1. Éé ní e Jìhóvà é láá naa mm̀ ge mm-mè a tóm̀ bùlà ẹ?

JÌHÓVÀ é láá dú kọ̀láá nu ea dú bíi kọbé à ḿm̀-mè a tóm̀ bùlà. Dì belí nu dòòmà bá, Jìhóvà dú Neǹ Nòòmànù, Nen Ea Ólò Nvèèi Nyíé Gbáá, nè Nen Vèè Lé Kpẹ̀a, níà pọ́ì ge dõogẽ kọ́ ńkem̀ nú ea ni tú a lóó naamá. (Àìz. 48:17; 2 Kọ́r. 7:6; Gàl. 3:8) Kọ̀láá bé ea dì naa, à ólò bọọgẹ̀ tú gbò nen siimá tóm boo béè ge mm-mè gbò a tóm̀ bùlà. (Máát. 24:14; 28:19, 20; 2 Kọ́r. 1:3, 4) Jìhóvà é láá tu nágé nyìmànù nè kói e íè bíi ló nè kọ̀láá nen kọbé bà dú nú ea dì bíi ge naa kọ a tóm̀ bùlà á mm-má. Níì dénè gá ea di ló kà lèlà nu e béè Jìhóvà tõó dọ̀ẹ, dì belí bé e gã́bug gbò nò Kpá Káí dã́tẽ́ ló naa.

2. (a) Éé ní ea náa vaá èé láá ié bàà-bàà bùlà kabèè Jìhóvà gé túi siimá tóm ẽ́? (b) Éé ní eé nó mm̀ nakà kpò nònùí ẽ́?

² Dénè bẹ̀ì gbĩ́ kọọ̀ Jìhóvà á túi siimá tóm mm̀ ge naa kọ a bùlà á naaá, sõò sìgà gbò é láá ié bàà-bàà bùlà kabèè Jìhóvà gé túè va siimàè tóm. Ló éé? Boo béè kọ à tõó vá ló belí kọ bà náa é láá sinàè gã́bug tóm boo béè ba gbáá, gbò dìtõ̀ò e bà di bá, àbèè tál e bà náa íe. Boo dõona bá, tóm e dõòna gbò gé sí é láá gbõomá vá ló naa ní e bà náa é mon bii ea di ló gè kpáá sí bọ̀ọ̀vẹ̀. Mm̀ nakà kpò nònùí, èé ló bel boo bé e Jìhóvà é láá tú nú e íè bíi ló nè kọ̀láá bẹ̀ì mm̀ ge mm-mè a tóm̀ bùlà naa. Èé nó nágé gbò nòòtẽ́ ea di mm̀ Kpá Káí ea zógè bé e Jìhóvà beè tú tàn nè kói nè—págbálà nè pábia—kọbé bà náa nú ea léémáe naa. Dee deè nvée, èé nó bé e beele é láá sọ̀tọ́ dee kọ Jìhóvà á túi siimá tóm naa.

3. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Fílipaì 2:13, mósĩ́ deè ní e Jìhóvà é láá naa kọ á tànii gè sí tóm ẽ́?

³ Bugi Fílipaì 2:13. * Jìhóvà é láá naa kọ á tànii ge sí tóm nèe. Mósĩ́ deè ní ea é láá naamá vóé? Dì belí nu dòòmà bá, èé láá mòn kọọ̀ à íe nen ea di mm̀ bẹẹ bõ̀ònatõ̀ò ea íe bíi ló nvèè bá. Àbèè kọọ̀ gbò kànen bugi kpá lẹ̀ẹ̀là tóm ea aa tọ nàà tóm ea kọ́ nú ea kil ló bíi ea di dõona ketõ̀ò nèi. Níí é láá naa kọ é bĩiná bẹẹ bá kọọ̀, ‘Éé ní eḿ é náa mm̀ ge nvèè bá ẹ́?’ Àbèè kọọ̀ be à sẹlẹ ba beè nèi tóm ea tavàlà vaá née nyímà be èé láá síe leevè naa. Àbèè kọọ̀ tṍó e ni bugi sìgà dọ̀ Kpá Káí lọ̀l, èé láá bugi togó kọọ̀, ‘Mósĩ́ deè ní e nda é láá tú nakà dọ̀ Kpá Káíí nvèèmà bá nè dõòna gbò e?’ Jìhóvà náa é béníi naamá tọ́ọ̀ nu. Sõò tṍó ea mon kọ è gé bugi togó boo nú eé láá naa, Jìhóvà é láá nvèè bá nèi kọ é naa nu e bugì togó booá.

4. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà é láá nèi kpóó ge siimá tóm nèe ẽ́?

⁴ Jìhóvà é láá nèi kpóó ge siimá tóm nèe. (Àìz. 40:29) Àé láá nèi a nyómá káí kọbé à náa kọ é láá tú bẹẹ tál siimá tóm leevè. (Ẹ́xọ. 35:30-35) Tení dú ló a bõ̀ònatõ̀ò, Jìhóvà é láá noomài bé eé láá sí sìgà tóm naa. Be à gá náa vaá nóo agàla boo bé eo é sí tóm e bà né ni naa, bĩiná nvèè bá. Nagé, bĩiná “kpóó” lọl bá Bàrì ea dú bẹẹ Tẹ̀ ea ólò nè nu taalẹ báá kọ̀láá tṍó. (2 Kọ́r. 4:7; Lúùk 11:13) Kpá Káí fáálá gã́bug nu dòòmà bá ea kil ló bé e Jìhóvà beè naa kọọ̀ gbò gbálà nè gbò bia á ié tàn nè kpóó gè siimá tóm naa. Boo tṍó eé nó nu ea kil ló sìgà gbò nu dòòmà báí, bugi togó boo bé e Jìhóvà é láá tú olo siimá tóm naa mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá.

5. Éé ní eé láá nó lọl ló sĩ́deè nè tṍó e Jìhóvà beè tú Mózìs siimá tóm ge dùùlà pá a gbò e?

⁵ Jìhóvà beè Mózìs dùùmà pá Ízràẹ̀l. Sõò mó tṍó ní e Jìhóvà beè túe siimá tóm ẽ́? É kọ a beè dú tṍó e Mózìs beè ié bùlà kọ à simìè tulàẹ̀ tṍó e bà ni “nóòmàe dénè íb nyìmà pá Íjèpt” lọ̀l? (Tóm 7:22-25) Ẽ́èe, Jìhóvà beè tú Mózìs siimá tóm tṍó ea ni nveè bá nèe kọ á dú neǹ kìlmà kpá ló kẽ nè neǹ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló. (Tóm 7:30, 34-36) Jìhóvà beè naa kọọ̀ Mózìs á ié agẹló gè loomá bel nè gbele méné Íjèpt e kpóó di bá. (Ẹ́xọ. 9:13-19) Éé ní eé láá nó lọl ló sĩ́deè nè tṍó e Jìhóvà beè tú Mózìs siimá tóm ẽ́? Jìhóvà ólò tú gbò e bà nó gè ié gbò a kpãa vaá bà dẹ̀ẹ̀àẹ́ boo kọ á neè va kói siimá tóm.—Fíl. 4:13.

6. Éé ní e nóò lọl ló sĩ́deè e Jìhóvà beè tú Barzillai nvèèmà bá nè Méné Dévìd naaé?

⁶ Gã́bug gbò gbáá aa ló tṍóá, Jìhóvà beè tú Barzillai nvèèmà bá nè Méné Dévìd. Dévìd nè pá a gbò beè di bá “tá kói nè ọ́ọ́-ọọ̀ ló vaá òò va beè ká kpáá” tṍó e bà géè teá aa bá Ábsalọ̀m ea dú sã́áná Dévìd . Ene kà gbálà ea ni dú kànen mm̀ dee ea bée kọlà Barzillai, beè tú a dùm nè níí dõòna gbò nvee kèbá gẹẹ-gẹẹ ló boo béè ge tú gyã́á má Dévìd nè gbò e ba beè dìé ló. Barzillai náa beè bugi togó kọọ̀ Jìhóvà náa é láá tuèe siimànàè tóm boo béè kọ a dúè kànen mm̀ dee. Tãa vó, a beè tú nú ea íe nvèèmà bá nè gbò gyóòlo Bàrì e bíi di ló. (2 Sám. 17:27-29) Éé ní eé láá nó lọl ló é? Kọ̀láá bé e ni ána naa, Jìhóvà é láá túi nvèèmà bá nè dõòna kà pá vígà e bà dìí kuló àbèè dõòna kà dó e bíi di ló. (Pró. 3:27, 28; 19:17) Kọbèè à gá náa vaá beele née é láá dọ bàlà kẽ nvèè bá nèva, èé láá nè  lọ̀là-lọ̀là ge nvèèmà bá nè bé e tóm gé síá beeá ló bàlà booí naa kọbé è íe kpègè eé láá nvèèmà bá nè pá vígà tṍó nè kiẽ́e ea dú bíi.—2 Kọ́r. 8:14, 15; 9:11.

7. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà beè tú Sémìọ̀n siimá tómé, vaá éé ní ea náa vaá níá à sièi kpóó ló é?

⁷ Jìhóvà beè zìgà nè Sémìọ̀n, ea dú neǹ kànen mm̀ deè ea bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo ea ólò tõó Jèrúsalẹ̀m kọ náa é ú dọ̀ọ̀mà tṍó ea é mon Mèsáíà. Nakà zìgà nùí beè láá palàge siè kpóó ló Sémìọ̀n, tã́gíní bé ea ni tú gã́bug gbáá emá bànà Mèsáíàa. Jìhóvà beè tãanè dee bá Sémìọ̀n boo béè a zìgà nè ĩ̀ìmà. Enè dee, “nyómáá beè tulèe nvee Tọọ̀ Káí.” A beè mòn Jíízọ̀s ea di-dí ńkem gbẹá kĩá, vaá Jìhóvà beè tú Sémìọ̀n kọọmá ńlẹ́ẹ̀ bùlà kilma ló nakà nvín ea é beè dú Kráìstí. (Lúùk 2:25-35) Náa kal ló béè kọọ̀ Sémìọ̀n beè ù besĩ́ì Jíízọ̀s à kálá dààmà togó a tóm, nyíée beè ẹẹ kọ Jìhóvà túèe siimàè tóm mm̀ na sĩ́deèá nè ge kọ àé beè íe gã́bug lé-lé nu dì deèsĩ́! Mm̀ ãa bàlà booá, gbálàí ea beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booí é mon bé e bẹbẹ̀l Jíízọ̀s é man tã́áná dee bá nè dénè pá tọ e bà di boo kunukẽ̀í naa. (Jén. 22:18) Nyíè beele ẹ́ẹ nagé ló kọ̀láá sĩ́deè e Jìhóvà túi siimá tóm.

8. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà é láá túi siimá tóm dì belí bé ea beè tú Baanàbàs siimá tóm naa ẽ́?

⁸ Mm̀ túá gbò gbááá, ene kà nen ea ólò nè nu taalẹ bá ea bée kọlà Jọ́sẹ̀f beè di kpènà ló kọ Jìhóvà á tuèe siimàè tóm. (Tóm 4:36, 37) Gbò tóm Jíízọ̀s beè olòó kolíe Baanàbàs, ea gè tàb kọlà “Nen e a ólò Nè Agẹ Nyíe Gbò Nen,” boo béè kọọ̀ be à sẹlẹ aẹ̀ beè nen ea ólò láá palàge nvèè nyíé gbàà dõòna gbò. Dì belí nu dòòmà bá, tṍó e Sọ́ọ̀l dú nen nyòòne nvéè Kráìst, pọ̀ beè sii gã́bug pá vígà ge bã̀é ló boo béè kọọ̀ a beè olòó biigè ló gbò e bà ólò nyoone nvéè Jíízọ̀s. Sõò Baanàbàs beè nè agẹ nyíè Sọ́ọ̀l vaá nvèè bá nèe, vaá níí beè láá palàge ẹẹlẹ̀ nyíè Sọ́ọ̀l. (Tóm 9:21, 26-28) Dõòna tṍó, gbò kànen e bà di Jèrúsalẹ̀m beè mòn bíi ea di kẽ gè siè kpóó ló pá vígà e bà di Ántìọ̀k ea di bálásĩ́ Sìríà. Mée ní e ba beè lẹ̀ẹ̀là ẹ? Baanàbàs! Ba beè láá palàge sà. Bà kọ́ nèi kọọ̀ Baanàbàs beè “gboó dùùlàva bá deè tṍ kọ bà á kil sĩ́ ló gè tú tẽ̀ènè ból nyíe fã̀mà Dõò.” (Tóm 11:22-24) Tẽ̀ènè áá báá deè nieí, Jìhóvà é láá naa kọ é dú “nen e a ólò nè agẹ nyíe” pá vígà. Dì belí nu dòòmà bá, àé láá túi nvèèmà nyíé gbàà gbò e nen e ba beè vùlè ú. Àbèè ge naa kọ é kãa àbèè ge tú fóòn kolmá gbò e lóó va zọ àbèè bà íe tã̀àgã̀ bùlà boo béè ge ló sìgà gbò bel sìà kpóó ló nèva. É kọ òó sọtọ́ deè Jìhóvà kọ á tuè ni siimàè tóm dì belí bé ea beè tú Baanàbàs siimá tóm naa?—1 Tẹ̀s. 5:14.

9. Éé ní eé láá nó lọl ló sĩ́deè e Jìhóvà beè nvèè bá nè vígà Vasily kọ á dú lé neǹ kùdẽe ló naa ẽ́?

⁹ Jìhóvà beè nvèè bá nè ene kà vígà págbálà ea bée kọlà Vasily kọ á dú lé neǹ kùdẽe ló. Tṍó e ba beè íbá ló Vasily naamá neǹ kànen tṍó ea ni tóólá 26 gbáá, pọ̀ beè siíe kọ náa simìè tulàẹ̀ ge nvèè bá nè pá vígà, bọọ èlmà tõ̀ò gbò e bà gé téní bá tàvàlà dìtõ̀ò. Kọ̀láá bé ea dì naa, a beè ié búma ea nveè bá nèe, lọl bá gbò kànen e bà ni téní bá gã́bug nu nè lọl ló Kingdom Ministry School. Vasily beè pììga boo gè naa leevè. Dì belí nu dòòmà bá, a beè emí gbò ńkem-kem̀ nú ea é láá naa dẽè kpá. Boo tṍó ea piìga boo gè láá teá tùlà buù kà nuí, a beè láá bé èlbá a síìa pọ̀ ńkem-kem. A beè kọọ̀: “Nu ea beè olòó siimà pọ̀ tṍóá a dú nu ea ólò nè ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe kátogóí. Tṍó e Jìhóvà nveè bá nèm kọ ḿ mòn lèlà dọ̀ Kpá Káí em láá nvèèmà nyíé gbàà pá vígà e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, à ólò  naa kọ lóó á dĩ̀ìnà.” Pá vígà, be ò nói Vasily vaá dií kpènà ló kọ Jìhóvà á tui siimá tóm, àé láá nèi nyìmànù ea é náa kọ ó kpáá naanii bọọvẹi mm̀ bõ̀ònatõ̀ò.

10. Éé ní e Abigail beè naa ẽ́, vaá éé ní e nóò lọl ló a nu dòòmà bá ẹ́?

¹⁰ Dévìd nè pá a gbò beè ié bíi ló nvèè bá boo béè kọọ̀ Méné Sọ́ọ̀l géè kpenè va. Gbò e ba beè di ló Dévìd beè bàn gyã́á bá ene kà neǹ méné ea dú Ízràẹ̀l ea bée kọlà Nabal. A beè lèlà vá ló gè bàn gyã́áá boo béè kọọ̀ bà géè kpènà gbò a naanà ból gbẹá boo kpáà bàlà ól. Sõò neǹ pĩ́ Nabalí náa beè zìgà ge nèva tọ́ọ̀ nu. Súng beè bã̀ Dévìd naa ní ea noo gè fẹ́ Nabal bií ló kọ̀láá kà nvín págbálà ea di a tọ. (1 Sám. 25:3-13, 22) Kọ̀láá bé ea dì naa, vaà Nabal ea kọlà, Abigail, beè dú neǹ nyìmànù vaá du nágé lé bia. Tení dú ló a agẹló, a beè kumí dúnú kẽ ke gbàà Dévìd vaá bànie kọ á gá dú neǹ èèlà mii tení dú ló gè fẹ́ Nabal nè pá a gbò. A beè tú kyèèlè kọọmá nèe kọ á tú dénè nu gbẹẹ́ bá Jìhóvà. Gbò moǹ bel kìlmà kpá ló kẽ nè láb nyìmànù Abigail beè palàge tọá ló Dévìd. Dévìd beè gbóó nyimá kọ Jìhóvà ní ea beè lẹ̀ẹ̀làẹ ẹ́. (1 Sám. 25:23-28, 32-34) Abigail beè ié gbò kpãa ea náa kọọ̀ Jìhóvà á láá túe siimá tóm. Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, Jìhóvà é láá tú gbò vígà pábia e bà nyímá nu vaá ié kyèèlà siimá tóm mm̀ ge siè kpóó ló pá ba tọ nè dõòna gbò e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò.—Pró. 24:3; Táítọ̀s 2:3-5.

11. Éé ní e gbò bia e bà dú nvín Shallum beè naa ẽ́, vaá bà mée ní e bà gé nó va deè nieí é?

¹¹ Gã́bug gbò gbáá aa ló tṍóá, gbò bia e bà dú nvín Shallum beè di zẹ̀ẹ̀ gbò e Jìhóvà beè tú siimá tóm gè kpáá tìbmà gbò gbọọ̀ Jèrúsalẹ̀m. (Nèh. 2:20; 3:12) Náa kal ló béè kọọ̀ ba tẹ̀ ea kọlà Shallum beè dú méné, pá a nvín pábia beè di kpènà ló gè sí tómí ea beè tavàlà vaá dú gẹẹ-gẹẹ ló. (Nèh. 4:15-18) Bà náa beè dì belí gbele-gbele gbò gbálà e bà dú Tekoa, e “bà náa ólò kìlmà kpá ló kẽ” vaá sí tómá! (Nèh. 3:5) Zẹ́ẹ́ dòòmà dẽe ló íb zààvà e pá nvín Shallumí beè ié tṍó e bà sí tómá lọ̀l, mm̀ kóló 52 dee! (Nèh. 6:15) Deè nieí, nyíè gbò vígà pábia e bà di kpènà ló ólò ẹẹ ló gè nvèè bá mm̀ ge sí sìgà tóm nè Bàrì—dì belí gè tìbgì tọ nè ge ẹ̀b nú ea kil ló gbò tọ e ba beè tìb vaá tú nvee bá Jìhóvà. Ba kalì, bẹ̀à sã́ bùlà, nè bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo palàge dú bíi kọbé tómí láá siá.

12. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà é láá túi siimá tóm dì belí Tábìtà ẹ?

¹² Jìhóvà beè siè kpóó ló Tábìtà kọ á labví “lé láb vaá nvèègì bá nè gbò tãa.” (Tóm 9:36) Boo béè kọ a beè palàge ié lé láb vaá dõonu taalẹ bá, gbele tõ̀ò nen beè tò, tṍó ea ú. Vaá nyíé va beè palàge ẹẹ tṍó e neǹ tóm Pítà kẽée lọl kemà ú. (Tóm 9:39-41) Éé ní e nóò lọl ló Tábìtà ẹ? Kọbèè pá nvín àbèè kànen, págbálà àbèè pábia, dénè bẹ̀ì é láá tú bá naamá nu mm̀ ge nvèè bá nè pá vígà.—Híb. 13:16.

13. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà beè tú ene kà vígà pábia ea bée kọlà Ruth e kẹ́ẹ ólò palàge siíe siimá tóm ẽ́, vaá éé ní e ẹlẹ beè kọ̀ ẹ?

¹³ Ene kà vígà pábia ea bée kọlà Ruth e kẹ́ẹ ólò palàge siíe beè gbĩ́ gè dú neǹ kọ̀ kpẹ̀a aa dó dọ dó. Tṍó ea beè di ńkem, a beè olòó kọ́ kpẹ̀a aa tọ dọ tọ mm̀ gbala-gbala vaá dõo trákt nè gbò nen. A beè kọọ̀, “Tómí palàge kpèḿ ló.” Sõò ge elá nù tọọ̀ nen vaá kọ́ kpẹ̀a ea kil ló Boǹ Méné Bàrì náa beè valíé ló. Náa kál ló béè kọọ̀ kẹ́ẹ ólò siíe, Ruth beè gbóó bã boo tóm gyà deèsĩ́ tóm, tṍó ea ni tóólá 18 gbáá. Mm̀ gbáá 1946, a beè sí Watchtower Bible School of Gilead vaá tṍó ea ni sí lọ̀l, ba  beè lẹ̀ẹ̀làẹ tẹlẹ kpá dó Hawaii nè Japan kọ á gé kọ́ kpẹ̀a. Jìhóvà beè túe siimá gã́bug tóm mm̀ ge naa kọọ̀ gbò e bà di gbò dóá á dã́ lé kpẹ̀aí. Tṍó ea ni tú nu ea é láá toolà 80 gbáá kọọmá kpẹ̀a lọ̀l, Ruth beè kọọ̀: “Jìhóvà beè palàge sièm kpóó ló. A beè nvèè bá nè kọ ḿ láá bé èlbá sììà kẹ́ẹ. Nda palàge zìgà kọọ̀ Jìhóvà é láá tú kọ̀láá nen ea dẹlẹ́ẹ nyíé boo siimá tóm.”

14. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Kọ́lọsì 1:29, éé ní eé náa be è gbĩ́ kọ Jìhóvà á túi siimá tóm ẽ́?

¹⁴ Mm̀ zivèkà nòòtẽ́ nómá gbò nen, Jìhóvà a tú pá a gyóòlo siimá tóm mm̀ kele kele sĩ́deè. Éé ní ea é tú olo naamáé? Gã́bug dẹẹ̀a boo bé e olo di kpènà ló gè siá kpóó ló naa. (Bugi Kọ́lọsì 1:29.) Be ò di kpènà ló, Jìhóvà é láá naa kọ ó dú nen ea é tú bẹ̀à sã́ bùlà kọọmá kpẹ̀a, lé neǹ nòòmà nù, nen ea é láá nvèè nyíé gbàà nen, lé neǹ tóm ea íe kalì, kóò ea é láá nvèè bá, àbèè kọ̀láá nu e Jìhóvà íe bíi ló mm̀ ge mm-mè a tóm̀ bùlà.

15. Dẹ̀ẹ̀a boo 1 Tímotì 4:12, 15, éé ní e gbò nvín ãá deè nieí é ban Jìhóvà kọ á nveenìè bá neè va kọ bàá naanìè ẽ?

¹⁵ Èé kọ́ vàẹ kilma ló booló gbò nvín ãa eo gé bọọlii dui kànen ẽ́? È íè bíi ló gbò gbálà e kói dì vá ló e bàé nveè bá nè bõ̀ònatõ̀ò dì belí gbò nvèè bá sìtóm. Mm̀ gã́bug bõ̀ònatõ̀ò, gbò kànen ólò bọọ́ tõ̀ò èl gbò nvèè bá sìtóm. É kọọ̀ sìgà booló gbò nvín ãa é láá dií kpènà ló gè sii gã́bug tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò? Sìgà tṍó, gbò vígà págbálà ólò kọọ̀, “Nyíè nda ẹ́ẹ ló áá gè dú neǹ vígà ea gé kọ́ kpèa buù ẽ́.” Be níà bé eo dì naaé, bàn Jìhóvà kọ á nveenìè bá neè ni kọ ó ié tàn ge láá sìm tùla ge dú neǹ nvèè bá sìtóm nè ge kọ á nè ni kói gè naamá kọ̀láá nu eo é láá naa mm̀ ge fã̀e. (Ẹ̀klì. 12:1) È íè bíi ló bọọ nvèè bá!—Bugi 1 Tímotì 4:12, 15.

16. À bọ́ló kọ é bàn Jìhóvà kọ á naa éé nèi ẽ́, vaá ló éé?

¹⁶ Jìhóvà é láá tú ni siimá kọ̀láá tóm ea dú bíi boo béè ge mm-mè a tóm̀ bùlà. Vóà naa, bànie kọ á naa kọ ó ièè tàn ge siimá a tóm, vaá ò baníe kọ á neè ni kpóó eo íè bíi ló. Kọbèè ò dúù nvín ãa àbèè o dú kànen, tú o tṍó, kói, nè dõòna kà gbò nu eo íè, dì belí kalì nè gyọ́ nvèèmà ka ló Jìhóvà. (Ẹ̀klì. 9:10) Ó gá zìgà kọọ̀ pọ̀ àbèè bàà-bàà bùlà kọ nóo simìè tulàẹ̀ á naa kọ ó pee gbele lé nèà deè ge naamá kọ̀láá nu eo kpóó sim tùlà mm̀ sìtóm nè Jìhóvà e ka di lóá. À dú kà lé nèà deè gè naa kọ̀láá nu e kpóóí sim tùlà gè tú ka ea bọ́ló bẹẹ Tẹ̀ ea vulẹ̀iá nèe!