MM̀ KÀ-KÀ, nyíé ni ólò ẹẹ ló kele-kele íb dõ̀ònù e Bàrì néi, nè dì pọ́ì ea néi gè sààmà bé eé dé kpéè ló gbò dõ̀ònùí naa. Kpá Káí kọ́ọ̀ míí dú dõ̀ònù ea aa bá Bàrì. Kàsĩ́, à kọ́ọ̀: “Gyã́á ólò naa kọọ̀ nen á màngã̀, vaá míí ólò naa kọọ̀ nen á dé kpéè ló dùm.” (Ẹ̀klì. 10:19; Ps. 104:15) Náa kal ló béè vó, àé láá dú kọọ̀ o mon gbò e tã̀àgã̀ di ló boo béè kọọ̀ bà ṍ gã́bug míí ea ólò tení dẽè nen. Gbá ló vó, gbò e bà di kele-kele ketõ̀ò beeá ló bàlà booí íe kele-kele nú e bà kọ́ kilma ló míí ea ólò tení dẽè nen. Vóà naa, éé ní ea é láá nvèè bá nè nen ea gé nyoone nvéè Kráìst kọ á nè lé béèlàfùl kilma ló míí ea ólò tení dẽè nen ẽ́?

Náa kal béè kọ è aà kele-kele ketõ̀ò, nu é léeí ló be è ẹb nu belí bé e Bàrì ẹb naa.

Àé láá dú kọ o mon kọọ̀ gã́bug nen ólò ṍ gã́bug míí. Sìgà gbò ólò ṍ míí ea ólò tení dẽè nen boo béè kọ à ólò naa kọọ̀ lóó va á dĩ̀ìnà. Sìgà gbò ólò õ̀ boo béè ge naa kọọ̀ ba tã̀àgã̀ á tá vá nyíe. Vaá gbẹá sìgà ketõ̀ò, bà ólò ẹ̀b kọọ̀ nen ea ṍ gã́bug míí íe agẹló.

Sõò gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst ólò tõó boo tùle ea aa bá Neǹ Dèmnù ea vulè va. Dì belí nu dòòmà bá, à kọ́ tã̀àgã̀ ea ólò sìlà aa ló gè ṍ gã́bug míí. Àé láá dú kọ o beè bugi kpá Provẹẹ̀b 23:​29-35, ea kọ́ nú ea ólò naaá ló nen ea ṍ míí tẽeá dẽe. a Ene kà vígà págbálà ea bée kọlà Daniel, ea dú neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, ea ólò tõó Europe kọ́ bé ea dùm beè zẹ́ẹ́ dì naa besĩ́ à kálá bã mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, à kọ́ọ̀: “Ge ṍ gã́bug míí beè naa kọ ḿ olòó nè pọ́lọ́ béèlàfùl vaá níí a man gã́bug tã̀àgã̀ ea ólò biilém nyíe kọ̀láá tṍó em kẽeà boo.”

Mósĩ́ deè ní e gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst é láá tú ba dì pọ́ì siimá tóm leevè kọbé bà náa mon tã̀àgã̀ ea ólò sìlà aa ló gè ṍ gã́bug míí ẽ́? À bọ́ló kọ é sọ̀tọ́ deè kọọ̀ bé e Bàrì ẹb nu naa á lẹ̀ẹ̀là bel ló bé e bugì togó vaá labví láb naa.

Naanii èé ló bel boo nú e Kpá Káí kọ́ kilma ló gè ṍ míí nè nú ea náa vaá sìgà gbò ólò ṍ míí ea ólò tení dẽè nen.

Kpá Káí náa kọ́ é gá ṍ míí ea ólò tení dẽè nen. Kàsĩ́, Kpá Káí kọ́ọ̀ ge ṍ míí ólò naa kọọ̀ nyíè nen á ẹẹ. À kọ́ọ̀: “Àà gé tú ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe deemá o gyã́á, vaá nyíé ni á ẹẹ tṍó eo gé ṍ o míí.” (Ẹ̀klì. 9:7) Jíízọ̀s beè ṍ míí, vaá gbò gyóòlo Jìhóvà e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo beè õ nagé míí.​—Máát. 26:​27-29; Lúùk 7:34; 1 Tím. 5:23.

Náa kal ló béè vó, Kpá Káí nveè kele zẹ̀ẹ̀ ge ṍ míí ea ólò láá tení dẽè nen nè ge ṍ míí tẽeá dẽe. À kọ́ọ̀: “Ó gá õi míí tẽeaí dẽe.” (Ẹ́fẹ. 5:18) À kọ́ nágé kọọ̀, “gbò e bà ólò ṍ míí tẽeá dẽe . . . náa é di zẹ̀ẹ̀ gbò e Bàrì é lẹẹlà bel ló.” (1 Kọ́r. 6:10) Mm̀ kà-kà, ge ṍ gã́bug míí nè ge ṍ míí tẽeá dẽe palàge bẽ́émá Jìhóvà. Tãa vó e náà nu belí bé e pá beélè bálásĩ́ ólò naa nu naa, à dú bíi kọ é naa nu belí bé e Bàrì gbĩ́ naa.

À ólò tõó ló sìgà gbò kọọ̀ bàé láá õè gã́bug míí vaá náa é ténìè vá dẽe. Sõò, ge bugi togó naa vó dú gẹẹ-gẹẹ ló. Kpá Káí tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀, “ge dú gyóòlo nè gbele kpóó ló õ̀ míí” é láá naa kọọ̀ págbálà (àbèè pábia) á labví láb e bè náa õoà vaá naa nú ea bẽ́émá Jìhóvà. (Táítọ̀s 2:3; Pró. 20:1) Kàsĩ́ Jíízọ̀s beè kọọ̀, ge mm-mè “nyíé boo áá kóló . . . gè ṍ” míí é láá naa kọọ̀ nen á gá bã mm̀ Boǹ Méné  Bàrì. (Lúúk 21:​34-36) Éé ní ea é láá nvèè bá nè nen ea gé nyoone nvéè Kráìst kọ á gá bã bá gbò tã̀àgã̀ ea ólò láá vàlẹ̀bá bã ló nen ea ṍ míí ea ólò tení dẽè nen ẽ́?

Àé dú nuù gẹẹ-gẹẹ ló beè nen sọtọ́ deè kọọ̀ bé e pá ba bálásĩ́ ólò naa nu naa á lẹ̀ẹ̀là bel ló bé ea é ṍ míí naa. Gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst ólò gbĩ́ gè naa nú ea é léémá Jìhóvà tṍó e bà gé dé gyã́á àbèè ge ṍ míí. Kpá Káí kẽeeí nyíe kọọ̀: “kàbèè ò gé déi nu àbèè ò gé ṍi nu, naanii mm̀ sĩ́ deè ea é nvèè ka ló Bàrì.” (1 Kọ́r. 10:31) Nee sìgà gbò bíb nè gbò nòòkúù Kpá Káí eé bugi togó booí:

É kọ m̀ ólò ṍ míí ea ólò tení dẽè nen kọbé gbò nen náa mangàm? Kpá Ẹ́xọdọ̀s 23:2 kọ́ọ̀: “Ó gá naa nú ea dú pọ́lọ́ boo béè kọọ̀ gã́bug nen gé náa vó.” Jìhóvà géè ãane pá Ízràẹ̀l kọ bàá gá naa nú ea dú pọ́lọ́ boo béè kọọ̀ gã́bug nen náa vó. Nakà dùùlà bá deè tṍá dì nàgé nè gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst deè nieí. Be è sọtọ́ deè kọọ̀ gbò e ólò zọ̀ naaá nu á lẹ̀ẹ̀là bel ló bé e bugì togó naa nè béèlàfùl e neè kilma ló gè ṍ míí ea ólò tení dẽè nen, àé náa kọ é gá gbàntṍ ló Jìhóvà àbèè ge tõó boo gbò a nòòkúu.​—Róm̀ 12:2.

É kọ m̀ ólò ṍ míí ea ólò tení dẽè nen gè zogè bé em íè agẹló naa? Gbẹá sìgà bálásĩ́, gbò nen ólò lèèlà gbò e bà ṍ gã́bug míí. (1 Pít. 4:3) Sõò nvèè kpíi ló nú e 1 Kọ́riǹt 16:13 síèi kpóó ló kọ é naa, à kọ́ọ̀: “Kuaí dẽe lóói, elai agalai mm̀ bọọ zìgà bel, íei agẹ nyíe, nveai kpóó lóói.” É kọọ̀ míí ea ólò tení dẽè nen é láá nvèè kpóó ló nen? Ẽ́èe. Míí ea ólò tení dẽè nen ólò naa kọọ̀ nen á zùùgà vaá naa kọ á gá bugi togó leevè. Vóà naa, tãa vó ea ne kóì nen, ge ṍ gã́bug míí ólò naa kọọ̀ nen á zùùgà. Kpá Àìzáíà 28:7 baatẽ́ bé e ge ṍ gã́bug míí ólò naa kọọ̀ nen á dagi bá vaá lẹgá dọ naa.

Jìhóvà ní ea ólò nvèèi kpóó lóé, vaá è ólò ié kpóóí tṍó e kuà dẽe ló vaá elá agala mm̀ bẹẹ zìgà. (Ps. 18:32) Nen ea gé nyoone nvéè Kráìst é láá naa níí tení dú ló gè tõó zìle vaá nè béèlàfùl ea é náa kọ á gá kyọ̀ a gbaa ló kilma ló Jìhóvà. Jíízọ̀s beè ié kà lé gbaa ló kilma ló Jìhóvà vaá gbò nen beè fã̀e dẽe boo  béè kọ a beè ié agẹló vaá pììga boo gè naa nú ea dú lé.

É kọ m̀ ólò ṍ míí ea ólò tení dẽè nen kọbé nà tã̀àgã̀ táḿ nyíe? Enè neǹ ọ́lì sọ́l beè emí gbẹá kèbá tùle nyómá káí kọọ̀: “Tṍó e tã̀àgã̀ bùlà elím ló, . . . [oló Jìhóvà] beè nvèèm nyíé gbàà vaá dĩiném ló.” (Ps. 94:19) Beè tã̀àgã̀ bã́ ní ló, gbĩ́ nvèè bá lọl bá Jìhóvà, tãa vó eo ṍò míí ea ólò tení dẽè nen. Ene kà lé sĩ́deè ge naamá vó dú gè olòó bàn nvèè bá lọl bá Jìhóvà. Nagé, gã́bug nen a mon kọọ̀ ge gbĩ́ nvèè bá lọl bá kóò ea di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò e togóe tulà nu a nveenìè bá neè va. Mm̀ kà-kà, nen ea ṍ míí kọbé à láá ĩ̀ìmà gbò tã̀àgã̀ ea gé téní bá náa ólò láá nè lé béèlàfùl àbèè ge láá naa nú ea lelà. (Hòs. 4:11) Daniel, e beè zẹ́ẹ́ kọ́ nú ea kil lóá kọ́ọ̀: “M̀ ólò ié tã̀àgã̀ bùlà vaá nà bug ólò bẽgèm bel. M̀ ólò ṍ míí kọbé m̀ láá emá gbò tã̀àgã̀í, sõò nà tã̀àgã̀ ólò kpáá zoogá. Pá nà kóò beè kìnim vaá gbò nen náa ólò fànàm dẽe.” Éé ní ea beè nvèè bá nè Daniel ẹ? À kọ́ọ̀, “M beè gbóó nyimá kọọ̀ m̀ íè bíi ló nvèè bá ea aa bá Jìhóvà, níì míí ea ólò tení dẽè nen nì. Dee deè nvée, m beè bé èlbá.” Kà-kà bel ea dì dú kọọ̀, Jìhóvà di kpènà ló gè nvèè bá nèi, kọbèè à gá náa à belí kọ née íè nà ból dẽesĩ́.​—Fíl. 4:​6, 7; 1 Pít. 5:7.

Be ò ólò ṍ míí ea ólò tení dẽè nen sìgà tṍó, òé láá bĩiná o bá kọọ̀: ‘É kọọ̀ nen ea dú beélè tọ àbèè nà kóò a ló bel kilma ló bé em ólò ṍ míí naa?’ Be a nááá naa vó, àé láá dú kọ à íe enè íb dùm eo ni bã́ m àbèè kọ à íe tã̀àgã̀ ea gé dú sĩ́ eo gáà nyima. ‘É kọ m̀ ṍò míí èlmà bé em beè olòó ṍ naa?’ Níí ólò láá naaá ló nen e náa beè olòó ṍ gã́bug míí, sõò a daamà togó gè bã mm̀ dùm ge ṍ míí. ‘É kọ ním é láá tõo be ním ṍò míì sìgà dee?’ Be à dì naa vó, àé láá dú kọọ̀ ge ṍ míí a ọọlà ní ló. Vóà naa, àé láá dú kọ ò íè bíí ló nvèè bá ea aa bá neǹ dóm biè kọbé ò láá bé èlbá gè ṍ míí.

Sìgà gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst a bééláfùl kọ bà náa gé ṍè míí ea ólò tení dẽè nen tṍó e bà bugi togó boo gbò tã̀àgã̀ ea ólò sìlà aa ló. Sìgà gbò a sa kọ bà náa é ṍè míí,  boo béè kọọ̀ bé ea sẹlẹ gã́ naa náa léémá va. Be ò nyímà ló nen ea ni ne nakà béèlàfùlí, nvèè ka ló a béèlàfùl tãa vó eo kọ́ọ̀ẹ bel.

Àé láá dú kọ o mon bélè ea di ló gè naa nu boo bá ea bọ́ló. Vóà naa, nen ea gè nyoone nvéè Kráìst é láá nè béèlàfùl kilma ló gã́bug míí ea é ṍ. Àé láá nè béèlàfùl ea kil ló gã́bug tṍó ea é ṍómá míí, be à sẹlẹ, àé láá ṍ enè tóm buù sè àbèè à ṍ ńkem tṍó ea gé dé gyã́á. Sìgà nen a sa íb míí ea ólò tení dẽè nen ea é ṍ, belí gè ṍ pọ̀b míí àbèè beer, sõò níì sã́ míí àbèè sã́ míí e bà tú míí ea ólò kpè tṍ gbàà nì. Tṍó e nen sa íb kpãà míí ea é ṍ, àé válié ló gè ṍ ní e náa é ténié dẽe. Náa bọ́ló kọọ̀ kẹ́ẹ á sii neǹ vígà ea ni ne íb nakà béèlàfùlí, sõò à dú bíi kọ á tõó boo.

Tṍó e gé ne béèlàfùl kilma ló íb míí ea ólò tení dẽè nen eé ṍ, à dú bíi kọ é bugi togó boo bé ea é tọ́á ló dõona gbò naa. Kpá Róm̀ 14:21 kọ́ọ̀: “À dú lé gè kọ ó aa ló gè bà nom àbèè ge ṍ míí, àbèè ge naa kọ̀láá íb nu ea é náa kọ o vígà á dọ̀.” Mósĩ́ deè ní eo é láá tú nakà dùùlà bá deè tṍí siimá tóm ẽ́? Zogè kọ ò vulè pá vígà. Be à tõó ní kọọ̀ ge ṍ míí ea ólò tení dẽè nen é láá tãagẽ dõona nèn, vulè é náa kọ ó aa ló gè õ̀. Níí zógè kọ ò nveè ka ló vaá fã̀ dẽè bé e nu tọ́á ló dõona gbò naa, vaá ò vulè dõona gbò èlmà bé eo vulè o bá naa.​—1 Kọ́r. 10:24.

Gbá ló vó, beè kpóó ea gé bẹl ténmà log ea kil ló bé e nen é ṍ míí ea ólò tení dẽè nen naa, à bọ́ló kọọ̀ gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst á gbàn tṍ ló. Logá é láá kọ́ gbáá e nen é tóólá besĩ́ à kálá ṍ míí ea ólò tení dẽè nen, àbèè kọọ̀ nen á gá ṍ míí ea ólò tení dẽè nen tṍó ea gé teelá faà, àbèè tṍó ea gé tú ńzì ea é láá nvèè kom ló nen siimá tóm.​—Róm̀ 13:​1-5.

Jìhóvà néi dì pọ́ì kọbé è láá dé kpéè ló gã́bug nú ea néi. Níá bãaa mm̀ gè sà íb nú eé dé nè nu eé ṍ. Naanii èé zógè kọ è nveè ka ló nakà dì pọ́ì e íèí tení dú ló gè naa gbò nú ea é nveè ka ló bẹẹ Tẹ̀ ea di káála.