1. Mókà tóm̀ bùlà ní e gbò tẹ̀ nè kà ólò ié kilma ló ba gbò nvín ẽ́?

 GBÒ tẹ̀ nè kà, è nyímà kọ à taníí gè nvèè bá nè bọọ gbò nvín kọ bàá vùlè Jìhóvà. Sõò née é láá mòn Barì. Mósĩ́ deè ní eo é láá nveenii bá nei bọọ gbò nvín kọ bàá ẹ̀b Bàrì belí nen e bàé láá tõo bã ló é?​—Jém̀z 4:8.

2. Mósĩ́ deè ní e gbò tẹ̀ nè kà é láá tú gbò kpãa e Jìhóvà íe noomà ba gbò nvín ẽ́?

² Ene kà lé sĩ́deè ge nvèèmà bá nè gbò pá nvín kọ bàá tõo bã ló Jìhóvà dú gè zọ̀ va noá Kpá Káí. (2 Tím. 3:​14-17) Sõò Kpá Káí kọ́ nágé dõona kà sĩ́deè e gbò pá nvín é láá noomá nu ea kil ló Jìhóvà. Kpá Provẹẹ̀b kọ́ọ̀ tẹ̀ á olòó kẽé nyíè a nvín gbò kpãà Jìhóvà ea dọa bàlà kẽ mm̀ dèmnù. (Pró. 3:​19-21) Èé ló bel boo sìgà sĩ́deè e gbò tẹ̀ nè kà é láá tú gbò nu e Jìhóvà beè dèm nvèèmà bá nè ba gbò nvín kọ bàá nyimá ló íb nen e Jìhóvà dú.

3. Mósĩ́ deè ní e gbò tẹ̀ nè kà é láá nvèè bá nè ba gbò nvín ẽ́?

³ Kpá Káí kọ́ọ̀ “gbò nu e dẽe nen náa moà, ea zógè nu e Bàrì dú, beè palàge dọ bàlà kẽ mm̀ gbò nu e Bàrì beè dèm.” (Róm̀ 1:20) À ólò leemá gbò tẹ̀ nè kà ge zọ̀ ba gbò nvín bìlà kyẽè. Tú tṍóá nvèèmà bá nè pá o nvín kọ bàá mòn gbaa ló ea di zẹ̀ẹ̀ gbò nú e “Bàrì beè dèm” nè gbò a kpãa ea dú dũ̀ùnè. Naanii èé ló bel boo nú e gbò tẹ̀ nè kà é láá nó lọl ló nu dòòmà bá Jíízọ̀s.

4. Mósĩ́ deè ní e Jíízọ̀s beè tú dèmnù dòòmà bá nu nè pá a gbò nyòòne nvée ẽ́? (Lúùk 12:​24, 27-30)

⁴ Nvèè kpíi ló bé e Jíízọ̀s beè tú dèmnù nvee mm̀ a nòòmànù naa. À íe tṍó ea beè kọọ̀ pá a gbò nyòòne nvée  á ẹ̀b gbò ńnóm nè víl. (Bugi Lúùk 12:​24, 27-30.) Jíízọ̀s gáẹ̀ beè láá ló bel kilma ló enè íb nom àbèè té, sõò a beè sà ge ló bel kilma ló ńnóm nè víl e pá a gbò nyòòne nvée palàge nyimá ló. Àé láá dú kọọ̀ pá a gbò nyòòne nvée beè mòn gbò ńnóm ea gé pẹ́ẹ tení sĩ́dee nè víl ea palàge dùm ea di boo bàlà ól. É kọ òé láá dòòmà dẽe ló bé e Jíízọ̀s beè tú bá dòòmà bá gbò nuí naa tṍó ea géè ló belá? Vaá éé ní ea beè naa tṍó ea nè gbò nu dòòmà báí lọ̀l ẹ? A beè noomà pá a gbò nyòòne nvée bé e ba Tẹ̀ ea di káála ólò dõonu taalẹ bá vaá ié lé nyíe naa: Jìhóvà é ne gyã́á vaá nvèè kọ̀lá ló pá a gyóòlo e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo belí bé ea ólò nè gbò ńnóm nè víl ea di boo bàlà ól naaá.

5. Mókà gbò nu dòòmà bá ea kil ló dèmnù ní e gbò tẹ̀ nè kà é láá noomà ba nvín ea kil ló Jìhóvà ẹ?

⁵ Gbò tẹ̀ nè kà, é kọọ̀ òé nói bé e Jíízọ̀s beè noomà nu naa? Òé láá kọ́ nu ea kil ló enè íb nu e Bàrì beè dèm ea palàge leemá ni nè o nvín, dì belí nom àbèè té ea ólò palàge leemá ni. Tṍó eo gé náa vó, baatẽ́ nu e gbò nu dòòmà báá kọ́ kilma ló Jìhóvà. Tṍóá, ò gbóó bĩiná o nvìn nú ea kil ló nom àbèè té ea ólò palàge leemáe. Àé láá palàge pãane tṍ tṍó eo gé ló bel ea kil ló gbò kpãa e Jìhóvà íe be ò ló bel kilma ló gbò dèmnù ea ólò palàge leemáe.

6. Éé ní eé láá nó lọl ló nu dòòmà bá kà Christopher ẹ?

⁶ É kọ à dú bíi kọọ̀ gbò tẹ̀ nè kà á gbĩ́tẽ́ ló enè íb nom àbèè té besĩ́ bà kálá zọ̀ ba gbò nvín loá bel boo nú e dèmnù nóòmài kilma ló Jìhóvà? Ẽ́èe. Jíízọ̀s náa beè tú gã́bug tṍó bààmàtẽ́ bé e gbò ńnom ólò dé gyã́á naa, àbèè bé e víl ólò dùm naa. Mm̀ kà kà, à íe tṍó ea é láá tàn o nvín kọ ó kpáá kọ́ gã́bug nu ea kil ló dèmnù, sõò pọ́ì ńkem̀ bel eo lóò àbèè bíb eo bĩ́ìnàe é láá naa kọ á dã́ból ló nu eo gbĩ́ gè kọ̀. Nvèè kpíi ló nu e ene kà vígà págbálà ea bée kọlà Christopher beè kọ́ kilma ló tṍó ea beè di-dí pá nvín, à kọ́ọ̀: “Ńdáà kà ólò ló pọ́ì ńkem̀ bel nèi kọbé è láá nvèè ka ló gbò nu e Bàrì beè dèm ea bééá teníí ló. Dì belí nu dòòmà bá, tṍó e kyãà iná kuló gù, àé láá kọọ̀: ‘Ẹ̀b bé e gùí bọọ́ gãboo vaá dú lé naaà! É kọọ̀ Jìhóvà náa dú dũ̀ùnè?’ Àbèè kọọ̀ tṍó e kyãà iná gã́ pene, àé láá kọọ̀: ‘Ẹ̀b bé e kpoò múúí íe kpóó naaà! É kọọ̀ Bàrì náa palàge ié kpóó?’ ” Christopher kọ́ọ̀: “Gbò belí ólò naa kọ é bugi togó vaá à ólò palàge tọaí ló.”

7. Mósĩ́ deè ní eo é láá bumá pá o nvín kọ bàá bugi togó boo dèmnù ẽ?

⁷ Tṍó e pá o nvín ni bọọ, òé gbóó láá nvèè bá nèva kọ bàá palàge bugi togó boo dèmnù vaá nyimá ló íb nen e Jìhóvà dú. Òé láá ló bel boo ene kà nú e Bàrì beè dèm vaá ò bĩ́íná pá o nvín kọọ̀, “Éé ní e níí nóòmà ni kilma ló Jìhóvà ẹ?” Nyíé ni é ẹ́ẹ tṍó eo é dã́ nú e bàé kọ́.​—Máát. 21:16.

8. Mókà nèà deè ní e gbò tẹ̀ nè kà e bà dú Ízràẹ̀l beè ié tṍó e bà gé kyãa “boo èèlè” e?

⁸ Ba beè siè kpóó ló gbò tẹ̀ nè kà e bà dú Ízràẹ̀l kọ bàá tú log Jìhóvà noomà ba gbò nvín tṍó e bà gé kyãa “boo èèlè.” (Dìt. 11:19) Èèlè beè tení sĩ́ nè nvéè dó Ízràẹ̀l. Ba beè olòó mòngì kele-kele íb nom, ńnóm, nè víl. Tṍó e pá tọ e bà dú Ízràẹ̀l gé kyãa boo èèlè, gbò tẹ̀ nè kà ié nèà deè ge naa kọọ̀ ba gbò nvín á ié lèèma nyòòmà gbò nu e Jìhóvà beè dèm. Gbò tẹ̀ nè kà, ò íèì nàgé nèà deè ge kọ́ nu ea kil ló gbò dèmnù Jìhóvà nei bọọ gbò  nvín. Bugi togó boo nu e sìgà gbò tẹ̀ nè kà ni náa.

9. Éé ní eo é láá nó lọl ló Punitha nè Katya ẹ?

⁹ Ene kà vígà pábia ea bée kọlà Punitha, ea ólò tõó ene kà pọ̀b bon ea di India kọ́ọ̀: “Tṍó e síì gé kãa pá tọ e bà di dõona kà gbò bon ea dú ńkem̀, è ólò naamá nèà deè ge nvèèmà bá nè bẹẹ gbò nvín kọ bàá mòn bé e dèmnù Jìhóvà dú dũ̀ùnè naa. M̀ monì kọọ̀ pá nà nvín ólò palàge dã́ból ló dèmnù tṍó e bà íná kĩ e gbò nen náa bọọ.” Tẹ̀ nè kà, kĩ eo beè inaiá náa é tá nyíè bọọ gbò nvín. Ene kà vígà pábia ea bée kọlà Katya, ea dú Moldova kọ́ọ̀: “M̀ ólò bọọgẹ̀ kẽea boo tṍó em beè di ló ńdáà tẹ̀ nè ńdáà kà gbẹa dõona kà gbò ńkem̀ bon. Nyíém palàge ẹẹ kọọ̀ ba beè noomàm lọl tṍó em beè di-dí pá nvín kọ ḿ olòó ẹ̀b, bugi togó boo vaá nyimá ló Jìhóvà tení dú ló gbò nú ea beè dèm.”

10. Éé ní e gbò tẹ̀ nè kà é láá naa be à tavàlà vá ló gè sí dõona kà bon ẽ́? (Ẹ̀b ńkpó ea kọ́ọ̀ “ Nu Ea É Láá Nvèè Bá Nè Gbò Tẹ̀ Nè Kà.”)

¹⁰ Vaá beè ge sí gbò bon ea dú ńkem náa váli ní lóà? Ene kà vígà págbálà ea bée kolà Amol, ea ólò tõó India kọ́ọ̀: “Gbẹá kĩ e nda ólò tõo, gbò tẹ̀ nè kà ólò tú gã́bug tṍó siimá tóm, vaá ge sí gbò bon ea dú ńkem ólò tú gã́bug kpègè. Sõò pọ́ì ńkem gbabe, àbèè boo tọ gbàn deè é láá dú kĩ e nen é tõo ẹ̀b gbò nu e Jìhóvà beè dèm vaá ló bel ea kil ló gbò a kpãa.” Tṍó eo túù ọ̀ẹ̀ dẽe ẹ̀bmà kĩ eo dì, òé láá mòn gã́bug nu e Bàrì beè dèm eo é nóòmà pá o nvín. (Ps. 104:24) Òé láá mòn gbò ńnóm, kà kám, té, nè gã́bug dõona kà nu. Ene kà vígà pábia ea bée kọlà Karina, ea ólò tõó Germany, kọ́ọ̀: “Tṍó e nda beè di-dí pá nvín, fàlávà beè olòó palàge leemá ńdáà kà, vó ólò naa kọ á dò bá bé e fàlávà kpé dẽe naa kọ̀láá tṍó e gé gbá kyã̀à.” Gbò tẹ̀ nè kà, òé láá tunai  gé gbò vídiò nè kpá e bõ̀ònatõ̀òí ni émí ea kọ́ nu ea kil ló dèmnù noomai bọọ gbò nvín. Mm̀ kà kà, kọ̀láá bé eo dìtõ̀ò meà naa, òé láá nvèè bá nè pá o nvín kọ bàá ẹ̀b gbò nu e Bàrì beè dèm. Kátogóí, naanii èé ló bel boo sìgà kpãà Jìhóvà eo é láá noomà pá o nvín.

11. Mósĩ́ deè ní e gbò tẹ̀ nè kà é láá nvèè bá nè ba gbò nvín kọ bàá nyimá bé e Jìhóvà vulèi naa ẽ́?

¹¹ Kọbé ò láá nvèè bá nè pá o nvín kọ bàá gbẹá mm̀ vulè Jìhóvà, òé láá dò bá gã́bug nom e bà ólò tú lé bá faamá ba gbò nvín nèva. (Máát. 23:37) Èé láá lo nágé bel boo gã́bug dèmnù e ólò dé kpéè ló. Karina, e beè kọ́ nu ea kil lóá kọ́ọ̀: “Tṍó em gé zọ ńdáà kà gbá tọ, à ólò sièm kpóó kọ ḿ ẹ̀b fàlávà ea dú lé vaá kpe dẽe, nè bé ea tú vulè Jìhóvà tẹlẹ bàlà kẽ naa. Tṍó e sìgà gbáá ni téní, m̀ ólò tu nágé ọ̀ẹ̀ ẹ̀bmà kele-kele kọ́lọ̀ fàlávà, nè bé e bà meà naa. Bà ólò naa kọ ḿ kẽ̀èa boo bé e Jìhóvà vulèi naa.”

12. Mósĩ́ deè ní e gbò tẹ̀ nè kà é láá nvèè bá nè ba gbò nvín kọ bàá dã́ból ló nyìmànù Bàrì e? (Psalm 139:14) (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹² Nveenii bá nei bọọ gbò nvín kọ bàá dã́ból ló nyìmànù Bàrì. Jìhóvà palàge nyimá nu èl beele. (Róm̀11:33) Dì belí nu dòòmà bá, òé láá kọi nei bọọ gbò nvín bé e múú ólò bõoná sĩ́dee naa, nè bé e fọ́ọ́lọ́ ólò láá dàlà kilma kele-kele ketõ̀ò naa. (Jóòb 38:​36, 37) Òé láá kọ nágé nèva bé e Bàrì náa buù ketõ̀ò ea di ló nen mm̀ sĩ́deè ea dú dũ̀ùnè naa. (Bugi Psalm 139:14.) Nvèè kpíí ló bé e ene kà vígà págbálà ea bée kọlà Vladimir beè naa níí naa. À kọ́ọ̀: “Enè dee ene kà bẹẹ nvín págbálà beè aa boo a kpé dọ̀ naa ní e kom bã́é ló. Tṍó e sìgà dee ni téní, komá beè gbóó tà. Nda nè ńdáà va beè baatẽ́ nèe kọọ̀ Jìhóvà beè dèm bẹẹ kpá ló mm̀ sĩ́deè ea é láá boà a bá tṍó e kom bã́í ló. E beè kọ́ nèe kọọ̀ náa íe nú e nen demà bá ea é láá mèà naa vó. Dì belí nu dòòmà bá, faà náa ólò láá sià tóm ló a bá tṍó ea íe búùló zọ̀ nyòònà. Níí beè nvèè bá nè bẹẹ nvíní kọ á dã́ból ló nyìmànù Jìhóvà.”

13. Mósĩ́ deè ní e gbò tẹ̀ nè kà é láá nvèè bá nè ba gbò nvín kọ bàá nyimá bé e Bàrì íe kpóó naa ẽ́? (Àìzáíà 40:26)

 ¹³ Jìhóvà kọ́ nèi kọ é ẹ̀b sĩ́ káála vaá è bugi togó boo bé e a kpóó ea dú dũ̀ùnè dọa bàlà kẽ mm̀ gbò gyã́à káála ea beè dèm naa. (Bugi Àìzáíà 40:26.) Òé láá siè kpóó ló pá o nvín kọ bàá ẹ̀b sĩ́ káála vaá bugi togó boo nu e bà mon. Nvèè kpíí ló nu e ene kà vígà pábia ea bée kọlà Tingting, ea ólò tõó Taiwan kọ́ kilma ló tṍó ea beè di-dí pá nvín, à kọ́ọ̀: “Enè dee e ńdáà kà nè bẹ̀ì beè gbá di tẽ̀ènè ketõ̀ò, e beè mòn gã́bug gyã́à káála ea di sĩ́dee boo béè kọọ̀ sã́ ea aa mm̀ bon náa beè elèi dẽe. Tṍóá, m géè ié tã̀àgã̀ bùlà boo béè tã́gĩ̀ bá ea aa bá pá kóò vaá m beè bugi togó beè m̀ é láá kilsĩ́ gè fã̀ gé Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. Ńdáà kà beè sièm kpóó ló kọ ḿ bugi togó boo kpóó e Jìhóvà beè dèmà gyã́à káála vaá naa kọ ḿ kẽ̀èa boo kọọ̀ àé láá tú a kpóó nvèèmà bá nèm tṍó em kpeè sĩ́ ló dò ẹ̀b.Tṍó em ni ẹb gbò nu e Jìhóvà beè dem lọ̀l, m beè gbóó kpáá palàge nyimáe ló leevè, vaá níí beè sièm kpóó ló kọ ḿ kilsĩ́ gè fã̀e.”

14. Mósĩ́ deè ní e gbò tẹ̀ nè kà é láá tú dèmnù nvèèmà bá nè ba gbò nvín kọ bàá ẹ̀b Jìhóvà naamá Bàrì ẹ́ẹ́ nyíe ẽ́?

¹⁴ Gbò nu e Jìhóvà beè dèm tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ à ólò ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe vaá à gbĩ́ nágé kọọ̀ beele e ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe. Gbò sã́ìns a mon kọọ̀ gã́bug nom ólò bìlà bil, bií ló gbò ńnóm nè gbò gyã́à. (Jóòb 40:20) É kọọ̀ pá o nvín ólò màngã̀ tṍó e bà mon gbò nom e bà gé bilà bil? Be à sẹlẹ, ba beè mòn pá nvín pusí e bà gé tú nu bìlmà bil, àbèè pá nvín gbógó e bà gé bé ene. Dõona tṍó eo é kpáá mòn pá o nvín e bà mangã̀ tṍó e bà mon bé e gbò nom gé bilà bil naa, kẽeé vá nyíe kọọ̀ bẹẹ Bàrì dú Bàrì ẹ́ẹ́ nyíe.​—1 Tím. 1:11.

15. Éé ní ea é láá nvèè bá nè gbò tẹ̀ nè kà kọ bàá nyimá nu ea di bùlà ba gbò nvín ẽ́? (Próvẹẹ̀b 20:5) (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹⁵ Sìgà tṍó, à ólò tavala ló tẹ̀ nè kà ge zọ̀ ba gbò nvín loá bel boo gbò tã̀àgã̀ e bà gé  kpee sĩ́ ló. Be à ólò mèà naa vó ló olo, à dú bíi kọ ó nyimá nu e pá o nvín ólò bugi togó boo. (Bugi Próvẹẹ̀b 20:5.) À ólò valí ló sìgà tẹ̀ nè kà ge naa vó tṍó e bà gé zọ ba gbò pá nvín dé kpéè ló gbò nu Bàrì beè dèm. Ló éé? Ene kà nu ea náa kọ á dì naa vó dú kọọ̀ gbò pá nvíní nè ba gbò tẹ̀ nè kà náa zigà kọọ̀ gã́bug nu á tãagẽ̀e va. Ene kà vígà págbálà ea ólò tõó Taiwan ea bée kọlà Masahiko kọ́ nágé kọọ̀: “Tṍó e zọọ̀ bẹẹ gbò nvín dẽe gù àbèè ge kyãà tení gã́ múú, lóó va ólò dĩ̀ìnà. Vó ólò naa kọ á valíí ló gè bĩiná va gbò bíb ea é náa kọ bàá kọ́ ba bùlà.” Katya, e beè zẹ́ẹ́ ló bel ea kilíé lóá kọ́ọ̀: “Ńdáà kà ólò faalám siimá ketõ̀ò bõ̀séi ea kpé dẽe tṍó e ni zaalà tọọ̀ kpá. Gbẹá kĩ ea dú dĩ̀ìnè lóí, à ólò valím ló gè kọ́ nèe nú ea beè naaá gbẹá tọọ̀ kpá àbèè nu ea gé tãagém.”

16. Mósĩ́ deè ní e pá tọ é láá gbá dé kpéè ló gbò nu e Jìhóvà beè dèm gbẹá kĩ ea kpé dẽe vaá dú dĩ̀ìnè ló é?

¹⁶ Gbò dèmnù Jìhóvà é láá nvèè nàgé bá nè pá tọ kọ bàá gbá deá kpéè vaá ié dĩ̀ìnè ló, vaá níí ólò naa kọ bàá kpáá palàge vùlè ene. Kpá Káí kọ́ọ̀ à íe “tṍó gè màngã̀” nè “tṍó gè zòb-zob.” (Ẹ̀klì. 3:​1, 4.) Jìhóvà beè dèm gbò kĩ ea kpé dẽe eé láá tõo naa gbò nu ea léémái. À ólò leemá gã́bug pá tọ gè sí gbò kĩ e ea gáà bọọgẹ̀ kùùà, boo gù, àbèè gã́ múú gé ẹb gbò nu e Bàrì beè dèm ea kpé dẽe. À ólò leemá sìgà gbò pá nvín gè teá vaá bìlà bil gbẹá mm̀ gbabe ea kpé dẽe, ẹ̀b gbò nom, zọví múú gbẹá dọọ̀ àbèè ọọ. È íè gã́bug nèà deè ge dé kpéè ló gbò nu e Jìhóvà beè dèm tṍó e gé bilà kyẽè!

17. Éé ní ea náa vaá gbò tẹ̀ nè kà é nveè bá nè ba gbò nvín kọ bàá dé kpéè ló dèmnù Bàrì e?

¹⁷ Mm̀ ãa bàlà boo, gbò tẹ̀ nè kà nè gbò pá nvín é dé kpéè ló gbò nu e Jìhóvà beè dèm èlmà bé ea dì naa kátogóí. Tṍóá, pọ̀ náa é síínái ló gbò nom vaá pọ̀ náa é sííná va ló beele. (Àìz. 11:​6-9) Èé beè gbóó dé kpéè ló nu e Jìhóvà beè dèm dọ̀ọ̀mà dè-dè. (Ps. 22:26) Sõò gbò tẹ̀ nè kà, ó gá elai kọ á dọ̀ tṍóá besĩ́ ò kálá nveenii bá nei bọọ gbò nvín kọ bàá dé kpéè ló gbò nu e Bàrì beè dèm. Tṍó eo nóòmàì nuù bọọ gbò nvín nu ea kil ló Jìhóvà tení dú ló gbò nu ea beè dèm, baala é gbóó láá zìgà nàgé bel e Méné Dévìd beè lòa, ea kọ́ọ̀: “Jìhóvà, tọ́ọ̀ kà tóm náa bélí ńlo.”​—Ps. 86:8.