20 TOGÓ BEL GE NÒ
Kilsĩ́ Ge Ié Ẹ́ẹ́ Nyíe Mm̀ O Sìtóm Kọ̀ Kpẹ̀a
“Fó o ból súú . . . vaá ó gá zìgà kọọ̀ lóó ni á ọọ.”— Ẹ̀KLÌ. 11:6.
SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 70 Gbĩ́ Gbò Nen E Bà Íe Tàn
GE TENÍ BOO NÚ EÉ NÓ *
1. Mókà nu dòòmà bá ní e Jíízọ̀s beè gbẹẹ́ kẽ nè pá a gbò nyòòne nvée ẽ́, vaá éé ní e ba beè naa ẽ́? (Ẹ̀b fùtó ea di boo kóó kpáí.)
JÍÍZỌ̀S beè kilsĩ́ ge ié ẹ́ẹ́ nyíe mm̀ a sìtóm kọ̀ kpẹ̀a tṍó ea beè di boo kunukẽ̀í, vaá à gbĩ́ kọọ̀ pá a gbò nyòòne nvée á ié nágé ẹ́ẹ́ nyíe mm̀ ba sìtóm kọ̀ kpẹ̀a. (Jọ́ọ̀n 4:35, 36) Tṍó e Jíízọ̀s beè di ló pá a gbò nyòòne nvée, ba beè tú bẹ̀à sã́ bùlà kọọmá kpẹ̀a. (Lúùk 10:1, 5-11, 17) Sõò, tṍó e bà síi Jíízọ̀s vaá fẹ́ẹ, gbò e bà géè nyoonée nvée beè zẹ́ẹ́ òòà aa ló gè kọ́ kpẹ̀a. (Jọ́ọ̀n 16:32) Sõò, tṍó e Jíízọ̀s kẽeà aa kemà ú, a beè siè va kpóó ló kọ bàá kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a. Vaá tṍó ea kil káála, ba beè tú bẹ̀à sã́ bùlà kọọmá kpẹ̀a, naa ní e pá ba gbò ọ́b bel-bel kọọ̀: “Ẹvii, mè o túi bọọ dò bá nuá zaalii dénè ke tõ̀ò e a di Jerúsàlẹ̀m.”—Tóm 5:28.
2. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà ni nveè bá nèi tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a ẹ́?
2 Jíízọ̀s géè tulè tóm gbò níí Kráìst mm̀ túá gbò gbááá, vaá Jìhóvà beè nvèè bá nèva naa ní e bà palàge bọọ dọ ló. Dì belí nu dòòmà bá, kà lèlà deè Péntikọ̀st 33 C.E., nú ea é láá toolá 3,000 nen beè dììa múú. (Tóm 2:41) Vaá gbò tómá beè kilsĩ́ gè olòó bọọ dọ ló. (Tóm 6:7) Nagé, Jíízọ̀s beè gbẹẹ́ sĩ́ kọọ̀, gã́bug nen é dã́ lé kpẹ̀aí mm̀ gbò deé e tṍó é gé tà.—Jọ́ọ̀n 14:12; Tóm 1:8.
3-4. Éé ní ea náa vaá à tàvala ló sìgà nen gè kọ́ kpẹ̀a gbẹá sìgà bálá sĩ́ ẽ́, vaá éé ní eé ló bel boo mm̀ nakà togó belí é?
3 Dénè bẹ̀ì ólò kilsĩ́ gè tú ẹ́ẹ́ nyíe siimá tóm kọ̀ kpẹ̀aí. À ólò valí gè naa vó gbẹá sìgà bálá sĩ́. Ló éé? Boo béè kọọ̀
gã́bug nen ólò ié lèèma ló gè nó Kpá Káí naa ní e bà ólò kọọ̀ sìgà gbò á elá dọ̀ọ̀mà tṍó e bàé mon neǹ vígà ea é nóòmà va! Sõò gbẹá sìgà bálá sĩ́, sìtóm kọ̀ kpẹ̀aí náa ólò valí ló sìgà pá vígà; boo béè kọọ̀ gbò nen náa ólò bọọgẹ̀ di tọ, vaá àé láá dú kọọ̀ gbò e bà di tọ náa íe lèèma ló gè nó Kpá Káí.4 Be ò di bálá sĩ́ kiẽ́e ea tavàlà ge kọ́ kpẹ̀a, gbò lọ̀ọ̀gà bùlà ea di mm̀ nakà togó bel ge nòí é láá nvèè bá nè ni. Èé ló bel boo nú e sìgà nen ni náa kọbé bà láá mòn gã́bug nen tọ tṍó e bà gé kọ́ kpẹ̀a. Vaá èé ló nágé bel boo nú ea náa vaá èé kilsĩ́ gè ié ẹ́ẹ́ nyíe kọbèè à gá náa bà dã́ kpẹ̀a e kọ́ọ̀ nèva àbèè kọ bà náa dã́.
KILSĨ́ GÈ IÉ Ẹ́Ẹ́ NYÍE BE À GÁ NÁA À TÀVÀLÀ GE MÒN GBÒ NEN TỌ
5. Mókà gbò ànà-ànà ní e gã́bug pá vígà gé kpee sĩ́ ló é?
5 À ólò tàvala ló gã́bug pá vígà ge mòn gbò nen tọ tṍó e bà gé kọ́ kpẹ̀a. Sìgà pá vígà di bon kiẽ́e e gbò nen tú gbò kùdẽe ló sẹlẹ́gí ló ba be, àbèè ge bè gònò tenmá ló. Nen ea gé kudẽe ló beá é láá kọ bà á gá bã̀, be bà náa dómà kpá ea zógè kọọ̀ nen ea dú beá beè kolí va. Boo tṍó e dõòna kà pá vígà é láá kọ́ kpẹ̀a aa tọ dọ tọ e tọ́ọ̀ nen náa é nveè va tã̀àgã ló, sõò pọ́ì ńkem̀ gbò ní e bà ólò mon tọ ẹ́. Sìgà gbò ólò kọ nágé kpẹ̀a mm̀ gbò bon ea gáà kùùà. Pá vígàí ólò tú gã́bug tṍó kyã̀àmà besĩ́ bà kálá iná kiẽ́e e tọ dì—vaá gbò nen náa ólò di tọ́ sìgà tṍó! Náa dú bíi kọọ̀ lóói á ọọ be è kpeè sĩ́ ló íb gbò ànà-ànàí. Éé ní eé láá naa gè bé èlbá gbò ànà-ànàí vaá kọ́ kpẹ̀a nè gã́bug nen ẽ́?
6. Mósĩ́ deè ní e gbò kọ̀ kpẹ̀a bélí gbò síì dọọ̀ ẹ?
6 Jíízọ̀s beè tú tóm gè kọ́ kpẹ̀a doolé ló tóm neǹ síì dọọ̀. (Máàk 1:17) Sìgà gbò síì dọọ̀ ólò tú gã́bug dee kpoomá dọọ̀ vaá bà náa é síì tọ́ọ̀ nu. Sõò lóó va náa ólò ọọ; bà ólò nyaaá nyoone dìtõ̀ò ea bã́ kẽ. Bà ólò nyaaná tṍó, ketõ̀ò, nè bá gè kpoomá dọọ̀. Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, beele é láá nyaaná nágé sĩ́deè ge kọọmá kpẹ̀a. Naanii èé ló bel boo sìgà nú eé láá naa.
7. Éé ní ea é láá sìlà aa m be è tú kele-kele tṍó kọọmá kpẹ̀a ẹ́?
7 Pììga boo gè tú kele-kele tṍó kọọmá kpẹ̀a. Èé kọ́ kpẹ̀a nè gã́bug nen be à gá náa è sí tṍó e bàé láá di tọ. Boo béè kọọ̀ à íe tṍó e gbò nen ólò gbóó láá iná tọ! Gã́bug pá vígà a mon kọọ̀ ge kọ́ kpẹ̀a boo fèèbe àbèè ló èlà palàge dú lé, boo béè kọ bà ólò mòn gã́bug nen tọ. Gbá ló vó, gbò nen ólò tú tṍóá naamá tṍó bõ̀séi vaá di kpènà ló gè zọ̀ gbò nen loá sọ́l. Àbèè kọọ̀ lọ̀ọ̀gà bùlà e ene neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ea kọlà Dévìd ne é láá nvèè bá nè ni. À kọ́ọ̀ tṍó e bà ni túè sìgà tṍó kọọmá kpẹ̀a lọ̀l, nen ea beè dièé lóá nè ẹ̀ẹ̀ ólò kpáá àà gé sí gbò tọ e gbò nen náa beè dìa. Dévìd kọ́ọ̀, “À ólò bọọí ló gè mòn gã́bug nen tọ tṍó e kpáà òòà kẽ sí gbò tọá.” *
8. Mósĩ́ deè ní e nú ea di mm̀ kpá Èklìzíástìs 11:6 lóá bel kilma ló bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a ẹ́?
8 Lóói á gá ọọ. Dọ̀ Kpá Káí e togó belí dẹẹ̀a boo kẽeí nyíe íb láb ea bọ́ló kọ é ié. (Bugi Ẹ̀klìzíástìs 11:6.) Lóó Dévìd e beè zẹ́ẹ́ kọ́ nú ea kil lóá náa beè ọọ. À íe ene kà tọ ea beè olòó sì vaá náa ólò mòn tọ́ọ̀ nen, sõò enè dee a beè gbóó mòn nen m. Nyíè tẹ̀ íè tọá beè palàge ẹẹ ló gè zọ̀ẹ noá Kpá Káí naa ní ea kọ́ọ̀, “M tú aatáà gbáá tõ̀òma kĩí, vaá tọ́ọ̀ Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà gáà kòn bá nvéè nà nù tọ.” Dévìd kọ́ọ̀, “Tṍó e láà mòn nen tọ, bà ólò pãanéi tṍ ló.”
9. Mósĩ́ deè ní e sìgà pá vígà ni láá kọ́ kpẹ̀a nè gbò e bà náa ólò bọọgẹ̀ di tọ ẹ́?
9 Pììga boo gè kọ́ kpẹ̀a kele-kele ketõ̀ò. Kọbé è láá mòn gbò e bà náa ólò bọọgẹ̀ di tọ, sìgà pá vígà a nyááná kiẽ́e e bà ólò kọ́ kpẹ̀a. Dì belí nu dòòmà bá, ge kọ́ kpẹ̀a boo èèlè nè ge tú nú e ólò lẹ́ kpá m kọọmá kpẹ̀a a dú kà lé sĩ́deè ge kọọmá kpẹ̀a nè gbò e bà ólò tṍó gbò be e bà náa ólò zìgà kọ bàá bã̀ kọ́ kpẹ̀a. Níí ólò naa kọọ̀ pá vígà á láá zọ̀ gbò e bà náa gáẹ̀ láá iná ló loá bel sĩ́ nè sĩ́. Nagé, gã́bug pá vígà a mon kọọ̀ à léémá sìgà nen gè zọ̀i loá bel àbèè ge tú bẹẹ kpá gbẹá gbò ketõ̀ò bõ̀séi, kè ki, nè kiẽ́e e bà ólò tõo sí ba pííla. Enè neǹ kùdẽe ló sẹ́kiùt ea bée kọlà Floiran, ea ólò tõó Bolivia, kọ́ọ̀: “È ólò sì gé kọ́ kpẹ̀a gbẹá kè ki nè gbò ketõ̀ò pííla lọl gbán 1:00 tẹlẹ 3:00 boo fèèbe, ea dú tṍó e gbò nen náa gé bọọgẹ̀ du ná kíìli-kíìli. È ólò láá zọ̀va loá bel vaá noá nágé Kpá Káí.”
10. Mókà dõòna kà sĩ́deè ní eo é láá kọọmá kpẹ̀a ẹ́?
10 Pììga boo gè tú kele-kele sĩ́deè kọọmá kpẹ̀a. Ni doomà dẽe ló kọ o piìga boo gè sí ló nen gã́bug tṍó. O tú gã́bug tṍó siimá, sõò nóo monìé tọ. É kọ à íe dõòna sĩ́deè ge gbĩimá íb nen ea dì belí vó? Katarína, kọ́ọ̀, “M̀ ólò emí kpá lẹ̀ẹ̀la tóm má gbò e ním ólò mòn vá tọ, vaá emí gbò nú em gáẹ̀ beè kọ́ nèva be m beè mòn vá tọ.” Éé ní e níá nóòmài ẽ́? Pììga boo gè tú
kele-kele sĩ́deè kọọmá kpẹ̀a kọbé ò láá kọ́ kpẹ̀a nè kọ̀láá gbò e bà di kiẽ́e eo ólò kọ́ kpẹ̀a.KILSĨ́ GÈ IÉ Ẹ́Ẹ́ NYÍE MM̀ O SÌTÓM KỌ̀ KPẸ̀A TṌÓ E GBÒ NEN NÁA PÃANÉ NI TṌ LÓ
11. Éé ní ea náa vaá sìgà gbò náa ólò pãane tṍ ló kpẹ̀a e kọ́ọ̀ nèva ẹ́?
11 Sìgà gbò náa ólò ié lèèma ló lé kpẹ̀a e gé kọ́í. Bà náa ólò gbĩ́ gè nyimá ló nú ea kil ló Bàrì nè Kpá Káí. Bà náa ziga ló Bàrì boo béè gbò tã̀àgã̀ ea di bàlà booí. Bà kin Kpá Káí boo béè kọọ̀ gbò tẹ̀sĩ́ bõ̀ònaló fã̀ e bà gé fáálá Kpá Káí gé náa nú ea dú pọ́lọ́. Sìgà gbò ká bùlà gbẹẹ́ boo ba tóm, pá ba tọ, àbèè gbò tã̀àgã̀ ea dì vá ló, ea náa kọ bàá gá bugi togó kọọ̀ Kpá Káí é láá nvèè bá nèva. Mósĩ́ deè ní eé láá kilsĩ́ gè ié ẹ́ẹ́ nyíe mm̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a tṍó e gbò nen náa pãanéi tṍ ló é?
12. Mósĩ́ deè ní e nú ea di mm̀ kpá Fílipaì 2:4 é láá nvèè bá nèi tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a ẹ́?
12 Ié lèèmá mm̀ dõòna gbò. Gã́bug gbò e bà náa beè zẹ́ẹ́ ié lèèmá mm̀ lé kpẹ̀aí ólò pãanéi tṍ ló tṍó e tṍó ni téní, boo béè kọ è íè va lèèmá m. (Bugi Fílipaì 2:4.) Dì belí nu dòòmà bá, Dévìd e beè zẹ́ẹ́ kọ́ nú ea kil lóá kọ́ọ̀, “Be nen kọ́ náa íèè lèèmá m, è ólò òòmà bẹẹ Kpá Káí nè kpá nvee bẹ̀lẹ̀ vaá kọọ̀: ‘Àé léémá nda gè nyimá nú ea náa vaá ò kọ́ vó.’ ” Gbò nen ólò nyímá tṍó e íè va lèèmá m. Bel e beè ló nè va é láá tává nyíe, sõò bà ólò kẽ̀èa boo bé e beè labví láb naa. Kọbèè à gá náa vaá nen náa pãanéi tṍ ló, èé láá zogè kọ è íèe lèèmá m tení dú ló bé e lábvì láb vaá sẹlẹ sĩ́ naa.
13. Mósĩ́ deè ní eé láá nyaaná bá ló bẹẹ lòbèl naa ní ea é gbááá ló dìtõ̀ò tẹ̀ íè tọ ẹ́?
13 È zógè kọ è íè lèèmá mm̀ nen tṍó e nyáànà bá ló bẹẹ lòbèl kọbé à gbááá ló dìtõ̀ò tẹ̀ íè tọá. Dì belí nu dòòmà bá, é kọ è monì nú ea zógè kọọ̀ tẹ̀ íè tọá íe gbò pá nvín? À ólò leemá gbò tẹ̀ nè gbò kà ge dã́ gbò dùùlà bá deè tṍ ea di mm̀ Kpá Káí ea kil ló gè bumá gbò pá nvín, àbèè gbò nú ea é láá naa kọọ̀ pá tọ á ié ẹ́ẹ́ nyíe. É kọ è monì gã́bug gòdòb ló nù tọ? Èé láá beeláfùl ge ló bel ea kil ló pọ́lọ́ nè síìa pọ̀ ea gé zóógá bàlà booí. Àé láá leemá tẹ̀ íè tọá gè dã́ kọọ̀ kùbmà é beè bã ló gbò tã̀àgã̀í. Kọ̀láá bé ea meà naa, pììga boo gè nvèè bá nè gbò e bà íe lèèma kọ bàá mòn bé e gbò dùùlà bá deè tṍ ea di mm̀ Kpá Káí é láá nvèè bá nèva naa. Katarína, e beè zẹ́ẹ́ kọ́ nú ea kil lóá kọ́ọ̀, “M̀ ólò kẽ̀èa boo bé e Kpá Káí beè nvèè bá nè nda naa.” Vó ólò naa kọọ̀ Katarína á
àgala boo bel ea ló, vaá gbò e bà gé pãanée tṍ ló ólò mòn nàgé naa vó.14. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Próvẹẹ̀b 27:17, mósĩ́ deè ní e bàà nen ea gé kọ́ kpẹ̀a é láá nvèè bá nè ene ẽ́?
14 Tú nvèè bá ea aa bá dõòna gbò. Mm̀ túá gbò gbááá, Pọ́ọ̀l beè kọ́ sĩ́deè e ẹlẹ beè kọọmá kpẹ̀a vaá noòmà nu nè Tímotì, vaá a beè siè kpóó ló Tímotì kọ á tú gbò sĩ́deèá nvèèmà bá nè dõòna gbò. (1 Kọ́r. 4:17) Dì belí Tímotì, èé láá nó nu lọl bá gbò e baa ni tú gã́bug gbáá fã̀àmà Bàrì. (Bugi Próvẹẹ̀b 27:17.) Bugi togó boo nu dòòmà bá ene kà vígà págbálà ea bée kọlà Shawn. A beè tú gã́bug tṍó siimá tóm gyã̀ deè sĩ́ tóm gbẹá bon ea gáà bọọgẹ̀ kùùà, e gbò e bà di kĩá ólò ié lèèma mm̀ áá baálà bõ̀ònaló fã̀. Mósĩ́ deè ní ea beè kilsĩ́ gè ié ẹ́ẹ́ nyíe ẽ́? À kọ́ọ̀: “Kọ̀láá tṍó em zọọ̀ nen kọ kpẹ̀a, è ólò tú tṍó e gé kyãamàa nvèèmà bá nè ene kọbé è láá sìm kilsĩ́ mm̀ bẹẹ kalì ge kọọmá kpẹ̀a. Dì belí nu dòòmà bá, è ólò kpáá òòa boo bel e tẹ̀ íè tọ beè lò, nè bé e beele beè aalá bel tẹlẹ dẽe naa. Tṍóá, è ólò gbóó ló bel boo dõòna bá eé láá sií ló tṍó e íb dìtõ̀òá élaí sĩ́.”
15. Éé ní ea náa vaá tã̀àgã ló Bàrì à dú bíi ló bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a ẹ́?
15 Bàn Jìhóvà kọ á nveenìè bá neè ni. Bàn Jìhóvà kọ á nveenìè bá neè ni kọ̀láá tṍó eo gé kọ́ kpẹ̀a. Be nyómá káí Bàrì náa nveè bá nèi, née é láá naa tọ́ọ̀ kà nu. (Ps. 127:1; Lúùk 11:13) Tṍó eo gé ban nvèè bá lọl bá Jìhóvà mm̀ tã̀àgã ló, kọ́ kà lèlà nú ea dú ni bíi ló nèe. Dì belí nu dòòmà bá, bàn kọ á tulèè ni siimá ló kọ̀láá nen ea íe tàn ge pãané ni tṍ ló vaá nó nú ea kilíé ló. Tṍóá ò gbóó pììga boo gè kọ́ kpẹ̀a nè kọ̀láá gbò eo monì.
16. Éé ní ea náa vaá gè nó nu boo bẹẹ lóó à palàge dú bíi ló bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a ẹ́?
16 Noo tṍó gè noomá nú boo o lóó. Moǹ Bel Bàrì kọ́ọ̀: “Nyimai bùlà Bàrì, nu e a dú lé vaá léémá Bàrì nè nu e a bọ́ ló.” (Róm̀ 12:2) Bé e agàla boo kọ è nyímà kà kà bel ea kil ló Bàrì naa, níà bé eé kpáá palàge àgala boo gbò nú e kọ́ọ̀ nè dõòna gbò tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a naa ẽ́. Katarína, e beè zẹ́ẹ́ kọ́ nú ea kilíé lóá kọ́ọ̀: “Ńkem̀ tṍó ea kil nvéeá, m beè nyimá kọ à dú bíi gè kpáá agẹlẹ ló nà zìgà ea kil ló gbò nòòmànù ea di mm̀ Kpá Káí. Vó beè naa kọ ḿ tú ọ̀ẹ̀ dẽe noomá nú ea zógè kọọ̀ Neǹ Dèmnù dì, ge kọọ̀ Kpá Káí dú Moǹ Bel Bàrì, nè ge kọọ̀ Bàrì íe bõ̀ònaló ea gé tú siimá tóm deè nieí.” Katarína kọ́ọ̀, ge nó Kpá Káí boo a lóó a agẹ̀lẹ̀ẹ̀ ló a zìgà vaá bọ̀ọ̀vẹ̀ zààvà ea íèè mm̀ sìtóm kọ̀ kpẹ̀aí.
NÚ EA NÁA VAÁ ÈÉ KILSĨ́ GÈ IÉ Ẹ́Ẹ́ NYÍE MM̀ BẸẸ SÌTÓM KỌ̀ KPẸ̀A
17. Éé ní ea beè naa kọọ̀ Jíízọ̀s á kilsĩ́ gè ié ẹ́ẹ́ nyíe mm̀ a sìtóm kọ̀ kpẹ̀a ẹ́?
17 Jíízọ̀s beè ié ẹ́ẹ́ nyíe vaá kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a bã̀àna tṍó e gbò nen náa beè pãanée tṍ ló. Ló éé? A beè nyimá kọọ̀ gbò nen palàge ié bíi ló gè dã́ lé kpẹ̀aí, vaá a beè gbĩ́ gè nvèè bá nè gã́bug nen kọ bàá dã́ lé kpẹ̀a ea kil ló Boǹ Ménéí. A beè nyimá nágé kọọ̀ gbò e bà náa géè zìgà ge pãane tṍá é beè pãane tṍ tṍó e tṍó ni téní. Bugi togó nú ea beè naaá mm̀ baálà tọ. Mm̀ taà gbáá nè báàsĩ́ e Jíízọ̀s beè kọọmá kpẹ̀a gbẹá boo kunukẽ̀í, tọ́ọ̀ kà pá a vígà náa beè nyoonée nvée. (Jọ́ọ̀n 7:5) Sõò, tṍó ea kẽeà aa kemà ú, ba beè dú pá a gbò nyòòne nvée.—Tóm 1:14.
18. Éé ní ea náa vaá èé kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a ẹ́?
18 Née nyímà ló kà lèlà nen ea é beè dú 1 Pít. 2:12.
Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà. À ólò tú gã́bug tṍó bá sìgà nen gè dã́ lé kpẹ̀aí. Kọbèè gbò e bà náa beè gbĩ́ gè pãanéi tṍ ló ólò di boo béè bẹẹ lé láb vaá “nvèè ka ló Bàrì.”—19. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 1 Kọ́rìnt 3:6, 7, éé ní ea bọ́ló kọ é kẽ̀èa boo é?
19 Boo tṍó e gé fó vaá tṍ múú kúm, èé íè ge kẽ̀èa boo kọọ̀ Bàrì ní ea ólò naa kọ á dùm ẽ. (Bugi 1 Kọ́rìnt 3:6, 7.) Ene kà vígà págbálà ea bée kọlà Getahun, ea ólò tõó Ìtiópìà, kọ́ọ̀: “Mm̀ nú ea é sígá ló 20 gbáá, áá m̀m̀ ní em beè dú neǹ kọ̀ kpẹ̀a ea di kĩí ẽ́. Sõò kátogóí, e íe 14 neǹ kọ̀ kpẹ̀a. Òb nè taà ọ̀và a diìa múú, bií ló ńdáà va nè taà kà ńdáà nvín. È íè nú ea é láá dú 32 nen e bà ólò dù gé sí nònù.” Nyíè Getahun palàge ẹẹ kọ a beè kilìè sĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a vaá elá bànà Jìhóvà kọ á dùùlà gbò nen nvee mm̀ a bõ̀ònatõ̀ò!—Jọ́ọ̀n 6:44.
20. Mósĩ́ deè ní e bélì gbò ge dùùlà nen ẽ́?
20 Jìhóvà ólò nvèè ka ló kọ̀láá nen. À náa kọ é ié nèà deè ge zọ̀ a Sã́áná siá tóm mm̀ ge bõonè ló gbò nen lọl dénè dó besĩ́ kùbmà nvéè tṍó kálá lee. (Hég. 2:7) Èé láá tú bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a doolé ló tóm gè dùùlà gbò nen lọl kiẽ́e e kyọ̀à sĩ́ nu nááá. È bélì gbò e bà lẹẹlà kọ bàá gé dùùlà gbò e bà géè gbĩ́ gyọ́ mm̀ kunukẽ̀ vaá kunukẽ̀ à fùlà dọ̀ vá boo. Náa kal ló béè kọọ̀ níì dénè nen ea beè àà gé dùùlà nená ní ea ólò mòn nen ea é duulàẹ nì, dénè ọ̀và ólò sí kà agẹbá tóm. Níà bé e bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a dì nàgé naa ẽ́. Née nyímà ló gã́bug nen ea é láá dùùà. Sõò Jìhóvà é láá tú dénè bẹ̀ì nvèèmà bá nèva. Andreas, ea ólò tõó Bolivia, kọ́ọ̀: “Nda nyímà kọọ̀ ge kọ è gbáà siá tóm, ní ea náa kọọ̀ nen á nó Kpá Káí vaá dììa múú ẽ́.” Naanii èé kilsĩ́ gè tú íb bẹ̀à sã́ bùlàá kọọmá kpẹ̀a. Be è náa vó, Jìhóvà é tã́ànèi dee bá, vaá bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a é náa kọ é ié ẹ́ẹ́ nyíe.
SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 66 Kọ́ Lé Kpèaá Zaali
^ par. 5 Mósĩ́ deè ní eé láá kilsĩ́ gè ié ẹ́ẹ́ nyíe mm̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a tṍó e née monì gbò nen tọ àbèè tṍó e bà náa pãanéi tṍ ló é? Nakà togó bel ge nòí é néi gbò lọ̀ọ̀gà bùlà ea é láá nvèè bá nèi mm̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a.
^ par. 7 Pá vígà á pììga boo gè tú kele-kele sĩ́deè ge kọọmá kpẹ̀a e lóò bel boo mm̀ nakà togó bel ge nòí siimá tóm, mm̀ sĩ́deè ea gbááá ló log ea bẹl kiẽ́e e bà gé kọ́ kpẹ̀a.
^ par. 60 BÀÀTẼ́ EA KIL LÓ GBÒ FÙTÓ: (lọl gbàn deè kilma kẽ): Dóm nè va e bà gé kọ́ kpẹ̀a kiẽ́e ea ólò tàvàlà ge mòn gbò nen tọ. Túá kà, tẹ̀ íè tọ di kiẽ́e ea ólò sí tóm, ní ea égè bàà kà, tẹ̀ íè tọ di tọọ̀ biè, vaá ní ea égè taà kà, tẹ̀ íè tọ gé zálí nu. Ba beè láá mòn túá kà tẹ̀ íè tọá tṍó e bà kpáá òòà sì gé kãáe ló èlà. Bà mon ní ea égè bàà kà tẹ̀ íè tọá tṍó e bà kọ́ kpẹ̀a kiẽ́e gbò nen bọọ ea di kuló tọọ̀ bièa. Ba beè kọ́ kpẹ̀a nè ní ea égè taà nená tení dú ló gè kolíé boo fóòn.