béè kọọ̀ Sétàn íe dõòna gbò nuù bé ea ólò beemái. Naanii mè é ló sọ́l boo ene kà.

12. Éé ní ea é láá naaá be è bọọ̀gẹ̀ ié tã̀àgã̀ bùlà ea kuu gyọ́ ẹ́?

¹² Ge gbó kyọ́ é láá maanái bùlà vaá naa kọ bẹẹ gè dẹlẹ nyíé boo Bàrì ea dú bẹẹ gbọ á gá bọọ́ náí ló. Nen tóm Pọ́ọ̀l beè kọọ̀: “Tọ́ọ̀ nen bé ea di ól tóm náa ólò tú a ló nvee m nu e bè náa kuu bé, boo bée kọ à ólò gbĩ́ ge naa nu e a é ẹ́ẹlẹ nyíe a nen togó.” (2 Tím. 2:4) Mm̀ kà kà, bà náa beè olòó zìgà kọọ̀ nen bé pá Róm̀ á sí dõòna kà tóm. Éé ní ea é nááá be è neǹ bé lọl togó kèbá nòònùí ẽ́?

13. Éé ní ea náa vaá bà náa beè olòó zìgà kọọ̀ neǹ bé á sí dõòna kà tóm ẽ́?

¹³ Ní bugi kọọ̀. Gbò bé dì e bà gé tú boo lọ̀ọ̀le noomá bé e bàé bé bé naa, enè ọ̀và á gé vá dẽe. Ẹlẹ di kèki ea gé óo nu. Tṍó ea dú ló èlà, gbò béí beè gbóó sì gé ẹ̀b ba nuù bé vaá tẽ́ ba gẹ̀. Sõò nen ea íe tọọ̀ kiá dì ea gé kpóògè dee ló nú ea é óó deé ea bẽene. Sõò, tṍó e dee ni zilà, dõòna kà gbò bé à gbóó búló dù gé bé va. Mókà nen bé ní ea é láá palàge di kpènà ló bé vaá naa nú ea é ẹ́ẹlẹ̀ nyíè a neǹ togó é? Vaá mée ní ea é léémá olo gè tõó kpàn ẽ—é kọọ̀ nen bé ea géè ká bùlà gbẹẹ́ boo a tómá sẹ̀ nen e dõòna kà nu beè maaná a bùlà lọl boo a tómá ẽ́?

14. Dì belí gbò bé Kráìst, éé ní e ólò nvèè ka ló é?

¹⁴ Dì belí lé nen bé, née ólò zìgà kọọ̀ tọ́ọ̀ nu á maanáí bùlà lọl ló kà pọ̀bkà tóm ea kuúi gè sì—kọbé è láá ẹẹ̀lẹ̀ nyíè bẹẹ Neǹ Togó, ea dú Jìhóvà nè Kráìst. È ólò nvèè ka ló níá èlmà kọ̀láá kà nu e gáẹ̀ beè láá ié mm̀ bàlà boò Sétàní. È ólò mòn kọọ̀ è íè tṍó nè kói ea dú bíi ló gè fã̀àmà Jìhóvà nè ge naa kọọ̀ bẹẹ gbọ ea dú bé e dẹlẹ̀ nyíe Bàrì naa nè bẹẹ gbò nuù bé ea aa bá Bàrì á di mm̀ àgẹ ló.

15. Mókà ã̀àne ní e Pọ́ọ̀l beè nèi ẽ́, vaá ló éé?

¹⁵ Néé íè ge lọ̀à dẽe ló! Ló éé? Neǹ tóm Pọ́ọ̀l nè ã̀àne kọọ̀, “gbò e bà gbĩ́ gè bã̀ méné” é “dagí aa nvée zìgà belí.” (1 Tím. 6:9, 10) Moǹ bel ea kọ́ọ̀ “dagí” zógè kọọ̀  èé láá tú bẹẹ bùlà mm-me boo gè gbó gyọ́. Níí é gbóó láá naa kọọ̀ bẹẹ nyíe á dọ bá “gbele tõ̀ò dagi bá bùlà nè bùlà ge sí bàg.” Tãa vó e sọọ̀ tọ́ deè kọọ̀ íb gbò bùlàá á bã̀í m, èé íè ge nyimá ló gbò nuù bé e Sétàn gé béémái kọbé née láà dẹlẹ nyíé boo Bàrì.

16. Nú ea ẽ́á mm̀ kpá Máàk 10:17-22 sièi kpóó ló kọ é bugi togó boo mókà gbò bíb é?

¹⁶ Be à gá náa vaá è ié zivètõ̀ò kpègè ge zalmá gã́bug nu. É kọọ̀ ge ié gã́bug nu e bè náa aa deè dúi bíi ló dú pọ́lọ́? Níì vó nì. Sõò bugi togó boo nagbò bíbví: Kọbèè à gá náa vaá è ié kpègè ge zalmá gi nu, é kọọ̀ è íè gé tṍó nè kói ge kùbmà gbò nuí nè ge tú va siimá tóm? Nagé, é kọọ̀ níí é náa kọ é bọ̀ọ̀gẹ̀ ká nyie gbẹẹ́ boo áá bẹẹ gbò ìènù? É kọọ̀ bé e bẹẹ ìènù léémái naa é náa kọ é labví láb belí nvín ãa gbálà ea beè kìn kól e Jíízọ̀s beè kolíe kọ á dù gé bọ̀ọ̀vè gbàà a sìtóm nè Bàrì a? (Bugi Máàk 10:17-22.) À palàge dú lé kọ é tõó dùm ea válí bá vaá tú gã́bug bẹẹ tṍó nè kói siimá tóm nè Bàrì!

17. Éé ní e náa bọ́ló kọ á táí nyíe ẽ́?

¹⁷ Á gá táí nyíe kọ è di dẽè bé vaá èé íè ge kpènà ló bé buù dee. (Kùùà  12:17) Pá bẹẹ vígà págbálà nè pábia náa gé láá sítóm ea kuúi mm̀ ge dẹlẹ nyíé boo Bàrì ea dú bẹẹ gbọ. Buù nen é sì tóm boo ńlẹ.

18. Éé ní ea náa vaá gbò e ba beè di deè kéléá ólò palàge bii bá ló ba gbọ ẹ́?

¹⁸ Deè kéléá, bà ólò palàge nvèè ka ló nen bé tṍó ea íe àgẹló gbẹá dẽè bé. Sõò à ólò dú nuù kẹ́ẹ be bà tú a gbọ lọ̀líé bá gbẹá dẽè bá. Neǹ nòòtẽ́ nómá ea dú Róm̀ beè emí kọọ̀: “Ge kọọ̀ neǹ bé téélá gbẹẹ a gbọ ní ea dú kà àgẹ bá nuù kẹ́ẹ ea tõo lọ̀l vaá à leeé.” Níà enè kà bug ea náa vaá neǹ bé ólò palàge bii bá ló a gbọ ẹ́.

19. Mósĩ́ deè ní eé láá palàge bii bá ló bẹẹ gè dẹlẹ nyíé boo Bàrì naamá gbọ ẹ́

¹⁹ È ólò mòn kọọ̀ è túù ge dẹlẹ nyíé boo Bàrì naamá bẹẹ gbọ tení dú gè olòó sí nònù nè ge kọ́ nú ea kil ló béè Jìhóvà nè a Boǹ Méné nè dõòna gbò. (Híb. 10:23-25) Nagé, èé bugi Moǹ Bel Bàrì kọ̀láá dee vaá bàn Jìhóvà kọ á nvèè bá nèi kọ é láá tú gbò nú e bugi siimá tóm. (2 Tím. 3:16, 17) Tṍóá sõò, tọ́ọ̀ kà nuù bé e Sétàn noo nyòòmai náa gé láá iéi kói ló. (Isa. 54:17) Ge tú gè ‘dẹlẹ nyíé boo Bàrì naamá gbọ’ é kpenài. Níí é náa kọ é elá àgàla, vaá siè kpóó ló pá bẹẹ vígà págbálà nè pábia. Àé náa kọ é láá agẹlẹ ló bẹẹ gè dẹlẹ nyíé boo Bàrì buù dee—vaá naa kọ é láá zọ̀ Jíízọ̀s dõ̀ònà a ka tṍó ea é bé èlbá Sétàn nè pá gbò.—Kùùà 17:14; 20:10.