1-2. Éé ní ea náa vaá náa bọ́ló kọọ̀ lóó ni á ọọ be ò gáà kpènà ló gè diia múú ẽ́? (Ẹ̀b fòtó ea di boo kóó kpáí.)

 BE Ò íè tàn ge dììa múú, ò noò kà lé nu sẹ̀ẹ̀a sĩ́. É kọ o kpenà ló gè naa vó? Be à dú o bùlà ge naa vó vaá gbò kànen à zìgà, ó gá aa ló gè naa vó tṍó e bẹẹ bõ̀ònaló é kpáá sẹ̀ẹ̀a. Be ò náa vó, òé íe gã́bug tóm ge sí mm̀ bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà.

² Sõò, é kọ à íe nen ea beè kọ́ nè ni kọ à dú bíi kọ ó kpáá sìm kilsĩ́ besĩ́ ò kálá dììa múú? Sẹ̀ ò nyímà naa vó é? Be à dì naa vó, lóó ni á gá ọọ. Òé láá sìm kilsĩ́ vaá sìm tùlà ge dììa múú kọbèè ọ̀ọ̀ nvín ãa àbèè o dú kànen mm̀ dee.

3. Éé ní e ene kà gbálà ea ólò sí tóm tọ bèèla ea di Ìtiópìà beè bĩiná Fílìp e, vaá mókà bíb ní ea bã kẽ ẽ́? (Tóm 8:​36, 38)

³ Bugi Tóm 8:​36, 38. Ene kà gbálà ea ólò sí tóm tọ bèèla ea dú Ìtiópìà beè bĩiná Fílìp, ea dú nen ea ólò kọ́ kpẹa kọọ̀: “Éé ní ea é náa kọ ḿ gá dììa múú ẽ́?” A beè tàn gbálà Ìtiópìàí ge dììa múú, sõò é kọ a beè di kpènà ló gè naa vó?

4. Mósĩ́ deè ní e gbálà Ìtiópìàa beè zogè kọọ̀ à tanìèe gè kpáá nó gã́bug nu ẽ́?

⁴ Gbálà Ìtiópìàí “beè di Jèrúsalẹ̀m ea géè tã̀àgã ló Bàrì.” (Tóm 8:27) Àé láá dú kọ naa beè dú Júù, sõò a beè olòó sí tọ Bàrì pá Júù. Mm̀ kà kà, a beè nó nú ea kil ló  Jìhóvà lọl mm̀ Kpá Káí e ba beè emí mm̀ dém bel Híbrù. Náa kal ló béè vó, a beè íe tàn ge kpáá nó gã́bug nu. Éé ní e gbálàí géè naa tṍó e Fílìp ínaé ló gbẹá boo èèlèe? À géè bugi kpá e neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Àìzáíà beè emí. (Tóm 8:28) À géè bugi gbò kà kà bel ea tavàlà ge dã́tẽ́ ló ea di mm̀ Kpá Káí. Túá kpãà nòòmànù ea di mm̀ Kpá Káí náa beè gbõomá ló gbálàí, a beè gbĩ́ gè kpáá nyimá bọ̀ọ̀vẹ̀.

5. Éé ní e gbálà Ìtiópìàa beè tú gbò nu ea nó naamá ẽ́?

⁵ Gbálàí beè pọ̀b nen ea géè sí tóm tọ bèèlà ene kà Pábia Ea Géè Bẹ̀l Ìtiópìà, ea kọlà Kàndés; à “géè ẹ̀b nú ea kil ló dénè gyọ́ Kàndés.” (Tóm 8:​27, NW.) Vóà naa, a beè iè ge ié gã́bug tóm gè sì. Náa kal ló béè vó, a beè noo tṍó ea é ólòó fã̀àmà Jìhóvà. Áá gè nó nu náa beè gbõomáé ló, a beè tú gbò nú ea nó siimá tóm. Vó ní ea náa vaá a beè olòó aa kpã́á Ìtiópìà kil tọọ̀ káí ea di Jèrúsalẹ̀m gé fã̀ Jìhòvà ẹ. Kyẽèí beè olòó tú gã́bug tṍó nè kpègè, sõò náa beè bọọẹ́ ló boo béè kọ a beè tànie gè fã̀ Jìhóvà.

6-7. Mósĩ́ deè ní e vulè e gbálà Ìtiópìàa íe kilma ló Jìhóvà beè kilsĩ́ gè bọọ ẹ́?

⁶ Gbálà Ìtiópìàa beè nó gã́bug ãa nu lọl bá Fílìp, vaá nyimá kọọ̀ Jíízọ̀s ní ea dú Mèzáíà ẹ. (Tóm 8:​34, 35) Nyíè gbálàí beè palàge ẹẹ tṍó ea nó nu ea kil ló gbò nu e Jíízọ̀s ni náa nèe. Éé ní ea beè gbóó naa ẽ́? À gáẹ̀ beè láá kilsĩ́ gè tõo belí bé ea beè dì naa, aẹ̀ bèè nen ea géè sí tọ Bàrì pá Júù vaá ba beè palàge nvèèe ka ló. Sõò, vulè ea íe kilma ló Jìhóvà nè a Sã́ána beè naa kọ á sìm kilsĩ́. A beè gbóó beeláfùl ge dììa múú vaá dú neǹ nyòòne nvéè Jíízọ̀s Kráìst. Fílìp beè tú gbálàí diilé múú boo béè kọ a beè ié tàn ge dììa múú.

⁷ Be ò nó nu dòòmà bá gbálà Ìtiópìàa, òé láá sìm tùlà ge dììa múú. Olo é gbóó láá kọ nagé lọa bùlà kọọ̀, “Éé ní ea é náa kọ ḿ gá dììa múú ẽ́?” Naanii èé bugi togó boo nu eé láá nó lọl ló nu e ẹlẹ beè naa: A beè kilsĩ́ gè nó nu, tú gbò nú ea nó siimá tóm, vaá vulè ea íe kilma ló Bàrì beè kilsĩ́ gè bọọ.

8. Éé ní e kpá Jọ́ọ̀n 17:3 kọ́ ó naa ẽ́?

⁸ Bugi Jọ́ọ̀n 17:3. É kọọ̀ gbò moǹ bel Jíízọ̀sá é nveè bá nè ni kọ ó beeláfùl ge nó Kpá Káí? Níà bé ea beè naaá ló gã́bug bẹ̀ì naa ẽ́. Sõò é kọọ̀ áá kà gbò moǹ belí é láá nvèè bá nèi kọ é kilsĩ́ gè nó nu? Ẽei. Née é ooà aa ló gè nó nu ea kil ló “kà kà Bàrì.” (Ẹ̀klì. 3:11) Èé kilsĩ́ gè nó  nu dọ̀ọ̀mà dè-dè. Bé e nóò nú ea kil ló Jìhóvà naa, níà bé eé kpáá tõo bã̀é ló naa ẽ́.​—Ps. 73:28.

9. Éé ní ea dú bíi kọ é naa tṍó e ni íe túá kpãà nyìmànù ea kil ló kà kà bel é?

⁹ Mm̀ kà kà, tṍó e daamà togó gè nó nu ea kil ló Jìhóvà, è ólò dààmà togó dú ló túá kpãà nònù. Mm̀ kpá e neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè emí má pá vígà e bà géè ló dém bel Híbrù, a beè kọ́lí túá ból gè nó nu kolíe “túá kpãà nònù.” Náa géè ẹ̀b “túá kpãà” nònù tẹlẹ kẽ; sõò a géè tú doolé ló múú má ea ólò naa kọọ̀ lóó nvín á dĩ̀ìnà. (Híb. 5:12; 6:1) A beè siè nàgé kpóó ló gbò níí Kráìst kọ bàá kilsĩ́ gè nó gbò kà kà bel ea di mm̀ Kpá Káí, ea tavàlà ge dã́tẽ́ ló. É kọ à tan ni gè nó gbò nú ea tavàlà ge dã́ ból ló ea di mm̀ Kpá Káí? É kọ ò di kpènà ló gè sìm kilsĩ́ vaá kpáá nó gã́bug nu ea kil ló Jìhóvà nè gbò a tóm̀ bùlà?

10. Éé ní ea náa vaá à ólò tavala ló sìgà nen gè nó nu ẽ́?

¹⁰ À ólò tavala ló gã́bug bẹ̀ì ge nó nu. É kọọ̀ níà bé ea dì naa ló olo é? Tṍó eo di tọọ̀ kpá, é kọ ò ólò piiga boo gè nó nu leevè? É kọọ̀ ge nó nu ólò kpè ní ló vaá dĩiné ni ló? Sẹ̀ ò ẹbvì kọọ̀ náa ólò valí ní ló é? Be à dì naa vó, níì áá olo nì. Jìhóvà é láá nvèè bá nè ni. Ẹlẹ gbõoma, vaá tọ́ọ̀ nen náa nóòmà nu tõ̀ò ẽ.

11. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà ni zógè kọọ̀ à dúè “Pọ̀bkà Neǹ Dò Bá” ẹ́?

¹¹ Jìhóvà kólí a bá kolíe “Pọ̀bkà Neǹ Dò Bá.” (Àìz. 30:​20, 21) À dú Neǹ Dò Bá ea íe ĩ̀ìmà, lé láb, nè dã̀ból ló nu. À ólò ká dẽe gbẹẹ́ boo gbò lé kpãa ea di mm̀ gbò ea gé nóòmà nu. (Ps. 130:3) Vaá náa ólò ẹ̀bmà dẽè nu e bè née é láá naa lọ̀líí bá. Kẽ̀èa boo kọọ̀ a beè dèm bẹẹ púm mm̀ sĩ́deè ea dú dũ̀ùnè. (Ps. 139:14) À ólò tànii gè nó nu. Nen Ea Beè Dèmii gbĩ́ kọ é kilsĩ́ gè nó nu dọ̀ọ̀mà dè-dè vaá dé kpéè ló. Vóà naa, à dú nu e nyìmànù di m be è íe “tàn” nyòòmà ge nó gbò kà kà bel ea di mm̀ Kpá Káí kátogóí. (1 Pít. 2:2) Noo gbò nu sẹ̀ẹ̀a sĩ́ eo é láá teá tùlà, vaá ó gá aa ló o nòònù ge olòó bugi nè ge nó Kpá Káí kọ̀láá dee. (Jós. 1:8) Tení dú ló nvèè bá ea aa bá Jìhóvà, òé láá dé kpéè ló gè bugi nu nè ge olòó nó nú ea kilíé ló.

12. Éé ní ea náa vaá à dú nu e nyìmànù di m gè nó bé e Jíízọ̀s beè tõó dùm naa ẽ́?

¹² Noo tṍó gè olòó bugi togó boo dùm Jíízọ̀s nè a sìtóm kọ̀ kpẹa. Ge nyoone nvéè nu dòòmà bá Jíízọ̀s é nveè bá nèi kọ é láá fã̀ Jìhóvà, bọọ èlmà tõ̀ò, mm̀ nakà tàvàlà tṍóí. (1 Pít. 2:21) Jíízọ̀s náa beè gṍ gbò nu ànà-ànà e pá gbò nyòòne nvée é beè kpeesĩ́ ló. (Lúùk 14:​27, 28) Sõò, a beè agala boo kọọ̀ bàé bé èlbá belí bé ẹlẹ beè bé èlbá naaá. (Jọ́ọ̀n 16:33) Nó bé e Jíízọ̀s beè tõó dùm naa, vaá ò tú gè nóe náámá o nu sẹ̀ẹ̀a sĩ́ kọ̀láá dee.

13. Éé ní ea bọ́ló kọ é kilsĩ́ gè bĩiná Jìhóvà ẹ, vaá ló éé?

¹³ Áá nyìmànù gáà gbõoma. Tṍó ea nveè bá nèi kọ é nó nú ea kil ló Jìhóvà, nè ge ié vulè nè zìgà kìlmàé ló ní ea dọ bélè e. (1 Kọ́r. 8:​1-3) Tṍó eo gé nó nu, kilsĩ́ gè bàn Jìhóvà kọ á kpáá neè ni zìgà. (Lúùk 17:5) À ólò dã́ íb gbò tã̀àgã lóá. Kà kà zìgà ea dẹẹ̀a boo nyìmànù Bàrì é nveè bá nè ni kọ ó sìm kilsĩ́.​—Jémz 2:26.

14. Mósĩ́ deè ní e neǹ tóm Pítà beè nvèè ka mm̀ bé ea dú bíi gè tú gbò nu e nóò siimá tóm naa ẽ́? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹⁴ Neǹ tóm Pítà beè nvèè ka mm̀ bé ea dú bíi kọọ̀ gbò e bà gé nyoone nvéè  Kráìst á kilsĩ́ gè tú gbò nu e bà gé nó siimá tóm naa. A beè kolí dọ̀ Kpá Káí ea kọ́ nu ea kil ló Nóà. Jìhóvà beè kọ́ nè Nóà kọọ̀ àé túè múú kyọọmàè sĩ́ gbò pọ́lọ́ e ba beè di mm̀ a deeá. Áá gè nyimá kọọ̀ tù múú gé dú náa beè dùùlà dùm Nóà nè pá a tọ. Nvèè kpíí ló kọọ̀ Pítà géè kọ́ nu ea kil ló tṍó e tù múúá gáà naaa nè tṍó e ‘Nóà géè ká faàa.’ (1 Pít. 3:20) Mm̀ kà kà, Nóà nè pá a tọ beè tú gbò nú e bà nó siimá tóm vaá ká faà e Bàrì beè kọ bàá kàa. (Híb. 11:7) Pítà beè tú nu e Nóà beè naaí doolé ló gè diia múú, tṍó ea emí kọọ̀: “Dììa múú, ea bélí nágé níí gé duulà boolo kátogóí.” (1 Pít. 3:​21, NW.) Vóà naa, èé láá tú bọọ gè kpoogá dee ló nyòòmà dììa múú doolé ló tóm gè ká faà e Nóà nè pá a tọ beè sí mm̀ gã́bug gbááá. Mókà gbò tóm ní ea dú bíi kọ ó sì kọbé ò láá sìm tùlà ge dììa múú ẽ́?

15. Éé ní ea zógè kọọ̀ nen aa deè ọgá ẹ́?

¹⁵ Túá kà nu eé zẹ́ẹ́ naa dú gè aa dee ọgá ló bẹẹ pọ́lọ́. (Tóm 2:​37, 38) Tṍó e aa dee ọgá, àé náa kọ é nyaaná bẹẹ dùm. É kọ o tú gbò dùm ea bẽ́émá Jìhóvà lọa m, dì belí dùm kúnàgã̀, ge ṍ sĩi, àbèè ge ló gbóò gã̀ bel? (1 Kọ́r. 6:​9, 10; 2 Kọ́r. 7:1; Ẹ́fẹ. 4:29) Be ò gáà naa vó, pììgà ge naa vó. Kọ́ nè nen ea ólò noomà ni Kpá Káí, àbèè gbò kànen e bà di bọọ bõ̀ònatõ̀ò kọ bàá nveenìè bá neè ni. Be ọ̀ọ̀ nvín ãa eo di tọ ló o tẹ̀ nè o kà, olòó bàn va kọ bàá nveenìè bá neè ni kọbé ò láá kìn gbò dùm ea é láá náa kọ ó gá dììa múú.

16. Éé ní eé náa be è gbĩ́ gè agẹlẹ bẹẹ gbaa ló kilma ló Jìhóvà ẹ?

¹⁶ A palàge dú bíi kọ ó olòó naa gbò nu ea é agẹlẹ ló o gbaa ló kilma ló Bàrì. Dì beli gè sí nònù nè ge aalá bel gbẹá nònù. (Híb. 10:​24, 25) Vaá tṍó eo ni sim tùlà ge kọ́ kpẹa, olòó kilsĩ́ gè kọ́ kpẹa lee. Bé eo túù gã́bug tṍó siimá tóm gè dùùlà gbò nen naa, níà bé e nyíé ni é kpáá ẹẹ naa ẽ́. (2 Tím. 4:5) Be ọ̀ọ̀ nvín ãa eo di tọ ló pá o nen, bĩiná o bá kọọ̀: ‘É kọọ̀ ńdáà tè nè ńdáà kà ní e bà ólò kẽém nyíe kọ ḿ sí nònù àbèè ól tóm kọ̀ kpẹa ẹ́? Sẹ̀ áá nda ólò sìe?’ Tṍó e áá ọ̀ọ̀ náà vó, ò  zógè kọ ò íè zìgà, lèèma, vaá vùlè Jìhóvà Bàrì. Ge labví gbò lábví “zógè kọọ̀ o gé fãi Barì,” níà dõ̀ònù eo neì Jìhóvà. (2 Pít. 3:11; Híb. 13:15) Vaá kọ̀láá kà dõ̀ònù ea aaí bùlà ólò leemá Jìhóvà. (Doolé ló 2 Kọ́rìnt 9:7.) È ólò naa vó boo béè kọ à léémái gè tú gbò nu ea dú lé lọ̀l vaá à lee nè Jìhóvà.

17-18. Mókà kpãa ea palàge dú bíi ní ea é nveè bá nè ni kọ ó sìm tùlà ge dììa múú ẽ́, vaá ló éé? (Próvẹẹ̀b 3:​3-6)

¹⁷ Òé kpeesĩ́ ló gã́bug nu ànà-ànà tṍó eo gé sim kilsĩ́ nyòòmà dììa múú. Sìgà gbò é láá nvèèmà ni lẹ́ boo béè o ãa fã̀; kàsĩ́, bàé láá naa uú ní boo àbèè ge biigè ni ló. (2 Tím. 3:12) Sìgà tṍó eo gé piiga boo gè aa ló gè naa gbò nu eo nyímà kọ à dú pọ́ló, pọ́lọ́ nuá ní eo é náa nagé é. Àbèè kọọ̀, àé láá ọọvẹ́ ni ló vaá naa kọ á tõó ní ló kọọ̀ nóo láà sìm tùlà gbò nu eo beè noo sẹ̀ẹ̀a sĩ́. Éé ní ea é nveè bá nè ni kọ ó láá ĩ̀ìmàe? Vulè eo íè kilma ló Jìhóvà é nveè bá nè ni.

¹⁸ Ge vùlè Jìhóvà ní ea dú kà lé nu eo íè lọ̀l vaá à lee é. (Bugi Próvẹẹ̀b 3:​3-6.) Agẹbá vulè eo íè kilma ló Jìhóvà é nveè bá nè ni kọ ó láá bé èlbá gbò tã̀àgã̀ eo kpeèsĩ́ ló. Gã́bug ketõ̀ò ea di mm̀ Kpá Káí tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ Jìhóvà ólò ié vulè ea kyãa mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo kilma ló pá a gyóòlo. Nakà vulèí náa íe ke kùbmà. (Ps. 100:5) Bàrì beè dèm ni mm̀ a bèla. (Jén. 1:26) Mósĩ́ deè ní eo é láá nó gè ié íb nakà vulèí é?

19. Mósĩ́ deè ní eo é láá zogè kọọ̀ nyíé ni ẹ́ẹ ló dénè nu e Jìhóvà ni náa nè ni ẽ́? (Gàlésìà 2:20)

¹⁹ Ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe. (1 Tẹ̀s. 5:18) Buù dee bĩiná o bá kọọ̀, ‘Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà zógè kọọ̀ à vulèèm ẽ́?’ Pììga boo gè olòó õá Jìhóvà zaa tṍó eo gé tãagã ló Bàrì, vaá ò kol béè gbò lé nu ea ni náa nè ni. Ẹ̀b gbò nu e Jìhóvà gé náa ea zógè kọọ̀ à íè vulè belí kọọ̀ à gé náànìè neè olo, níà bé e neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè naa ẽ́. (Bugi Gàlésìà 2:20.) Bĩiná o bá kọọ̀, ‘É kọ nda gbĩ́ gè zogè kọọ̀ m̀ vulè Bàrì?’ Vulè eo íè kilma ló Jìhóvà é nveè bá nè ni kọ ó kilsĩ́ gè bé èlbá ẹ̀bmà vaá ĩ̀ìmà gbò nu eo gé téní bá. Àé nveè bá nè ni kọ ó kilsĩ́ gè naa gbò nu ea é agẹlẹ ló o gbaa ló kilma ló Bàrì, vaá zogè kọọ̀ ò vulèè o Tẹ̀ ea di káála dénè dee.

20. Éé ní e ge kìn lóó nè Jìhóvà bãàa m ẽ́, vaá nakà béèlàfùlí dú bíi naa vàẹ?

 ²⁰ Tṍó e tṍó ni téní, vulè eo íè kilma ló Jìhóvà é síè ni kpóó ló kọ ó tã̀àgã̀ kele íb tã̀àgã ló Bàrì. Òé gbóó kìn lóó nè Bàrì. Kẽ̀èa boo kọọ̀ òé íe ból dẽesĩ́ ea dú dũ̀ùnè tṍó eo ni kin lóó nè Jìhóvà: Òé gbóó láá dì nè Jìhóvà dọ̀ọ̀mà dè-dè. Tṍó eo kiǹ lóó nè Jìhóvà, o bééláfùl kọ òé fãèe kèbá kọ̀láá íb dìtõ̀ò eo kpeèsĩ́ ló. Náa é dú ná bíi kọ ó kpáá nè nakà béèlàfùlí tṍó eo ni nè lọ̀l. Mm̀ kà kà, è neè kà lé béèlàfùl tṍó è kiǹ lóó nè Bàrì. Bugi togó boo níí: òé láá nè gã́bug béèlàfùl mm̀ o dùm, vaá gã́bug é láá dú kà lé béèlàfùl, sõò tọ́ọ̀ kà náa é láá lee èl nakà béèlàfùlí. (Ps. 50:14) Sétàn é piìga boo gè ọọvẹ ló vulè eo íè kilma ló o Tẹ̀, kọbé nóo kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. Ó gá zìgà kọọ̀ Sétàn á èl ni bá! (Jóòb 27:5) Agẹ bá vulè eo íè kilma ló Jìhóvà é nveè bá nè ni kọ ó mm-mè nu eo beè zìgà nèe, vaá naa kọ ó kilsĩ́ gè tõo bã ló o Tẹ̀ ea di káála.

21. Éé ní ea náa vaá èé láá kọọ̀ dììa múú ní ea dú dààà togó gè fã̀ Jìhóvà ẹ?

²¹ Tṍó eo ni kin lóó nè Jìhóvà lọ̀l, zọ̀ gbò kànen mm̀ bọọ bõ̀ònatõ̀ò loá bel boo dõona kà nú ea kpáá palàge dú bíi kọ ó naa. Olòó kẽ̀èa boo kọọ̀ dììa múú níì kùbmà nì, sõò níà dààà togó. Dììa múú ní ea dú dààà togó o gè fã̀ Jìhóvà ẹ, vaá kùbmà á gé ló. Vóà naa, agẹlẹ ló vulè eo íè kilma o Tẹ̀ kátogóí. Noo gbò nu sẹ̀ẹ̀a sĩ́ ea é náa kọọ̀ o vulè kilma Jìhóvà á aga ló buù dee. Ge naa vó é síè ni kpóó ló kọ ó dììa múú. Deeá é dú dũ̀ùnè. Sõò níà dààà togó. Naa kọọ̀ vulè eo íè kilma ló Jìhóvà nè a Sã́áná á kilsĩ́ gè aga ló dọ̀ọ̀mà dè-dè!