1-2. Éé ní ea dú nu ààa ẹ́, vaá éé ní ea náa è ié bíi ló é?

TṌÓ e Ádàm ea dú nen ea beè gbõoma beè sí pọ́lọ́, a beè gbóó pee nèà deè ge kọọ̀ ẹlẹ nè pá a nvín é tõó dùm dọ̀ dè-dè. Náa íe tọ́ọ̀ nú ea léèvè bel Ádàm ló pọ́lọ́ ea beè sì. A beè sẹlẹ sí pọ́lọ́. Sõò, èé kọ́ vàẹ kilma ló pá a nvín ẽ́? Bà náa beè zọ̀ Ádàm sí pọ́lọ́á. (Róm̀ 5:12, 14) A beè bọ́ló kọọ̀ Ádàm á ù, boo béè pọ́lọ́ ea beè sì. Sõò, é kọọ̀ à ié nú e Jìhóvà é láá naa kọbé pá nvín Ádàm láá tõó dùm dọ dè-dè? Ẽei! Pọ́ì ńkem̀ tṍó aa ló tṍó e Ádàm sí pọ́lọ́ lọ̀l, Jìhóvà beè kilsĩ́ gè tẹlẹ bàlà kẽ bé ea é duulà gã́bug gãà gbò nvín Ádàm lọl bá náà kyọ̀ nè ú naa. (Jén. 3:15) Kà lèlà tṍó e Jìhóvà beè noo, a beè lẹ̀ẹ̀là a Sã́áná lọl káála domá kọ á tú a “dùm aamá gbele tõ̀ò nen.”—Máàk 10:45; Jọ́ọ̀n 6:51.

² Éé ní ea dú nú ààa ẹ́? Kpá Káí e bà beè emí mm̀ dém bel Gríìk baatẽ́ kọọ̀ níà gã́ ki e Jíízọ̀s kpẽ́ mm̀ ge zamá nú e Ádàm beè peeá. (1 Kọ́r. 15:22) Éé ní ea náa vaá è ié bíi ló nu ààa ẹ́? À dú boo béè kọọ̀ nòòkúu e Jìhóvà beè nvee kẽ mm̀ a Log ea kil ló lé bèèla beè bĩiná gè tú dùm kpẽemá dùm. (Ẹ́xọ. 21:23, 24) Ádàm beè pee a dùm ea gbõoma. Ge mòn kọọ̀ nòòkúu Bàrì ea kil ló lé bèèla nááá, Jíízọ̀s beè gbóó tú a dùm ea gbõoma vaamá gyọ́ọ. (Róm̀ 5:17) Vó gbóó naa kọ á dú “Tẹ̀ Ea Dì Dọ̀ Dè-dè” nèà kọ̀láá gbò e bà íe zìgà mm̀ nu ààaá.—Àìz. 9:6; Róm̀ 3:23, 24.

3. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Jọ́ọ̀n 14:31 nè 15:13, éé ní ea náa vaá Jíízọ̀s beè di kpènà ló gè tú a dùm ea gbõomaá vaamá gyọ́ọ ẹ́?

³ Jíízọ̀s beè di kpènà ló gè tú a dùm vaamái gyọ́ọ boo, boo béè agẹbá vulè ea íe kilma ló a Tẹ̀ ea di káála nè beéle. (Bugi Jọ́ọ̀n 14:31; 15:13.) Vulèá beè gbóó naa kọọ̀ á di kpènà ló gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo inmá ke kùbmà  vaá naa bùlà a Tẹ̀. Vó é beè naa kọọ̀ tóm̀ bùlà e Jìhóvà beè ié kilma ló gbò nen nè boo kunukẽ̀í á mm-má. Mm̀ nakà togó bel ge nòí, èé nó nú ea náa vaá Jìhóvà à sọ̀tọ́ deè kọọ̀ Jíízọ̀s á moǹ agẹbá tã̀àgã̀ besĩ́ à kálá ù. Èé ló nágé bel boo nu dòòmà bá enè nen ea beè emí Kpá Káí ea beè palàge nvèè ka ló nu ààaá. Vaá dee-deè nvée, èé ló bel boo bé e beéle é láá zogè kọọ̀ è íèè lèèma ló nú ààaá nè bé eé láá kpáá zogè kọọ̀ è palàge nveenìè ka ló ú vààa gyọ́ọ e Jìhóvà nè Jíízọ̀s néi naa.

4. Baatẽ́ bé e Jíízọ̀s beè ú naa.

⁴ Dòòmà dẽe ló nú ea beè naaá dee-deè nvéè deé e Jíízọ̀s beè tõoma dùm besĩ́ bà kálá fẹ́ẹ. Náa kal ló béè kọọ̀ à gáẹ̀ beè láá kolí gã́bug gbò nyómá tóm kọ bàá kpènàèe, a beè sọ̀tọ́ deè kọọ̀ gbò bé pá Róm̀ á siilìèe vaá tú pọ́lọ́ bá bomàèe. (Máát. 26:52-54; Jọ́ọ̀n 18:3; 19:1) Ba beè tú pyob-pyob dii ea ólò baa zọ́ọ́ nen tú bomàe. Ba beè gbóó kọ á tú nvéée e kom di ḿ-máá dààmà té e bàé káẹ boo. Jíízọ̀s beè gbóó dààmà togó gè dàlà téá kilma kiẽ́e e bàé tõo fẹ́ẹ, sõò, pọ́ì ńkem̀ tṍó aa ló tṍóá, gbò bé pá Róm̀ beè tú bá kpóó siimá ene kà gbálà kọ á dàlà téá nèe. (Máát. 27:32) Tṍó e Jíízọ̀s íná kiẽ́e bàé tõo fẹ́ẹ, gbó béá beè gbóó tú túlú káẹ́ bá nè kpóó tọ bií ló téá. A nyèè beè gbóó kòna dẽè túlúá vaá baáẹ zọ́ọ́. Pá a kóò nè a kà beè tò, sõò gbò tùle pá Júù beè màngã̀ Jíízọ̀s. (Lúùk 23:32-38; Jọ́ọ̀n 19:25) A beè tú gã́bug tṍó mònmà tã̀àgã̀. Bé e ba beè káẹ kú téá naa beè naa kọọ̀ á tàvàlàẹ́ ló gè sẹẹgẹ séi. Boo tṍó ea é gé ù, a beè tã̀àgã̀ a dee-deè nvéè tã̀àgã ló Bàrì. À gbóó uu men kẽ vaá ù. (Máàk 15:37; Lúùk 23:46; Jọ́ọ̀n 10:17, 18; 19:30) A beè ú nyaa ló ú nè mm̀ sììà kẹ́ẹ!

5. Eé ní ea beè palàge tãagẽ bùlà Jíízọ̀s èlmà bá e ba beè fẹẹmáe ẽ́?

⁵ Níì bá e Jíízọ̀s beè uumá ní ea beè palàge kyẽ́eé nì. Bel e ba beè gbàẹ ea é náa kọọ̀ bàá fẹ́ẹ ní ea beè palàge tãagẽ́eé. Ba beè gbàẹ bel kọ́ náa fã dẽè Bàrì nè béè Bàrì. (Máát. 26:64-66) Gè kọọ̀ gbò nen gbáẹ bel kọ náa fã dẽè Bàrì beè palàge tãagẽ́e bùlà naa ní ea beè ẹ̀bmà dẽe kọọ̀ a Tẹ̀ náa é zigà kọọ̀ á tenìè bá íb nakà nvèèà lẹ́á. (Máát. 26:38, 39, 42) Éé ní ea náa vaá Jìhóvà à sọ̀tọ́ deè kọọ̀ a Sã́áná ea palàge vùlè á mon tã̀àgã̀ vaá ù e? Naanii èé ló bel boo taà kà nú ea náa vaá à naa vó.

6. Éé ní ea náa vaá ba beè ká Jíízọ̀s kú té é?

⁶ Túá kà, bàé íè ge ká Jíízọ̀s kú té kọbé pá Júù dí pọ́ì aa bá pọ́lọ́ múú kyáá e ba beè di kèbá. (Gàl. 3:10, 13) Pọ́lọ́ múú kyááí beè dì vá boo, boo béè kọọ̀ ba beè zìgà ge sẹlẹ Log Bàrì, sõò, bà náa beè sẹlẹ. Vóà naa, nakà pọ́lọ́ múú kyááí beè gbóó dọ boo pọ́lọ́ e ba beè íe lọl bá Ádàm. (Róm̀ 5:12) Bàrì beè nè Log pá Ízràẹ̀l kọọ̀, beè kpọ̀té ea dú ló pọ́lọ́ e nen sí dú ú, bàá fẹ́ẹ. Vaá bàá tú a íí ká kú té. * (Dìt. 21:22, 23; 27:26) Vóà naa, gè kọọ̀ bà ká Jíízọ̀s kú té beè naa kọọ̀ pá Júù á di pọ́ì aa kèbá pọ́lọ́ múú kyááí, vaá a ú vààa gyọ́ọ é láá nvèè bá nè va kọbè à gá náa vaá ba beè kìnie.

7. Éé ní ea égè bàà kà bug ea náa vaá Jìhóvà à sọ̀tọ́ deè kọ a Sã́áná á mòn tã̀àgã̀ ẽ?

⁷ Bugi togó boo ní ea égè bàà kà bug ea náa vaá Jìhóvà à sọ̀tọ́ deè kọọ̀ a Sã́áná á mòn tã̀àgã̀. À géè bumá Jíízọ̀s nyòòmà  tóm ea é beè sì dì belí bẹẹ Pọ̀b Neǹ Vààla Gyọ́ọ. Jíízọ̀s nyímá bé ea tavàlà ge gbàn tṍ ló Bàrì kèbá kà agẹbá ẹ̀bmà naa. Gbò tã̀àgã̀ ea beè tení bá beè naa kọọ̀ á “kòòlà kpã́ tó vaá kàlẹ̀ gĩ́i” boo tṍó ea gé ban nvèè bá lọl bá Bàrì. Gè kọọ̀ Jíízọ̀s beè tení bá gã́bug tã̀àgã̀ náa kọ á nyimá ló nú e íè bíi ló vaá “à é láá nvèè bá [nèi]” tṍó “e Pọ́lọ́ Nyómá gé tú dàg [siimái] ló.” Nyíéi palàge ẹẹ kọọ̀ Jìhóvà tú nen ea íe sàn nyíe naamá bẹẹ Pọ̀b Neǹ Vààla Gyọ́ọ ea “é tói sàn boo tṍó e lóói ọọ”!—Híb. 2:17, 18; 4:14-16; 5:7-10.

8. Éé ní ea égè taà kà bug ea náa vaá Bàrì à sọ̀tọ́ deè kọ a Sã́áná á palàge mòn tã̀àgã̀ ẽ?

⁸ Ní ea égè taà kà, Jìhóvà beè sọ̀tọ́ deè kọọ̀ Jíízọ̀s á palàge mòn tã̀àgã̀ kọbé à láá aalá ene kà bíb ea palàge dì bíi ea kọọ̀: É kọọ̀ gbò nen ea é láá kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Bàrì kèbá kà agẹbá ẹ̀bmà? Sétàn kọ́ọ̀ a ààla dú ẽ́èe! Ẹlẹ kọ́ọ̀ áá nú e gbò nen é íe lọl bá Bàrì ní ea náa vaá bà fã̀eé. Vaá à ziga ló kọọ̀ bà náa vulè Jìhóvà dì belí bé e Ádàm náa beè vùlèe naaá. (Jóòb 1:9-11; 2:4, 5) Gè kọọ̀ Jìhóvà dẹ̀lẹ̀ nyíé boo kọọ̀ a Sã́áná é bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo neèe beè naa kọ á sọ̀tọ́ deè kọọ̀ a ẹ̀bmà á palàge agabá. Jíízọ̀s beè kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo vaá zogè kọọ̀ Sétàn dú neǹ kyáá bel.

9. Mókà nu dòòmà bá ní é neǹ tóm Jọ́ọ̀n beè gbẹẹ́ kẽ sẹ̀ẹ̀i é?

⁹ Ge nó nu ea kil ló nu ààaá a síè kpóó ló zìgà gã́bug gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst. Bà kilsĩ́ gè kọ́ kpẹa kèbá nàà uú boo vaá baa ĩimà kèbá kọ̀láá kà ẹ̀bmà e baa ni kpee sĩ́ ló mm̀ dùm. Bugi togó boo nu dòòmà bá neǹ tóm Jọ́ọ̀n. A beè tú nú ea é láá sigá ló 60 gbáá kọọmá kpẹ̀a ea kil ló Kráìst nè nu ààaá mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. Tṍó ea é gé dú enè gbò gbáá, Bẹbẹ̀l Pá Róm̀ beè tuumá kọọ̀ à gé bé kpóó ea gé bẹl. Ba beè gbóó siíe nvee kpọ́gọ́lọ́ gbẹá kiẽ́e múú bééá tení ló ea kọlà Pátmọ̀s. Mókà pọ́lọ́ ní ea beè sìe? “Ge ló mon bel Bàrì nè ge elá neǹ di tõ̀ò nè Jíìzọ̀s.” (Kùùà. 1:9) Jọ́ọ̀n beè zogè kà lé nu dòòmà bá kilmá ló gè ié zìgà nè ĩ̀ìmà.

10. Mósĩ́ deè ní e gbò nú e Jọ́ọ̀n beè emí zógè kọọ̀ a beè zààva ló nu ààaá ẹ́?

¹⁰ Jọ́ọ̀n beè emí gbò nú ea zógè kọọ̀ à palàge vulèè Jíízọ̀s vaá zààvàẹ̀ ló nu ààaá mm̀ a kpá. A beè kọ́ nú ea kil ló nu ààaá àbèè gbò lé nú e nu ààaá é náa kọ é láá ié mm̀ nú ea é sigá ló 100 tóm. Dì belí nu dòòmà bá, Jọ́ọ̀n beè emí kọọ̀: “Be à íe nen e a sí pọ́lọ́, è íè ene nen e a ólò lói bel boo nè Tẹ̀—vaá níá nen lé lab dògò, e a kọlà Jíìzọ̀s Kráìst.” (1 Jọ́ọ̀n 2:1, 2) Gbò nú e Jọ́ọ̀n beè emí zógè bé ea bọ́ló gè sí neǹ ditõ̀ò ló “kpẹa Jíìzọ̀s” naa. (Kùùà. 19:10) À dọa bàlà kẽ kọọ̀ Jọ́ọ̀n beè palàge zààva ló nu ààaá. Mósĩ́ deè ní eé láá zogè kọọ̀ è zààvà ló nu ààaá ẹ́?

11. Éé ní ea é láá nvèè bá nèi kọ é bé èlbá ẹ̀bmà ẽ?

¹¹ Bé èlbá ẹ̀bmà ge sí pọ́lọ́. Be à gá náa vaá è palàge nvèè ka ló nu ààaá, náa é bọ́ló kọ é bugi togó kọọ̀: ‘Ním íè bíi ló gè pììgà bé e nà kpóó sim tùlà naa gè bé èlbá ẹ̀bmá tṍó ea sím sĩ́. M̀ḿ láá sí pọ́lọ́, vaá tṍó em ni sí lọ̀l m̀ ban ia ló.’ Tãa vó, tṍó e kpeè sĩ́ ló ẹ̀bmà ge sí pọ́lọ́, àé bọ́ló kọ é kọọ̀: ‘Ẽ́èe! Éé ní ea é náa kọ ḿ tení gbàà dénè nú e Jìhóvà nè Jíízọ̀s ní náa nèm vaá naa vó é?’ Vó é gbóó naa kọọ̀ é  bàn Jìhóvà kọ á nèi kói vaá tã̀àgã̀é ló kọọ̀: ‘Ó gá zìgà kọ [ḿ] dọ m dàg.’—Máát. 6:13.

12. Mósĩ́ deè ní eé láá tú dùùlà bá deè tṍ ea di mm̀ 1 Jọ́ọ̀n 3:16-18 siimá tóm ẽ́?

¹² Vùlè pá vígà. Tṍó e vulè pá vígà, è zógè kọọ̀ è zaavàẹ̀ ló nu ààaá. À náà và è kọ́ vó é? À dú boo béè kọọ̀ níì áá beele ní e Jíízọ̀s beè ú boo é nì, sõò, a beè u nágé boo pá bẹẹ vígà. Ge kọọ̀ a beè di kpènà ló gè ú vá boo zógè kọọ̀ à palàge vùlè va. (Bugi 1 Jọ́ọ̀n 3:16-18.) È zógè kọọ̀ è vùlè pá bẹẹ vígà tení dú ló bá e sẹẹmà va. (Ẹ́fẹ. 4:29, 31–5:2) Dì belí nu dòòmà bá, è ólò nvèè bá nè va tṍó e kpá ló va zọ àbèè tṍó e bà gé ĩima kèbá kà agẹbá ẹ̀bmà, gba nágé ló tṍó e búù ló kyọ̀à sĩ́ nú náaá vá ló. Éé ní ea bọ́ló kọ é naa tṍó e neǹ vígà náa nu àbèè à ló bel ea kyẽ́i ẽ́?

13. Éé ní ea náa vaá à bọ́ló kọ é ia ló pọ́lọ́ ẹ́?

¹³ É kọọ̀ à ólò tàvàlà ní ló sìgà tṍó gè ia ló nè neǹ vígà? (Lìv. 19:18) Beè vó, tú nakà dùùlà bá deè tṍí siimá tóm: “Ĩimai ene vaá ò iai ló pọ́lọ́ nèi ene kọ̀láá tṍó e ene ié kpẹa ló ene. Iai ló pọ́lọ́ nèi ene dì belí bé e Dõò ia ló nè boolo naa.” (Kọ́l. 3:13) Kọ̀láá tṍó e ià ló pọ́lọ́ nè pá vígà, è náà kọọ̀ bẹẹ Tẹ̀ ea di káála á nyimá kọọ̀ è palàge zààva ló nu ààaá. Mósĩ́ deè ní eé láá kilsĩ́ gè nvèè ka ló nakà dõ̀ònù ea aa bá Bàrìí é?

14. Éé ní ea dú enè sĩ́deè eé láá zogè kọọ̀ è zaavàẹ̀ ló nu ààaá ẹ́?

¹⁴ Õá Jìhóvà zaa ló nu ààaá. Ene kà vígà pábia ea ni tóólá 83 gbáá ea bée kọlà Joanna ea ólò tõó India kọ́ọ̀: “Nda bulà kọọ̀ à dú bíi gè tú nu ààaá nvee mm̀ bẹẹ tã̀àgã ló vaá õá Jìhóvà zaa ló gè nèi.” Tṍó e áá ọ̀ọ̀ gé tãàgã̀ ló Bàrì buù deè, bugi togó boo gbò pọ́lọ́ eo beè sí deeá vaá ò gbóó bàn Jìhóvà kọ á iàẹ̀ ló neè ni. Sõò, be o beè sí kà agẹbá pọ́lọ́, òé íe nagé bíi ló nvèè bá ea aa bá gbò kànen. Bàé pãane ni tṍ ló vaá nè ni gbò dùùlà bá deè tṍ ea aa mm̀ Kpá Káí. Bàé zọ́ ni tã̀àgã̀ ló Bàrì vaá bàn Jìhóvà kọ́ á ia ló nè ni “kọ bé ò íe [kà lé gbaa ló kìlmàé ló].”—Jém̀z 5:14-16.

15. Éé ní ea náa vaá à dú bíi kọ é noo tṍó nyòòmà ge bugi nú ea kil ló nu ààaá vaá bugi togó boo é?

¹⁵ Bugi togó boo nú ààaá. Ene kà vígà pábia ea ni tóólá 73 gbáá ea bée kọlá Rajamani  kọ́ọ̀: “Kọ̀láá tṍó em bugì nú ea kil ló bé e Jíízọ̀s beè mòn tã̀àgã̀ naa, à ólò naa kọ ḿ tò.” Gè bugi togó boo bé e Sã́áná Bàrì beè mòn tã̀àgã̀ naa é láá palàge tọá ní ló. Sõò buù bé eo gé bugi togó boo ú Jíízọ̀s naa, níà bé eo é kpáá vùlè a Tẹ̀ nè ẹ̀ẹ̀ naa ẽ́. Be ò noò gè nó nú ea kil ló nu ààaí boo o lóó, àé nveè bá nè ni kọ ó láá bugi togó boo nu ààaá?

16. Mósĩ́ deè ní e gè noòmà dõòna gbò nú ea kil ló nu ààaá nveè bá nè beéle é? (Ẹ̀b fùtó ea di boo kóó kpáí.)

¹⁶ Noòmà dõòna gbò nú ea kil ló nu ààaá. Buù tṍó e kọ́ọ̀ nú ea kil ló nu ààaá nè gbò nen, à ólò naa kọọ̀ é kpáá nvèè ka ló. È íè gã́bug kpá nè vídiò ea é nveè bá nèi kọ é láá baatẽ́ nè gbò nen nú ea náa vaá Jíízọ̀s à úí boo. Dì belí nú dòòmà bá, èé láá ló bel boo 4 nu gè nò ea di mm̀ bróshọ̀ ea kọlà Lé Kpẹa Ea Aa Bá Bàrì! Togó bel nu gè nòá kọ́ọ̀ “Jíízọ̀s Níà Mée Ẽ́?” Àbèè kọọ̀ è ló bel boo 5 togó bel ea di mm̀ kpá ea kọlà Éé Ní E Kpá Káí É Láá Noòmài Ẽ́? Á togó bel kọọ̀ “Gã́ Ki Ààa-á Dú Gbele Pọ̀b Kà Dõ̀ònù Ea Aa Bá Bàrì.” Vaá buù gbááí, è ólò kpáá palàge zogè kọ è zààvàẹ̀ ló nu ààaá tení dú ló gè sí kẽè Sẹ̀lẹ̀nù Ge Kẽ̀èa Boo Ú Kráìst nè gè tú bẹ̀à sã́ bùlà kolmá gbò nen kọ bàá zọ̀i sí kẽ. Jìhóvà nveèi ka ló tení dú ló gè nèi nèà deè ge noòmà dõòna gbò nú ea kil ló a Sã́áná.

17. Éé ní ea náa vaá nu ààaá à dú pọ̀b kà dõ̀ònù e Bàrì néi ẽ́?

¹⁷ Tọ́ọ̀ kà bàà-bàà bùlà á gé ló, è íè gã́bug nú ea é náa kọ é kilsĩ́ gè zaava ló nu ààaá. Náa kàl ló béè kọọ̀ née gbõomà, nu ààaá náa kọọ̀ á valíí ló gè ié kà lé gbaa ló kilma ló Jìhóvà. Nu ààaá náa kọọ̀ á láá dú gè kyọ̀sĩ́ bá tóm Pọ́lọ́ Nyómá. (1 Jọ́ọ̀n 3:8) Nu ààaá náa kọ é nyimá kọọ̀ tóm̀ bùlà Jìhóvà ea kil ló boo kunukẽ̀í é ḿḿ-má. Zivèkà bàlà booí e beè gbóó dú páladaìs. Kọ̀láá nen eo monì tṍóa é dú nen ea vulè Jìhóvà vaá à gé fã́e. Naanii èé piigà bé e bẹẹ kpóó sim tùlà naa, gè gbĩ́ nú eé láá elá boo buù dee vaá zogè bé e zaàvà ló nu ààaá, ea dú pọ̀bkà dõ̀ònù e Bàrì néi, naa.