1-2. Mókà gbò nu ànà-ànà ní e gã́bug pá vígà ólò kpee sĩ́ ló é?

NEǸ tóm Pọ́ọ̀l beè siè kpóó ló Tímotì nè dénè gbò níí Kráìst kọ bàá kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a. (2 Tím. 4:5) Dénè bẹ̀ì ólò tú dùùlà bá deè tṍ e Pọ́ọ̀l neá siimá tóm. Sõò, à ólò tàvàlà sìgà tṍó. Kilma ló sìgà pá vígà, à ólò tàvàlà vá ló gè kọ́ kpẹ̀a. (2 Tím. 4:2) Dì belí nu dòòmà bá, ni bugi togó boo sìgà pá vígà e bà di kiẽ́e e bà kub bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a. Bà ólò kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a bã̀àna tṍó e bà nyímá kọ bàé síìlìè va nvee kpọ́gọ́lọ́!

² Gbò níí Jìhóvà é íè ge tení bá kele-kele íb tã̀àgã̀ ea é láá ọọvẹ́ va ló. Dì belí nu dòòmà bá, sìgà ọ̀và ólò tú gã́bug tṍó siimá tóm kọbé bà láá nè gyã́á pá ba tọ. À ólò leemá va gè tú gã́bug tṍó kọọmá kpẹ̀a, sõò tóm e bà géè sì ólò naa kọọ̀ lóó va á ọọ tṍó ea ni dú dee deè nvéè sè. Sìgà gbò náa ólò láá tú gã́bug tṍó kọọmá ná kpẹ̀a boo béè zọ̀ ló àbèè áná; boo tṍó e sìgà nen náa láà aa tọ. Vaá sìgà gbò íe bùlà kọ bàá géè ló tọ́ọ̀ nu. Ene kà vígà ea bée kọlà Mary, * kọ́ọ̀: “M̀ ólò pììga boo gè láá lẹ̀ẹ̀là bel ló bé e nu tọ́a ḿ ló naa tṍó e lóóm ọọ. Bugím ólò bẽgèm bel boo béè kọọ̀ à ólò tú tṍó em gáẹ̀ beè kọọmá kpẹ̀a lọ̀líḿ bá.”

3. Éé ní eé ló bel boo mm̀ nakà togó belí é?

³ Kọ̀láá bé e bẹẹ dìtõ̀ò meà naa, Jìhóvà é láá nèi kói ea é náa kọ é bé èlbá gbò ànà-ànà ea élaí sĩ́. Besĩ́ è kálá ló bel boo bé e Jìhóvà é láá nvèè bá nèi naa, naanii èé zẹ́ẹ́ nó bé ea beè nvèè bá nè Pọ́ọ̀l nè Tímotì kọ bàá láá kọ́ kpẹ̀a kèbá gbò nu ànà-ànà naa.

4. Mókà gbò nu ànà-ànà ní e Pọ́ọ̀l beè kpee sĩ́ ló é?

⁴ Pọ́ọ̀l beè tení bá gã́bug tã̀àgã̀. A beè palàge íe bíí ló nvèè bá tṍó e pá a gbò ọ́b beè bòmie, tomàe dem, vaá siíe nvee kpọ́gọ́lọ́. (2 Kọ́r. 11:23-25) Kẹ́ẹ náa beè sii Pọ́ọ̀l ló gè kọọ̀ sìgà tṍó à ólò ièè ọ́ọ́-ọọ̀ ló. (Róm̀ 7:18, 19, 24) A beè íe nágé zọ̀ ló ea beè baatẽ́ kọ à “belí zél gbẹ̀” ea beè palàge tànie kọ Bàrì á lọlìẹ̀ẹ́ ló.—2 Kọ́r. 12:7, 8.

5. Náa kal ló béè kọọ̀ Pọ́ọ̀l beè tení bá gã́bug nu ànà-ànà, éé ní ea beè láá naa ẽ́?

⁵ Náa kal ló béè kọọ̀ Pọ́ọ̀l beè tení bá gã́bug nu ànà-ànà, Jìhóvà beè nèe kói kọ á láá kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a. Ni bugi togó boo gbò nú e Pọ́ọ̀l beè láá naa. Dì belí nu dòòmà bá, tṍó e ba beè siíe ká gbẹẹ́ tọ gbẹá Róm̀, a beè tú bẹ̀à sã́ bùlà kọọmá kpẹ̀a nè gbò tùle pá Júù bií ló gbò e bà géè bẹ̀l. (Tóm 28:17; Fíl. 4:21,22) A beè kọ nágé kpẹ̀a nè gbò e bà géè kùe dẽe ló bií ló gbò e bà kãáe. (Tóm 28:30, 31; Fíl. 1:13) Mm̀ gbò tṍóá ní e Pọ́ọ̀l beè emí gbò kpá ea gé dọ bélè nè gbò níí Kráìst deè nieí é. Vaá a nu dòòmà bá beè siè kpóó ló bõ̀ònatõ̀ò ea beè di Róm̀, naa ní e pá vígà ‘kpáá palà ge ie taà ló ge ló mon bel Bàrì vaá pọ̀ náa síínáva.’ (Fíl. 1:14) Náa kal ló béè kọọ̀ Pọ́ọ̀l náa beè láá naa gã́bug nú ea beè gbĩ́ gè naa, a beè pììgà bé ea kpóó sim tùlà naa ge “nvèè bá ge naa kọ Lé Kpẹa á zààlà.”—Fíl. 1:12.

6. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 2 Kọ́rìnt 12:9, 10, éé ní ea beè nvèè bá nè Pọ́ọ̀l kọ á kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a ẹ́?

⁶ Pọ́ọ̀l beè nyimá kọọ̀ Jìhóvà ní ea beè neèe kói gè láá siimá kọ̀láá kà tọ́m ea beè sièe, níì ńlẹ́ẹ̀ kpóó nì. A beè kọọ̀ kpóó Bàrì “ólò palà ge siá tóm m ọ́ọ́ ọọ̀ ló nen.” (Bugi 2 Kọ́rìnt 12:9, 10.) Jìhóvà beè tú a nyómá káí nvèèmà bá nè Pọ́ọ̀l kọ á kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a, náa kal ló béè kọọ̀ ba beè biigèe ló, siíe nvee kpọ́gọ́lọ́ vaá à tení bá dõòna kà gbò nu ànà-ànà.

7. Mókà gbò nu ànà-ànà ní e Tímotì beè bé èlbá kọbé à láá kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a ẹ́?

⁷ Tímotì ea dú kóò Pọ́ọ̀l, beè dẹ̀ẹ̀à nàgé boo kói ea aa bá Bàrì kọbé à láá kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a. Tímotì beè zọ̀ Pọ́ọ̀l kọ́ kpẹ̀a aa dó dọ dó. Nagé, Pọ́ọ̀l beè  lẹ̀ẹ̀làẹ kọ á siè kpóó ló gã́bug bõ̀ònatõ̀ò. (1 Kọ́r. 4:17) A beè láá tõó ló Tímotì belí kọ náa simìè tulàẹ̀. Be à sẹlẹ níà nú ea náa vaá Pọ́ọ̀l beè kọ́ nèe kọọ̀: “Ó gá zìgà kọ tọ́ọ̀ nen á ẹbni tẹlẹ kẽ kọ ò di dí pá nvín.” (1 Tím. 4:12) Nagé, mm̀ gbò tṍóá, Tímotì beè ié nágé gbò nú ea ólò ‘bọọgẹ̀ zọ̀ẹ.’ (1 Tím. 5:23) Sõò Tímotì beè nyimá kọọ̀ nyómá káí Jìhóvà é neèe kói gè kọọmá kpẹ̀a nè ge sí tóm nè pá vígà.—2 Tím. 1:7.

8. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà ólò nè kóì pá a gbò deè nieí é?

⁸ Deè nieí, Jìhóvà ólò nèi “gbele kpóó” ea di mm̀ a Moǹ Bel kọbé è láá kilsĩ́ gè fã̀e. (2 Kọ́r. 4:7) Naanii èé ló bel boo ténì kà nú e Jìhóvà néi ea síèi kpóó ló vaá naa kọ é kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, gbò nuí dú: tã̀àgã ló Bàrì, Kpá Káí, pá vígà, nè bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a.

9. Mósĩ́ deè ní e tã̀àgã ló Bàrì ólò nvèè bá nèi ẽ́?

⁹ Jìhóvà ólò nèi kói tení dú ló tã̀àgã ló Bàrì. Mm̀ kpá Ẹ́fẹsọ̀s 6:18, Pọ́ọ̀l síèi kpóó ló kọọ̀: “Tãagai ló Bàrì kọ̀láá tṍó.” Bàrì é nveè bá nèi tení dú ló gè aalá bẹẹ tã̀àgã ló. Jonnie, ea ólò tõó Bolivia, beè mòn bé e Jìhóvà beè nvèè bá nèe naa tṍó ea géè tení bá tã̀àgã̀. Kpá ló a va, a tẹ̀, nè a kà beè palàge zọ tẽ̀ènè tṍó. Jonnie beè pììgà ge ẹ̀b nú ea kil ló táàa ọ̀và. A kà beè ù, vaá kà gã́bug tṍó beè tení besĩ́ kpá ló a va nè a tẹ̀ à kalá valí. Tṍó e Jonnie gé ló bel boo gbò tã̀àgã̀í, à kọ́ọ̀: “Tṍó em beè di kèbá gbò tã̀àgã̀í, nú ea beè nvèè bá nèm dú gè tã̀àgã ló Bàrì, vaá kọ́ nèe bé e nu tọ́a ḿ ló naa.” Jìhóvà beè nè kóì Jonnie kọbé à láá ĩ̀ìmà. Ronald ea dú neǹ kànen, ea dú Bolivia, beè dã́ kọọ̀ a kà íe cancer. A beè ú enè ẽ́ aa ló tṍóá. Éé ní ea beè nvèè bá nè Ronald kọ á láá ĩ̀ìmà ẽ? À kọ́ọ̀: “Ge olòó tã̀àgã ló Bàrì beè naa kọ ḿ láá kọ́ bé e nu tọ́a ḿ ló naa. M̀ nyímà kọọ̀ à dám ból ló èlmà bé e kọ̀láá nen dám ból ló naa, kàsĩ́ à dám ból ló èlmà bé em dã́à ból ló nà bá naa.” Sìgà tṍó, àé láá tõoí ló belí kọọ̀ née é láá ĩ̀ìmà, àbèè ge ié bàà-bàà bùlà boo nú eé tãàgã ló Bàrì kilma ló. Sõò Jìhóvà gbĩ́ kọ é tãagã̀èé ló bã̀àna tṍó ea tavàlàí ló gè kọ́ bé e nu tọ́aí ló naa.—Róm̀ 8:26, 27.

10. Dẹ̀ẹ̀à boo nú ea di mm̀ kpá Híbrù 4:12, éé ní ea náa vaá gè olòó bugi Kpá Káí nè ge bugi togó boo nú e bugì à palàge dú bíi é?

¹⁰ Jìhóvà ólò nèi kói tení dú ló gè bugi Kpá Káí. Dì belí bé e Pọ́ọ̀l beè dẹ̀ẹ̀a boo kói nè nvèè nyíé gbàà ea aa mm̀ Kpá Káí naaá, níà bé e beele é náa nagé naa ẽ́. (Róm̀ 15:4) Tṍó e bugì Kpá Káí vaá bugi togó boo, Jìhóvà é tú a nyómá káí nvèèmà bá nèi kọ é dã́tẽ́ ló bé e nú e bugìa tọ́á ló bẹẹ dìtõ̀ò naa. (Bugi Híbrù 4:12.) Ronald, e beè zẹ́ẹ́ kọ́ nú ea kil lóá kọ́ọ̀: “Nyíém ẹ́ẹ kọ m beè pììga boo gè olòó bugi Kpá Káí kọ̀láá deè bílá dee. M̀ ólò bugi togó boo gã́bug nú ea kil ló gbò kpãà Jìhóvà nè bé ea ólò ẹ̀b nú ea kil ló pá a gbò naa. Níí beè naa ko ḿ kpáá ié kói.”

11. Mósĩ́ deè ní e Kpá Káí beè nvèè bá nè ene kà vígà pábia ea géè bã̀àgã̀ ẽ?

¹¹ Tṍó e bugì togó boo Moǹ Bel Bàrì, àé náa kọ é láá tú lé bá ẹ̀bmà tàvàlà dìtõ̀ò ea élaí sĩ́. Bugi togó boo bé e Kpá Káí beè nvèè bá nè ene kà vaà tãa ea géè bã̀àgã̀ naa. Ene kà neǹ kànen beè kọ́ nèe kọọ̀ be à bugi nòòtẽ́ ea di mm̀ kpá Jóòb, àé láá nvèè bá nèe. Tṍó ea bugi, a beè zẹ́ẹ́ kọ́ bel Jóòb kọ náa bugi togó leevè.  A gè bugi togó boo dìtõ̀òá náa kọ á ãane Jóòb kọọ̀: “Ó gá bọọgẹ̀ bugi togó boo áá o tã̀àgã̀!” Sõò a beè gbóó nyimá kọọ̀ a dìtõ̀ò belí nágé níí Jóòb. Vó beè nvèè bá nèe kọ á nyaaná bá ló bé ea géè bugi togó naa, vaá gbóó ié kói gè láá ĩ̀ìmà gbò nyaa ló ea géè tení bá boo béè ú a dóm.

12. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà ólò nèi kói tení dú ló pá vígà ẹ?

¹² Jìhóvà ólò nèi kói tení dú ló pá vígà. Pá vígà dú dõòna sĩ́deè e Jìhóvà ólò nèèmà kóì gbò nyòòne nvéè Kráìst. Pọ́ọ̀l beè emí kọọ̀, “be m̀ dìí ló, mè bé e boolo dẹlẹ̀ì nyíe boo Kráìst naa é agẹlẹ ló nda, vaá bé e nda dẹlẹ̀e nyíe boo naa é agẹlẹna gé ló boolo.” (Róm̀ 1:11, 12) À ólò palàge leemá Mary e beè zẹ́ẹ́ kọ́ nú ea kil lóá gè di ló pá vígà. À kọ́ọ̀: “Jìhóvà beè tú pá vígà e bà náa nyímá nú ea géè tãagém nvèèmà bá nèm. Bà ólò ló gbò bel àbèè ge emí kpá ea é síèm kpóó ló nèm, vaá níà kà lèlà nú em beè ié bíí ló é. À nveè nàgé bá nèm kọ ḿ láá zọ̀ gbò vígà pábia e ba beè tení bá íb gbò tã̀àgã̀í loá bel vaá nó nu lọl ló gbò nú ea beè naaá vá ló. Gbò kànen ólò naa kọ ḿ nyimá kọọ̀ pá vígà págbálà nè pábia e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò vulèm.”

13. Mósĩ́ deè ní eé láá siè kpóó ene gbẹá nònù ẽ?

¹³ Nònù dú kà lé ketõ̀ò ge siè kpóó ló ene gbẹá. Tṍó eo ínà nònù, pììga boo gè naa kọọ̀ dõòna gbò á nyimá kọ ò vulèè va vaá nyíé ni ẹ́ẹ̀lìè ló gbò nú e bà náa. Dì belí nu dòòmà bá, besĩ́ nònù à kalá dààmà togó, ene kà neǹ kànen ea bée kọlà Pítà beè kọ́ nè ene kà vígà pábia ea dóm náa ólò fã̀ Bàrì kọọ̀: “Ge kọ ò di kĩí palàge sièm kpóó ló. Ò íè ọ̀ọ̀lẹ̀ kà nvín eo gé búmá váa bà ólò di kpènà ló gè aalá bel gbẹá nònù.” Nyíée beè palàge ẹẹ naa ní e gĩ́i aàẹ́ dẽe, vaá a beè gbóó kọọ̀: “Níà kà lèlà nú em beè gbĩ́ gè dã́ nieí é.”

14. Mósĩ́ deè ní e gè kọ́ kpẹ̀a ólò nvèè bá nèi ẽ́?

¹⁴ Jìhóvà ólò nèi kói tení dú ló bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a. Tṍó e zọọ̀ dõòna gbò loá bel boo Kpá Káí, à ólò dĩinéi ló vaá nèi kói, kọbèè bà náa pãanéi tṍ ló. (Pró. 11:25) Ene kà vígà pábia ea kọlà Stacy, beè mòn bé e gè kọ́ kpẹ̀a é láá nèi kói naa. Tṍó e bà kpó enè nen ea dú ba tọ lọl mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, nyíée beè bììlà naa ní ea kilsĩ́ gè bĩiná a bá kọọ̀: ‘É kọọ̀ à íe nú em gáẹ̀ láá naa mm̀ ge nvèèmà bá nèe?’ Stacy náa beè láá aa ló gè bugi togó boo tã̀àgã̀í. Éé ní ea beè naa kọ á láá ĩ̀ìmà dìtõ̀ò bììla nyíeí ẽ́? Níà ge kọ́ kpẹ̀a! Tṍó ea kọ́ kpẹ̀a, a beè ká bùlà gbẹẹ́ boo gbò ea gé kọ́ kpẹ̀a nè. À kọ́ọ̀: “Mm̀ gbò tṍóá, Jìhóvà beè naa kọ ḿ ié gbò ge noòmà Kpá Káí e bà tú gè nó nu kolmá nu. Níá beè palàge sièm kpóó ló. Ge kọ́ kpẹ̀a ní ea beè palàge nvèè bá nèm ẽ́.”

15. Éé ní eo é láá nó lọl ló bel e Mary kọ́ ẹ́?

¹⁵ À ólò tõó ló sìgà gbò belí kọọ̀ bà náa gé láá bọọgẹ̀ kọẹ̀ kpẹ̀a boo béè ba dìtõ̀ò. Be níà bé ea ólò tõó ní ló naaé, kẽ̀èa boo kọọ̀ nyíè Jìhóvà ólò ẹẹ ló kọ̀láá kà tóm eo síì nèe. Bugi nagé togó boo nu dòòmà bá Mary, e beè zẹ́ẹ́ kọ́ nú ea kil lóá. Tṍó ea aà kil kiẽ́e e bà ólò ló dõòna kà dém bel gé kọ́ kpẹ̀a, a beè tõóé ló belí kọọ̀ náa láà sinàè tóm. À kọ́ọ̀: “Sìgà tṍó ea kil nvéeá, gbò bíb ea válí ní em ólò aalá ẹ́, ge bugi Kpá Káí, àbèè ge nè trákt.” À ólò tõoé ló belí kọọ̀ náa láà naanìè leevè tṍó ea tú a lóó doolé ló gbò e bà ólò láá palàge ló dém belá. Sõò a  beè gbóó nyaaná bé ea géè bugi togó naa. A beè dààmà togó gè nyimá kọọ̀, Jìhóvà é láá túèe siimàè tóm kọbèè à gá náa vaá náa láà loè dém belá. Mary kọ́ọ̀: “Nú e Kpá Káí nóòmà náa tavàlà ge naa vaá níà nú ea é nyááná dùm gbò nen ẽ́.”

16. Éé ní ea é láá nvèè bá nè gbò ea tan va gè kọ́ kpẹ̀a, sõò bà náa gé láá aa tọ ẹ́?

¹⁶ Jìhóvà nyímá kọọ̀ à palàge tàn sìgà bẹ̀ì ge kọ́ kpẹ̀a, sõò née gé láá aa tọ. Àé láá nvèè bá nèi kọ é kọ́ kpẹ̀a nè gbò e bà gé ẹb nú ea kilíí ló àbèè gbò dóm biè. Be è tú tóm e gé sí kátogóí doolé ló gbò tóm e beè olòó sí tṍó ea kil nvéeá, àé láá ọọvẹ́i ló. Sõò be è nyímá bé e Jìhóvà gé nveè bá nèi kátogóí naa, èé íe kói ea é náa kọ é láá ĩ̀ìmà kọ̀láá kà tã̀àgã̀ e gé téní bá.

17. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Ẹ̀klìzíástìs 11:6, éé ní ea náa èé kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a kọbèè née valẹ̀ bá mòn nú ea silà aa m ẽ́?

¹⁷ Née nyímà ló gbò ból súú ea é tã́ lí vaá sí mée. (Bugi Ẹ̀klìzíástìs 11:6.) Dì belí nu dòòmà bá, ene kà vígà pábia ea bée kọlà Barbara ea ni tóólá 80 gbáá, ólò kọ́ kpẹ̀a tenmá boo fóòn nè ge emí kpá lẹ̀ẹ̀la tóm má nen lee. Mm̀ ene kà a kpá lẹ̀ẹ̀la tóm, a beè lẹ̀ẹ̀là Kpá Tọ Kùdẽe Ló níí March 1, 2014 bií ló, ea togó bel kọ́ọ̀: “What God Has Done for You.” Náa beè nyimá kọọ̀ à lẹẹlàẹ̀ kpá lẹ̀ẹ̀la tómá má dóm nè va e ba beè zẹ́ẹ́ olòó sí nònù. Ba beè olòó bugi kpáá tení boo. A beè tõó ló dómá belí kọọ̀ Jìhóvà gé lóè bel neè ẹlẹ. Dóm nè vaá beè gbóó kpáá dààmà togó gè sí nònù tṍó e 27 gbáá ni téní aa ló tṍó e bà náa beè siná nònù. Ẹ̀b bé ea beè láá siè kpóó ló Barbara tṍó ea mon lé nu ea silà aa mm̀ ene kà kpá ea beè emí naaà!

18. Éé ní eé láá naa kọbé è íe kói ea aa bá Bàrì e?

¹⁸ À íe gã́bug sĩ́deè e Jìhóvà ólò nèèmài kói. Tṍó e nveè ka ló gbò nèà deèí—dì belí ge tã̀àgã ló Bàrì, ge bugi Kpá Káí, ge gbaaá ló pá vígà, nè ge kọ́ kpẹ̀a—è zógè kọọ̀ è dẹlẹ̀ nyíé boo kói e Jìhóvà íe ge nvèèmà bá nèi. Naanii mè é kilsĩ́ gè dẹlẹ nyíé boo bẹẹ Tẹ̀ ea di káála, ea íe lèèma mm̀ “ge zogè a kói boo gbò e bà palàge dẹlẹ́ẹ nyíé boo.”—2 Kró. 16:9.