1. Éé ní ea beè láá bọọ́ ní ló túá tṍó eo kọ́ọ̀ gbò nú eo nóò lọl mm̀ Kpá Kaí nè dõòna gbò e?

É KỌỌ̀ ò kẽèa boo túá tṍó eo beè nyimá kọ o monìè kà kà bel ea di mm̀ Kpá Káí? A beè valí ní ló gè dã́ ból ló kọ̀láá kà nú eo nóò lọl mm̀ Kpá Káí! A beè tõó ní ló kọọ̀ nyíè kọ̀láá nen é ẹ́ẹ gè nyimá gbò nú eo ni nó lọl mm̀ Kpá Káí. O beè àgala boo kọọ̀ gbò nú e Kpá Káí kọ́ é náa kọ bàá ié ẹ́ẹ́ nyíe nè bol dẽe sĩ́ kátogóí. (Ps. 119:105) Vó beè naa kọ ó tú bẹ̀à sã́ bùlà kọọmá gbò kà kà bel eo ni nó lọl mm̀ Kpá Káí nè pá o kóò nè dúà ló. Sõò ba beè labví láb naa vàẹ tṍó eo kọ́ọ̀ nè va ẹ́? A beè bọọ́ ní ló kọọ̀ gã́bug ọ̀và náa beè zìgà nú eo kọ́ọ̀ nè va.

2-3. Mm̀ deè Jíízọ̀sa, móbá ní e gbò nen beè ẹ̀bmà Jíízọ̀s nè kpẹ̀a ea géè kọ̀ ẹ?

² Náa bọ́ló kọ á bọọí ló tṍó e gbò nen náa gban tṍ ló lé kpẹ̀a e kọ́ọ̀ nè va. Mm̀ deè Jíízọ̀sa, gã́bug nen beè kìnie, náa kal ló béè kọọ̀ a beè sí gbò tóm dũ̀ùnè ea zógè kọọ̀ Bàrì ní ea beè lẹ̀ẹ̀làẹ ẹ́. Dì belí nu dòòmà bá, Jíízọ̀s beè kẽee Lázarọ̀s lọl kemà ú—ea dú tóm dũ̀ùnè e gbò e bà géè naa uué booá náa beè láá àmà sàn. Sõò gbò tùle fã̀ pá Júù náa beè zìgà kọọ̀ Jíízọ̀s ní ea dú Mèsáíà ẹ. Tãa vó, ba beè noo gè fẹ́ Jíízọ̀s nè Lázarọ̀s!—Jọ́ọ̀n 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Jíízọ̀s beè nyimá kọọ̀ gã́bug nen náa é zigà kọ ẹlẹ ní ea dúè Mèsáíà ẹ. (Jọ́ọ̀n 5:39-44) A beè kọ́ nè sìgà gbò e bà ólò nyoone nvéè Jọ́ọ̀n neǹ dììle nen múú kọọ̀: “Nen e bè náa íe bàà-bàà bùlà kìlmàḿ ló é íe ẹ́ẹ́ nyíe.” (Máát. 11:2, 3, 6, NW.) Éé ní ea beè naa kọọ̀ gã́bug nen á kìn Jíízọ̀s e?

4. Éé ní eé nó mm̀ nakà togó bel ge nòí ẽ́?

⁴ Mm̀ nakà togó bel ge nòí nè ní ea bẽene, èé ló bel boo gã́bug nú ea náa vaá gbò e ba beè di mm̀ túá gbò gbááá náa  beè ié zìgà mm̀ Jíízọ̀s. Èé nó nágé nú ea náa vaá gã́bug nen deè nieí náa ólò gbàntṍ ló lé kpẹ̀a e kọ́ọ̀ nè va. Bọọ èlmà tõ̀ò, èé nyímá nú ea náa vaá èé láá ié agẹ zìgà mm̀ Jíízọ̀s kọbé née ooà ààẹ́ nvée.

5. Éé ní ea beè láá naa kọọ̀ gbò nen á tuumá kọọ̀ Jíízọ̀s níì Mèsáíà e Kpá Káí beè kọ́ nú ea kil lóá nì ẽ?

⁵ Gã́bug nen beè kìn Jíízọ̀s boo béè kiẽ́e ba beè tõo bumáe. Ba beè zìgà kọọ̀ Jíízọ̀s beè dú kà lé neǹ dòbá vaá a sí gã́bug tóm dũ̀ùnè. Sõò ba beè ẹ̀bvie naamá pọ́ì nvín neǹ tãa ea ólò ká nu. Vaá à dú Názàrẹ̀t, ea dú bon e gbò nen beè olòó ẹ̀b tẹlẹ kẽ. Bã̀àna Natánìẹ̀l, e tṍó e tṍó téní a beè dú neǹ nyòòne nvéè Kráìst beè bĩiná kọọ̀: “É kọ à íe gé lé nu e a é láá aa Názàrẹ̀t?” (Jọ́ọ̀n 1:46) Àé láá dú kọọ̀ bon e Jíízọ̀s dú náa beè leemá Natánìẹ̀l. Àbèè kọ à géè bugi togó boo kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di mm̀ kpá Máíkà 5:2, ea kọ́ nu ea kil ló kọ Mèsáíà é meà gbẹá Bẹ́tlèhẹ̀m, níì gbẹá Názàrẹ̀t nì.

6. Éé ní ea gáẹ̀ beè nvèè bá nè gbò e ba beè di mm̀ deè Jíízọ̀s kọ bàá nyimá kọọ̀ ẹlẹ ní ea dú Mèsáíà ẹ?

⁶ Éé ní e Kpá Káí kọ́ ẹ́? Neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Àìzáíà beè gbẹẹ́ sĩ́ kọọ̀ gbò ọ́b Jíízọ̀s náa é gbĩ́ gè nó gbò “nòòtẽ́ ea kil ló a kúúlí.” (Àìz. 53:8) Gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì beè gbẹẹ́ sĩ́ kọ́ gã́bug nú ea kil ló a kúúlí. Be gbòí beè tú tṍó gbĩimá tẽ́ ló dénè nuí, bà gáẹ̀ beè nyimá kọọ̀ Jíízọ̀s beè mèà gbẹá Bétlèhẹ̀m vaá à aa mana-mana Méné Dévìd. (Lúùk 2:4-7) Vóà naa, kiẽ́e e Jíízọ̀s beè mèà gbẹá gbááá ló kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di mm̀ kpá Máíkà 5:2. Éé ní ea beè gbóó dú tã̀àgã̀e? Gbò nen beè gbalá nè béèlàfùl. Bà náa beè nyimá dénè nú ea kil ló, vó beè naa kọ bàá kìnie.

7. Éé ní ea náa kọọ̀ gã́bug nen deè nieí á kìn Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà ẹ?

⁷ É kọọ̀ gbò nuí gé nááá gé deè nieí? Ẽei. Gã́bug gbò gyóòlo Jìhóvà náa dú gbò méné, vaá bà ólò ẹ̀b va dì belí gbò “kóló togó e bà náa beè nó tọ́ọ̀ kà kpá.” (Tóm 4:13) À tõó ló sìgà gbò kọọ̀ Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà náa é láá noòmà nú ea di mm̀ Kpá Káí, boo béè kọọ̀ bà gáà si pọ̀b tọọ̀ kpá e bà ólò noomà Kpá Káí. Sìgà gbò kọ́ọ̀ Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà dú “bõ̀ònaló fã̀ pá America,” náa kal ló béè kọọ̀ kiẽ́e 7 Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà dì, áá 1 nen ní ea ólò tõó United State e. Boo tṍó e bà kọ́ nè sìgà gbò kọọ̀ Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà náa ziga ló Jíízọ̀s. Lọ̀l gé gbò gbáá ea kil nvéeá, bà ólò kọọ̀ Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà dú “gbò e bà tõòa boo ba bá,” “gbò ẹ̀b kẽ e pá America lẹẹlà,” nè “gbò zààlì kẽ.” Vó gbóó naa kọọ̀ gbò e bà dã́ gbò belá e bà náa nyímá kà kà ea kilíí ló á gá gbĩ́ gè dú Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà.

8. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Tóm 17:11, éé ní e gbò nen é íè ge naa be bà gbĩ́ gè nyimá ló kà kà gbò níí Bàrì deè nieí é?

⁸ Éé ní e nen é láá naa kọbé náa ooà aa ló gè fã̀ Jìhóvà ẹ? Àé dú bíi kọ é gbĩ́ gè nyimá kà kà bel ea kil ló gbò nú e dã́à. Níà nú e Lúùk, ea dú nen ea beè emí ene kà kpá ea kọ́ nú ea kil ló dùm nè sìtóm kọ̀ kpẹ̀a Jíízọ̀s beè naa ẽ́. A beè pììga boo gè “kpó tẽ́ dénè nuí domá dàà togó” vaá dã́ tẽ́ ló. A beè gbĩ́ kọọ̀ gbò e bàé bugi á “láá nyimá kà kà bel ea kil ló gbò nu” e ba beè dã̀ ea kil ló Jíízọ̀s. (Lúùk 1:1-4) Pá Júù e ba beè di Beríà deè kéléá beè labví láb belí Lúùk. Tṍó è bà dã́ lé kpẹ̀a ea kil ló Jíízọ̀s, ba beè tú doolé ló nú e bà bugí mm̀ Kpá Káí e ba beè emí mm̀ Híbrù, ge gbĩ́ gè nyimá beè nú e ba beè kọ́ nè va dú kà kà. (Bugi Tóm 17:11.) Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́ deèá, à dú bíi kọọ̀ gbò nen deè nieí á gbĩ́ gè nyimá kà kà ea kil ló nú e bà dã́. Bàé íè ge tú nú e gbò níí Bàrì nóòmà va doolé ló gbò nú e Kpá Káí nóòmà. À bọ́ nágé ló kọ é nyimá nú ea kil ló nú e gbò níí Jìhóvà ni náa mm̀ beélè  deeí. Be à gá náa vaá bà palàge gbĩ́ tẽ́ ló nu, àé náa kọọ̀ lọ̀ bug e gbò nen íe nè ńbà kọ́ á gá òòmà va lọl nvéè kà kà gbò e bà gé fã Bàrì.

9. Éé ní ea beè naaá tṍó e Jíízọ̀s náa zigà ge sí tóm dũ̀ùnè e gbò nen kọ́ á sì ge zogè kọọ̀ Bàrì ní ea beè lẹ̀ẹ̀làẹ ẹ́?

⁹ Gbò nú e Jíízọ̀s beè noòmà náa beè gbõomá ló sìgà gbò e ba beè di mm̀ a deeá. Ba beè gbĩ́ kọ á naa èlmà vó. Ba beè kọ á zẹ́ẹ́ naa nú ea é zógè kọọ̀ ẹlẹ ní ea dú Mèsáíà ẹ, tení dú ló gè “sí ene kà tóm dũ̀ùnè e a é zógè kọ Bàrì ní e a beè lẹ̀ẹ̀làe é.” (Máát. 16:1) Àé láá dú kọọ̀ bà náa beè palàge dã́ ból ló nú ea di mm̀ kpá Dányẹ̀l 7:13, 14. Boo béè kọọ̀, à gáà beè du tṍó e Jìhóvà é ḿm̀-mè nakà kọ́ọ̀ bùlà Bàrìá. Gbò nú e Jíízọ̀s beè noòmà gáẹ̀ beè láá naa kọ bàá àgala boo kọọ̀ ẹlẹ ní ea dú Mèsáíà ẹ. Ba beè kìnie tṍó e bè náa zigà ge sí gbò tóm dũ̀ùnè e ba beè gbĩ́ kọ á sì.—Máát. 16:4.

10. Mósĩ́ deè ní e Jíízọ̀s beè mm-mè kọ́ọ̀ bùlà Bàrì e Àìzáíà beè kọ́ kilma ló Mèsáíà ẹ?

¹⁰ Éé ní e Kpá Káí kọ́ ẹ́? Neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Àìzáíà beè emí kilma ló Mèsáíà kọọ̀: “Náa é tó àbèè ge vulí kpã́, vaá náa é gbẹ́á boo èèlè elí mon boo.” (Àìz. 42:1, 2) Jíízọ̀s náa beè kolí bùlà gbò nen nèà tṍó ea géè kọ́ kpẹ̀a. Jíízọ̀s náa beè tìb gbele-gbele pọ̀b tọọ̀ káí, vaá náa beè nvèà pọ̀b kọ̀là ló e gbò tùle fã̀ ólò nvèà, àbèè ge zìgà kọ bàá kolìèe gbò sò bée ea é nveèe ka ló e bà ólò kolí gbò tùle fã̀. Tṍó e bà géè beeláẹ bel ló, Jíízọ̀s náa beè zìgà ge sí tóm dũ̀ùnè ea é náa kọọ̀ nyíè Méné Hẹ́rọ̀d á ẹẹ. (Lúùk 23:8-11) À íe sìgà tóm dũ̀ùnè e Jíízọ̀s náa beè zìgà ge sì, sõò a beè ká bùlà gbẹẹ́ boo gè vee lé kpẹ̀a. Jíízọ̀s beè kọ́ nè pá a gbò nyòòne nvée kọọ̀: “Níà nú e a beè naa vaá m̀ dù e.”—Máàk 1:38.

11. Mókà lọ̀ bug ní e sìgà gbò ólò ié deè nieí é?

¹¹ É kọọ̀ gbò nuí gé nááá gé deè nieí? Ẽei. Deè nieí, nú ea ólò palàge leemá gbò nen dú gbele-gbele pọ̀bkà tọ Bàrì, e bà tã́ àbèè ge tṍ kele-kele nú ea kpé dẽe ló, gbò tùle fã̀ e bà ólò zìgà gbele-gbele sò bée ea é  nveè va ká ló, nè gbò sẹ̀lẹ̀nù e náa dẹẹ̀a boo Kpá Káí, e bà náa nyímá bé ea beè dààmà togó naa. Gbò e bà sí gbò bõ̀ònalóí náa ólò ié nèà deè ge nó nú ea kil ló Bàrì nè gbò a tóm̀ bùlà. Sõò, gbò e bà sí bẹẹ gbò nònù ólò nó nú e Jìhóvà gbĩ́ kọ bàá naa nè bé e bàé láá tõó dùm ea gbááá ló a bùlà naa. Bẹẹ Kíndòm Họ́ọ̀l ólò palàge õ̀òa ló, náa bọọgẹ̀ bọọ́ kà, vaá née ólò tã̀ àbèè ge tṍ gbele-gbele nu sẹlẹ́ m. Gbò e bà gé túlè bõ̀ònatõ̀ò Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà náa ólò nvèà pọ̀b kọ̀là ló e gbò tùle fã̀ ólò nvèà; àbèè ge kọ̀làgì gbò sò bée ea é náa kọọ̀ gbò nen á nvèè va ká ló. Gbò nú e nóòmà vaá ziga ló ólò dẹ̀ẹ̀a boo Kpá Káí. Sõò gã́bug nen náa ólò pãanéi tṍ ló tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a boo béè kọọ̀ née ólò sẹlẹ gbò sẹ̀lẹ̀nù ea kólí bùlà gbò nen. Vaá nú e nóòmà náa ólò gbááá ló nú e baala gbĩ́ gè dã̀.

12. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Híbrù 11:1, 6, éé ní ea bọ́ló kọọ̀ bẹẹ zìgà á dẹ̀ẹ̀a boo é?

¹² Éé ní eé láá naa kọbé née ooà aa ló gè fã̀ Jìhóvà ẹ? Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè kọ́ nè pá vígà e ba beè di Róm̀ kọọ̀: ‘Vóà naa, gbò nen íe zìgà tení dú ló gè dã́ kpẹ̀aá, vaá bà dã́ kpẹ̀aá tení dú ló moǹ bel ea kil ló Kráìst.’ (Róm̀ 10:17) Vóà naa, è ólò agẹlẹ ló bẹẹ zìgà tení dú ló gè nó Kpá Káí, níì ge dõ̀ònà tõ̀ò ló sẹ̀lẹ̀nù e bè náa gbááá ló Kpá Káí nì, kọbèè à gá náa gbò nen à ẹ̀b kọ à dú lé. Èé íè ge sọ̀tọ́ deè kọọ̀ gbò kà kà bel ea di mm̀ Kpá Káí á naa kọ é ié agẹ zìgà, boo béè kọọ̀ “tọ́ọ̀ nen e bè náa [íe zìgà] náa gé láá naa nú ea léémá” Bàrì. (Bugi Híbrù 11:1, 6.) Vóà naa, náa dú bíi gè zẹ́ẹ́ mòn tóm dũ̀ùnè ea aa bá Bàrì besĩ́ è kálá àgala boo kọọ̀ e monìè kà kà belá. Ge tú ọ̀ẹ̀ dẽe noomá gbò nú ea di mm̀ Kpá Káí ea é síè kpóó ló bẹẹ zìgà, é náa kọ é agala boo kọ e monìè kà kà belá vaá naa kọ é gá ié ná bàà-bàà bùlà.

13. Éé ní ea beè naa kọọ̀ gã́bug nen á kìn Jíízọ̀s e?

¹³ Mm̀ deè Jíízọ̀sa, a beè palàge bọọ́ ló gbò e bà ólò nyoone nvéè Jọ́ọ̀n neǹ dììlè nen múú tṍó e bà mon kọọ̀ gbò e bà ólò nyoone nvéè Jíízọ̀s náa ká gã́. Jíízọ̀s beè  baatẽ́ nè va kọọ̀, náa íe nú ea é náa kọ bàá ká gã́ tṍó e ẹlẹ diè dùm. (Máát. 9:14-17) Náa kal ló béè vó, pá Fárèsì nè gbò e bà géè naa uúé boo beè kìniè boo béè kọọ̀ náa nveè sãa kúm ba nàànù kunukẽ̀. Nyíé va beè palàge bììlà tṍó e Jíízọ̀s bó nen deè bõ̀séi. (Máàk 3:1-6; Jọ́ọ̀n 9:16) Bà ólò kọọ̀ bà gé sẹlẹ̀ẹ̀ log ea kil ló deè bõ̀séi; sõò bà náa beè ẹ̀b kọọ̀ ge tõó mm̀ tọọ̀ káíá ùlà ki dú pọ́lọ́. Nyíé va beè palàge bììlà tṍó e Jíízọ̀s kọ́va bel boo béè nú e bà náaá. (Máát. 21:12, 13, 15) Vaá nyíè gbò e Jíízọ̀s beè kọ́ kpẹ̀a nè gbẹá tọọ̀ káí ea di Názàrẹ̀t beè palàge bììlà tṍó e Jíízọ̀s tú nú ea beè naaá ló pá Ízràẹ̀l bààmà tẽ́ bé e bà íe dùm kùlù-kúlù nè nán zìgà naa. (Lúùk 4:16, 25-30) Gã́bug nen náa beè nyoone nvéè Jíízọ̀s boo béè kọ náa beè naa nú e bà géè ẹ̀bmà dẽe.—Máát. 11:16-19.

14. Éé ní ea beè naa kọ Jíízọ̀s á kọọ̀ nàànù kunukẽ̀ e bè náa gbááá ló Kpá Káí dú pọ́lọ́ ẹ́?

¹⁴ Éé ní e Kpá Káí kọ́ ẹ́? Jìhóvà beè kọ́ tenmá gã́ neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Àìzáíà kọọ̀: “Gbòí tú áá gã́ va lèèmàm, vaá tú ba bũunu nvèèmàm ka ló, sõò nyíé va di kà kpã́á àà ḿ ló. Ba síià pọ̀ kìlmà ḿ ló dẹẹ̀a boo áá nu e gbò nen nóòmà va kọ bàá naa.” (Àìz. 29:13) Jíízọ̀s beè di lèlà ge naa kọ gbò nen á nyimá kọọ̀ nàànù kunukẽ̀ e bè náa gbááá ló Kpá Káí dú pọ́lọ́. Gbò e ba beè tuumá kọọ̀ nàànù kunukẽ̀ palàge bọọ èlmà nú e Kpá Káí kọ́ beè kìn Jìhóvà nè Mèsáíà ea beè lẹ̀ẹ̀làa.

15. Éé ní ea náa kọọ̀ Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà á gá leemá gã́bug nen deè nieí é?

¹⁵ É kọọ̀ gbò nuí gé nááá gé deè nieí? Ẽei. Nyíè gã́bug nen ólò bììlà tṍó e Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà náa zọ́va sẹlẹ gbò sẹ̀lẹ̀nù e náa gbááá ló Kpá Káí, dì belí ge kẽ̀èa boo deé e nen beè mèà nè Krístmàs. Boo tṍó e dõòna gbò ólò nvèè súng tṍó e Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà náa zọ́va sẹlẹ gbò sẹ̀lẹ̀nù ea nveè ka ló ba dó, àbèè tṍó e bà náa nveè sãa kúm gbò nàànù kunukẽ̀ ea kil ló gè lì nen mm̀ sĩ́deè e bè náa gbááá ló Kpá Káí. Gbò e bà nveè súng ló Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà boo béè gbò bugá é láá tuumá kọọ̀ bà gé fãè Bàrì mm̀ sĩ́deè ea ténmá. Sõò bà náa gé láá naa nú ea léémá Bàrì be à gá náa vaá bà ẹ̀b kọọ̀ nàànù kunukẽ̀ bọọ èlmà gbò nú e Kpá Káí nóòmà.—Máàk 7:7-9.

16. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Psalm 119:97, 113, 163-165, éé ní ea bọ́ló kọ é naa ẽ́, vaá éé ní ea bọ́ló kọ é gá naa ẽ́?

¹⁶ Éé ní eé láá naa kọbé née ooà aa ló gè fã̀ Jìhóvà ẹ? À dú bíi kọọ̀ é palàge vùlè log Jìhóvà nè gbò a nòòkúu. (Bugi Psalm 119:97, 113, 163-165.) Be è vulè Jìhóvà, èé kin gbò nàànù kunukẽ̀ ea bẽ́émáe. Née gé zigà kọọ̀ tọ́ọ̀ nu á bọọí ló èlmà vulè e íè kilma ló Jìhóvà.

17. Éé ní e gã́bug gbò e ba beè di mm̀ deè Jíízọ̀sa beè ẹ̀bmà dẽe kọọ̀ Mèsáíà é náa ẽ́?

¹⁷ Sìgà gbò e ba beè di mm̀ deè Jíízọ̀sa beè gbĩ́ kọ á gbẹá boo nyaaná kpóó ea géè bẹ̀l. Ba beè ẹ̀bmà dẽe kọọ̀ Mèsáíà é túè va lọlìè kèbá kpóó bẹbẹ̀l pá Róm̀ ea géè biigè va lóá. Sõò tṍó e ba beè gbĩ́ gè tú Jíízọ̀s naamá ba méné, náa beè zìgà. (Jọ́ọ̀n 6:14, 15) Dõòna gbò—bií ló gbò vààla gyọ́ọ—beè ié tã̀àgã̀ bùlà kọọ̀ ãa bẹbẹ̀l e Jíízọ̀s é nvee kẽ é bé uú boo bẹbẹ̀l pá Róm̀, naa ní e kpóó bẹbẹ̀l e pá Róm̀ beè nveenìè vá báá é aalìè vá bá. Ge ié tã̀àgã̀ bùlà ea kil ló kpóó bẹbẹ̀l beè naa kọọ̀ gã́bug pá Júù á kìn Jíízọ̀s.

18. Mókà gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea kil ló Mèsáíà ní e gã́bug nen náa beè nvèè ka ló é?

¹⁸ Éé ní e Kpá Káí kọ́ ẹ́? Náa kal béè kọọ̀ gã́bug kọ́ọ̀ bùlà Bàrì beè kọọ̀ Mèsáíà é dú  neǹ béè èlbá, dõòna kà gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì beè kọọ̀ àé zẹ́ẹ́ ú boo bẹẹ pọ́lọ́. (Àìz. 53:9, 12) Vóà naa, éé ní ea beè naa kọọ̀ pá Júù á ié lọ̀ bug kilma ló Mèsáíà ẹ? Gã́bug gbò e ba beè di mm̀ deè Jíízọ̀sa, náa beè nvèè ka ló gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì e náa kọ́ bé e ba mòn tã̀àgã̀ é íná kùbmà tṍóá naa.—Jọ́ọ̀n 6:26, 27.

19. Mókà gbò lọ̀ bug e gã́bug nen íé deè nieí ní ea náa kọ bàá gá pãanéi tṍ ló tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a ẹ́?

¹⁹ É kọọ̀ gbò nuí gé nááá gé deè nieí? Ẽei. Gã́bug nen deè nieí ólò kìnii boo béè kọọ̀ née gbááà ló bìlà bẹbẹ̀l. Bà ólò gbĩ́ kọ é tẹlẹ̀ kpá. Sõò beele nyímà kọọ̀ be à gá náa è tẹlẹ̀ kpá nè gbò nen kọ bàá bẹ̀lii, è kiǹ Jìhóvà. (1 Sám. 8:4-7) Àé láá tõó ló sìgà nen kọọ̀ à bọ́ló kọ è gáẹ̀ beè tìbgì tọọ̀ kpá nè tọọ̀ biè vaá sí dõòna kà gbò tóm ea é dọ bélè nè gbò nen. Bà náa ólò pãanéi tṍ ló tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a boo béè kọọ̀ è káà bùlà gbẹẹ́ boo bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a, tãa vo e lọl gbò tã̀àgã̀ ea di mm̀ bàlà booí.

20. Dẹ̀ẹ̀a boo bel Jíízọ̀s ea di mm̀ kpá Máátìù 7:21-23, éé ní eé ká bùlà gbẹẹ́ boo é?

²⁰ Éé ní eé láá naa kọbé née ooà aa ló gè fã̀ Jìhóvà ẹ? (Bugi Máátìù 7:21-23.) Pọ̀bkà nú eé ká bùlà gbẹẹ́ boo dú gè sí tóm e Jíízọ̀s beè nèi kọ é sì. (Máát. 28:19, 20) Née é zigà kọọ̀ kpóó bẹbẹ̀l àbèè ge kpoogè dee ló gbò tã̀àgã̀ ea di mm̀ bàlà booí á maaná bẹẹ bùlà. È vulè gbò nen vaá bùlà nú ea kil ló tã̀àgã̀ e ba íe, sõò è nyímà kọọ̀ kà lé sĩ́deè ge nvèèmà bá nè gbò nen dú gè noòmà va nú ea kil ló Boǹ Méné Bàrì, nè ge nvèè bá nè va kọ bàá ié kà lé gbaa ló kìlmàé ló.

21. Éé ní ea bọ́ló kọ é beeláfùl ge naa ẽ́?

²¹ Mm̀ nakà togó bel ge nòí, e ló bel boo ténì kà nú ea beè naa kọọ̀ gã́bug nen á kìn Jíízọ̀s mm̀ túá gbò gbááá, vaá ténì kà nuí é láá naa nagé kọọ̀ gã́bug nen á kìn kà kà gbò e bà gé nyoonée nvée deè nieí. Sõò, é kọọ̀ níà áá nú ea bọ́ló kọ é òòà aa ló gè naa ẽ́? Ẽ́èe. Mm̀ togó bel ge nò ea bẽene níí, èé ló bel boo dõòna kà ténì kà nú ea beè naa kọ bàá kìn Jíízọ̀s. Naanii èé bééláfùl kọ née é sọtọ́ deè kọọ̀ tọ́ọ̀ nu á òòmài lọl ló gè nyoone nvéè Kráìst vaá kilsĩ́ gè ié agẹ zìgà!